යුරෝපය වෙනස් කළ පුනරුදය
යුරෝපයේ පුනරුදය
මෙම පුනරුදය යන වචනයේ ඉතාමත් ම සරල අර්ථය වනුයේ යළි ඉපදීම යන්නයි. කෙසේ නමුත් මේ වචනය හැඳින්වීමට ඉතිහාසය විෂය පිළිබඳ විශිෂ්ටයින් යොදා ගනු ලබන්නේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 14 වන සියවසේ සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 16 වන සියවස දක්වා යුරෝපයේ කලාත්මක සහ විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රවල ඇති වූ විශාල පරිවර්තනයයි.
එකල මෙම යුරෝපයේ පැවති ප්‍රධාන අවධි හෙවත් යුග 3ක් වෙයි.
1) පුරාතන යුගය - යුරෝපයේ පැරණි ග්‍රීක සහ රෝම ශිෂ්ටාචාර පැවති සමය
2)මධ්‍යතන යුගය - යුරෝපයේ පැරණි රෝම ශිෂ්ටාචාරය බිඳ වැටීමෙන් පසු ගත වී ගිය වර්ෂ දහසක පමණ කාලය
3) නූතන යුගය - යුරෝපයේ ඇති වූ පුනරුදය නිසා සෑම ක්ෂේත්‍රයක ම සිදු වූ පරිවර්තනයෙන් අභාවයට ගිය පැරණි මධ්‍යතන යුගය වෙනුවට ඇති වුණු නව යුගය
ඒ වගේ ම මෙම යුරෝපයේ පුනරුදය ඇති වීමට බලපාන ලද ප්‍රධානත ම හේතු 4 ක් පමණ තිබෙයි.
1)කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරය තුර්කි ජාතිකයන්ට යටත් වීම.
පැරණි යුරෝපයේ තිබූ ප්‍රධාන අවධි අතර මධ්‍යතන යුගය වන විට කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරය ඉතාමත් ම දියුණු වෙළඳ නගරයක් බවට පත් වී තිබුණි. මෙම දියුණු කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරයේ තිබූ පුස්තකාලවල බොහෝ වටිනා පොත පත තැන්පත් කර තිබුණු අතර එහි යුරෝපා උගත්තු බොහෝමයක් දෙනා සිය අධ්‍යයන කටයුතුවල නිරත වී සිටියහ.කෙසේ නමුත් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1453 දී මේ දියුණු වෙළඳ නගරය ඉස්ලාම් භක්තික තුර්කි ජාතිකයන්ට යටත් වීම නිසා යුරෝපයේ රෝමානු කතෝලික ආගම ඇදහූ උගතුන්ට තව දුරටත් මෙහි තම අධ්‍යයන කටයුතුවල නිරත වීමටත්, එහි වාසය කිරීමටත් ඉතාමත් ම අපහසු විය. මේ හේතුව නිසා මෙම නගරයේ විසූ උගත්තු ග්‍රීක සහ රෝම පොත් පත් ද රැගෙන අනෙකුත් සෙසු යුරෝපා රටවලට පලා ගියහ. එලෙස ගොස් ඒ යුරෝපා රටවල ග්‍රීක සහ ලතින් යන භාෂා අධ්‍යයනය ප්‍රචලිත කරන ලදී. මෙම ක්‍රියාවේ ප්‍රතිඵලය වශයෙන් ග්‍රීක සහ රෝම සංස්කෘතිවල යළි පිබිදීමක් ඇති විය.
2)වෙළඳාම දියුණු වීම සහ නව ධනයතුන් පිරිසක් බිහි වීම.
ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් 12 වන සියවසේ සිට පෙරදිග සහ අපරදිග රටවල් අතර වෙළෙඳ සහ වාණිජ කටයුතු තුළ යම් කිසි දියුණුවක් ඇති විය.මෙම හේතුවේ ප්‍රතිඵලය වශයෙන් වැනීසිය,ජිනෝවා වැනි බොහෝ වෙළෙඳ නගර පිහිටි ඉතාලියෙහි,වෙළෙඳ කටයුතු නිෂ්පාදනය සහ බැංකු කටයුතුවලින් මුදල් උපයා ගත් නව ධනවත්තු පිරිසක් බිහි වීමට පටන් ගන්නා ලදී.මේ පුද්ගලයන්ට එකල තිබුණු විවිධ කලාත්මක කටයුතුවලට අවධානය යොමු කිරීමට හැකි නිදහස් මනසක් මෙන් ම ඒවාට අනුග්‍රහ දැක්වීමට සමත් ධන බලයක් ද තිබුණි.මෙකල ඉතාලියෙහි කුඩා රාජධානි රාශියක් පැවති නිසා එහි බිහි වූ නව ධනවත්තු නොයෙක් නොයෙක් කලාත්මක කටයුතුවලට සිය අනුග්‍රහය දැක්වීමට පටන් ගෙන තිබුණි.මෙම යුරෝපයේ පුනරුදය ඉතාලියෙන් ආරම්භ වීමට බලපාන ලද ප්‍රධානත ම හේතුව ද මෙය වෙයි.ඉතාලියෙහි ජීවත් වුණු මෙඩිසි නම් වූ පවුල මෙලෙස විවිධ කලාත්මක කටයුතුවලට අතහිත දුන් ධනවත් පවුලකට හොඳ ම නිදසුනකි.
3)පල්ලියේ ආධිපත්‍යය විවේචනය කිරීම.
යුරෝපයේ පැවති මධ්‍යතන යුගය වන විට පාප් වහන්සේ සහ ක්‍රිස්තියානි පල්ලිය සතු ව අති මහත් වූ බලයක් පැවතුණි.මෙම හේතුව නිසා ආගම මිනිස් ජීවිතවල බොහෝ අංශයන් කෙරෙහි මහත් වූ බලපෑමක් එල්ල කර තිබුණි.තව ද මේ ක්‍රිස්තියානි පල්ලිවල ඇතැම් පූජකවරු ආගමික දිවි පෙවෙතට වඩා ලෞකික දිවි පෙවෙතකට හුරු වී සිටියහ.පුනරුදයේ ආරම්භ වීමත් සමඟ මේ පල්ලිවල තිබූ ඇතැම් දුර්වලතා විවේචනය කිරීමට පටන් ගන්නා ලදී.එංගලන්තයේ ජෝන් වයික්ලිෆ්,බොහිමියාවේ ජෝන් හස්,ප්‍රංශයේ ඉරාස්මස් සහ ජර්මනියේ මාටින් ලූතර් වැනි අය එලෙස විවේචනය කළ අයට හොඳ ම උදාහරණ කිහිපයක් වෙයි.
4)බුද්ධි මහිමය පුනරුදයට බලපෑ ආකාරය
යුරෝපයේ රෝම ශිෂ්ටාචාරයේ පරිහානියත් සමඟ බිහි වූ ආගමික ආයතන මුල් කර ගත් අධ්‍යාපන ක්‍රමයේ තිබූ ප්‍රධානත ම විෂයයන් වූයේ දේව ධර්මය, දර්ශනය, නීතිය වැනි විෂයයන් කිහිපයක් පමණි. කෙසේ නමුත් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 12 වන සියවසෙන් පසු ව බිහි වුණු නව අධ්‍යාපන ආයතනවල ශබ්ද විද්‍යාව, ඉතිහාසය, නාට්‍ය සහ පැරණි සාහිත්‍යය වැනි නව විෂයයන් ඉඟැන්වීම නිසා මේ පුනරුද සමයේ නව උගත්තු පිරිසක් බිහි වූහ.ඒ වගේ ම යුරෝපය තුළ බුද්ධියට බලපෑ තවත් ප්‍රධාන හේතුවක් වනුයේ මුද්‍රණ කර්මාන්තයයි. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1454 දී ජොහැන්නස් ගුටෙන්බර්ග් විසින් මුද්‍රණ යන්ත්‍රය නිපද වීමත් සමඟ ඉතාලියේ ස්ථාන කිහිපයකම මුද්‍රණාල ආරම්භ විය. මෙය ද යුරෝපයේ පුනරුදයට විශේෂයෙන්ම බල පෑ තවත් ප්‍රධාන හේතුවකි.
