ජලාශි‍්‍රත පුරා විද්‍යාව
ජලාශි‍්‍රත පුරා විද්‍යාව යනු කුමක්ද ?
පුරාවිද්‍යා විෂය ධාරාව දෙස බැලීමේදී පෙනී යන ප‍්‍රධාන කරුණක් වනුයේ එය ගවේෂණය ( exploration ), කැණිම ( excavation ) හා තහවුරු කිරීම ( conservation ) මත ගොඩ නැගෙන විෂය ධාරාවක් බවයි. මෙහීදී ගවේෂණය මූලික ස්ථානයක් ගනු ලැබේ. මේ අනුව පුරා විද්‍යා විෂය ධාරාව තුළ ප‍්‍රධාන වශයෙන් ගවේෂණ ක‍්‍රම දෙකක් දැකිය හැකිය. මෙහිදී මෙම ක‍්‍රම දෙකට අමතරව ගුවන් ගවේෂණ ක‍්‍රමය යනුවෙන් ක‍්‍රමයක්ද දැක්විය හැකිය. මෙහිදී මෙම ක‍්‍රමය ඉහත දක්වනු ලැබූ ක‍්‍රම දෙක සදහාම වර්තමානයේ භාවිතා කරනු ලැබේ. විශේෂයෙන් ගොඩබිමේ දී විශේෂ සෙවැනැලි සටහන් , බෝග ලක්ෂණ හා ගොඩැලි ලක්ෂණ සොයා බැලීමට ගුවන් ගවේෂණ ක‍්‍රමය උපයුක්ත කර ගනු ලැබේ. වර්තමානයේ තාක්ෂණයෙන් ඉහළ රටවල් ( ඔස්ටේ‍්‍රලියාව,නෙදර්ලන්තය, උතුරු ඇමරිකාව ....) විසින් ජලය ආශ‍්‍රිත ගවේෂණ සදහා ගුවන් ගවේෂණ ක‍්‍රමය භාවිතයට ගනිමින් තිබේ. මේ අනුව මෙම ගුවන් ගවේෂණ ක‍්‍රමය පොදු වූ ගවේෂණ ක‍්‍රම වේදයක් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.කෙසේ වුවද ඉහත දැක්වූ ක‍්‍රම දෙක අතරින් ජලාශි‍්‍රත පුරාවිද්‍යාව ගැන විශේෂ වශයෙන් පෙන්වා දිය යුතු වන්නේය. මෙහිදී පෙන්වා දිය යුතු මූලික කරුණක් වන්නේ කිත් මුකල්රෝයි මහතා පවසා ඇත්තේ ‘‘ සෑම පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයනයකම මූලික අරමුණ වන්නේ මිනිසාය...... ගිළුණු නෞකාවන් එහි ඇති වෙළද ද්‍රව්‍ය, යාත‍්‍රාවේ නිර්මාණය හෝ පුරාක්‍ෂේත‍්‍රයේදී මුලින්ම හමුවන අනෙකුත් ද්‍රවයන් නොවේ.’’ මේ ප‍්‍රකාශයට අනුව කෙබදු ආකාරයට පුරාවිද්‍යා ගවේෂණයන් සිදු කළද ඒ සියල්ල මිනිසා හා බැදී පවතින බවයි.
ගුවන් ගවේෂණ ක‍්‍රමය හා ඡායාරූප - මූලාශ‍්‍ර අන්තර්ජාලයෙනි
ජල ආශි‍්‍රත පුරාවිද්‍යාව ලෙස අර්ථ ගැන්වීමේදී පුරාණ මානවයාගේ වර්ධනය හා පැවැත්ම සොයා යෑමේදී පුරාණ මානවයා ජලය ආශි‍්‍රත සිදු කළ මානව ක‍්‍රියාකාරකම් වල සාධක මැනවින් අධ්‍යනයට බදුන් කිරිීම මේ තුළින් සිදු කරනු ලැබේ. මෙහිදී අතීත මානවයාගේ ජල ආශ‍්‍රීත කි‍්‍රයාකාරකම් කවරේද, මෙම කි‍්‍රයාකාරකම් වල සාධකයන් කවරේද, ඒ තුළින් කෙලෙස වර්තමානය ගොඩ නගන්නේද ආදී වූ බොහෝ දේවල් පිළිබද අධ්‍යනය කරනු ලැබේ. මෙහිදී කිව යුතු කරුණ වන්නේ ජලාශි‍්‍රත පුරාවිද්‍යාව (Underwater Archaeology) ලෙස පෙන්වා දෙනු ලබන්නේ මුහුදේ පමණක් සිදු කරන අධ්‍යන පමණක් නොව ගංගා ඇළ දොළ පොකුණු ආදී ජලය පවතින යම් ස්ථානයක් වේ ද එහි සිදු කරනු ලබන සියලු අධ්‍යනයන් ජලාශි‍්‍රත පුරා විද්‍යාවට අයත් වේ. මෙහිදී මූලික වශයෙන් ජලාශ‍්‍රිත අභන්තර මානව සාධක මූලික කොට ගනිමින් මෙම අනු පුරාවිද්‍යා කොටස නිර්මාණයට බදුන් වී තිබේ. මුල් කාලීනව ගොඩබිමේ පමණක් සිදු කළ පුරාවිද්‍යා ගවේෂණ පසු කාලීන ජලය ආශ‍්‍රයට ගමන් කරණු ලැබුවේ ජලය ආශ‍්‍රීතවද මානව කි‍්‍රයාකාරකම් සිදු වූවා සේම එවායේ අතීත අවශේෂයන් ජලය යට අන්තර්ගත වී තිබුන බැවිනි. මෙහිදී මුලික ලෙස සමුද්‍රය මුලික කොට ගනිම්න් ආරම්භ වූ ජලාශී‍්‍රත පුරාවිද්‍යාව පසුව ක‍්‍රමාණුකූලව ගොඩ බිමේ පිහිටා ඇති ගංගා, විල්, පොකුණු , වැව් ආදී වූ ජලය මූලික කොට ගත් ස්ථානයන් කරා ගමන් ගත්හ. මෙහිදී ගංගා, විල්, පොකුණු ආදීයන්හී මූලික ලෙස ගවේෂණ හා කැණීම් ආරම්භ කිරීම පිළිබද ගෞරවය හිමිවනුයේ යුරෝපා හා ඇමරිකානු ජාතිකයන්ටය.මෙහීදී මූලික වශයෙන් සමුද්‍ර පුරාව්ද්‍යාවට (Maritime Archaeology) මූලික වූ ස්ථානයක් හිමි වේ.
ජලය අභන්තරයේ ගවේෂණ හා කැනීම් සිදු කිරීම - මූලාශ‍්‍ර අන්තර්ජාලයෙනි
මෙහිදී ජලය ආශ‍්‍රිත සිදු කරන ගවේෂණ වලදී යොදා ගන්නා තාක්ෂණික ක‍්‍රම වේද පිළිබද යම් යම් ගැටලු කාරී තත්වයන් උද්ගත විය හැකිය. මෙහිදී කිමිදීම පිළිබද මනා වූ පළපුරුද්දක් තිබිය යුතු වන්නේය. එසේම මෙම ක‍්‍රම වේදයේදී අධික වූ මුදල් ප‍්‍රමාණයක් වැය කිරීමට සිදු වීම. ජලය අභන්තරයේ ඇතිවන ජල පීඩනය හා සතුන් ආදීන්ගෙන් ඇති වන බලපෑම. මෙම ගවේෂණයන් යටතේ වැයවේන කාල ප‍්‍රමාණය විශාල වේ. එසේම ආලෝකය හා සන්නිවේදනිය තත්වයන් යටතේ ඇති වන ගැටලු කාරී තත්වයන් දැකිය හැකිය. මෙහිදී අඩු සුර්යා ලෝකය හේතුවෙන් ජලය අභන්තරයට අධි රක්ත ආධෝ කිරණ සහිත විදුලි බල්බ කි‍්‍රයා කිරීමට සිදු වේ. එසේම කිමිදෙන සියලු දෙනාගේ ජීවිත යම් ආකාරයකට අවධානම් තත්වයේ පසු වනු ලැබේ. කෙසේ වුවද මෙම ක‍්‍රමයේදී මූලික ක‍්‍රම දෙකකින් යුත්තව කිමිදීම් සිදු කරනු ලැබේ. එනම් ජලය මතු පිට කිමිදීම හා ගැඹුරට කිමිදීම වශයෙනි.
