ව්‍යාපාර චක්‍ර
සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාව තුලදී ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම පැතිකඩයන් දෙකක් සාකච්චා කරනු ලබයි.එනම්,
1.ආර්ථිකයේ කෙටි කාලින හැසිරීම
2.ආර්ථිකයේ දිගු කාලින හැසිරීම
ඉහත සදහන් ආර්ථිකයේ පැතිකඩයන් අතුරින් ආර්ථිකයේ දිගු කාලින හැසිරීම නිසා ඇති වන්නකි ව්‍යාපාර චක්‍ර.මොකක්ද මේ ව්‍යාපාර චක්‍රයක් කියන්නේ?
ව්‍යාපාර චක්‍ර කියන්නේ ආර්ථිකයේ දිගු කාලින හැසිරීම මත කාලයත් සමග ආර්ථිකයේ මූර්ත ආදායමේ ඇති වන චක්‍රීය ස්වභාවයයි.වෙනත් වචනයකින් සදහන් කළහොත් ව්‍යාපාර චක්‍ර කියන්නේ ආර්ථිකයේ ඇති වන උච්චාවචනයන් ලෙසත් හදුන්වන්න පුළුවන්.
ව්‍යාපාර චක්‍ර වල දක්නට ලැබෙන විවිධ අවධි
විශේෂයෙන්ම ව්‍යාපාර චක්‍රයක අවධි පහක් හදුනා ගත හැකිය.
1.ප්‍රසාරණ අවධිය
2.මුදුනත අවධිය
3.පසු බැසීමේ අවධිය
4.පතුලත අවධිය
5.ප්‍රතිපාත්ති අවධිය(Recovery Phase)
දැන් අප මෙම අවධි වෙන් වෙන් වශයෙන් සලකා බලමු
1.ප්‍රසාරණ අවධිය
සැබෑ නිමවුම් රේඛාව, විභව නිමවුම් රේඛාවට වඩා ඉහලින් ගමන් කරන අවස්ථාව ප්‍රසාරණ අවධිය ලෙස හදුනා ගන්න පුළුවන්.මෙහිදී දැක ගත හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ,
1.ආර්ථිකයේ නිමැවුම ඉහල අගයක් ගනිමින් පවතී.
2.ආර්ථිකයේ ආදායම ඉහල අගයක් ගනිමින් පවතී.
3.ආර්ථිකයේ සේවා නියුක්තිය ඉහල අගයක් ගනිමින් පවතී.
4.ආර්ථිකයේ පොළී අනුපාතිකය ඉහල අගයක් ගනිමින් පවතී.
5.ආර්ථිකයේ උද්ධමන අනුපාතිකය ඉහල අගයක් ගනිමින් පවතී.
මෙහිදී විශේෂයෙන් මතක තබා ගත යුතු කරුණ වනුයේ ආර්ථිකයක් ප්‍රසාරණය වීමට ගත වන කාලයට වඩා අඩු කාලයක් ආර්ථිකයක් පසු බැසීමට ගත වන බව.
2.මුදුනත
ප්‍රසාරණ අවධියේ උච්චතම අවස්ථාව මුදුනත අවධිය ලෙස හදුන්වා දීමට පුළුවන. මෙහිදී දැක ගත හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ,
1.ආර්ථිකයේ නිමැවුම ඉහලම අගය ගන්නා අතර තවදුරටත් වැඩි නොවේ.
2.ආර්ථිකයේ ආදායම ඉහලම අගය ගන්නා අතර තවදුරටත් වැඩි නොවේ.
3.ආර්ථිකයේ සේවා නියුක්තිය ඉහලම අගය ගන්නා අතර තවදුරටත් වැඩි නොවේ.
4.ආර්ථිකයේ පොළී අනුපාතිකය ඉහලම අගය ගන්නා අතර තවදුරටත් වැඩි නොවේ.
5.ආර්ථිකයේ උද්ධමන අනුපාතිකය ඉහලම අගය ගන්නා අතර තවදුරටත් වැඩි නොවේ.
විශේෂයෙන් මතක තබා ගත යුතු වනුයේ ප්‍රසාරණ අවධියේ දී ඉහත සදහන් කල නිමැවුම, සේවා නියුක්තිය, ආදායම, උද්ධමනය, පොළී අනුපාතිකය ඉහලම අගයක් දක්වා ප්‍රසාරණය වෙමින් පවතින අතර මුදුනත අවස්ථාවේ දී ඉහත කී සාධක ඉහලම අගයක් ගන්නා බවය.
3.පසු බැසීමේ අවධිය
මෙම පසු බැසීමේ අවධිය පිහිටා තිබෙනුයේ මුදුනත අවධිය හා පතුල අවධිය අතර වේ.එමෙන්ම ආර්ථිකයක් සශ්‍රීක මට්ටමේ සිට අවපාත මට්ටමක් දක්වා රැගෙන යාමට ඇති හැරවුම් ලක්ෂය පසු බැසීමේ අවධිය වේ.
මෙහිදී දැක ගත හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ,
1.ආර්ථිකයේ නිමැවුම පහල යමින් පවතී.
2.ආර්ථිකයේ ආදායම පහල යමින් පවතී.
3.ආර්ථිකයේ සේවා නියුක්තිය පහල යමින් පවතී.
4.ආර්ථිකයේ පොළී අනුපාතිකය පහල යමින් පවතී.
5.ආර්ථිකයේ අවධමනයක් දැකිය හැකි වේ.
4.පතුලත අවධිය
පසුබැසීමේ අවධියේ උච්චතම අවස්ථාව පතුල අවධිය ලෙස හදුන්වා දීමට පුළුවන. මෙහිදී දැක ගත හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ,
1.ආර්ථිකයේ නිමැවුම ඉතා අඩු අගයක් ගන්නා අතර තවදුරටත් අඩු නොවේ.
2.ආර්ථිකයේ ආදායම ඉතා අඩු අගයක් ගන්නා අතර තවදුරටත් අඩු නොවේ.
3.ආර්ථිකයේ සේවා නියුක්තිය ඉතා අඩු අගයක් ගන්නා අතර තවදුරටත් අඩු නොවේ.
4.ආර්ථිකයේ පොළී අනුපාතිකය ඉතා අඩු අගයක් ගන්නා අතර තවදුරටත් අඩු නොවේ.
5.ආර්ථිකයේ අවධාමන අනුපාතිකයක් දැකිය හැකිය.
විශේෂයෙන් මතක තබා ගත යුතු වනුයේ පසු බැසීමේ අවධියේ දී ඉහත සදහන් කල නිමැවුම, සේවා නියුක්තිය, ආදායම, , පොළී අනුපාතිකය පහලම අගයක් දක්වා ස්ථාවරව පහල වැටෙමින් පවතින අතර පතුලත අවස්ථාවේ දී ඉහත කී සාධක පහලම අගයක් ගන්නා බවය.
5.ප්‍රතිපාත්ති අවධිය(Recovery Phase)
මෙම ප්‍රතිපාත්ති අවධිය අවධිය පිහිටා තිබෙනුයේ පතුලත අවධිය හා මුදුනත අවධිය අතර වේ.එමෙන්ම ආර්ථිකයක් අවපාත මට්ටමේ සිට සශ්‍රීක මට්ටමක් දක්වා රැගෙන යාමට ඇති හැරවුම් ලක්ෂය ප්‍රතිපාත්ති අවධිය වේ.
මෙහිදී දැක ගත හැකි විශේෂ ලක්ෂණ වන්නේ,
1.ආර්ථිකයේ නිමැවුම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඉහල යමින් පවතී.
2.ආර්ථිකයේ ආදායම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඉහල යමින් පවතී.
3.ආර්ථිකයේ සේවා නියුක්තිය ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඉහල යමින් පවතී.
4.ආර්ථිකයේ පොළී අනුපාතිකය ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඉහල යමින් පවතී.
මෙම ලිපිය විඩියෝ දසුන් සහිතව මෙතනින් නරඔන්න
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
076-6557372 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
