පුරාවිද්‍යා ස්තරායනය හා භූ විද්‍යා ස්තරායනය
පුරාවිද්‍යා ස්තරායනය හා භූ විද්‍යා ස්තරායනය
භූ විද්‍යා විෂය ධාරාව තුළ පාංශු ස්තර අධ්‍යනය කිරීමේදී මූලික වශයෙන් පාංශු ස්තර තුනක් හදුනාගනු ලැබේ.
⦁ Humus ( කළු පොහොර පස )
⦁ Clay ( මැටි තට්ටුව )
⦁ Decayed ( කුඩු ගල )
පිහිටි ගල දිරාපත් වීම තුළ මූලික වශයෙන් පාංශු ස්තර නිර්මාණය වන බව භූ විද්‍යාව තුළ අවධාරණය කොට පෙන්වා දෙනු ලැබේ. මෙලෙස පිහිටි පාෂාණය දිරාපත් වීමට මූලික වශයෙන් කරුණු කිහිපයක් උපයෝගී වන බව භූ විද්‍යාව තුළින් පෙන්වා දෙනු ලැබේ.
⦁ භෞතික ජීර්ණය
සූර්ය එළියට නිරතුරුව හසුවන පාෂාණයන් උෂ්ණත්වය අඩු වීම හා වැඩි වීම මත ප‍්‍රසාරණය හා සංකෝචනය තුළ පතුරු ගැලවී යාම භෞතික ජීර්ණයේ මූලික ලක්ෂණය වේ. මීට අමතරව භූ චලන, නාය යෑම්, වැනි දෑ තුළින් පාෂාණ ඛාදනයට ලක් වී භෞතික ජීර්ණය සිදු විය හැකිය.
⦁ රසායනික ජීර්ණය
රසායනික ක‍්‍රියාවලීයෙදී වැහි වතුර වල අඩංගු කාබනික- ආම්ලික සංයෝගයන් හේතුවෙන් පාෂණ ජිර්ණයට බදුන් වී පස නිර්මාණය වේ. මෙම ක‍්‍රියාවලින් සදහා විශාල කාල පරාශයක් ගත වේ. ශාකයන් විනාශවී එම ජිර්ණ කි‍්‍රයාවලියේදී පිට කරනු ලබන සංයෝගයන් හේතුවෙන් පාෂාණ ජීර්ණය වී විවිධ වර්ගයේ පාංශු ස්තර නිර්මාණය වීමට හේතු වේ. මෙලෙසින් කවර හෝ රසායනික ක‍්‍රම වේදයක් මගින් සිදුවන ජීර්ණ කි‍්‍රයාවලිය රසායනික ජීර්ණය වේ.
⦁ මානව ක‍්‍රියාකාරකම්
මානවයාගේ මැදිහත් වීම මත යම් ලෙසකට පාෂාණ ජීර්ණය සිදු විය හැකිය. මෙහිදී භෞතික වශයෙන් හෝ රසායනික වශයෙන් ආදී ලෙස මෙම කි‍්‍රයාකාරිත්වය සිදු විය හැකිය. පාෂාණ විභේදනයට ලක් කිරීම, ගොඩනැගිලි නිර්මාණයෙදී පොළොව ආශ‍්‍රිත සිදු කරන පාෂාණ ඉවත් කිරීම්, රසායනික අත්හදා බැලීම් උදාරණ වශයෙන් න්‍යෂ්ටික අවිආයුධ පිපිරවීම්. මෙලෙසින් මානව කි‍්‍රයාකාරකම් සම්බන්ධ යම් ජීර්ණ කි‍්‍රයාවලියක් සිදු වේද එය මේ ගනයට අයත් වේ. මෙහිදී මූලික වශයෙන් මෙම ජීර්ණ කි‍්‍රයාවලිය සමග ඇතැම් අවස්ථාවන්හීදී පුරාවිද්‍යාව සමග සම්බන්ධ වීමක්ද දැකිය හැකිය. උදාහරණ වශයෙන් ප‍්‍රාථමික ශිලා මෙවලම් තැනීම. ප‍්‍රාථමික සුසාන ක‍්‍රම, ලෙන් හා ගුහා තුළ සිතුවම් ඇදීම.( කෙළ හෝ මැලියම් භාවිතය )
භූ විද්‍යාව තුළ දැකිය හැකි තවත් මූලික සංකල්ප හතරක් දැකිය හැකිය.
⦁ The Low Of Super Position - භූ ස්තරයක මුල්ම පාංශු ස්තරය මෑත කාලයට අයත් බව මෙම න්‍යායෙන් පෙන්වා දෙනු ලැබේ.
⦁ The Original Horizontal - මූලික පස් තට්ටු තිරස් ආකාරයට තැන්පත් වී ඇති බවක් මෙයින් අදහස් කරනු ලැබේ.
⦁ The Law Of Original Continuity - මුල් පාංශු ස්තර කිසිදු වෙනස් වීමකින් තොරව අඛණ්ඩව පවතින බවයි.
⦁ The Low Of Stratigraphical Succession - පාංශු ස්තරයක් මත තවත් පාංශු ස්තරයක් තැන්පත් වන බවයි.
පුරාවිද්‍යාව තුළ මීට වෙනස් ආකාරයට පාංශු ස්තර හදුනාගනු ලැබේ. එඞ්වඞ්.හැරිස් විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබුවේ පුරාවිද්‍යා පාංශු ස්තර හදුනා ගැනීමේදී ඉහත ක‍්‍රම භාවිතයට ගැනීමට නොහැකි බවයි. [He questioned the application of geological laws namely law of superposition, original horizontality, original continuity and stratigraphical succession……………..] භූ විද්‍යාව තුළ භාවිත කරනු ලබන ක‍්‍රම වේදයන් පුරාවිද්‍යා අරමුණු සදහා ප‍්‍රමාණවත් නොවන බව පෙන්වා දුන්හ. පුරාවිද්‍යාවේ අරමුණ වනුයේ අතීත මානවයාගේ සංස්කෘතික හා ක‍්‍රියාකාරකම් මැනවින් තේරුම් ගැනීම හා එවා පිළිබද අර්ථකථනය කිරීමය. පුරාවිද්‍යා පාංශු ස්තර තුළින් ස්වාභාවික සේම සංස්කෘතික ස්තරද හමුවන බැවින් ඉහතින් දක්වන්නට යෙදුණු භූ විද්‍යා ස්තර දැක්වීම පුරාවිද්‍යාවට භාවිතා කිරිම ගැටලු සහගත වනුයේය.
භූ විද්‍යාවේ පෙන්වා දෙනු ලබන law of superposition යන ක‍්‍රම වේදය පුරාවිද්‍යාවට අදාළ නොවනු ඇත. පුරාවිද්‍යාවේ දී හැම විටකදීම මුල් පාංශු ස්තරය මෑත කාලයේ පාංශු ස්තරයක් ලෙස නොපෙන්වයි. මිනිස් ක‍්‍රියාකාරකම් මත පාංශු ස්තර වෙනස් වීමට ඉඩ ඇත. උදාහරණ වශයෙන් ප‍්‍රාථමික වැළලීම් ක‍්‍රම පෙන්වා දිය හැකිය. මිය ගිය පුද්ගලයා වැළලීමට යාමේදී පැරණි පාංශු ස්ථර ඉහළට පැමිණ මෑත කාලීන පාංශු පහළ ස්තර සමග මිශ‍්‍ර විමට හැකියාව ඇත. මේ වැනි ප‍්‍රාථමික සුසානයක කැණීමක් සිදු කෙරේ නම් කැණීම සිදු කරන් පුද්ගලයා මනා නිරික්ෂණයකින් එම කැණීම සිදු කළ යුතුය. original horizontality තුළින් පෙන්වා දෙන ආකාරයට මූලික පාංශු ස්තර තිරස් අතට පිහිටා තිබෙන බව පෙන්වා දෙනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යාවේදී මෙම ක‍්‍රම භාවිතය භාවිත කිරීමට අපොසත් වනුයේ මානව අවශේෂයන් තිරස් අතට සේම සිරස් අතටද පිහිටන බැවිනි. විශාළ විශාළ ගොඩනැගිල්ලක් පාංශු ස්තර වලින් වැසී යාමට බොහෝ කාලයක් ගත වන්නා සේම මෙම කාලය වන විට මෙම ගොඩනැගිල්ල වටා පාංශු ස්තර කිහිපයක් ගොඩනැගී ඇති බැවින් සෑම පාංශු ස්තරයක්ම තිරස් අතටම පිහිටන්නේය යන මතය පුරාව්ද්‍යාවේදී යම් ඛණ්ඩනයනට ලක් වේ. original continuity and stratigraphical succession යන භූ විද්‍යා සංකල්ප දෙකද ප‍්‍රයෝගික පුරාවිද්‍යාවට අදාළ නොවනු ඇත. මුල් පාංශු ස්තරයක් මත තවත් පාංශු ස්තරයක් තැන්පත් වීම හා එම ස්තරයන්ගේ කිසිදු වෙනස් වීමකට බදුන් නොවීම යන්න පුරාවිද්‍යාව තුළ පිළිගත හැකි කරුණු නොවේ. මානව හා ස්වාභාවික කි‍්‍රයාකාරකම් මත පාංශු ස්තර වෙනස් වීමට බදුන් වන බැවිනි. ස්තරයක් මත පස් මානව හෝ ස්වාභාවික කි‍්‍රයාකාරකම් මත වෙනස්ම වූ කාලයකට අයිති පංශු ස්තරයක් මත තැන්පත් විය හැකිය. කැණීමකදී මෙම වෙනස් වනු ලබන ස්තර පිළිබද මැනිවින් අධ්‍යනය කළ හැකිය. සාපෙක්ෂ හෝ නිරපේක්ෂ කාල නිර්ණයේදී පාංශු ස්තරය වැදගත් වු වද භූ විද්‍යා පෙන්වා දෙනු ලබන ඉහත ක‍්‍රම වේදයන් භාවිතයට ගැනීමේදී යම් ගැටලු කාරී තත්වයක පැන නැගිය හැකි බැවිනි.
