පුරාවිද්‍යා ආඥාපනතේ උපයෝගීතාවය 03

පුරාවිද්‍යා ප‍්‍රඥප්තියේ 33 වන වගන්තියද පුරාවස්තු විනාශය අවම කර ගැනීමට මහත් වූ උපකාරයක් ගෙනදෙනු ලැබේ.මෙම වගන්තියට අනුව වෙන් කළ පුරාවිද්‍යාත්මක ප‍්‍රදේශ ගැන සදහන් කරනු ලැබේ.මෙහිදී පුරාවිද්‍යාත්මක ප‍්‍රදේශයන් ආරක්ෂා වන පරිදි කටයුතු කළ හැකිය. යම් ප‍්‍රදේශයක් පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් වැදගත් යැයි හැගී ගිය විට එම ප‍්‍රදේශය පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් වෙන් කිරීමට ඉඩම් කොමසාරිස්වරයාගේ අනුමැතිය අවශ්‍ය වන අතර යම් ලෙසකට එලෙස අවසරය නොලද්දේ නම් රජයේ ඉඩම් භාර විෂය භාරව සිටින අමැතිවරයා යටතේ අනුමැතිය ඇතිව පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්වරයාගේ ගැසට් පත‍්‍රයකින් පළකළ නිවේදනයකින් එය අනුමත කරගත හැකිය. ඉන් අනතුරුව 34 වැනි වගන්තිය දැක්වෙන අතර ඒ තුළින් වෙන්කළ පුරාවිද්‍යාත්මක ප‍්‍රදේශ ප‍්‍රසරණය කිරීම ආදීයට ආදාළ වූ නීති රීති පෙන්වා දෙනු ලැබේ.‘‘පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්වරයා හෝ ඔහුගේ විධාන යටතේ හා ඊට අනුකූලව ක‍්‍රියා කරන තැනත්තෙකු හැර වෙන් කළ පුරාවිද්‍යාත්මක ප‍්‍රදේශයක යම් කොටසක් වගා කිරීම සදහා එළි පෙහෙළි කරන්නාවූ හෝ කඩා වෙන් කරන්නාවූ , ඒ බ්ම් කොටස වගා කරන්නාවූ හෝ වෙන්කළ ප‍්‍රදේශයක යම් ගොඩනැගිල්ලක් හෝ නිර්මාණයක් ඉදි කරන්නාවූ , එහි පිහිටි යම් ගසක් කපා බිම දමන්නේද යම් ලෙසකට විනාශ කරන්නේද , අන් ලෙසකට කටයුතු සිදු කරන්නේද ............’’ මේ ආදී වූ වැරදි සිදු කරන්නේද එබදු පුද්ගලයන්ට 31 වැනි වගන්තියට අනුව දඩය හා දඩුවම් විදීමට සිදු වේ. මෙම වගන්ති වලින්ද යම් ලෙසකට පුරාවස්තු විනාශය හා ඒ හා බැදුන ප‍්‍රදේශ ආරක්ෂා කරලීමටද හේතු වන්නේය. යම් ලෙසකට මෙම වෙන් කළ ප‍්‍රදේශ සදහා මෙබදු දඩයක් හා දඩුවමක් ලබා නොදෙන්නේ නම් නිදන් හැරීම, පුරාවස්තු ගොඩ ගැනීම ආදී වූ පුරාවස්තු විනාශයට හේතු වන බොහෝ දෑ සිදු වන්නේය. එම නිසා මෙවැනි වපසරියක් තුළ මෙවැනි වගන්ති මෙම පනතට ඇතුළත් කිරීම වඩාත් වැදගත් වන්නේය.

පුරාවිද්‍යා ආඥා පනතේ දැකිය හැකි තවත් වැදගත් වූ වගන්තියක් ලෙස 36 වැනි වගන්තිය පෙන්වා දිය හැකිය. වගන්තිය අනුව බලපත‍්‍රයක් යටතේ හැර පුරාවස්තු අපනයනය තහනම් කිරීම පිළිබද පෙන්වා දෙනු ලැබේ. ‘‘ පුරාවස්තු කොමසාරිස්වරයා විසින් නියමිත ආකෘති පත‍්‍රය මගින් නිකුත් කරන ලද බලපත‍්‍රයක් යටතේ හැර කිසිම තැනැත්තෙකු විසින් කිසිදු පුරාවස්තුවක් ශ‍්‍රී ලංකාවෙන් අපනයනය නොකළ යුතුයි.... රෙගු ආඥාපනතේ විධිවිධාන අදාළ කිරීමේ කාර්ය සදහා පුරාවස්තු වූ කලී ප‍්‍රඥප්තියක් මගින් හෝ නිත්‍යනුකූල නියමයන් මගින් හෝ අපනයනය සීමා කරනු ලැබූ භාණ්ඩ ලෙස සැළකිය යුතුයි.’’ [ no person shall, except upon a licence in the prescribed form issued by the archaeological commissioner , export any antiquity form srilanka…………..] මෙම වගන්තිය කෙබදු ලෙසින් ශ‍්‍රී ලංකාවේ පුරාවස්තු විනාශය අවම කර ගැනීමට හේතු වේදැයි සොයා බැලිය යුතුයි. වර්තමානයේ හා අතීතයේ බොහෝ පුරාවස්තු අස්ථාන ගත වීම හෝ ජාත්‍යන්තර පුරාවස්තු වෙළද පොළ කරා ගමන් කිරීමට මෙම මෙම ක‍්‍රියාකාරීත්වයේ දුර්වලතාවය හේතු විය. කෙසේ වුවද යම් ලෙසකට යම් පුරාවස්තුවක් අපනයනය කිරීමේදී ඒ පිළිබද දැනුවත් වී මෙබදු අවසරයක් ලබා දීම යුත්ති සහගත දුන්න ද ඇතැම් අවස්ථාවන්හී මෙම වගන්ති වලට පරිබාහිරව පුරාවස්තු අපනයන් සිදු වූ බව අතීතය තුළින් දැක ගත හැකිය. මෙහිදී මෙම වගන්තිය පුරාවස්තු වල ආරක්ෂාවට වඩා ආනාරක්ෂිත භාවයට හේතු වන කරුණක් වශයෙන් පෙන්වා දිය හැකිය. එසේම රෙගුව හැමවිටකදීම මතක තබාගත යුතු කරුණක් ලෙස පුරාවස්තු අපනයනය භාණ්ඩයක් ලෙස සිමා සහිත බව දැන ගත යුතු වන්නේය. මෙය බොහෝ විට පුරා වස්තු ජාත්‍යන්තර වෙළද පොළ කරා ගමන් කිරීම වැළක්වෙන කරුණක් සේම පුරාවස්තු ආරක්ෂාවටද හේතු වන කරුණක් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.

මෙම වගන්තියෙන් අනතුරුව පෙන්වා දෙනු ලබන 37 වැනි වගන්තියේ 1 වැනි අනු වගන්තියට අනුව පුරාවස්තු අපනයනයේදී පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්වරයාට නියමිත වූ ආකෘති පත‍්‍රයක් මගින් ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර, අපනයනය කිරීමට බලාපොරොත්තුවන පුරාවස්තු ලයිස්තුවද එහි ඇතුළත් විය යුතු වන්නේය. එසේම යම් ලෙසකට අපනයනය කිරීමට බලාපොරොත්තුවන යම් පුරාවස්තුවක් කොළඹ කෞතුකාගාරය සදහා හෝ ශ‍්‍රී ලංකාවේ වෙනත් කෞතුකාගාරයක් සදහා හෝ අත්කර ගතයුතයි හෝ එම පුරාවස්තුව අන් කරුණක් නිසා සුදුසු නොවේ යැයි පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්වරයා තීරණය කළ හොත් ඒ අනුව 36 වැනි වගන්තියට අනුව බලපත‍්‍ර ප‍්‍රතික්ෂේප කිරීමට හැකිය. මෙම ප‍්‍රකාශයන්ට අනුව පෙනීයන්නේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ පුරාවස්තු වලට යම් ආරක්ෂිත තත්වයක් දැකිය හැකි බවයි. මෙහිදී අපනයනය කළ යුතු පුරාවස්තු වන්නේ මොනවාද අපනයනය කළ යුතු පුරාවස්තු මොනවාද යන්න පිළිබද යම් තත්වයක් දැක ගැනීමට හැකිවන අතර මෙහිදී වඩාත් වටිනා පුරාවස්තු කෞතුකාගාර වෙත අත්පත් කිරීම ඉතා උචිත දෙයකි. මෙලෙස වටිනා පුරාවස්තු යම් ලෙසකින් රටින් පිටව ගියහොත් එය අප රටෙහි ඉදිරි අනාගතයට සේම පුරාවස්තු ආරක්ෂාවට ද මහත් වූ අභියෝගයක් වන්නේය. මෙහිදී කිව යුතු කරුණක් වන්නේ ඉතා වටිනා මුල්කිරිගම සිතුවම අප රටෙන් පිටව ගොස් ඇති බවක් අතීතයෙන් දක්නට ලැබේ. මේ ආකාරයෙන් වටිනා පුරාවස්තු රටින් පිටව ගිය හොත් එය කෞතුකාගාර හා එවා නැරඹිමට පැමිණෙන සංචාරකයන්ට සේම රටේ ආර්ථිකයට ද වක‍්‍ර ලෙස බලපෑමක් එල්ල කරනු නියතයි. මේ හේතුව නිසා නිසි කි‍්‍රයාදාමයකින් යුක්තව පුරාවස්තු පිළිබද අපනයනය හා ඒ හා සම්බන්ධ වූ නීති-රීති තුළින් පුරාවස්තු ආරක්ෂා වන ආකාරයක් දැක ගත හැකිය. එසේම සොයා බැලිය යුතු කරුණක් වන්නේ මෙම සිතුවම කෙසේ අප රටෙන් පිටවී ගොස් ඇතිද කියා මෙය රේගුවේ අතපසු වීමකින් හෝ පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් වරයාගේ අතපසුවීමකින් ඒ දෙය සිදු වූවාද යන්නයි. කෙසේ වුවද වටිනා පුරාවස්තුවක් රටින් පිටව ගොස් හමාරය. කෙසේ වුවත් පුරාවස්තු අපනයනය සදහා අවසර දෙන විට වඩාත් විමසීමකින් යුත්තව පුරාවස්තු ලැයිස්තුව මැනවින් අධ්‍යනය කොට අවසර දෙන්නේ නම් මෙවැනි වටිනා පුරාවස්තු මෙලෙස විනාශට බදුන් නොවෙනු ඇත.

(උපුටා ගැනිම් - පුරාවිද්‍යා අාඥා පනත 1940, පුරාවිද්‍යා ආඥා පනත 1998 සංශෝධිත )