ප්‍රතිසංවාදනය (Counterpoint) සහ Contrapuntal Motion සටහන - 2

ප්‍රතිසංවාදනය  (Counterpoint) සහ  Contrapuntal Motion  (සටහන - 2) -  25-08-2017

Contrapuntal motion
මේ සිද්ධාන්තයෙන් පැහැදිලි කරන්නේ එකම කාල ප්‍රාන්තරයකදී වැයෙන ස්වර ඛණ්ඩ 2ක හැසිරීම පිළිබඳවයි. 
මෙම මෙලඩි දෙකෙහි ස්වර චලනයන්ගේ ස්වභාවය අනුව, බටහිර සංගීත සිද්ධාන්ත තුල පහත අයුරින් එම චලනයන් කොටස් 5කට වර්ග කර දක්වා ඇත.
1. Static motion (ස්ථිතික චලනය)
2. Parallel motion (සමාන්තර චලනය)
3. Similar motion (අනුරූප චලනය / ඒකාකාරී චලනය)
4. Contrary motion (ප්‍රතිවිරුද්ධ චලනය)
5. Oblique motion (හරස් චලනය /ඇල චලනය)

(ඉහත සඳහන් නම් වලට සිංහල නම් නොමැති අතර, යොදා ඇති සිංහල නම් මවිසින් යෙදූ බවත්, මීට වඩා ගැලපෙන නම් ඇත්නම් යෝජනා කරන ලෙසත් ඉල්ලමි)

1. Static motion (ස්ථිතික චලනය)

ස්වර ඛණ්ඩ දෙකම තමන්ට අදාළ එක් ස්වරයක් වාදනය කරමින් එකම ස්ථානයක රැඳේ. මෙහිදී ගායනය හෝ වාදනය ස්වර පරාසයක් තුල චලනය වන්නේ නැති අතර, ස්වර ඛණ්ඩ දෙකම වාදනය කරන්නේ එකම ස්වරය නොවන වග මතක තබාගත යුතුය.
උදාහරණ :
පළමු ස්වර ඛණ්ඩය : C C C C C
දෙවන ස්වර ඛණ්ඩය : A A A A A

2. Parallel motion (සමාන්තර චලනය)
මෙහිදී ස්වර ඛණ්ඩ දෙක එකම දිශාවකට චලනය වේ. ඒ කියන්නේ මෙලඩි දෙකම ආරෝහණ හෝ අවරෝහණ වශයෙන් ගායනය හෝ වාදනය වේ. නමුත් ස්වර අතර ස්වර පරතර (Intervals) නාමිකව වෙනස් නොවේ.
උදාහරණ :
පළමු ස්වර ඛණ්ඩය : D C B A 
දෙවන ස්වර ඛණ්ඩය : B A G E
මෙහි මුල් ස්වර යුගල දෙක වන B, D සහ A, C අතර minor 3rd interval එකක්ද,
දෙවන සහ තෙවන ස්වර යුගල දෙක වන G, B සහ E, A අතර major 3rd interval එකක්ද ඇත
මෙම චලනය 3rd intervals වලින් සෑදුනු චලනයකි. එබැවින් මෙවන් චලනයක් Parallel third motion කියා හඳුන්වයි.

3. Similar motion (අනුරුප චලනය / ඒකාකාරී චලනය)
මෙහිදී ස්වර ඛණ්ඩ දෙක එකම දිශාවකට චලනය වේ. ඒ කියන්නේ මෙලඩි දෙකම ආරෝහණ හෝ අවරෝහණ වශයෙන් ගායනය හෝ වාදනය වේ. නමුත් ස්වර අතර ස්වර පරතර (Intervals) වෙනස් වේ.

(intervals හෙවත් ස්වර පරතර පිළිබඳව වෙනමම පාඩමකින් සාකච්ඡා කරමු)

උදාහරණ :
පළමු ස්වර ඛණ්ඩය : F E D C 
දෙවන ස්වර ඛණ්ඩය : D B G E
මෙහිදී ස්වර ඛණ්ඩ දෙකම අවරෝහණ ආකාරයට චලනය වේ. නමුත් එකවිට වාදනය වන ස්වර අතර ඇති Intervals සෑම විටම සමාන නොවේ.
ඉහත ස්වර චලනය සැලකු විට, 
පළමුව වාදනය වන ස්වර දෙක D සහ F වේ. ඒ අතර ඇත්තේ minor 3rd Interval එකකි.
දෙවනුව වාදනය වන ස්වර දෙක B සහ E වේ. ඒ අතර ඇත්තේ perfect 4th Interval එකකි. 
තෙවනුව වාදනය වන ස්වර දෙක G සහ D වේ. ඒ අතර ඇත්තේ perfect 5th Interval එකකි. 
සිවුවනුව වාදනය වන ස්වර දෙක E සහ C වේ. ඒ අතර ඇත්තේ minor 6th Interval එකකි.

4. Contrary motion (ප්‍රතිවිරුද්ධ චලනය)
මෙහිදී ස්වර ඛණ්ඩ දෙක දිශා දෙකකට චලනය වේ. 
එහි අදහස නම් එක් මෙලඩියක් ආරෝහණ ලෙස චලනය වන විට, අනිත් මෙලඩිය අවරෝහණ ලෙස චලනය වේ. ස්වර අතර Intervals ද සෑම විටම වෙනස් වේ. 
උදාහරණ :
පළමු ස්වර ඛණ්ඩය : C D E F 
දෙවන ස්වර ඛණ්ඩය : A G F E

5. Oblique motion (හරස් චලනය /ඇල චලනය)
මෙහිදී එක් ස්වර ඛණ්ඩයක් එකම ස්වරයක් නොකඩවා වාදනය කරන අතර අනිත් ස්වර ඛණ්ඩය ඉහලට හෝ පහලට චලනය වේ. ස්වර අතර Intervals ද සෑම විටම වෙනස් වේ. 
උදාහරණ :
පළමු ස්වර ඛණ්ඩය : C C C C 
දෙවන ස්වර ඛණ්ඩය : A G F E

සංගීත නිර්මාණකරනයේදී මෙම සිද්ධාන්තය ඉතා වැදගත් වේ. ඔබද මෙම සිද්ධාන්තය අත්හදා බලා සරල නිර්මාණයක් කරන්න.

තවත් පාඩමකින් හමුවන තුරු 

ඔබට ජය හා සතුට