බටහිර සංගීතය - ලුහුඬු සටහන් - 1

1. ස්වර (Notes)

හැගීම් සහ උද්වේග (Emotions) මතුවන ආකාරයට "ධ්වනි" (sounds) සකස් කිරීමේ කලාව සංගීතය ලෙස හඳුන්වයි.

සංගීතමය ධ්වනි (Notes) සහ සංගීතමය නොවන ධ්වනි (Noises) ලෙස මෙම ධ්වනි කොටස් දෙකකි.මෙහිදී සංගීතමය ධ්වනි (Notes) සංගීත ස්වර ලෙසින් සංගීතයේදී භාවිතා කරයි.

සංගීතකරණයේදී සුළු වශයෙන් සංගීතමය නොවන ධ්වනි (Noises) ද භාවිතයට ගන්නා බව දැනගත යුතුය.

සිතුවමක් නිර්මාණය කරන චිත්‍ර ශිල්පියා, වර්ණ සහ රේඛා උපයෝගී කරගෙන තම අදහස් එලි දක්වනවා සේ, සංගීතඥයා තම අදහස් එලි දක්වන්නේ මෙම සංගීත ස්වර මඟිනි.

මනා න්‍යායාත්මක පදනමක් මත ගොනැඟුණු සුක්ෂම කලාවක් ලෙස බටහිර සංගීතය හඳුන්වන්න පුළුවන්.බටහිර සංගීතයේදී ව්‍යවහාර වන ස්වර හැඳින්වීමට අක්ෂර නම් (Letter names) යොදා ගනී.

ඒවා නම්, රෝම හෝඩියේ මුලින්ම එන A B C D E F G යන අකුරු සප්තකයයි.මෙම ප්‍රකෘති ස්වර(Naturals) තීව්‍ර කිරීමෙන් (Sharpen) හෝ කෝමල කිරීමෙන් (Flatten) උපදවන වෙනත් ස්වරද ඇත.

ඒවා හඳුනා ගැනීමට ඒ ස්වරය ඉදිරියෙන් ඊට අදාළ සංකේත යොදයි.A තීව්‍ර කිරීමෙන් A sharp සෑදේ. එය A# ලෙස ලියා දක්වයි.Eකෝමල කරීමෙන්Eflat සෑදේ. එය Eb ලෙස ලියා දක්වයි.

2. ස්වර ග්‍රාම නොහොත් ස්වර පරිමාණ (Musical Scales)

අෂ්ටකයක් (Octave) සපිරෙන ලෙස ස්වර 8ක් අනුපිළිවෙලින් සකසා ගැනීමෙන් ස්වර ග්‍රාමයක් හෙවත් Musical Scale එකක් සාදා ගත හැක.

මෙසේ ස්වර සැකසීමෙන් ගොඩනඟාගත හැකි scales වර්ග දෙකකි.

1. මහා ග්‍රාම (Major scales)

2. සුළු ග්‍රාම (Minor scales)

බටහිර සංගීතයේ නිර්මාණයක් හෝ තනුවක් (Tune) හෝ ස්වර ඛණ්ඩයක් හෝ පදනම් වනුයේ නිශ්චිත ස්වර ග්‍රාමයක් (Musical Scale) මතය. එය major හෝ minor scale එකක් විය හැකිය

සංගීත කෘතියක් නම් කිරීමේදී එයට පදනම් වූ scale එකද සඳහන් කිරීම මීට නිදසුනකි

ලුඩ්විග් වැන් බේතෝවන් සංගීතඥයාගේ "නව වෙනි සිම්ෆනිය" හෙවත් "කෝරල් සිම්ෆනිය" (Choral symphony) නම් කිරීමේදී එහි scale එක වන D minor යන්න සඳහන් කිරීම මීට නිදසුනකි

ජොහෑන් සෙබස්තියන් බාක් සංගීතඥයාගේ මහා "දේව මෙහෙය" Mass in B minor ලෙස හැඳින්වීම තවත් කදිම නිදසුනකි.

3. ලය (Tempo) 

සංගීත ඛණ්ඩයක් වයෙන හෝ ගැයෙන වේගය ලය (Tempo) ලෙසින් හඳුන්වයි

සංගීත කෘතියක් ශ්‍රවනය කිරීමේදී අසන්නාගේ මනසේ ජනිතවන හැගීම් සහ උද්වේග (Emotions) කෙරෙහි, එම සංගීත කෘතියෙහි ලය(Tempo) තදින්ම බලපායි

ගම්භීර යුධ පෙළපාලියකට ගැලපෙන සංගීත ඛණ්ඩයක් අඩු ලයකින් හෙවත් අඩු වේගයකින් වැයුවහොත් එය බොහෝ විට ගැලපෙන්නේ අවමඟුල් පෙරහැරකටයි

සංගීතකරණයේදී බටහිර සංගීතඥයෝ tempo එක කෙරෙහි තම සුවිශේෂී අවධානය යොමු කරති. සිම්ෆනි වැනි දැවැන්ත අපරදිග සංගීතාංග තුල විවිධ tempo වලින් යුත් චලනයන් (Movements) සමන්විත වීමෙන් ඒ බව පෙනේ

බේතෝවන්ගේ සංගීතඥයාගේ නව වෙනි සිම්ෆනියේ මුල්ම චලනය වේගවත් tempo එකකින් වැයීමට නියම කර තිබේ. එය allegro ma non thopro(ඇලෙග්රෝ මා නොන් ත්‍රෝපෝ) යන ඉතාලි බසින් විස්තර කරයි.

එහි තේරුම "වේගවත් එහෙත් ඉතා ශීඝ්‍ර නොවේ" යන අර්ථයයි. මෙම චලනය චන්ඩ මෙන්ම බිහිසුණු උද්වේග ඇති කරයි

එම සිම්ෆනියේ තෙවන චලනය අඩු වේගයකින් වැයීමට නියම කර ඇති අතර, එය adagio (ඇඩාජියෝ) යන ඉතාලි බසින් විස්තර කරයි. එහි තේරුම "සෙමින්" යන්නයි. මෙම චලනය ගැඹුරු වූත්, කාරුණික වූත් උද්වේග දනවයි

එලෙසින්ම විනාඩියකට මෙතරම් මාත්‍රා (Brats) ප්‍රමාණයක් විය යුතුයයි බටහිර සංගීතඥයෝ තම සංගීත කෘති වල සඳහන් කරති.