ඉබ්බන්කටුව පුරාවිද්‍යා කේෂත‍්‍රය 03

ඉබ්බන්කටුව පුරාවිද්‍යා ආශ‍්‍රිතව හමුව ඇති මැටි බඳුන්

අතීතයේ සිටම මිනිසා තමන්ගේ අවශ්‍යතාවන් සඳහා මැටි නිෂ්පාදනයන් බහුල වශයෙන් භාවිත කළ බවක් දක්්නට ලැබේ. විශේෂයෙන් මහා ශිලා සංස්කෘතිය තුළ සුසාන හැරුණු විට දැකිය හැකි ප‍්‍රමුඛ ද්‍රව්‍යාත්මක සංස්කෘතියක් වශයෙන් මැටි බඳුන් දක්වන්නට හැකි වන්නේය. කෘෂිකාර්මික ජිවන රටාවකට හුරුවූ මානවයා තම වගාකරන දෑ තැන්පත් කිරීම උදෙසා විවිධ වර්ගයේ මැටි බඳුන් නිර්මාණය කළ බවක් දක්නට හැකිය. මෙහිදී විශාල ප‍්‍රමාණයේ සිට කුඩා ප‍්‍රමාණය දක්වා තත් මැටි බඳුන් නිර්මාණය කළ බවක් දක්නට හැකිය. මෙහිදී ශ‍්‍රී ලංකාවේද විවිධ පුරා විද්‍යා ස්ථාන හා ප‍්‍රදේශ ඇසුරෙන් මැටි වර්ගයට අයත් මැටි බඳුන් නිර්මාණය පිළිබඳ ගවේෂණ හා කැනීම් මඟින් අනාවරණය වී ඇත. මෙහිදී ඉබ්බන්කටුව කේෂත‍්‍රය ආශ‍්‍රිතව විශාල ප‍්‍රමාණයේ මැටි බඳුන් සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වී ඇත. මෙහී තත් මැටි බඳුන් මියගිය පුද්ගලයා අසලම තැන්පත් කර ඇති බවක් දක්නට ලැබෙන අතර එහීදී තත් මැටි බඳුන් තුළ ලෝහ පළදනාවන්, සත්ත්ව ඇටකටු, ඇත්දළවලින් නිර්මාණය කළ භාණ්ඩ, ඊ හිස් ආදී දෑ තැන්පත් කර ඇත. මෙලෙස මියගිය පුද්ගලයාගේ රුචි අරුචිකම් කම් මත මෙම තැන්පත් කිරිම සිදු කළ බවට ඔස්මන්ඞ් බෝපේ ආරච්චි මහතා විසින් දක්වා ඇත. මෙහිදී තත් කේෂත‍්‍රය ආශ‍්‍රිතව විවිධ වර්ගේ මැටි බඳුන් 200 කට ආසන්න ප‍්‍රමාණයක් හමුව ඇති බවත් වළං කැබැලි 15000 කට ආසන්න වූ සංඛ්‍යාවක් හමුව ඇත. මෙම කේෂත‍්‍රය ආශ‍්‍රිතව හමුව ඇති මැටි බඳුන් පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේදී ප‍්‍රධාන වශයෙන් මැටි බඳුන් වර්ග කිහිපයක් හමුවී ඇත. ඒවා නම්

• Black and Red Ware
• Early Red Ware
• Red Ware
• Northern Black Polished Ware

• කාල රක්ත මැටි බඳුන් (Black and Red Ware)

• Northern Black Polished Ware

හමුව ඇති මැටි බඳුන් වර්ගීකරණය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේදී මූලික වශයෙන් ඉබ්බන්කටුව මහා ශිලා සංස්කෘතිය තුළ බහුල වශයෙන් Jars භාවිතයක් දැකිය හැකි වනුයේය. එහීදී තත් වර්ගීකරණය පහත ආකාරයෙන් වර්ගීකරණයට බඳුන් කොට තත් බහුල වශයෙන් භාවිතයට ගත් මැටි බඳුන් වර්ගය පිළිබඳ දළ අදහසක් ලබා දීමට හැකි වනුයේය. මේ අනුව මූලික වශයෙන් පෙනී යන්නේ න්‍්රි භාවිතය බහුල වශයෙන් සිදු කර ඇති බවත් එහිදී විශාල වශයෙන් සුසාන කටයුතු සඳහා තත් මැටි බඳුන් භාවිතා කළ බවකි. මෙහිදී තත් ආකාරයෙන් විශාල වශයෙන් මැටි බඳුන් නිර්මාණය කිරීමේ තාක්ෂණයක් හා මැටි බඳුන් නිර්මාණයට අවශ්‍ය වන සුදුසු පාංශු තත්වයන්ද තත් කලාපය ආශ‍්‍රිතව දැකිය හැකි වනුයේය. විශේෂයෙන් පහත රට කලාපය තුළ අවුරුද්දේ වැඩි කාලයක් ශූෂ්ක වූ දේශගුණික සාධක තත්වයක් පැතිරී ඇති බවක් ද දැක ගත හැකිය. තත් දේශගුණික තත්වය හේතු කොට ගෙන විශේෂයෙන් මැටි කර්මාන්තය සඳහා හේතු සාධක විය හැකිය. උතුරු ඉන්දියාවේ සිට මෙරටට පැමිණි විජය කුමරු ඇතුළු පිරිස ලංකාවේ ගංගාධාර උපයෝගී කොට ගෙන තම ජනාවාසයන් පිහිටුවා ගන්නා ලදී. මෙලෙස ජනාවාස පිහිටුවා ගැනීමෙන් අනතුරුව විජය කුමරු හට රාජාභිෂේකය සිදු කිරීම අවශ්‍ය කරුණක් විය. ඒ අනුව පසු කාලීනව විජය රජතුමාගේ අභිශේෂකය සඳහා මධුරා පුරයෙන් පැමිණි මදුරජ කුමරිය සමඟ අටලොස් ශිල්පයෙන් යුතු දහසක් දෙනා මෙහි පැමිණි බව මහා වංශයේ සඳහන් වේ  මෙලෙස සඳහන් කරන තත් අටලොස් ශිල්ප කුලයට කුඹල් කර්මාන්තයද අයත් වනු ලැබේ. ඒ අනුව මෙලෙස ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ආර්ය පිරිස් මැටි නිර්මාණ පිළිබඳ මැනවින් දැන සිටින්නට ඇත. විශේෂයෙන් මැටි බඳුන් ඒ අතුරින් ප‍්‍රමුඛය. ඒ අනුව ශ‍්‍රි ලංකාවේ කුඹල් කර්මාන්තයේ ආරම්භය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේදී ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 6-5 වැනි කාලය දක්වා ගමන් කර ඇති බවක් සාහිත්‍යය මූලාශ මඟින් සනාථ වේ.

සාහිත්‍යය මූලාශ තොරතුරු තහවුරු කිරීමට හැකි පුරාවිද්‍යාත්මක සාධකද ලංකාවේ සිදු කළ කැණීම් හා ගවේෂණ ඇසුරෙන් හමුවී ඇත. විශේෂයෙන් අනුරාධපුර ඇතුල් නුවර ගෙඩිගේ කැණීමේ 3A ස්ථරය තුළින් හමුවන කාල රක්ත මැටි බඳුන් (black and red ware) තුළින් ලංකාවේ කුඹල් කර්මාන්තය ක‍්‍රි.පූ. 6 වන සියවස දක්වා ගමන් කරනු ඇත. ශිරාන් දැරණියගල මහතා එම මැටි බඳුන්, අර්ධද්වීපික ඉන්දියාව හා දකුණු ඉන්දියාවේ මෙගලිතික සංස්කෘතික ස්ථරයන්ගෙන් ලැබෙන කාලරක්ත මැටි බඳුන් සමඟ සංසන්දනය කර ඇති අතර එහි යම් වූ සමාන බවකින් යුක්ත වුවද මැටි බඳුන් නිර්මාණය කිරීමේ තාක්ෂණය සමාන නොවන බව පෙන්වා දී ඇත. මේ අනුව නිශ්චිත වශයෙන්ම ශ‍්‍රී ලංකාවේ කුඹල් කර්මාන්තය ආරම්භ වූයේ කුමන කාල වකවානුවක ද යන්න නිෂ්චිත වශයෙන් ප‍්‍රකාශ කිරීමට අපහසු වුවත් ලංකාවට කුඹල් කර්මාන්තය ඉන්දියානු සම්භවයක් සහිතව පැමිණියේ ද එසේ නොමැති නම් ලංකාව තුළම මෙම කර්මාන්තය ඇති වූවාද යන්න ගැටලූසහගත බවකින් යුක්තය. කෙසේ වුවත් ක‍්‍රි.පූ. 2 වන සියවසේ මහා වංශයට අනුව සංඝමිත්තා තෙරණිය ලංකාවට ශ‍්‍රී මහා බෝධිය වැඩම කළ අවස්ථාවේ අටලොස් කුල සහිතව ශ්‍රේණි කුලයන් පැමිණි බවත් ඒ කුලයන් අතර කුම්භකාර හෙවත් කුඹල්කරුවන් ද පැමිණි බව සඳහන් වේ මෙලෙස පැමිණි පිරිස් අනුරාධපුරය ඇතුළු ප‍්‍රදේශයන්හී තම වාසස්ථානයන් නිර්මාණය කරගත්හ. පසුකාලීනව එලෙස පැමිණි කුඹල්කරුවන් ක‍්‍රමයෙන් තම ජීනෝපායට සඳහා හේතු වන නිසි පස් සහිත ප‍්‍රදේශයන් කරා ඇදී ගිය බවකි. මෙලස විවිධ ප‍්‍රදේශයන් කර ගමන් ගත් කුඹල්කරුවන් මූලික වශයෙන් ජලය හා මැටි කර්මාන්තය සඳහා සුදුසු වූ පස් නිධි තිබූ ප‍්‍රදේශයන් ආශ‍්‍රිතයේ ක‍්‍රමයෙන් තම කර්මාන්තය ආරම්භ කළ බව සඳහන් වේ. විශේෂයෙන් මෙලෙස පැතිරී ගිය කුඹල් ජනතාව ක‍්‍රමයෙන් මධ්‍යය කඳුකරය හා විශේෂයෙන් මලය රට කඳුකර ප‍්‍රදේශයන් කරා ක‍්‍රමයෙන් සංපේෂණය වූ බව දක්නට හැකිය. මේ අනුව ක‍්‍රමයෙන් ගමන් කළ පිරිස දඹුල්ල හා සිගිරීය ආදී ප‍්‍රදේශයන්හී උක්ත වූ මැටි කර්මාන්තය සඳහා සුදුසු වූ සාධක පදනම් කොට ගනිමින් ස්ථානගත වන්නට ඇත. මෙහිදී ඉබ්බන්කටුව වැනි ප‍්‍රදේශය ආශ‍්‍රිතව මැටි කර්මාන්තය සඳහා සුදුසු පාරීසරික තත්වයක් දක්නට හැකි වනුයේය. විශේෂයෙන් වර්තමානෙයේ පවා තත් කේෂත‍්‍රයන් අවට කලාපයේ මැටි කර්මාන්තය සිදු වන ආකාරය මැනවින් දැකිය හැකි වනුයේය.