සමාජ විද්‍යාව (ශ්‍රී ලංකාවෙහි සමාජ ,ආර්ථික පසුබිම නිර්මාණයෙහිලා භෞතික,භූගෝලීය පිහිටීම බලපා ඇති ආකාරය)

හැඳින්වීම

ලෝකයේ සෑම රටකම ස්ථානයත්,මිනිසා සහ ක්‍රියාවන් අතර දැඩි සම්බන්ධතාවයක් පවතී .මානව ඉතිහාසයේ ඉදිරි ගමන සඳහා බලපාන මූලිකම බොහතම බොහෝ ගෝලීය සාධක වලින් එකක් නම් භූ තලය ස්වරූපයයි .වර්ග කිලෝමීටර 65610 කින් යුක්ත ලංකාව උතුරු අක්ෂාංශ පහයි 05° 55' සහ 9°51' අතර පිහිටා ඇත.ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව එහෙත් ඉන්දියාවට ආසන්නව ඉන්දියානු සාගරයේ කේන්ද්‍රස්ථානයක පිහිටා ඇත .එනම් පෙර අපර දෙදිග මුහුදු වෙන වෙලද මාර්ගය වෙළඳ මාර්ගයේ ප්‍රධාන ස්ථානයක පිහිටා ඇත .ලංකාවේ වෙරළබඩ තීරුව කිලෝමීටර් දාහක් පමණ වේ .ලංකාව ඉන්දියාවට දකුණු දෙසින් මදක් ගිනිකොන දෙසට වන්නට පිහිටා ඇත .ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන් වන්නේ කිලෝමීටර් 32ක පමණ පටු පෝක් සමුද්‍ර සන්ධියෙනි.වසර කෝටි ගණනකට පෙර ලංකාව හා ඉන්දියාව සම්බන්ධය සම්බන්ධ වී තිබය වී තිබූ බව ජර්මන් භූගර්භ විද්‍යාඥයකු පෝක් සමුද්‍ර සන්ධිය ආශ්‍රිතව සිදු කළ පර්යේෂණ මගින් තහවුරු කොට ඇත .මේ අනුව ශ්‍රී ලංකාව භූගෝලීය  වශයෙන් විවිධ කලාපයන්ට බෙදා වෙන් කළ හැකිය .මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 300 ක් උස් වූ භූමි ප්‍රදේශය මධ්‍යම කඳුකරය ලෙස සැලකේ .මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් තුන්සියකට වඩා පහළ ප්‍රදේශය පහත රට තැනිතලා ප්‍රදේශය නම් වේ .මීට අමතරව ස්වභාවික වරායන්, ගංගා පද්ධති ,නිම්න ,තැනිතලා ප්‍රදේශ,කඳු,ආදී ස්වභාවික සම්පත් රැසකින් ලංකාව සමන්විත වේ .එමෙන්ම ඕනෑම රටක අභ්‍යන්තර හා බාහිර භූගෝලීය සාධක යත් එරට සමාජ ආර්ථිකය සකස් සකස්වීමේ දී බලපෑම් එල්ල කරන බවට තර්කයන් බොහෝ ඉදිරිපත් වී ඇත .ඕනෑම රටක ජනතාවට ජයග්‍රහණය කිරීම සඳහා භූගෝලීය බාධකයන් තිබිය යුතුය .එවිට ඔවුන්ගේ අවධානය යොමු වන්නේ එම භූගෝලීය බාධකයන් ජය ගැනීම කෙරෙහිය.එවිට දියුණු ශිෂ්ටාචාරයක් බිහි වෙයි .මිනිසුන්ට ජය ජයගැනීමට භූගෝලීය බාධකයන් නොමැති විට දියුණු ශිෂ්ටාචාරයක් හෝ දියුණු සංස්කෘතියක් හෝ දියුණු සමාජයක් බිහි නොවේ .මේ අනුව දුපතක් වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාව ගත් විට ශ්‍රී ලංකාව තුළ තිබෙන්නා වූ බාහිර හා අභ්‍යන්තර භූගෝලීය සාධකයන් ශ්‍රී ලංකාව තුළ දියුණු ශිෂ්ටාචාරයක් බිහි වීම සඳහා දායක වී ඇත .මේ අනුව රටක පවත්නා පවත්නා වූ බාහිර හා අභ්‍යන්තර භූගෝලීය සාධක යත් එම රටෙහි සමාජමය ,ආර්ථිකමය,දේශපාලනමය මෙන්ම සංස්කෘතික වශයෙන් හැඩගැස්වීමෙහිලා බොහෝ දායකත්වයක් දක්වයි.

1.ශ්‍රී ලංකාවේ භූගෝලීය පිහිටීම

දකුණු ආසියාවේ ඉන්දියන් සාගරයේ පිහිටා ඇති දිවයිනක් වන ලංකා දිවයින හෙවත් ලක්දිව ශ්‍රී ලංකාවට අයත් විශාලතම දූපතවේ. 64,740 km² ක භූමියක් සහ 870 km² ක පැතිරුණ මිරිදිය ජලයද සහිතව 65,610 km² ක වපසරියකින් මෙම දූපත සමන්විත වේ. මෙහි මුහුදු තීරයට 1,340 km දක්වා අයත්වඇත. ශ්‍රීලංකාවේ දිගින් වැඩිම ස්ථාන දෙකකි.ඉන් එකක්නම් දෙවුන්දර තුඩුවේ සිට පේදුරු තුඩුව දක්වා ඇති කි.මී.435 දක්වා වූ දුරයි.අ‍නෙක් ස්ථානය නම් කී.මී 225ක පළලින් යුත් කොළඹ සිට සන්ගමන්කන්ද තුඩුව දක්වා වූ දුරයි. ඊසාන දිග මෝසම (දෙසැම්බර් සිට මාර්තු දක්වා) සහ ගිණිකොන දිග මෝසම (ජුනි සිට ඔක්තෝම්බර්) යනුවෙන් නිවර්තන මෝසම් ශ්‍රී ලංකා දේශගුණයට ඇතුලත් වේ. මෙහි භූමි පෙදෙසෙහි වැඩි වශයෙන් පහත් බිම්, සමතලා රැළි තැනිතලාව හා මධ්‍යම කඳුකරයේ ඇති කඳු ද වේ. උසම ස්ථානය වන්නේ 2,524.13 m උස පිදුරුතලාගලය. ශ්‍රී ලංකාව, හුණුගල්, මිනිරන්, ඛනිජමය වැලි, මැණික්, පොස්පේට්, ජල විදුලිබලය වැනි ස්වභාවික සම්පත්වලින් ද යුක්ත වේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ භූ ලක්ෂණ

හින්දු පුරා වෘත්තයන් අනුව රාමාගේ පාලන කාලයේදී ඉඳි කෙරුණු රාමාගේ පාලම මඟින් ඉන්දියානු භූමිය සමඟ සම්බන්ධ වී තිබුණු බව සඳහන් වන අතර දැන් එය මුහුදු මට්ටමට උඩින් යන්තම් පෙනෙන්නට පවතින හුණුගල් පෙළක් ලෙස ඉතිරිව පවතී. පන්සල්වල වාර්තා අනුව මෙම ස්වභාවික වෙරළ තීරය කලින් සම්පූර්ණව පැවතුණු අතර දරුණු කුණාටුවකින් (සුළි සුළඟක් වැනි) 1480 දී විනාශයට පත් විය. [1]

රාමාගේ පාලම - වයඹ ශ්‍රී ලංකා (මන්නාරම් දුපතේ තලෙයිමන්නාරම) හා ඉන්දියාව (දනුෂ්කොඩි රාම්ස්වරම් රාමානධපුරම් දිස්ත්‍රික්කය) මන්නාරම් බොක්ක හරහා පල්ක්ස්ටේට සම්බන්ධ කරන වැලි කණ්ඩිය

වර්තමානයේදී ලංකා දූපත සම්පූර්ණයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවට අයත් බැවින්ද ශ්‍රී ලංකාවට අයත් ගොඩබිමින් විශාල ප්‍රමාණයක් ලංකා දූපත බැවින්ද ලංකා දූපත හැඳන්වීමේදී ශ්‍රී ලංකා යන පදය යොදාගනු බොහෝවිද දක්නට ලැබේ. අතිතයේ "තැප්රෝබේන්" නමින්ද, යටති විජිතසමයේ "සිලොන්" නමින්ද ශ්‍රී ලංකාව හදුන්වා ඇත.

භූ‍ගෝලීය පිහිටීම

ඉන්දියන් සාගරයේ,ඉන්දියාවට ගිණිකොණින් ඉන්දියානු මුහුදු මාර්ගය ආසන්නයේ පිහිටා ඇති වැදගත් කේන්ද්‍රස්ථානයකි .

දේශගුණය

ශ්‍රී ලංකාව උෂ්ණ කලාපීය දේශගුණයක් පවතින දූපතකි. උතුරු අක්ශාංෂ 5 ත් 10 ත් අතර පිහිටීම තරමක් උණුසුම් දේශගුණයක් දායාද කර වීමට හේතුවයි. අඩුම උෂ්ණත්වය පවතින්නේ මධ්‍යම කඳුකරයේ නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කයේය. ඒ සෙල්සියස් අංශක 16 පමණ අගයකි.(මෙහි සීත සෘතු‍වේ දී දින ගණන් මීදුම පවතී) ඊසාන දිග වෙරළේ පිහිටි ත්‍රිකුණාමල නගරයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 32 වේ( මෙහි උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 38 ක් දක්වා ඉහළ නගී). වාර්ෂිකව ශ්‍රී ලංකාවේ දිවා කාලයේ උෂ්ණත්වය සාමාන්‍යයෙන් සෙල්සියස් අංශක 28 සිට සෙල්සියස් අංශක 30 දක්වා ද, රාත්‍රී කාලයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 4 සිට 7 දක්වා වෙනස් වේ. සීතල අධික මාසය වන්නේ ජනවාරි මාසයයි. විශේෂයෙන් කඳුකරයේ සිටින මිනිසුන්ට මේ කාලයේ දී සිරුරේ උණුසුම රදවා ගන්නා කබා හා ‍ස්වෙටර් ඇඳීම ට සිදු වේ. මෝසම් වැසි ආරම්භ වීමට පෙර ශ්‍රීෂ්මසෘතුවේ උෂ්ණාධිකම කාලය මැයි මාසයයි.

ඉන්දියන් සාගරයෙන් හා බෙංගාල බොක්කෙන් හමා එන මෝසම් සුළං අනුව ශ්‍රී ලංකාවට වර්ෂාපතනය ලැබෙන කාල වකවානු 4 කි. පළමුවැන්න මැයි මැද සිට ඔක්තෝබර් දක්වා ඉන්දියන් සාග‍රයේ ජල වාෂ්පද රැගෙන හමා එන නිරිත දිග මෝසම් වර්ෂාවයි. මෙම සුළං මධ්‍යම කඳුකරයේ බෑවුම්වල ගැටී එම කඳු බැවූම් වලට ද, දිව‍යිනේ නිරිත දිග ප්‍රදේශවලට ද මහා වැසි ලබා දෙයි. නිරිත දිග මෝසම් සුළං හමන සමහර බෑවුම් ප්‍රදේශවලට මසකට මි.මි 2500 වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන නමුත් සුළං මුවා වේ පිහිටි නැගෙනහිර හා ඊසාන දිග ප්‍රදේශවලට අඩුවෙන් වැසි පතිත වේ. අන්තර් මෝසම් කාලයේ දී එනම් ඔක්තෝබර් හා නොවැම්බර් මාසවලදී ශ්‍රී ලංකාවට වර්ෂාව ලබා දෙන දෙවැනි කාල වකවානුවයි. මේ කාලයේ දී කලින් කලට ඇතිවන සුළි කුණාටු ඇතිවීමට ද ඉඩකඩ තිබේ. එමෙන්ම උෂ්ණ කලාපීය වාසුළි නිසා අහස වළාකුලින් බරවෙයි. අන්තර් මෝසම් වර්ෂාවෙන් නිරිතට, ඊසානට සහ දිව‍යිනේ නැගෙනහිරට වැසි ඇද හැළේ. තුන්වැනි කාල වකවානුව නම් දෙසැම්බර් සිට මාර්තු දක්වා බෙංගාල බොක්කේ සිට ජල වාෂ්පද රැගෙන ඊසාන දිගින් ‍මෝසම් සුළං හමා එන ඊසාන දිග මෝසමයි. මේ මාසවලදී ඊසාන දිග කඳු බෑවුම් වලට මි.මි. 2500 වර්ෂාපතනයක් ලැබේ. ගං වතුර ඇති වේ. මාර්තු සිට මැයි දක්වා තවත් අන්තර් මෝසම් කාලයක් ක්‍රියාත්මක වෙයි. නිරතුරු අඩුවැඩි වෙමින් වෙනස්වන සුළඟ සමඟ ගිගිරුම් සහිත වැසි ඇතිවේ.

නිරිත දිග හා කඳුකර ප්‍රදේශවල තෙතමනය අධිකවන අතර සෘතුවෙන් සෘතුව වෙනස් වෙමින් වුවද පැතිර ගිය වර්ෂාපතනයක් ඇද හැළේ. නිරිත දිග මොසම් සුළං පවතින ජුනි මාසයේ කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ වයුගෝලීය තෙතමනය 90% දක්වා ඉහළ නගින අතර එම ප්‍රදේශයේ වාර්ෂික වායුගෝලීය තෙතමනය 70% පමණ වේ. අන්තර් මෝසම් සුළං හමන මාර්තු මාසයේදී අනුරාධපුර ප්‍රදේශයේ (දිවා කාලයේ) වායුගෝලීය තෙතමනය 60% පමණ වේ. එම අගය නොවැම්බර් ‍හා දෙසැම්බර් වැසි කාලපරිච්ඡෙදවලදී 79% දක්වා ඉහළ නගී. කඳුකරයට අයත් මහනුවර ප්‍රදේශයේ දහවල් කාලයේද පවතින තෙතමනය සාමාන්‍යයෙන් 70% ත් 79% ත් අතර අගයක් ගනී.

භූගෝලය පරිණාමය

දිවයිනේ සමස්ත භූ තලයෙන් 85% ටත් වඩා අයත්ව ඇත්තේ ප්‍රාග් කේම්බ්‍රියානු ස්ථරයටයි. එයින් සමහරක් අවුරුදු බිලියන ගණනක් අතීතයට අයත් වේ. මෙම විපරිත ගල් පෘෂ්ඨ තලය සාදන ලද්දේ කඳු නිර්මාණය වන ක්‍රියාවලි පවතින අතරතුර දැඩි රශ්මියට සහ පීඩනයකට විකාශනය වූ පැරණි රොන්මඩ ලක් වීමෙනි. භූ තැටි චලන පිළිබඳව වූ න්‍යායෙන් පැහැදිළි කරනුයේ මෙම ගල් සහ මෙයට සම්බන්ධිත ගල් බොහෝමයක් සෑදී ඇත්තේ දකුණු ඉන්දියාවේ ඇති භූ ස්කන්ධයක් වන ගොඩ්වානාලන්තයේ ආරම්භය අවුරුදු මිලියන් 200 කට පෙර සිදුවිය. පෘථිවි ප්‍රවාරණයේ දකුණු අර්ධ ගෝලයේ භූමි බෙදී වෙන්වී යාමට පටන් ගත් අතර ශ්‍රී ලංකාව හා ඉන්දියාව භූ තැටියක ආධාරයෙන් ඊසාන දිගට ඇඳී යන ලදී. අවුරුදු මිලියන 45 කට පමණ පෙර ඉන්දියානු ඵූ තැටිය ආසියානු භූ ස්කන්ධය සමඟ ඝට්ටණය වීමේ ඉන්දියාවේ උතුරු ප්‍රදේශයේ පවතින හිමාලයානු කඳු වැටිය දිසු වීමට පටන් ගත් අතර එහි වැඩීම වර්තමානයේදීද සෙ‍ෙමන් සිදුවේ. ශ්‍රී ලංකාව භූමිකම්පා කිහිපයකට හෝ ප්‍රධාන ගිණි කඳු අවස්ථා කිහිපයකට ලක්විය හැක්කේ ශ්‍රී ලංකාව මෙම භූ තැටියේ මැදට ගමන් කරන නිසාය.

පුරාණ කඳුවලින් වටවූ සීමිත විපරිත ස්ථර මෙම දූපතෙහි අන්තර්ගත වේ. ගංඟා තැන්නවල් වල ඇති නිධි ද ජුරාසික් යුගයේ රොන්මඩ කොටස් දෙකක් පමණද පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්කයේ පවතින අතර වඩාත් පුළුල් කලාපයක් වන මයෝසින හුණුගල් ඊසාන දිග වෙරළේ පවතී.ඊසාන දිග වෙරළ ගිණිකොණ දිග ඉන්දියාවේ ගැඹුරු කාවේරි ද්‍රෝණියේම කොටසකි. ගොඩ්වානාලන්තයේ කැඩී යාමේ සිට ශ්‍රී ලංකාවේ සහ ඉන්දියාවේ උස් කඳුවල සිට ගංඟා රොන්මඩ එකතු කරමින් ගලා බසී.

භූ ලක්ෂණ

කාලයක් තිස්සේ පුළුල්ව සිදුවන විභේදන හා පාංශු ඛාදනය හේතුවෙන් දිවයින විවිධ භූ ලක්ෂණ විශාල ප්‍රමාණයක් දක්නට ලැබේ. ශ්‍රී ලංකාව දර්ශනීය ස්ථානයක් බවට පත් කිරීමට මෙය හේතුවී ඇත. උස මට්ටම අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ භූ විෂමතා කලාප 3 ක් දක්නට ලැබේ. මධ්‍යම කඳුකරය, අභ්‍යන්තර තැනිතලාව හා වෙරළබඩ තීරුව යනු ඒවායි.

ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු මධ්‍යම කොටස හෙවත් විෂම මධ්‍යම කඳුකරය රට මැද පිහිටා ඇත. මෙහි මධ්‍ය වන්නේ උතුරේ සිට දකුණට 65 Km පමණ ප්‍රදේශයකට විහිදෙන උස් සානුවයි. මෙම ප්‍රදේශයේ ශ්‍රී ලංකාවේ උසම කඳු පිහිටා තිබේ. (උසම කන්ද වන්නේ 2524 m පමණ උස පිදුරුතලාගල කන්දයි) සානුවේ දකුණු අන්තයේ සමනල කන්දද 2543 m, බටහිරින් දිවෙන කඳු පන්තියක් හා නමුනුකුල (25036 m) දෙසට නැගෙනහිරින් දිවෙන ලෙස කඳු පන්ති පිහිටා ඇත. උස් හෙල් වල බෑවුම් වල උසින් අඩු සානු 2 ක් පිහිටා ඇත. බටහිරින් පිහිටා ඇති ‍හෝර්ටන් සානුව දළ බැවුම් සහිත හෙල් රාශියකින් සමන්විත වේ. එම සානුව උතුර දෙසට බෑවුම්ව පිහිටා ඇත. ඌව ද්‍රෝණිය තණකොළ සහිත කඳුවැටි හා ගැඹුරු නිම්න හා දුර්ග මාර්ග වලින් යුක්තය. පළල් නිම්න මඟින් ප්‍රධාන කඳු හා සානු වලින් වෙන්ම උතුරින් නකල්ස් කඳු වැටිය පිහිටා ඇත. එහි තද බෑවුම සහිත මොහොර, දුර්ග මාර්ග හා 1800 m ට වඩා උස් කඳු මුදුන් දක්නට ලැබේ. සමනල කන්දට දකුණින් වන්නට පිහිටි රක්වාන කන්දේ සමාන්තර කඳු වැටි කිහිපයක් දක්නට ලැබේ. එහි සමහරක් කඳු මුදුන් 1400 m ට වඩා උසින් යුක්ත වේ. වෙරළබඩ තැන්නට ලඟා විමට පෙර මුහුදු මට්ටමේ සිට 400 m හා 500 m උසින් පිහිටි කඳුකරයේ මොහොර හා වාසාවකාශ ගණනාවක් හමුවේ.

දිවයිනේ පෘෂ්ඨය වැඩි වශයෙන් තැනී ඇත්තේ මුහුදු මට්ටමේ සිට 30 m ත් 200 m ත් අතර උසින් පිහිටි තැනිතලා වලිනි. නිරිත දිග කඳු වැටි හා නිම්න ක්‍රමයෙන් උසින් වැඩි වී මධ්‍යම කඳුකරය හා සම්බන්ධ වීම නිසා තැනිතලාව කැඩුණු ස්වභාවයක් ගනී. මෙම ප්‍රදේශයේ සිදුවන පාංශු ඛාදනය නිසා කඳු වැටි ක්ෂය වන අතර එම සාරවත් පස කෘෂිකාර්මික ප්‍රයෝජනය සඳහා පහත් බිමවල තැන්පත් වේ. ගිනිකොණ දිග සමතලා ප්‍රදේශයේ බිම රතු ලැටරික් පස් වලින් සමන්විත වේ.එමෙන්ම ශේෂ කඳු තැනිත් තැන දක්නට ලැබේ. ගිනිකොණ දිග ප්‍රදේශයේ තැනිතලාවේ සිට මධ්‍යම කඳුකර දක්වා වු භූමියේ ස්වභාවය ක්ෂණිකව සංක්‍රණය වීම නිසා මෙම ප්‍රදේශයේදි කඳු වැටි තාප්පයක් මෙන් විහිදි තිබේ. නැගෙනහිර හා උතුරේදී තැනිතලාව සමතලාව වන අතර මධ්‍යම කඳුකරයේ සිට දිවෙන පටු දිග කලු ගලින් සැදි කඳු වලින් යුක්තය.මුහුදු මට්ටමේ සිට මී. 30 දක්වා උසට විහිදෙන වෙරළ බඩ තැනිතලාව වටා වෙරළ තීරයක් පවතියි. එම ප්‍රදේශයේ වැඩි කොටසක් දර්ශනීය වෙරළ තීරයන්ගෙන් යුක්තයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ විවිධ පාරිසරික කලාප

ශ්‍රී ලංකාවේ වර්ෂාපතනය සහ වාරිමාර්ග දැක්වෙන සිතියම

ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ ජීවන ක්‍රම තිරණය වන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙන්නනා වු වර්ෂාපතනය මතයි. කඳුකරයත්, නිරිත දිග කලාපයත් "තෙත් කලාප" (Wet Zones) ලෙස හඳුන්වන අතර එම කලාපයට සාමාන්‍යයෙන් වසරකට 250 cm වැඩි වර්ෂාපතනයක් ලැබේ. ගිණිකොණ, නැගෙනහිර හා උතුර යන ප්‍රදේශ අයත් වියළි කලාපයට (Dry Zones) වසරකට 1200 mm - 1900 mm අතර වර්ෂාපතනයක් ලැබේ. අනෙකුත් මාස තුළදී ඉතා අඩු වර්ෂාපතනයක් දැකිය හැකිය. ශුෂ්ක කලාප (arid Zones) වන ඊසාන දිග හා ගිණිකොණ දිග කලාපවලට ලැබෙන්නේ වසරකට 600m-1200 mm වර්ෂපාතනයකි.

වියළි කලාපයේ ස්වභාවික වක්ෂලතා, ජලගැලීම්, නියගයන් ආදියට අනුවර්තනය වී ඇත. බහුතරයක් ලෙස මුදු කෑලැ දැකිය හැකි අතර එහි ඝන පඳුරු හා පතොක් වර්ග ඇත. නොවැම්බර් සිට පෙබරවාරි දක්වා ඉතා සීඝ්‍ර වෘක්ෂලතා වර්ධනයක් දැකිය හැකි වුවත් මාර්තු සිට අගෝස්තු දක්වා වර්ධනය වේගය අඩුවේ. ජලය රදවා ගැනිමට ගස් පොත්ත ඉතා ඝනවන අතර පත්‍ර කුඩාය. ශාක මුදුන් එකිනෙකට බැදුනා සේ විහිදෙන අතර වියනක් සේ දැකිය හැකිය. මෙය තෙතමනය රදා පවත්වා ගැනීමට උදව් වේ. වර්ෂාපතනය නැති කල වෘක්ෂලතා දුඹුරු හෝ අළු පැහැ වන අතර වර්ෂාපතනය ඇති කල මල් ඵල හට ගනී. යාපන අර්ධවීපයේ ඉතා අලංකාර මල් වර්ග දැකිය හැකිය. මෙම ප්‍රදේශවල බුරුත, කළුවර හා මහෝගනී වැනි වටිනා ශාක වර්ග දක්නට ලැබේ.

තෙත් කලාපයේ ඇත්තේ ඉතා ඝන සාරවත් වනාන්තරය. එහි උස ගස්, පළල් කොළ, අතු සහ ඝන උඩුවියන් ඇත. උපනිවර්තන කලාපවල උන්තාංගය (altitude) වැඩි වීම සමග සදාහරිත වනාන්තර ඉතා සාරවත් වේ. කදුකර වෘක්ෂලතා උන්නතාංශය වැඩි වීමත් සමග කුරු ස්වභාවයක්ද ගනී.

කලක් ශ්‍රී ලංකාව වනාන්තර වලින් වැසී ගියත් 20 වන සියවස වන විට වනාන්තර හෝ සංරක්ෂිත වනාන්තර දැකිය හැක්කේ 1/5 පමණි. නිරිත දිග කලාපයේ පමණක් දැනට තෙත් බිම් කලාපීය වන ලැහැබ් දැකිය හැකිය. රජයද මේ කාර්යය සදහා අත්වැලක් දේ. යාල වනෝද්‍යානයෙහි අලි, මුවන්, මොනරුන්ද, විල්පත්තු වනෝද්‍යානය කුරුල්ලන්ද ආරක්ෂා කරයි. 1970 සහ 1980 ඇති වු මහවැලි ව්‍යාපාරය, 1900 km² වු බිම් ප්‍රමාණයක් මේ සදහා වෙන් කරන ලදී.

මෙලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ භූ පිහිටීම පෙන්වාදිය හැකිය.

2.ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ,ආර්ථික පසුබිම කෙරෙහි ලංකාවේ භූගෝලීය පිහිටීම බලපා ඇති ආකාරය

ශ්‍රී ලංකාව භූගෝලීය පිහිටීම හා භෞතික හැඩය පිළිබඳ අතීතයේ සිටම විවිධ මත ඉදිරිපත් වී තිබූ බව පැහැදිලි කරුණකි .ඈත අතීතයේ ලංකාවේ හැඳින්වීමට යොදා ගත් සංස්කෘතික නාමය තැප්‍රොබේන්  නම් වේ .බහුලකම යන අර්ථය රැගත් තෙනසජීම් හා ඉලෙනාර් නම් සංස්කෘතික නම් දෙකකින් ලංකාව හැඳින් වූයේ මෙරට පැවැති  පැතිරිම පිරුණු සමෘද්ධිමත් බව සංකේතවත් කරමින් බව කියවේ .ග්‍රීක ජාතික ටොලමි විසින් එකල දැනසිටි ලෝකය ඇතුළත් කරමින් අඳින ලද ප්‍රථම ලෝක සිතියමේ ද ලංකාව පලෙය්සිමන්ඩෝ  යනුවෙන් ලකුණු කර ඇති අතර කෞටිල්‍ය විසින් සිය අර්ථශාස්ත්‍ර නම් ග්‍රන්ථය ද ලංකාව ගැන සඳහන් කර තිබේ .මේ හැර ප්‍රකට දේශ සංචාරක රජුගේ රජෙකු වූ කොස්මස් හත්වැනි සියවසේදී මෙරට සයිලෙන්දීම යනුවෙන් හඳුන්වාද්දී ,ඉන්දියානුවන්  සිලයිදීප,සිහලදීප,හෙලදිව නමින් එය නම් කර තිබේ .සිංහලයින්ගේ පැමිණීමට පසුව එය සිංහල දීපය නම් විය .එහෙම සෑම නාමයකින් ම බිඳී පැවත එන්නේ සිංහ යනුවෙන් වීම මෙහිදී කැපී පෙනෙන්නකි .ඒ නිසාම සිංහ ලකුණ ජාතිය ජාතියේ සංකේතය ලෙස යොදා ගැනීමට යම් බලපෑමක් ඇති වන්නට ඇතැයි සිතිය හැක .කෙසේ වුවද සිංහල දීපය යන ඉංග්‍රීසි හුරුවට අනුව ceylon යනුවෙන් බටහිර ජාතීන්ගේ භාවිතයට පැමිණි බවට අනුමාන කළ හැකියි .

ක්‍රිස්තු පූර්ව හයවන සියවසේ දී පමණ විජය ප්‍රමුඛ පිරිස මෙරට ජනාවාස පිහිටුවා ගැනීම ලංකා ඉතිහාසයේ සමාරම්භය ලෙස  මහාවංශය සඳහන් කරයි.ඉන්පසු මෙරට ඉතිහාසය සමස්තයක් ලෙසින් ගත් කල සංක්ෂිප්තව විවිධ අවධීන්ට බෙදුනි .එනම්

ක්‍රිස්තු පූර්ව 543 ට පෙර යුගය

ක්‍රිස්තු පූර්ව 543 සිට ක්‍රිස්තු පූර්ව 1017 දක්වා යුගය

ක්‍රිස්තු වර්ෂ  1017 සිට 1215 දක්වා යුගය

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1215 සිට 1505 දක්වා යුගය ...මේ අනුව මිනිස විවිධ අවදියෙන් බෙදුනු ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයෙන් වටවූ දිවයිනකි .මේ අනුව මෙරට දිවයිනක් වීම එහි සමාජ සංස්කෘතික ආර්ථික හැඩගැස්ම කෙරෙහි ප්‍රබල ලෙස බලපෑමක් කළ බව කිව හැකිය .මේ අනුව ශ්‍රී ලංකා සමාජය හැඩ හැඩගැස්වීමෙහිලා මෙරට බාහිර භූගෝලීය පසුබිම කිහිප ආකාරයකින් බලපා ඇත .එම භූගෝලීය සාධක ප්‍රධාන වශයෙන් මෙලෙස  පෙන්වා දිය හැකිය .

• ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයේ දූපතක් වීම
• ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටීම
• ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටීම
• පෙර අපර දෙදිග මුහුදු මාර්ගයෙහි පිහිටීම
• ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව පිහිටීම
• ලංකාව නිවර්ථන නිවර්තන කලාපයට අයත් රටක් වීම
• යනාදී පෙන්වාදිය හැකිය

2. 1 ඉන්දියාවට ආසන්නව එහෙත් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව පිහිටීම

ලක්දිව ජනාවාස පිහිටුවූයේ  ඉන්දියාවේ  නැගෙනහිර ,බටහිර ,වයඹ හා දකුණු ආදී විවිධ ප්‍රදේශවල පැමිණි සිටි ආර්ය ජනතාව විසිනි .ඔවුන් ජනාවාස ඇති කළා පමණක් නොව රාජාණ්ඩු පාලන ක්‍රමයක පදනම ද සකස් කරන ලදී .එහිදී රජුට ප්‍රධාන ස්ථානයක් හිමිවිය .එසේම ඉන්දියාවේ නිලතල වලට සමාන රාජ ,යුවරජ ,පුරෝහිත ,මහ ඇමති ,ඇමති  ,නගර ගුත්තික ,ග්‍රාම බෝජක, ගාමිණී ආදී තනතුරු ලංකාවෙහි ද ඇති විය .ප්‍රථමයෙන් ක්‍රමානුකූල රාජාභිෂේකයක්ද මෙරට නොවීය .දේවානම්පියතිස්ස සමයේ අශෝක අධිරාජයා විසින් මෞර්ය අභිෂේක ක්‍රමය ලක්දිවට හඳුන්වා දෙනු ලැබීය .මෙම දේශපාලනික ප්‍රතිඵල ඇති වූයේ ලංකාව ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටා තිබීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යැයි සැලකිය හැක .ලංකාව ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටා තිබීම නිසා සංක්‍රමණ වලට පමණක් නොව ආක්‍රමණ වලට ද මුහුණ දීමට සිදුව තිබේ .එනම් ඇතැම් අවස්ථාවල ඉන්දීය පාලකයන් ලංකාව ආක්‍රමණය කොට තිබේ .සේන-ගුත්තික විසින් ලංකාව ආක්‍රමණය කරනු ලැබුවේ මෙරට ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටා තිබීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි .මීට අමතරව එලාර ආක්‍රමණය ,සත් ද්‍රවිඩ ආක්‍රමණය ,ශ්‍රී මාර ශ්‍රී වල්ලභ ආක්‍රමණය,චෝල ආක්‍රමණ යනාදියද ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටීම නිසා එල්ල විය .ඉන්දීය පාලකයන් පමණක් නොව ලාංකීය පාලකයන්ද විදේශයන් ආක්‍රමණය කිරීමට පෙළඹී තිබේ.දෙවන සේන රජු ,පළවන පරාක්‍රමබාහු ඉන්දියාවේ පාණ්ඩ දේශය ආක්‍රමණය කළ අතර කෝට්ටේ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු අධිවීරරාගම තොටුපොළ ජයග්‍රහණය කර තිබේ  .ඊට අමතරව  පළවන පරාක්‍රමබාහු රජු නගරගිරි  කිත්ති සෙනෙවියා යටතේ බුරුම දේශය ආක්‍රමණය කොට තිබේ .

ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයේ මධ්‍යගතව දූපතක් ලෙස පිහිටීමද ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ ආර්ථික සංස්කෘතික හැඩගැස්වීමෙහිලා බලපාන ලදී .ඉන්දියන් සාගරයේ බටහිර සිට නැගෙනහිරට ද නැගෙනහිර සිට බටහිරට ද යාත්‍රා කරන මුහුදු මාර්ගය මාර්ගයේ වැදගත් නැවතුම්පලක් හැටියට ලංකාව පිහිටීම නිසා ආදී ආදී සිටම විවිධ ජාතීන් මෙරටට පැමිණියේය .ටොලමිගේ සිතියම ට පවා ලංකාව ඇතුළත් වූයේ ලංකාවේ මෙකී පිහිටීම නිසා විය හැකිය .යුරෝපයේ ඇති වූ කුරුස යුද්ධ වලින් අනතුරුව ඔවුන් ද පෙරදිගට පැමිණ ඇත .ඒ අනුව එහි අනන්ත අනර්ථකාරී දේශපාලන ප්‍රතිඵල වලට මුහුණ දීමට ලංකාවට සිදුවිය .ඒ අනුව පෘතුගීසීන් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1596 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1658 දක්වා  ද  ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1658 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1796 දක්වා ලන්දේසීන් ද ,ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1796 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1815 දක්වා ඉංග්‍රීසි ද ලංකාවේ පහත රට මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ පාලනය කොට ඇත .පසුව ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1815 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1948 දක්වා ඉංග්‍රීසි සමස්ථ ලංකාව යටත් විජිතයක් ලෙස පාලනය කොට ඇත .බ්‍රිතාන්‍යයන් ලංකාව යුද්ධමය වශයෙන් වැදගත් ස්ථානයක් ලෙස සලකන ලදී .

ලංකාව ඉන්දියාවට සමීපව පිහිටා තිබීම නිසා ඇති වූ තවත් දේශපාලනික ප්‍රතිඵල දක්නට ලැබේ .ඇතැම් ලාංකීය පාලකයන් ඉන්දීය කුලී හමුදාවල ආධාර ලබාගෙන රාජ්‍යත්වයට පත්ව තිබේ .ලම්භකරණ වංශිකයන් ට එරෙහිව ඉලනාග රජු ප්‍රථමයෙන්ම ඉන්දීය හමුදාවල ආධාර ලබාගෙන තිබේ .මානවම්ම පලවන මුගලන් ,ජෙට්ඨතිස්ස යනාදීන් ද මෙසේ යුද ආධාර ලබාගෙන තිබේ .ඉන්දීය පාලකයන් ද ලංකාවෙන් යුධ ආධාර ද ආධාර ලබා ගත් අවස්ථා දක්නට ලැබේ .දෙවන සීනු රජුගෙන් දෙවන වරගුන්වර්මන් රජු ද ,පස්වන කාශ්‍යප රජුගෙන් දෙවන රාජසිංහ රජු රජුද රජු ද පළවන පරාක්‍රමබාහු ගෙන් රජුද පලවන පරාක්‍රමබාහුගෙන් පරාක්‍රම පාණ්ඩ්‍ය ද එසේ ආධාර ලබාගෙන තිබේ .ඇතැම් ඉන්න කුමාරවරු ලක්දිව සිංහාසනයට ද පත්ව තිබේ.නිශ්ශංකමල්ල ,සහස්සමල්ල,වික්‍රම පාණ්ඩය ,පරාක්‍රම භාණ්ඩ යනාදීන් ඊට උදාහරණ වේ .ලක්දිව ඇතැම් පාලකයන් මෙරට රාජ්‍ය පරිපාලන තන්ත්‍රය සඳහා ඉන්දියාවේ නිලධාරීන් ගෙන්වාගත්  ආකාරයක් ද දක්නට ලැබේ .අනුලා බිසව පුරෝහිත තනතුර සඳහා නිළිය නම් බ්‍රාහ්මණයකු ගෙන්වා ගත් බවත් දැක්වේ.ඉන්දියාවේ විවිධ ප්‍රදේශ වල සිට පැමිණි ආර්ය ජනතාව විසින් ලංකාවේ වයඹ දිග සහ ගිනිකොණ දිග වියලි කලාප තුළ ජනාවාස ආරම්භ කරන ලදී .ඒවායෙහි බිහිකරගත් රාජ්‍යත්වය පසුකාලීනව වෙනස්කම් වලට භාජනය වූ ආකාරයත් දැකගත හැකිය .ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටා තිබුණු නිසා ලක්දිවට ම ස්වාධීන වූ ශිෂ්ටාචාරයක් බිහි විය.

 සමාජීය බලපෑම

ලංකාව ඉන්දියාවට ආසන්නව නම ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පෙර අපරදිග වෙළඳ මුහුදු මාර්ගය කේන්ද්‍රස්ථානයක පිහිටා තිබීම නිසා සමාජයීය අංශය තුළ විවිධ බලපෑම් ඇතිවිය .ලංකාව ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටීම නිසා ඉන්දියාවේ සිට වරින් වර පැමිණි ආර්ය කණ්ඩායම් මගින් ලක්දිව ජනාවාස විය .විජය කුමරු ඇතුළු පිරිස ,විජායි කුමරිය ඇතුළු පිරිස ,පණ්ඩුවාසුදේව කුමරු ඇතුළු පිරිස,භද්දකච්චායනා කුමරිය සහ සහෝදරයින් ලංකාවට පැමිණ වයඹ වයඹ දිග සහ ගිනිකොණ දිග වියළි කලාපවල ගංගා නිම්න ආශ්‍රිතව අනුරාධගාම,උපතිස්සගාම,උරුවෙල ගාම,උදේනි ගම ,විජිත ගම,දීඝගාම වැනි ජනපද පිහිටවූ  බව වංශ කතා මගින් අනාවරණය වේ .එමෙන්ම ලංකාවට පැමිණෙන ජනයා ඉන්දියාව තුළ පැවැත්වූ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ,සම්ප්‍රදායන්ද ලංකාවට හඳුන්වා දී ඇත .පුද්ගලයකුගේ ජීවිතය උප්පත්තියේ නම් තැබීම ,ඉඳුල් කට ගෑම ,අකුරු කියවීම ,වැඩිවියට පත්වීම ,විවාහය හා මරණය වැනි අවස්ථාවන් තුළ විවිධ සිරිත් විරිත් ගොඩනැගී තිබේ .මෙම චාරිත්‍ර ඉන්දියානු ආභාෂයෙන් ලාංකීය සමාජයට ද එක්විය .ඉන්දියාවෙහි බ්‍රාහ්මණ ආගමට අනුව මෙම චාරිත්‍ර සිදු වූ අතර ලංකාවෙහි බුදුදහමට අනුව ඒවා සිදුවිය .ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ජනතාව මගින් සිංහල සහ ද්‍රවිඩ වශයෙන් ප්‍රධාන ජන කොටස් දෙකක් ලංකාවෙහි ගොඩනැගුණි .බහුතරය වූ යේ සිංහලයන්ය .ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටා තිබීම නිසා සමාජය තුළ අනන්‍යතාවක් ද ගොඩනැගී ඇත .සිංහල වශයෙන් වෙනම භාෂාවක් කතා කරන ජන කොටසක් ලෙස අනන්‍යතාවක් ගොඩ නැගුණි ඉන්දියාවෙන් මෙන්ම ලංකාව පිහිටා තිබුණ නිසාය .ඉන්දියාවෙහි උප්පත්තිය මත පදනම් වූ දැඩි කුල බේදයක් තිබුණි .මෙවැනි කුල භේදයක් ලංකාව තුළ නොවීය.ලංකාවහි තමන් කරන වෘත්තිය මත පදනම් වූ කුල ක්‍රමයක් දක්නට ලැබේ.ඉන්දියාවේ පැවැති  වෛශ්‍ය කුලය වෙනුවට ලංකාවෙහි වෙළඳ සහ ගොවි වශයෙන් පන්ති දෙකක් ද ,ඉන්දියාවේ ශුද්‍ර කුලය වෙනුවට මිලක යනුවෙන් කුලයක්ද දක්නට ඇත.ඉන්දියාව තොට බමුණන් යටතේ කාන්තාව දැඩි පීඩනයට ලක්විය .කාන්තාව යනු පිරිමියාගේ සෙල්ලම් භාණ්ඩයක් ලෙස සලකා බමුණන් ක්‍රියා කළ ආකාර දක්නට ලැබේ .ස්වාමියා මළ පසු කාන්තාවට සති පූජාවට ලක්වීම ද සිදුවිය .කාන්තාව ඔට්ටු ඇල්ලීමට ද ,කුඩා කල විවාහ කර දීම වලට ද නතු විය .කාන්තාව ස්වභාවයෙන්ම චපල යන මතයේ සිට බමුණන් ක්‍රියා කොට තිබේ .ලංකාව තුළ කාන්තාවට මෙවැනි තත්ත්වයක් උරුම නොවීය .ඊට හේතුව ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටා තිබීම සහ බුදු දහමේ බලපෑමයි .

ලංකාව පෙර අපර දෙදිග වෙළෙඳ මුහුදු මාර්ගයේ කේන්ද්‍රස්ථානයක පිහිටා තිබීමද සමාජීය අංශය කෙරෙහි බලපෑම් එල්ල කළේය .එනිසා විවිධ ජාතින් ලංකාවට පැමිණ තිබේ .වාණිජ කටයුතු සඳහා ලංකාවට පැමිණි මුස්ලිම් ජාතිකයින් වැල්ලබඩ ආශිත පදිංචි වී ඇති ආකාරයක් දක්නට ලැබේ .පෘතුගීසි ,ලන්දේසි සහ ඉංග්‍රීසි යන යුරෝපීය ජාතීන් ද ලංකාවට පැමිණි අතර ඔවුන්ගේ අති වූ බලපෑම් ද ලාංකේය සමාජය තුළ දක්නට ලැබේ .උඩරට ,පහත රට ,සිංහල භේදය ,ඒක භාර්යා ,ඒක පුරුෂ විවාහ ක්‍රමය ,විවාහ ලියාපදිංචි කිරීම ,කලිසම ,කමිස ,කිමෝනා,සපත්තු ආදියද පෙරේරා,ප්‍රනාන්දු ,සිල්වා ,අතපත්තු ,වැනි නම් භාවිතයද යුරෝපා ආභාෂයෙන් සිදුවිය .සාම්ප්‍රදායික නැටුම් වෙනුවට ආලිංගන නැටුම් ,අතට අත දීම ,සිප වැළඳ ගැනීම් වැනි ආචාර්ය ආචාර සමාචාර විධි ද පාන් ,බනිස් ,බිස්කට් ,අච්චාරු ,දෝසි ,කොකිස් ,හරක් මස් අනුභවය ,අරක්කු භාවිතය ආදිය ද මෙරට සමාජය තුලට එක් වී තිබේ .මෙලෙස ලංකාව ඉන්දියාවට ආසන්නව නමුත් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පෙර අපර දිග වෙළඳ මුහුදු මාර්ගයේ පිහිටීම ලංකාවේ සමාජීය අංශය කෙරෙහි විවිධ බලපෑම් එල්ල කොට ඇත .

එමෙන්ම ඉන්දියාවට ආසන්නව එහෙත් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව පිහිටීම නිසා ඇති වූ සංස්කෘතික බලපෑම් රාශියක් ද ශ්‍රී ලංකා සමාජය තුළ දැකගත හැකිය .මේ අනුව මෙම සංස්කෘතීන් ඇති වූ බලපෑම සමාජය කෙරෙහි විශාල පරිවර්තනයක් සිදු කරන ලදී .බුදුදහම හා හින්දු ආගම ලංකාවට දායාද වූයේ ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටා තිබීම නිසා ය .බුදු දහම පැමිණ කෙටි කාලසීමාවක් තුළ එය ලංකාව පුරාම පාහේ ව්‍යාප්ත වීම සිදු විය.මිහිඳු හිමියන් ලක්දිවට පැමිණි අවස්ථාවේ බුදු බුදුදහම පමණක් නොව එකල ඉන්දියාවේ ඉන්දියාවෙහි දියුණුවට පත්ව තිබූ මෞරි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්ප ,කලා ශිල්ප ආදී අක්ෂර රටාව ද දායාද ලෙස ගෙනැවිත් තිබේ .පසු කාලයේදී ඉන්දියාවේ දියුනුවට පත් වූ විවිධ කලා සම්ප්‍රදායන්හි ආභාසය ලබමින් කලා කෘති නිර්මාණය වූ අයුරු දක්නට ලැබේ .මහ ඉලුප්පල්ලමේ න් හමු වූ ප්‍රතිමාවෙහි සාතවාහනයන් යටතේ  දියුණු වූ අමරාවතී ලක්ෂණත් තොලුවිල  සහ අභයගිරි සමාධි පිළිමයේ මෙන් ඉසුරුමුණි පෙම්යුවලෙහි ගුප්ත කලා ලක්ෂණත් ,නාලන්දා ගෙඩිගේ පල්ලව කලා ලක්ෂණත් ,පොලොන්නරුවේ හා පදවියේ ශිව දේවාල වල චෝල කලා ලක්ෂණ දක්නට ලැබේ .ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව පිහිටීම හේතුවෙන් මුස්ලිම් ජාතිකයන් ද මෙරට වාණිජ කටයුතු වලට සම්බන්ධ විය .ඔවුන් ව්යාප්ත වූ ප්රදේශ ආශ්රිතව ඉස්ලාම් ආගම මෙන්ම අරාබි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව ඉදි වූ මුස්ලිම් පල්ලි ද දක්නට ලැබේ .යුරෝපීයයන්ගේ ආගමනය තුළ ක්‍රිස්තියානි ආගම යුරෝපීය ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය මෙරට ව්‍යාප්ත විය .ඉන්දියාවෙන් වෙන්න පිහිටීම හේතුවෙන් සංස්කෘතික අංශයහි සුවිශේෂී අනන්‍යතාවයන් වර්ධනය වීමක්ද සිදුවිය .බුදු දහම බිහිවූ ඉන්දියාවෙහි මුස්ලිම් ආක්‍රමණ හා හින්දු ආගමේ පුනර්ජීවන ව්‍යාපාර හරහා බුදු දහම පරිහානියට පත් වන විට ලංකාව තුළ රාජ්‍ය ආගම ලෙස එය තවදුරටත් ආරක්ෂා වූයේ ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටීම නිසාය .ඉන්දියාවේ බිහිවූ ඇතැම් කලා නිර්මාණ ඉන්දියාවෙන් තුරන් ව යද්දී ඒවා ලංකාව තුළ ආරක්ෂා විය .උදාහරණයක් ලෙස චේතිය ඝර හෙවත් වටදාගෙය නම් නිර්මාණය ක්‍රිස්තු වර්ෂ මුල් ශත වර්ෂයේ දී ම ඉන්දියාවේ පරිහානියට පත් වන විට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 15 වන ශත වර්ෂය දක්වා දක්වාම එය කලා නිර්මාණය ලංකාවෙහි ආරක්ෂා විය .ඇතැම් කලා නිර්මාණවල ආභාසය ඉන්දියාවෙන් ලබා ගත්තද ලබාගත්තද ඒවායෙහි මුල් ආකෘතිය හඳුනා ගැනීමට නොහැකි ආකාරයට එය ලංකාවේදී වෙනස්ව තිබේ .මේ අනුව ඉන්දියාවට ආසන්නව එහෙත් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව ශ්‍රී ලංකාව පිහිටීම නිසා ශ්‍රී ලාංකීය සමාජයේ සන්දර්භය සංස්කෘතියට විශාල වෙනස්කම් රාශියක් සිදුවිය .

ආර්ථික බලපෑම

ලංකාවේ ඉන්දියාවට ආසන්නව නමුත් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පෙර අපර දෙදිග වෙළඳ මුහුදු මාර්ගයේ පිහිටීම ආර්ථික අංශය කෙරෙහි ද විවිධ බලපෑම් එල්ල කොට ඇත.ලංකාවේ ප්‍රධාන ආර්ථික අංශය වූයේ කෘෂිකර්මාන්තයයි .ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ආර්ය ජනතාව මගින් ලංකාවේ කෘෂිකර්මාන්තය දියුනුවට පත්විය .ඉන්දියාවේ සිට පැමිණි ආර්ය ජනයා පළමුවෙන්ම පදිංචි වූයේ වයඹ  දිග සහ ගිනිකොණ දිග වියලි කලාපවලය.මේ අනුව ඉන්දියාවේ දී භාවිතා කළ ක්‍රමවේදයන් ලංකාව තුළ ද කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලදී භාවිත කොට තිබේ .ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව පිහිටීම නිසා වගා කළ ධාන්‍ය වර්ග වල වෙනස්කම් ද ඇති විය .ආණ්ඩු ජනතාව ඉන්දියාව තුළ දී තිරිඟු ප්‍රධාන වශයෙන් වගා කළ අතර ලංකාවේදී වී වගා කිරීම සඳහා යොමු වී තිබේ .කෘෂිකාර්මික කටයුතු වාරිමාර්ග පද්ධතිය සමඟ බැඳී තිබේ .වාරිකර්මාන්ත ඉදිකිරීමේ තාක්ෂණික ගුණයද ලංකාවට හිමිවුයේ හිමිවුයේ ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ආර්ය  ජනතාව මගිනි.පසුව එය ඉන්දියාවටත් වඩා ලංකාව තුළ තුල දියුනුවට පත්විය .දකුණු ආසියාවේ විශිෂ්ටතම වාරි මාර්ග පද්ධතිය දක්නට ඇත්තේ ලංකාව තුළයි ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ජනතාව මගින් විවිධ වෘත්තීන් ලංකාවේ ආරම්භ වූ බවට ද මත ඉදිරිපත් වේ .ශ්‍රී මහා බෝධිය වැඩම වීමේදී ඒ සමඟ කුල 18 ක් පැමිණි බව සඳහන් වන අතර ,එමඟින් පේෂකාර ,කුම්භකාර ,ස්වර්ණකාර ,ලෝකුරු යන ආදී ක්ෂේත්‍රයන් උදාහරණ කිහිපයක් ලෙස පෙන්වා පෙන්වා දිය හැකිය .

2.2 ශ්‍රී  ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයේ දූපතක් වීම

ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයේ පිහිටි දූපතක් වීම ක්‍රමෝපායික වශයෙන් තීරණාත්මක ලෙස වැදගත් වී ඇත .ක්‍රමෝපායික දේශපාලනය විශිෂ්ටයකු වූ අද්මිරාල් ඇල්ෆරඩ් මාහන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට ලෝකයේ මුහුදු මාර්ග සියල්ලෙහිම දොරටුව වැටී ඇත්තේ ඉන්දියන් සාගරයේ මතිනි.ඉන්දියන් සාගරයේ ආධිපත්‍යය දරන්නේ යම් ජාතියක් ද ,භූ දේශපාලනය දේශපාලනය සහ ආර්ථිකය සුපිරි බලය ඔවුන් සතුය .ලෝකයේ අනාගතය නම තීන්දු වන්නේ ඉන්දියන් සාගරයේ ජලය මතයි.ඉන්දියානු සාගරයේ ආධිපත්‍යය දැරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව  භෞතික ,ආර්ථික ,යුදමය සහ භූ දේශපාලනික වශයෙන් ශක්තිමත් නොවුනද දැනට ඉන්දියානු සාගරයේ සිදුවන භූ දේශපාලනික දිගහැරීම දිගහැරීම අනුව පෙනී යන්නේ ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියානු සාගර බලවතුන්ගේ තීරණාත්මක කොටස් කරුවෙකු බවට  පත්වෙමින් තිබෙන බව ය .එනම් ප්‍රධාන වශයෙන් ඇමෙරිකාව,චීනය සහ ඉන්දියාව යන රටවල් විසින් ඉන්දියානු සාගරයේ නාවුක ,හමුදා සහ ආර්ථික බලය ගොඩනගා ගැනීමට දරන ප්‍රයන්තය ද ශ්‍රී ලංකාවේ සියලු රටවලට ක්‍රමෝපායික වශයෙන් වැදගත් වන කේන්ද්‍රස්ථානයක් බවට පත් වෙමින් තිබේ .

2.3 සේද මාර්ගය

චීනය විසින්  ගල්ෆ් කලාපය සිට චීනයට යන මුහුදු සේද මාර්ගය සඳහා බාධාවකින් තොරව ඇතුළු වීමට ඇතුළුවීමට පකිස්ථානයේ ග්වදාර්,මාලදිවයින ,හම්බන්තොට ,බංග්ලාදේශය චිතගොන් සහ මියන්මාරයේ කොකෝ දූපත්හි නාවික හා ගුවන් කඳවුරු ගොඩනගා ඇත.ඒ අනුව සැතපුම් දහස් ගණනකට දුර ගෙවා අප්‍රිකානු කලාපයත් ,ගල්ෆ් කලාපය හරහා චීනය දක්වා තෙල් සහ ගෑස් ඇතුළු බලශක්තිය ප්‍රවාහනය කරන නැව් වලට මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගෙන් එල්ලවන තර්ජන ඇතුළු සියලු ආකාර තර්ජන වලින් තර්ජනවලින් ආරක්ෂාව සැපයීම සහ ක්‍රමෝපායික පාවිච්චිය සඳහා එකී කඳවුරු චීනය විසින් යොදාගෙන තිබේ .එහි අරමුණ වන්නේ බාධාවකින් තොරව චීනයට බලශක්තිය සැපයීම සිදු කිරීමයි .අඛණ්ඩ බලශක්ති සැපයුම චීනයේ ඉහළ ආර්ථික දියුණුව පවත්වාගෙනයාම ඇතුළු දේශපාලනික ආර්ථික සහ හමුදාව මෙය අරමුණු ඉෂ්ට කර ගැනීම සඳහා තීරණාත්මක ලෙස බලපායි .ඒ අනුව මුහුදු සේද මාර්ගයේ කේන්ද්‍ර කරගෙන චීනය කරගෙන චීනය භූ දේශපාලනික අරමුණු පදනම් වී ඇති අතර ඇමරිකාව සහ ඉන්දියාව ඇතුළු සෙසු උනන්දුව දක්වන රටවල් වූ රුසියාව ,පාකිස්තානය සහ යුරෝපය එකී සේද මාවත කේන්ද්‍රකරගත් චීනය කේන්ද්‍ර කරගෙන සිය භූ භූදේශපාලනික ක්‍රමෝපායන් සකස් කරමින් පවතී .ඉහත විස්තර කරන්නට යෙදෙන මුහුදු සේද මාර්ගයේ ක්‍රමෝපායික වශයෙන් ඉතා වැදගත් තැනක් බවට ශ්‍රී ලංකාව පත් වී ඇත .එයට එක් එක් ප්‍රධානතම හේතුවක් වන්නේ මුහුදු සේද මාර්ගයේ සැතපුම් දහස් ගණනකට අදාළව පිහිටි එකම ආසන්නතම ගොඩබිම ශ්‍රී ලංකාවත් හම්බන්තොට එම සේද මාවතට ආසන්නතම ස්ථානයක් බවට ස්වභාවික පිහිටීම අතින් පත් වී තිබීමයි .මේ සියල්ලේ ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ මුහුදු සේද මාවතේ  පිහිටි සෙසු රටවල් සහ නාවුක කඳවුරු වලට වඩා ශ්‍රී ලංකාවත් ,හම්බන්තොටත් ඉන්දීය සාගරය සාගරයේ ආධිපත්‍යය සොයා යන ප්‍රධාන රටවල අනවරත අවධානයට ලක් වීමයි .මේ අනුව ක්‍රමෝපායික වැදගත්කම වනුයේ ,මෙකී අවධානය ශ්‍රී ලංකාවට ලැබීම හරහා මෙරට දේශපාලනික ,ආර්ථික ,හමුදා සහ විදේශ සම්බන්ධතා කටයුතු ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ඉතා වැදගත් බවට පත් වී ඇත .පසුගිය දශකය පුරා චීනය ප්‍රධාන වශයෙනුත් ,ඉන්දියාව තීරණාත්මක වශයෙනුත් ලංකාවේ ආරක්ෂක ,දේශපාලන ,වෙළඳ සහ රාජතාන්ත්‍රික කටයුතු වල දී මැදිහත්වීම් සිදු කළ ද වර්තමානයේ එය ඇමරිකාව සහ රුසියාව දක්වා ව්‍යාප්ත වී ඇත.විශේෂයෙන් හම්බන්තොට වරාය ව්‍යාපෘතිය ,වරාය නගර ව්‍යාපෘතිය ,ත්‍රිකුණාමලය තෙල් ටැංකි ව්‍යාපෘතිය යනාදී ඉන්දියාවේත් ,ඇමෙරිකරිකාවේ දැඩි රාජතාන්ත්‍රික අවධානයට ලක් වී ඇත .එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියානු සාගරය තුළ දිගහරින භූමිකාව ශ්‍රී ලංකාවටත් අනෙකුත් උනන්දුව දක්වන රටවලටත් තීරණාත්මක ලෙස බලපෑමට පටන්ගෙන තිබේ .මෙහි ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ චීනය පමණක් නොව ඉන්දියාව,ඇමරිකාව,රුසියාව ,ජපානය සහ යුරෝපයේ ශ්‍රී ලංකාව ක්‍රමෝපාය මාර්ග ලෙස රාජතාන්ත්‍රික මට්ටමෙන්  දිනා ගැනීමට උත්සාහ දැරීමයි .විශේෂයෙන්ම වසර තිහකට පසු ඉන්දීය අගමැතිවරයකු වූ 2015 වසරේදී ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණීමත් ,ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයා ට වසර ගණනාවකට පසු රුසියාවේ රාජ නායකත්වයෙන් නිල ඇරියුම් ලැබීමත් සහ ඉහළ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික පිළිගැනීමක් එරටදී ලැබීමත් වැදගත් නිරීක්ෂණ ලෙස සටහන් කළ හැකිය .

දියාගෝ ගාර්ෂියා

ඇමරිකාව ඉන්දියානු සාගරය තුල සිය යුද ශක්තිය කේන්ද්‍ර ගත කර ඇති දියාගෝ ගාර්ෂියා  දූපත සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය සමග සමඟ ඇති කරගෙනග  තිබූ බදු ගිවිසුම අවසාන වීමත් සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ ඩෙල්ෆ්ට් දූපතේ එකී සේනාංක රැඳවීමට අදහස් කර ඇතැයි වාර්තා විය.ඒ අනුව ආසියා පැසිපික් සාගර කලාපයේ ඇමරිකානු පස්වන නෞකා සේනාංකය ශ්‍රී ලංකාව තුළ රැඳවීමේ ඉඩකඩක් පවතී.එවන් අවස්ථාවකදී ඒ ශ්‍රී ලංකාවේ අභ්‍යන්තර සහ බාහිර ආරක්ෂාව කෙරෙහි ඇතිකරන ප්‍රතිඵල සුබ දායක වන්නට අවශ්‍ය ක් ඉවසුම් රාමුවක් සකස්කළ යුතුය ඇත.එය ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ආරක්ෂාව කෙරෙහි යහපත් නිවර්තනය බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය .එහෙත් ඒ සියල්ල ගෝලීයකරණය සහ අභ්‍යන්තර ස්වාධිපත්‍යය යන සංකල්ප අතුරු සමබර ලෙස ස්ථානගත කිරීම ආණ්ඩුව සතු වගකීමක් වන්නේ එහි බලපෑම දශක ගණනාවක් පුරා පවතින බැවිනි.එසේ කලාපයේ සෙසු බලවතුන් සහ රාජ්‍යයන් සමග රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සම්බන්ධතා වලට අහිතකර ලෙස බලනොපාන්නට එකී සියලු කටයුතු සිදු  කළ යුතුව ඇත .ඉහත විස්තර කරන්නට යෙදුණු ඉන්දියානු සාගරයේ බලවතුන්ගේ බලවතුන්ගෙන් ගේ ක්‍රමෝපායික අවධානයට අමතරව ව්‍යාපාරික වශයෙන් ද ඉන්දියානු සාගරය තුල ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීම ජගත් බලවතුන්ට වැදගත් වේ .නිදසුනක් ලෙස ජපානය ටත්,යුරෝපයත් ශ්‍රී ලංකාව අවට මුහුදේ මත්ස්‍ය සම්පත සම්බන්ධයෙන් ඇති කර ගැනෙන වෙළෙඳ ගිවිසුම් ද විදේශ විනිමය ශ්‍රී ලංකාව තුළට ගෙන ඒමට විශාල දායකත්වයක් සපයනු ඇත .

2.4 ලක්දිව අභ්‍යන්තරික භූගෝලීය සාධක ලංකාවේ සමාජ ,ආර්ථික පරිසරය ගොඩ නැගීමට දායක වන ආකාරය

ලංකාවේ අභ්‍යන්තරික භූගෝලීය සාධක කොටස් කීපයකට බෙදා විමසිය හැකිය .

• මධ්‍යම කඳුකරය
• ගංගා පද්ධතිය
• ස්වභාවික වරායන්
• තැනිතලා ප්‍රදේශ

මධ්‍යම කඳුකරය

ලංකාවේ අභ්‍යන්තරික භූගෝලීය සාධකයන්ට මෙරට ඉතිහාසය කෙරෙහි විවිධ බලපෑම් එල්ල කොට තිබේ .ශේෂ කන්ද සහ මධ්‍යම කඳුකරේ ඒ අතර වැදගත් වේ .අභ්‍යන්තර තැනිතලා ප්‍රදේශයේ තැනින් තැන ශේෂ කඳු පිහිටා ඇත.සීගිරිය,දඹදෙණිය,යාපහුව,මිහින්තලේ සහ කතරගම ආදිය ඊට නිදසුන් කිහිපයකි .ශීර්ෂ කඳු රාජධානි පිහිටුවීමේදී භාවිතයට ගෙන ඇත.තැනිතලා භූමියට වඩා ශේෂ කඳු ආරක්ෂාවෙන් යුක්තය .ලංකාවේ දකුණු මැද කලාපයේ මධ්‍යම කඳුකරයේ කින් යුක්ත වේ .මධ්‍යම කඳුකරය ලෙස සලකනු ලබන්නේ මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 300 තුන්සියයකට වඩා උස් වූ භූමි ප්‍රදේශයයි .මධ්‍යම කඳුකරය ලංකාවේ ස්වභාවික ආරක්ෂාවෙන් අනූනම ප්‍රදේශය ලෙස සැලකෙයි .ගිරි දුර්ග,වන දුර්ග,ජල දුර්ග ආදියෙන් මෙම ප්‍රදේශය සමන්විතය .මේ අනුව මධ්‍යම කඳුකරය තරණය කිරීමට අපහසු වූ නොයෙක් බාධක වලින් සමන්විතය.ලංකාවේ රාජධානි පිහිටුවීමේදී පවා මධ්‍යම කඳුකරය උපකාරී විය .ගම්පොල සහ මහනුවර යන රාජධානිය දෙක මධ්‍යම  කඳුකරය ආශ්‍රිතව පිහිටා තිබේ .සිංහලයන්ගේ අවසන් රාජධානිය වූයේ සෙංකඩගල හෙවත් මහනුවර යි.පහතරට මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල පැවැති සිංහල රාජධානිය යුරෝපීය බලපෑම හමුවේ බිඳ වැටෙන විට සිංහල සංස්කෘතිය ආරක්ෂා කරන රාජධානිය ලෙස පෙනී සිටියේ සෙංකඩගල හෙවත් මහනුවරයි.එලෙස නැගී සිටීම ද මධ්‍යම කඳුකරය භූගෝලීය සාධක උපකාරී විය .පෘතුගීසි ලන්දේසි ඉංග්‍රීසි යන යුරෝපීය ජාතීන් කිස්තු වර්ෂ්‍රිස්තු වර්ෂ 1815 දක්වා සෙංකඩගල අත්පත් කර ගැනීමට උත්සාහ කළත් එය සාර්ථක නොවීය .දන්තුරේ බලන රන්දෙණිගල ගන්නෝරුව යන පෘතුගීසීන් මෙහෙය වූ සියලු සටන් වලින් ඔවුන් පරාජය විය .පිස්සුවක් 1833 පෙඩ්රික් නෝත් පවා පවා උඩරට ආක්‍රමණයෙන් පරාජය වී ඇත .සෙංකඩගල පාලකයින්ට ගරිල්ලා සටන් ක්‍රම උපයෝගී කරගනිමින් තම ස්වාධීනත්වය රැක ගැනීමට හැකියාව ලැබුණි .ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1815 දී රොබට් බවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරවරයාට සෙංකඩගල දිනා ගැනීමට හැකි වූයේ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජුගේ අත්තනෝමතික ක්‍රියාකලාපයන් නිසාවෙනි .මධ්‍යම කඳුකරය ඈත අතීතයේ පටන් ලාංකීය පාලක කේන්ගේ ආරක්ෂිත භූමිය බවට පත්විය.අනුරපුර පොළොන්නරු රාජධානිය තුළ වරින් වර දකුණු ඉන්දීය ආක්‍රමණ එල්ල වූ අතර එවැනි අවස්ථාවල ලාංකීය පාලකයින් ආරක්ෂාව පතා පලාගියේ මධ්‍යම කඳුකරයටයි.එමෙන්ම අනුරාධපුරය සහ පොළොන්නරුව යන රජරට ශිෂ්ටාචාරය සතවර්ෂ 17ක පමණ දීර්ඝ කාලයක් පවත්වාගෙන යාමට උපකාරී වූයේ මධ්‍යම කඳුකර යයි .මේ අනුව ලංකාව තුළ පැවැති මධ්‍යම කඳුකරය විශාල වශයෙන් සමාජ හා ආර්ථික වශයෙන් වැදගත් කමක් ගෙනත් දෙයි .

ගංගා පද්ධතිය

ලක්දිව ගංගාවන් එකසිය තුනක් පමණ දක්නට ලැබේ .ලක්දිව ප්‍රධාන ගංගාවන් මධ්‍යම කඳුකරයෙන් ආරම්භ වී කරත්ත රෝදයක අරාදී මෙන් රට පුරා ව්‍යාප්තව පවතී .මෙම ගංගා පද්ධතිය ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ ආර්ථිකය සකස් වීම කෙරෙහි නන් අයුරින් බලපෑම එල්ල කොට ඇත .මේ අනුව ලංකාවට පැමිණි ආර්ය ජනතාව පළමුවෙන්ම පදිංචි වූයේ වයඹ දිග සහ ගිනිකොණ දිග වේලි කලාප ආශිතව පැවති ගංගා නිම්න තුළිනි .එම ගංගා නිම්න ආශ්‍රිතව ඔවුන් විසින් ජනපද බිහි කොට ගෙන ඇත .මෙලෙස ජනපද පිහිටුවමින් රට අභ්‍යන්තරයට ගමන් කළේද ගංගා නිම්න ඔස්සේ ය .අතීතයේදී රාජධානි පිහිටුවීමේදී ගංගාවන් උපකාර වී ඇත.මල්වතු ඔය ආශ්‍රිතව අනුරාධපුර රාජධානිය පිහිටුවා ඇති අතර මහවැලි ගඟ ආශ්‍රිතව පොලොන්නරුව ගම්පොල මහනුවර යන රාජධානී පිහිටුවා තිබේ .එමගින් රාජධානිවලට ආරක්ෂාවක් සැලසුණි .පුරාණයේ සිටම විවිධ අවස්ථාවන්හි ලංකාව කොටස් වලට බෙදී තිබුණි .තුන් සිංහලයේ ඊට  නිදසුනකි .ඒවායේ සීමා මායිම් දැක්වීම සඳහා භාවිතා කළේ ද ගංගාවන් ය.තුන් හෙලයෙ හෙලයෙ මායිම් ලෙස මහවැලි ගඟ දැදුරුඔය වලවේ ගඟ භාවිතා කොට ඇත .එසේම රජරට ශිෂ්ටාචාර සමය තුළ පාලකයින් වාරිකර්මාන්ත ඉදිකිරීම සඳහා ද ගංගාවන් උපයෝගී කරගෙන තිබේ.ලංකාවට පැමිණි ආර්ය ජනයා ගංගා නිම්න ආශිතව පළමුවෙන් පදිංචි වූයේ කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා ජලය ලබා ගැනීමේ පහසුව පැවැති නිසාය .මීට අමතර බ්‍රිතාන්‍යයන් මහා මහාමාර්ග තැනීමේ දී ඒවා ගංගා නිම්න වලට සමාන්තරව හිටි කළ ආකාරයක් ද දක්නට ලැබේ .මේ අනුව වර්තමානය වන විටත් ලංකාව තුළ අභ්‍යන්තර වශයෙන් පිහිටි ගංගා පද්ධති පද්ධතින් ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ සහ ආර්ථික පරිසරයේ නිර්මාණයෙහි ලා  බොහෝ සෙයින් වැදගත් වේ . 

ස්වභාවික වරායන්

ලංකාවේ අභ්‍යන්තරික භූගෝලීය සාධක අතර ස්වභාවික වරායන් වලට වැදගත් ස්ථානයක් හිමි වේ .මෙම ස්වභාවික වරායන් මෙරට දේශපාලන ආර්ථික සමාජයීය හා සංස්කෘතික ක්ෂේත්‍රයන්හි සුවිශේෂී බලපෑම් එල්ල කොට තිබේ  ඈත අතීතයේ සිට ආසියානු වාණිජ ඉතිහාසය තුළ ප්‍රබල භූමිකාවක් ඉටු කරන ලද රාජ්‍යයක් වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාව පෙන්වා දිය හැකිය. ඒ අනුව ඉන්දියානු උපමහද්වීපයට ආසන්නව, එයින් වෙන්ව පිහිටි කුඩා දිවයිනක් වශයෙන් පිහිටීම මෙන්ම ඉන්දියානු සාගරයේ මධ්‍යගතව පිහිටීම, පෙර - අපර දෙදිග යා කළ මුහුදු සේද මාවතේ (Silk Road of the sea) වැදගත් සංධිස්ථානයක පිහිටීම නිසා ආසියාවේ වාණිජ කටයුතුවලදී ශ්‍රී ලංකාව වැදගත් රාජ්‍යයක් විය. එපමණක් නොව දිවයිනේ වාණිජ ද්‍රව්‍ය අන්තර් ජාතික වෙළෙඳාමේදී ඉතා වටිනා වාණිජ ද්‍රව්‍ය වූ බැවින් විදේශීය වාණිජ ප්‍රජාවගේ අවධානය ලක්දිවට හිමි විය. එපමණක් නොව දිවයින සතු වූ වරාය පද්ධතිය ආසියාවේ වාණිජ කටයුතුවලදී ඉතා වැදගත් විය.

එහිදී ඉතා වැදගත් වරායක් වූයේ මහාතිත්ථ වරාය හෙවත් මහා වරායයි. මෙම වරාය මාතොට, මහවොටී, මහපුටු, මාවටු, මවතුතොට, මහපටන, මාතොට හා මාතෝට්ටම් ආදී නාමයන්ගෙන් හඳුන්වා ඇත. වර්තමාන මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇති මාතොට වරාය වයඹ දිග වෙරළෙහි පිහිටීම හේතු කොට ගෙන අපරදිග රාජ්‍යයන් සමඟ සබඳතා පැවැත්මේදී මෙම වරාය වැදගත් විය. මෙම වරායේ භූගෝලීය පිහිටීමේ ඇති වැදගත්කම මහාචාර්ය සිරිමා කිරිබමුණ මහත්මිය මෙසේ දක්වා ඇත.

මේ අතින් බලන විට, වරායවල සාපේක්ෂක ආරක්ෂාව, යාබද දේශවල වරායේ සිට ඇති ආසන්නභාවය, නැවියන්ට වුවමනා කරන භාණ්ඩ සහ වාණිජ භාණ්ඩ ලබා ගැනීමට ඇති පහසුකම්, සම්පත් මධ්‍යස්ථානවලට සහ දේශපාලනික මධ්‍යස්ථානවලට සම්බන්ධකම් ඇති අභ්‍යන්තරික සන්නිවේදන පද්ධතිය, සාපේක්ෂිත දේශපාලන ස්ථාවරභාවය සහ පරිපාලනය, තරගකාරි වෙළෙඳ ඉල්ලුම්වලට දක්වන සංවේදීභාවය යන කරුණු පූර්ව නූතන අවදිවල සාමූද්‍රික වෙළෙඳාමට වරායන්වලින් දිය හැකි අනුග්‍රහ විය. මේ අවදියේදී මහාතිත්ථය නැව් ගොඩ බසින ප්‍රධාන වරායක් බවට පත් වීමේහිලා මේ පූර්ව තත්ත්වය අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම හේතු විය.

එම පැහැදිලි කිරීමට අනුව මහාතිත්ථ වරායේ පිහිටීම ආසියානු වාණිජ ඉතිහාසයේ සැකැස්ම සඳහා ඉතා වැදගත් පිහිටීමක් විය. එහිදී ඉන්දියානු සාගරයේ සුළං පද්ධතිය ඔස්සේ ගමන් ගන්නා නැව් අනිවාර්යයෙන්ම ඉන්දියාවෙහි බටහිර වෙරළේ හෝ ලංකාවෙහි බටහිර වෙරළේ වූ නැව් තොටක නැවැත්විය යුතුය. එහිදී බටහිර ඉන්දියානු වෙරළෙහි වූ වරායන් හා සසඳන විට ලක්දිව මහාතිත්ථ වරාය ආරක්ෂාව අතින් ඉතා ඉදිරියෙන් සිටි බව පෙනී යයි. ඒ බව දකුණු ඉන්දියාවේ නැගෙනහිර හා බටහිර වෙරළේ පිහිටි කුඩා නැව්තොට 54 පිළිබඳව අධ්‍යයනය කරමින් ජෝන් කාස්වල් (John Carswell) විසින් කළ පහත ප්‍රකාශයෙන් ඒ බව මනාව තහවුරු වේ.ස්වාභාවික අංග ලක්ෂණ ගැන සලකන විට මෙයින් වරාය බොහොමයක්ම සම්පූර්ණයෙන්ම නුසුදුසු බව මෙම අධ්‍යයනයේදී කැපී පෙනුණු වැදගත්ම කරුණකි. ශ්‍රී ලංකාවෙහි තත්ත්වය මීට තරමක් වෙනස්ය.

තවද ඔහු මහාතිත්ථයේ භූගෝලීය පිහිටීම ආසියාවේ වාණිජ කටයුතුවලදී අතිශයින්ම වැදගත් බව පෙන්වා දී ඇත. මෙම වරාය ක්‍රි.පූ. 06 වන සියවසේ සිට හෝ ඇතැම් විට ඊටත් පෙර සිට වැදගත් වාණිජ වරායක් වූ බව තහවුරු වේ. විශේෂයෙන්ම දකුණු ඉන්දියාව සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර පැවති දේශපාලන, ආර්ථික, සමාජ හා සංස්කෘතික සබඳතාවලදී එම වරාය වැදගත් ස්ථානයක් හිමි කරගෙන තිබූ බව මූලාශ්‍ර තුළ සඳහන් කරුණු අනුව තහවුරු වේ.

ක්‍රි.ව. 01 වන සියවසේදී ටොලමි විසින් අඳින ලද ලංකා සිතියමේ ‘මගණ’ වශයෙන් හඳුන්වා ඇත්තේ මෙම වරායයි. මෙම මගණ යන ග්‍රීක වචනයේ තේරුම ‘මුතු බෙල්ලන්’ යන්නය. එයින් මෙම ප්‍රදේශය මුතු බෙල්ලන් සඳහා ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිලූ බව පෙන්නුම් කෙරේ. ඒ අනුව ක්‍රි.ව. 01 වැනි සියවසේදී ද බටහිර වාණිජ ප්‍රජාව අතර මෙම වරාය ප්‍රසිද්ධියට පත්ව තිබූ බව තහවුරු වේ. තවද මහාතිත්ථය අනුරාධපුර රාජධානි සමයේ ප්‍රධාන වරාය විය. ඊට හේතු වූයේ එම වරාය අගනුවරට ආසන්නව පිහිටි බැවිනි. එම අවදියේ විදේශ වෙළෙදාමේ ඒකාධිකාරය රජු සතු වූ බැවින් රජුගේ අධීක්ෂණය යටතේ වෙළෙඳ කටයුතු සිදු විය යුතු නිසා මෙම වරායේ පිහිටීම ඉතා වැදගත් විය.

අනුරාධපුර රාජධානි අවදියේ මහාතිත්ථය වැදගත්ම වරායක් වූ බව ෆාහියන් හිමියන්ගේ වාර්තාව තුළින් ද තහවුරු වේ. ඒ අනුව ක්‍රි.ව. 05 වන සියවසේ ලංකාවට පැමිණි ෆාහියන් හිමියන් ලක්දිවයිනට පැමිණියේ කිනම් වරායකින් ද යන වග සඳහන් නොකරයි. එහෙත් උන් වහන්සේ පැමිණි වරාය සම්බන්ධයෙන් කරන විස්තර අධ්‍යයනය කිරීම තුළින් එය මහතිත්ථ වරාය බව අනුමාන කළ හැකිය. ඒ අනුව උන් වහන්සේ ලංකාවට පැමිණීමෙන් පසු සිදු කරන විස්තරය තුළ මුලින්ම මුතු සම්බන්ධයෙන් විස්තර කර ඇත. එය ෆාහියන් වාර්තාවේ වාණිජ ද්‍රව්‍යයක් සම්බන්ධයෙන් සිදු කර ඇති දීර්ඝතම විස්තරය ද වේ. එයින් ලංකාවේ මුතු සඳහා චිනයේ මෙන්ම සමකාලීන අන්තර්ජාතික වෙළෙඳාමේ විශේෂ වැදගත්කමක් හිමි වූ බව එයින් ගම්‍ය වේ. එම නිසා ලාංකේය රජු මුතු කිමිදීම සම්බන්ධයෙන් උනන්දුවක් දැක්වූ බවත් එම නිසා මුතු නිෂ්පාදිත ප්‍රදේශවල කටයුතු සඳහා කුලී හේවායින් යොදවා තිබූ බවත් සඳහන් කරයි.

එමෙන්ම මුතු කිමිදීමෙන් ලැබෙන මුතුවලින් 3/10ක ප්‍රමාණයක් රජුට බදු වශයෙන් අයත් වන බවත් සඳහන් වේ. ඒ අනුව මුතු කිමිදීමට හා මුතුවලට ප්‍රසිද්ධ මන්නාරම් ද්‍රෝණිය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය මෙලෙස ෆාහියන් හිමි විස්තර කරන බව අනුමාන කළ හැකිය. එහිදී වැදගත් සාධකයක් වශයෙන් ලී 10ක සෘජුකෝණාස්‍ර දූපතක් පවතින බව දක්වා ඇත. මෙය මන්නාරම් දූපත බවට අනුමාන කළ හැකිය. එම කරුණු අනුව ෆාහියන් හිමි මහාතිත්ථ වරායෙන් පැමිණි බව ද අනුමාන කළ හැකිය. එමෙන්ම එම වරාය ඉන්දියානු මෙන්ම අග්නිදිග ආසියානු වාණිජ ප්‍රජාව ද එම වරායට පැමිණි බව තහවුරු වේ.මෙම වරායට චීන වෙළෙඳුන් පට පිළි රැගෙන පැමිණි අතර ඔවුන්ගෙන් බදු අය කිරීම සඳහා ‘මහපුටුලද්දන්’ නම් නිලධාරියකු පත් කර සිටි බව මන්නාරම කාච්චේරි ටැම් ලිපිය මඟින් කරුණු සනාථ වේ. අනුරාධපුරයෙන් අගනුවර පොළොන්නරුවට මාරු වීම හේතු කොටගෙන මෙහි ඇති වැදගත්කම තරමක් අඩු වූ නමුත් රජරට සභ්‍යත්වය බිඳ වැටෙන තෙක් ප්‍රධාන වරාය වශයෙන් මෙය ක්‍රියාත්මක විය. නමුත් 15 වන සියවස පමණ වන විට මෙහි ඇති වැදගත්කම හීන වී යන ආකාරයක් දැකිය හැකිය.

ආසියානු වාණිජ ක්‍රියාදාමය සකස් වීමේදී වැදගත් වූ තවත් වරායක් වශයෙන් ජම්බුකෝළ පට්ටන හෙවත් දඹකොළ පටුන පෙන්වා දිය හැකිය. වර්තමාන කන්කසන්තුරේ වශයෙන් හඳුන්වනු ලබන ස්ථානයේ මෙම වරාය පිහිටි බව ඉතිහාස‍ෙයන් පෙන්වාදී ඇත. මෙම වරායේ භූගෝලීය පිහිටීම හේතුකොටගෙන උතුරු ඉන්දියාවෙහි තාමුලිප්ත වරාය හා සම්බන්ධතා පැවැත්වීමේදී වැදගත් විය. ඒ අනුව ක්‍රි.පූ. 03 වැනි සියවසේ සිට ලංකාව සහ ඉන්දියාව අතර සිදු වූ සංස්කෘතික සම්බන්ධතාවලදී මෙම වරාය වැදගත් වරායක් වී ඇත. තම්රලිප්තයෙන් නැව් නැඟි සංඝමිත්තා තෙරණිය ප්‍රමුඛ නෞකාව මෙම වරායට පැමිණි බව සටහන්ව ඇත. දේවානම්පියතිස්ස රජු සහ අශෝක රජු අතර සිදු වූ දූත ගමන් ද සිදු වී ඇත්තේ ද මෙම වරාය හරහාය. එමෙන්ම මෙම වරායේ සිට අනුරාධපුර අගනගරයට වැටී තිබූ මාර්ගයක් පිළිබඳව තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් මහාවංශ විස්තරය තුළින් හඳුනා ගත හැකිය. ඒ අනුව එම අවදියේ සිටම ආර්ථික වශයෙන් ද මෙම වරාය වැදගත් වූ බව තහවුරු වේ.

ඤාණවිභංග අටුවාවෙහි චූලසීල ස්ථවිර කථාවට අනුව දඹකොළ පටුනේ සිට ඉන්දියාවට නැව් ගමන් කිරීම ක්‍රි.පූ. 01 වැනි සියවසේ එනම් වළගම්බා රාජ්‍ය සමයදී සිදු වූ බවට තොරතුරු හමු වේ. එමෙන්ම මෙම වරාය පිලිබඳ මිළින්දපඤ්හ තුළ සඳහන් වී ඇත. ඒ අනුව අලසන්ද හා සුවණ්ණ භූමිය අතර පිහිටි බවට සඳහන් කරන කෝළපට්ටන නම් වරාය මෙම දඹකොළ පටුන බව විශ්වාස කරයි. මෙම වරායේ සිට අනුරාධපුර අගනුවර තෙක් දිව යන ගොඩබිම මාර්ගයක් ක්‍රි.පූ. යුගයේ සිට පැවති බවට තොරතුරු සාහිත්‍යය මූලාශ්‍ර මෙන්ම පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම් මඟින් ද තහවුරු වී ඇත. එහෙත් දේවානම්පියතිස්ස රාජ්‍ය කාලයෙන් පසු මෙම වරායේ වැදගත්කම පිරිහීමට ලක් වූ බව සී.ඩබ්ලිව්. සිරිවර්ධන මහතා පෙන්වා දී ඇති අතර ඊට හේතු වශයෙන් දක්වා ඇත්තේ මහතිත්ථ වරාය වැදගත්ව ඉදිරියට පැමිණීමයි. එහෙත් මෙම වරාය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය නිසි පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම්වලට භාජනය වී නොතිබීමත්, බහුතර ප්‍රමාණයක් මුහුදු ඛාදනයට ලක්ව තිබීමත් නිසා ඓතිහාසික වැදගත්කම අනාවරණය කර ගැනීමට බාධාවක් ව පවතී.

ආසියානු වාණිජ ජාලයේ ඉතා වැදගත් වරායක් වශයෙන් ගෝකණ්ණ වරාය හෙවත් වර්තමාන ත්‍රිකුණාමලය වරාය පෙන්වා දිය හැකිය. මෙම වරාය රට තුළට කාවැදුණු බොක්කක් වශයෙන් පිහිටා ඇති නිසා තද සුළං අවස්ථාවලදී පවා ආරක්ෂාකාරීව නැව් නැංගුරම් ලා තැබීමේ හැකියාව පැවතිණි. එමෙන්ම මෙම වරාය මහාවලුකා නදී හෙවත් මහවැලි ග‍ඟේ මෝය ආශ්‍රිතව පිහිටා තිබීම නිසා රට අභ්‍යන්තරය සමඟ වෙළෙඳ සම්බන්ධතා පැවැත්වීමට පහසු විය. ක්‍රි.පූ. අවදියේ සිට ඉන්දියාවේ තම්රලිප්ත වරාය හා ලංකාවේ ගෝකණ්ණ වරාය අතර වාණිජ සබඳතා ගොඩ නැඟී පැවැති බව තහවුරු වේ. ඒ අනුව ලක්දිවයින ජනාවාස වීම සම්බන්ධයෙන් මහාවංශය ඉදිරිපත් කරන පණ්ඩුකාභය පුරාවෘතයේදී පණ්ඩුවාසදේව රජුගේ බිසව වශයෙන් සඳහන් වන ශාක්‍ය වංශික භද්දකච්ඡායනා ඇතුළු පිරිස පැමිණියේ ගෝකණ්ණ වරායට බව සඳහන්ව ඇත. එම සඳහනට අනුව ගංඟා නම් ග‍ඟේ පා කරන ලද එම පිරිස මුහුදු මාර්ගය ඔස්සේ දින දෙකකින් ලංකාවේ ගෝකණ්ණ වරායට පැමිණි ඇත.මෙම වරාය පොළොන්නරු රාජධානි අවදියේදී දිවයිනේ ප්‍රධානතම වරාය වශයෙන් වර්ධනය වී ඇත. ඒ අනුව ආසියානු වාණිජ ජාලයේ සිදු වූ වෙනස් වීම් හේතුවෙන් මහාතිත්ථ වරායේ වැදගත්කම අඩු වූ අතර ගෝකණ්ණ වරාය ක්‍රි.ව. 08 – 09 සියවස් තුළ ඉන්දියානු සාගරයේ වැදගත්ම වරාය වශයෙන් ඉදිරියට පැමිණ ඇත. එබැවින් ගෝකණ්ණ වරාය සමඟ සම්බන්ධ විය හැකි පොළොන්නරු නගරය උප නගරයක් වශයෙන් සංවර්ධනය විය. අනතුරුව චෝළ පාලකයන් විසින් පොළොන්නරුව අගනුවර වශයෙන් තෝරා ගැනීමටත් ගෝකණ්ණ වරායේ වැදගත්කම හේතු වූ බව පෙනේ. I වන පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍යය කාලයේදී බුරුම ආක්‍රමණය සඳහා මෙම වරායෙන් නැව් පිටත් කළ හරින ලද බව සඳහන්ව ඇත.

මෙම වරාය බුරුමය ඇතුළු අග්නිදිග ආසියාතික කලාපය සමඟ සිදු කරන ලද වාණිජ කටයුතුවලදී වැදගත් විය. එමෙන්ම 15 වැනි සියවස වන විට ආසියානු කලාපයේ බලය තහවුරු කර ගැනීමට උත්සාහ දරන ලද යුරෝපා ජාතීන්ගේ මූලික අවධානයක් මෙම වරායට හිමි විය. ඊට මූලික හේතුව වූයේ භූගෝලීය පිහිටීම නිසා ඉන්දියානු සාගරයේ වාණිජ ජාලය පාලනය කිරීමේදී ත්‍රිකුණාමල වරාය අතිශයින් වැදගත් වීමයි.ලංකාවේ උතුරු ප්‍රදේශයේ පිහිටි වරායන්ට වඩා දකුණේ පිහිටි වරායන් නාවිකයන්ගේ අවධානය දිනා ගත් බව ඇතැම් ඉතිහාසඥයන්ගේ මතය වී ඇත. ඒ අනුව සුළං රටා සහ සාගර දියවැල් රටාව හේතුවෙන් දකුණු ප්‍රදේශයේ වරායන් පෙර - අපර දිග යා කරන වෙ‍ළඳාමේදී වැදගත් විය. එහෙත් ලංකාවේ ගිනිකොන දිග මුහුදේ සැඟවී ඇති ගල්පර නිසාත්, ඉන්දියානු උප මහද්වීපයට දුරින් පිහිටීම නිසාත් මෙම වරායවල වැදගත්කම අඩු වන ආකාරයක් දැකිය හැකිය.

ආසියානු වාණිජ ක්‍රියාදාමය සකස් වීමේදී ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු වෙරළේ පිහිටි වැදගත් වරායක් ලෙස ගොඩවාය වරාය හෙවත් ගොඩපවත වරාය පෙන්වා දිය හැකිය. මෙම වරාය වලවේ ගංගා මිටියාවතේ පිහිටා ඇති අතර වර්තමාන හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයට අයත් වේ. දකුණු ප්‍රදේශයේ පිහිටි වරායන් අතරින් තොරතුරු වාර්තා වන එකම වරාය වන්නේ ද මෙයයි. මෙය ක්‍රි.ව. 01 වන සියවස වන විට ඉතා ප්‍රසිද්ධ වරායක් වූ බව පෙනේ. ඒ බව වරායෙන් ලද තීරු බදු අසල පිහිටි ගොඩපවත විහාරයට පූජා කළ බවට තොරතුරු සඳහන් ශිලා ලේඛනයක් හමුවේ. ඒ I වන ගජබාහු රජු (ක්‍රි.ව. 114 – 136) විසිනි. එමෙන්ම මෑත කාලීනව සිදු කරන ලද පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම්වලට අනුව මෙම වරාය තරමක විශාල වරායක් වශයෙන් පැවති බව තහවුරු වන අතර මෙය රෝහණ රාජ්‍යයේ පැවති ප්‍රධානම වරාය වූ බව පිළිගැනේ. 2008 වර්ෂයේ කරන ලද කැණීමකින් මෙම වරායට ඔබ්බෙන් මුහුදුබත් වූ නැවක සාධක ද හමු වී ඇත. ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාව අන්තර්ජාතික වෙළෙඳ ජාලය සමඟ සම්බන්ධ කිරීමේදී මෙම වරාය ද අතිශය වැදගත් වී ඇත.

මෙම වරායන්ට අමතරව ඌර තොට (කයිට්ස්) , කල්‍යාණි (කැලණි) යන වරායන් අතීත ශ්‍රී ලංකාවේ වෙ‍ෙළඳ කටයුතුවලදී වැදගත් වී ඇත. එමෙන්ම කොළඹ, ගාල්ල, මාතර, බේරුවල වැනි වරායන් පසුකාලීන ආසියානු වාණිජ ජාලය තුළ වැදගත් වරායන් වශයෙන් ඉදිරියට පැමිණ ඇත. ඒ අනුව ඉන්දියානු උපමහද්වීපය සමඟ සංසන්ධනාත්මකව බලන කල ලංකාවෙහි වරායවල ආසියාවේ වාණිජ ඉතිහාසයේ සැකැස්ම සඳහා ප්‍රබල දායකත්වයක් සපයා ඇත. එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාව නමැති දිවයින ආසියානු හා අන්තර් ජාතික වෙ‍ෙළඳ ජාලය හා සම්බන්ධ කිරීම සඳහා මෙම වරායන්හි භූගෝලීය පිහිටීම ප්‍රබල සාධකයක් වූ බව පෙනේ. ඒ අනුව පෙර - අපර දිග වෙළෙඳාමෙහි දියුණුව සඳහා ලාංකේය වරායන් ඉතා ප්‍රබල භූමිකාවක් ඉටු කළ බව තහවුරු වේ.

තැනිතලා ප්‍රදේශ

ලංකාවේ අභ්‍යන්තරික භූගෝලීය සාධකයන් අතර තැනිතලා ප්‍රදේශ ද ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ ආර්ථිකය සකස් වීම කෙරෙහි විවිධ ආකාරයෙන් බලපෑම් එල්ල කොට ඇත .ලංකාවට පැමිණි ආර්ය ජනයා පළමුවෙන්ම පදිංචි වූයේ බයම දිග සහ ගිනිකොණ දිග වියලි කලාපවල තැනිතලා භූමියේ ගංගා නිම්න ආශ්‍රිතවයි.ඊට හේතුව එම ප්‍රදේශවල ඔවුන්ට ජීවත් වීමට පහසු වීමයි .එමෙන්ම ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ජීවන වෘත්තිය වූ කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලදී ද තැනිතලා ප්‍රදේශය ප්‍රයෝජනවත් විය .වී ගොවිතැනට තැනිතලා භූමිය වැදගත් වූ අතර වාරිකර්මාන්ත ඉදිකිරීමේදී පවා එම ප්‍රදේශවල අවශ්‍ය භූගෝලීය සාධකයන් පැවතුණි .ලංකාව භූගෝලීය වශයෙන් කුඩා රටකි .භූමිය කුඩා වීම ද මෙරට සමාජ ආර්ථිකය කෙරෙහි බලපා ඇත .ආර්යයන් ලංකාවට පැමිණ ශතවර්ෂ කිහිපයක් ගතවන විට ලක්දිව  එක්සේසත් කිරීමට හැකි විය .ඉන්දියාවේ පාලකයින් අධිරාජ ,මහාරාජාදීරාජ නාමයන් භාවිතා කරන විට ලක්දිව පාලකයින් රජ   මහරජ යන නාමයන්ගෙන් සෑහීමට පත්විය .ඉන්දියාවේ මානව වර්ග භාෂාවන් සහ ආගම් විශාල ප්‍රමාණයක් දක්නට ඇති අතර ඊට හේතුව ඉන්දියාව විශාල භූමියකින් සමන්විත වීමයි .ඉන්දියාවට සාපේක්ෂව ලංකාව කුඩා රටක් වීම නිසා ජනවර්ග භාෂාවන් සහ ආගම් විශාල ප්‍රමාණයක් දක්නට නොමැත .මේ අනුව ලංකාවේ පාලකයන්ට රට පාලනය කිරීම තවත් පහසු කටයුත්තකි.

සාරාංශය

ඉන්දියන් සාගරයේ මධය්‍යගතව පිහිටි ශ්‍රී ලංකාව, මධය්‍යයේ කඳුකරයකින් හා ඒ වටා පිහිටි තැනිතලාවකින් යුත් කුඩා දිවයිනකි.දර්ශනීය ගංගා, දිය ඇළි හා සුන්දර වනපෙත්වලින් යුත් අප රට ස්වාභාව සෞන්දර්ය්‍යයෙන් අනූනය.තම්බපණ්ණි, තප්‍රොබේන්, සෙරන්ඩිබ්, සීලෑන්, රත්නදීප හා සිහලදීප යන නම්වලින් පුරාණ කාලයේ ශ්‍රී ලංකාව හඳුන්වා ඇත.මෙවැනි නම් රැසකින් දිවයින හැඳින්වීමෙන් පෙනී යන්නේ ඈත අතීතයේ සිට ම ශ්‍රී ලංකාව විදේශ රට වල ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිලූ බව ය.ඉතා සුන්දර දිවයිනක් ලෙස අතීතයේ සිට සැලකෙන අප රට ඉන්දියන් සාගරයේ මුතු ඇටය යනුවෙන් ද හඳුන්වනු ලැබේ.ඉන්දියන් සාගරයේ සෙසු රට වලට සාපෙක්ෂ ව මධය්‍යගත ව පිහිටා ඇති එය ආසියා මහද්වීපයේ ඉන්දියාව ට දකුණින් පිහිටි කුඩා දූපතකි.පෙරදිගරටකි. ශ්‍රි ලංකාව ට උතුරින් පිහිටා ඇත්තේ ඉන්දීය අර්ධද්වීපයයි.ශ්‍රි ලංකාවත් ඉන්දියාව ත් ආසියා මහද්වීපය් ට අයත් රටවල් දෙකකි.ඉන්දියන් සාගරයේ මධය්‍යගතව පිහිටා ඇති ශ්‍රි ලංකාව, උතුරින් ආසියාව, දකුණින් ඇන්ටාක්ටිකාව, බටහිරින් අප්‍රිකාව හා ගිණිකොණින් ඕස්ට්‍රේලියාව යන මහද්වීපවලින් වට වී ඇත.ඉන්දියන් සාගරය දෙසට නෙරාගිය ඉන්දීය අර්ධද්වීපය ත් ශ්‍රි ලංකාව ත් නිසා එම සාගරය නැගෙනහිර අර්ධය හා බටහිර අර්ධය වශයෙන් කොටස් 2කට බෙදිය හැක.  ශ්‍රි ලංකාවේ දකුණු සීමාව උතුරු අක්ෂාංශ 5 සහ 6 ත්, උතුරු සීමාව උතුරු අක්ෂාංශ 9 සහ 10 ත් අතර ද, බටහිර සීමාව නැගෙනහිර දේශාංශ 79 සහ 80 ත්, නැගෙනහිර සීමාව නැගෙනහිර දේශාංශ 81 සහ 82 ත් අතර ද පිහිටා ඇත. ශ්‍රි ලංකාවේ පේදුරුතුඩුවේ සිට දෙවුන්දර තුඩුව දක්වා දුර කිලෝ මීටර 432 කි.බටහිර කොලඹ සිට නැගෙනහිර සංගමන්කන්ද දක්වා දුර කිලෝ මීටර 224 කි.ශ්‍රි ලංකාවේ විශාලත්වය වර්ග කිලෝ මීටර 65525 කි.ශ්‍රි ලංකාව ඉන්දියාවෙන් වෙන් කරන පටු මුහුදු තීරය වූ පෝක් සමුද්‍ර සන්දියේ දිග කිලෝ මීටර 32 කි.මෙවැනි වටිනාකම් රැසකින් යුත් ශ්‍රී ලංකාව වටිනා දූපතකි.