සැලසුම් ශිල්පීන් සඳහා මූලික පාඩම් මාලාව - 1 පරිමාණ (Scales) සහ එහි භාවිතය
සැලසුම් ශිල්පීන් සඳහා මූලික පාඩම් මාලාව - 1 (28-08-2017)
පරිමාණ (Scales) සහ එහි භාවිතය
ක්ෂේත්‍රයේ ඇති (සත්‍ය වශයෙන් පරිසරයේ දක්නට ඇති) යම් වස්තුවක හෝ පිහිටීමක හෝ සැබෑ මිනුම්, යම් අනුපාතයකට කුඩා කර හෝ විශාල කර හෝ කොලයක්, කඩදාසියක් මත සටහන් කිරීමේදී, ඒ සඳහා යොදාගත් අනුපාතයට පරිමාණය (Scale) යයි කියනු ලැබේ.
මෙය තව දුරටත් පැහැදිලි කලොත්,
භූමියේ පිහිටි යම් ලක්ෂ්‍ය 2 ක් අතර දුර 100m යයි සිතමු. මේ දුර ඒ ආකාරයෙන්ම කඩදාසියක් මත සලකුණු කිරීම යනු ප්‍රායෝගික නොවන ක්‍රියාවකි. එබැවින් මෙම සත්‍ය දුර, යම් කිසි අනුපාතයකට කුඩා කර, කඩදාසියක් මත සලකුණු කිරීමට හැකි වන සේ පිළියෙළ කිරීම කල යුතුය. එය කරන්නේ කෙසේද ?
මේ සඳහා උචිත අනුපාතයක් සාදාගත යුතුය. ගණිතමය වශයෙන් එය කිහිප ආකාරයකට කල හැකිය. එයින් එක් ආකාරයක් ගෙන බලමු.
භූමියේ සත්‍ය දුර මීටර් 10ක් (10m) කඩදාසිය මත සෙන්ටිමීටර 1කින් (1cm) සලකුණු කළා යයි සිතමු. එවිට, ඉහත ලක්ෂ්‍ය දෙක අතර දුර වන 100m අගය කඩදාසිය මත 10cm දිගකින් පෙන්විය හැකිය. මෙහිදී “10cm දිගකින් 100m පෙන්වයි” යනු අප විසින් සාදාගත් අනුපාතය හෙවත් පරිමාණයයි. මෙය කෙටියෙන් සටහන් කරන්නේ පහත ආකාරයටයි.
10cm : 100 m
සාමාන්‍යයෙන් අනුපාතයකට ඒකක නැත. නමුත් ඉහත සඳහන් අනුපාතයේ එකක වර්ග දෙකකි. එබැවින් දෙපැත්තම තනි ඒකකයකට ගෙන සුළු කර, අවසන් අනුපාතයක් ලබා ගත යුතුය. මෙහිදී අප කුඩාම මිනුම දක්වා ඒකක සුළු කරගත යුතුය.
මේ යොදාගෙන ඇති එකක ක්‍රමය වන්නේ අන්තර්ජාතික මිනුම් ඒකක ක්‍රමය හෙවත් SI එකක ක්‍රමයයි. මෙම ඒකක ක්‍රමය තුල, සාමාන්‍ය මැනුම් සඳහා කුඩාම ඒකකය ලෙස සලකන්නේ මිලි මීටර් 1 (1mm) වේ. එබැවින් මිලිමීටර් (mm) අගය දක්වා අපි මෙම අනුපාතයේ ඒකක සුළු කරගමු. එවිට,
100mm : 100000 mm වේ. මෙය තවත් සුළු කර විට,
1mm : 1000mm ලෙස අගයන් ලැබේ.
තව දුරටත් මෙම අනුපාතය සුළු කල නොහැක. එසේම අනුපාතයේ දෙපැත්තේ ඒකකද සමාන බැවින්, දෙපැත්තේම ඒකක අහෝසි වී ගොස්, අනුපාතය 1 : 1000 ලෙසින් ලැබේ.
එසේ නම් ඉහිත සඳහන් කල භූමියේ ලක්ෂ්‍ය දෙක අතර 100m දුර, කඩදාසිය මත 10cm හෙවත් 100mm දිගකින් සටහන් කල විට, ඒ සඳහා අපි යොදාගත් පරිමාණය 1 : 1000 වේ.
දැන් මේ අනුපාතයෙන් කියවෙන්නේ භූමියේ මිලිමීටර් 1000 ක දුරක් (1000mm), කඩදාසිය මත පෙන්වන්නේ මිලිමීටර් 1 කින් (1mm) බවයි.
මේ ආකාරයේ පරිමාණ භාවිතා කර,
- වාස්තු විද්‍යා නිර්මාණයන් (Architectural Designs)
- ඉංජිනේරු නිර්මාණයන් (Engineering Designs)
- භූමියේ මැනුම් ගැනීම් (Surveying )
වැනි කාර්‍යයන් සහ තවත් බොහෝ අංශ සඳහා, සැබෑ පිහිටීමේ පරිමාණගත සටහන් (Scaled Diagrams), කඩදාසි මත සලකුණු කරයි.
මේ සඳහා “පරිමාණ කෝදු” නිර්මාණය කර තිබේ. මෙම පරිමාණ කෝදු හැඩයෙන් දෙආකාරයකට වෙළඳ පොලේ ඇත.
- පැතලි පරිමාණ කෝදු (Flat scales)
මෙම පරිමාණ කෝදු, ඔබ නිතර දකින “අඩි කෝදුව” ආකාරය ගනී. කෝදුවේ දෙපැත්තක් ඇති බැවින්, උපරිම වශයෙන් මූලික අනුපාතයන් 4ක් මේ ආකාරයේ පරිමාණ කෝදු වල සටහන් කල හැක.
- හරස්කඩ ත්‍රිකෝණාකාර පරිමාණ කෝදු කෝදු (Triangle type scales)
මෙම පරිමාණ කෝදු ත්‍රිකෝණාකාර බැවින් පැති 3ක් දක්නට ලැබේ. එබැවින් උපරිමව මූලික අනුපාතයන් 6ක් මේ ආකාරයේ පරිමාණ කෝදු වල සටහන් කල හැක.
ඉහතින් අපි සාකච්ඡා කලේ පරිමාණ කෝදුවක හැඩයයි. ක්ෂත්‍රයේ දී භාවිතයට ගන්නා මිනුම් ඒකක අනුව ද මෙම පරිමාණ වර්ග ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදේ.
- බ්‍රිතාන්‍ය ඒකක (Imperial units / Architectural units) සඳහන් පරිමාණ කෝදු
- අන්තර්ජාතික මිනුම් ඒකක (SI units / Engineering units) සඳහන් පරිමාණ කෝදු
පරිමාණ කෝදු පිළිබඳව සහ වෙනත් විස්තර, සැලසුම් ශිල්පීන් සඳහා මූලික පාඩම් මාලාව - 2 න් සාකච්ඡා කරමු.
බුද්ධික ගුණසේකර