කලාපීය සහයෝගීතාව හා ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික සංවර්ධනය
කලාපීය සහයෝගීතාව ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික සංවර්ධනයට බලපෑ ඇති අයුරු උදාහරණ මගින් පැහැදිලි කරන්න.
කලාපීය සහයෝගීතාව අනුකලන ක්‍රියාවලියක් වන අතර අසල්වැසි රාජ්‍යයන් සමඟ මෙහිදී ගිවිසුම්කට එළැඹේ. පොදු ආයතන සහ නීතිරීති අනුව සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමටට අපේක්ෂා කරයි. කලාපීය සහ සහයෝගීතාව සහයෝගීතාවට සහ අනුකලනය මගින් ජාතික ආර්ථිකයේක් එකිනෙකට සම්බන්ධ වේ. මෙම ක්‍රියාවලිය මගින්,
- ආර්ථික වර්ධනය කඩිනම් කිරීම
- දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීම
- ආර්ථික විෂමතාවය අඩු කිරීම
- ඵලදායිතාවය වැඩිකිරීම
- රැකියාවන් වැඩිකිරීම
- ආයතන ව්‍යුහය ශක්තිමත් කිරීම
අපේක්ෂා කරනු ලබයි. මෙමගින් ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ සාමාජික රටවල් හා සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් අතර සංවර්ධන පරතරය අඩු කිරීමට කටයුතු කරයි.
කලාපීය සහ සහයෝගීතාව යන්නෙන් අදහස් වන්නේ කලාපීය වශයෙන් විවිධ රටවල් අතර වඩාත් පුළුල් වූ සහයෝගීතාවට සම්බන්ධ වීමකි. මෙම කලාපීය සහයෝගීතාව තුළ ආර්ථික සමාජීය හා දේශපාලනික සහයෝගීතාවයන් හැකි වන අතර කලාපීය වශයෙන් ස්වාධීන රාජ්‍ය අතර ඇති කර ගන්නා ගිවිසුම් මගින් කලාපීය සහයෝගිතා සංවිධාන ඇති කරනු ලබයි මෙම කලාපීය සහයෝගිතා සංවිධානය අතර,කලාපීය ආර්ථික සහයෝගිතාවයවන් නිදහස් වෙළඳ කලාප, තීරුබදු සංගම් වශයෙන් සහයෝගිතා සංවිධානය පහක් ඇති විය හැකිය. වර්තමාන ලෝක ආර්ථිකය තුළ සිදු වන ගෝලීකරණය ක්‍රියාදාමය තුළ කලාපීය සහයෝගිතා සංවිධාන බිහිවීම ශීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතී.
මෙහිදී වැදගත් වන්නේ බටහිර රටවල් සඳහා ආර්ථික දොර විවෘත කිරීම,ධරණීය වේගවත් වර්ධනය ළඟා කරගැනීම හා දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීම් යනාදියයි.1994දී ADB මගෙන් කලාපීය සහයෝගිතා ප්‍රතිපත්ති සකස් කරන ලදී. මෙමගින් කලාපීය සහ සහයෝගිතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට අපේක්ෂා කරන ලදී. ADB ගිවිසුම මගින් කලාපීය සහ සහයෝගිතා ප්‍රතිපත්ති තවත් වර්ධනය විය.කලාපීය සංවර්ධන බැංකු මඟින් අපේක්ෂා කරන ලද්්දේ කලාපය තුළ ආර්ථික වර්ධනය හා සහයෝගීතාවයි. එසේම මෙම කලාපයේ පවතින රටවල් ආර්ථික වර්ධනය වේගවත් කිරීම අරමුණ විය. මෙය ඒකාබද්ධව හා තනි වශයෙන් කිරීම්ට අපේ අපේක්ෂා කරන ලදී.
ADB මගින් මුල් කාලයකාලයේදී කලාපීය සහයෝගිතාවය සහ අනුකලනය සදහා උපකාර කළත් පසු කාලයේදී නිලධාරීන් තුළ අකාර්යක්ෂම ස්වභාවයක් දක්නට විය මෙයට විවිධ ණය හා ණය නොවන සේවාවන් අයත් වූ අතර එයට හේතුව වන්නේ,එකිනෙකට සම්බන්ධ වූ උපක්‍රම නොතිබීම හා වෙළඳාම හා ආයෝජනය සඳහා සීමිත සහයෝගය දැක්වීමෙන් කලාපය තුළ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම් ක්‍රියාත්මක කිරීම්ට සිදු විය.
ආසියාවේ හා පැසිෆික් කලාපීය රටවල් විවිධ අනු අනුපාතයෙන් වර්ධනය විය.කලාපීය සහ සහයෝගීතාව සහයෝගිතාවය හා අනුකලනය සඳහා ප්‍රග්තියක් තිබුණත් ජාතික තල්යේ සිට කලාපීය දක්වා ගමන් කිරීම්ට බොහෝ දේ කළ යුතු වේ. සම්බන්ධතා මගින් කලාපයේ පවතින ප්‍රමුඛතා එකෙක් රටෙහි පවත්නා හැකියාවන් මගින් අන්යෝන්ය ගැටළු විසඳා ගැනීමට සිදුවී ඇත.
2005 අප්‍රේල් මාසයේදී කලාපීය ආර්ථික අනුකලනය පිළිබඳ කාර්යාලය පිහිට වූ අතර එයින් අපේක්ෂා කරන ලද්දේ ADB මගින් කලාපීය සහයෝගීතාව හා අනුකලනය සඳහා කරන කටයුතු වලට උපකාර කිරීමයි. 2015 ජනවාරි මසආර්ථික පර්යේෂණ හා කලාපීය සහ සහයෝගිතා අංශය පිහිටුවීම් නිසා කලාපීය සහ සහයෝගිතා හා අනුකරණයට උපකාරී විය.2006 ජූලි මාසයේදී ADB මගෙන් කලාපින් කලාපීය සහයෝගීතාව හා අනුකරණය සඳහා ප්‍රතිපත්ති සැකසූ අතර ඒ අනුව කලාපයේ ඒකාබද්ධතාවය මගින් දරිද්‍රතාව අඩු කිරීමට අපේක්ෂා කරන ලදී.
ADB වල කාර්යභාරය වන්නේ ආසියාවේ හා පැසිපික් කලාපයේ කලාපීය සහ සහයෝගීතාව හා අනුකලනය සඳහා උත්ප්‍රේරකයක් වශයෙන් හා සම්බන්ධීකාරක ප්‍රධානියා වශයෙන් කටයුතු කිරීමයි.කලාපීය සහ සහයෝගීතාව සහයෝගිතාවය හා අනු කළ අනුකලනයේ උපක්‍රම සිව් ආකාර වේ. එනම්,
1 රටවල් අතර යටිතල පහසුකම් හා මෘදුකාංග සම්බන්ධ වැඩ වැඩසටහන් මගින් කලාපීය සහ උප කලාපීය සහයෝගිතාව ඇති කිරීම.
එමගින් කලාපීය හා උප කලාපීය යටිතල පහසුකම් මගින් භෞතික සම්බන්ධතාව ඇති කිරීම සිදුවේ. ෙයට සහයෝගී රෙගුලාසි නියමයන් හා ප්‍රමිති රටවල් අතර වෙළෙඳාම පහසු කරවයි.
2 වෙළඳ හා ආයෝජන සහයෝගිතාවය හා අනුකලනය
විනිවිදභාවය, කාර්යක්ෂමතාවය හා ඒකාකාරී පටිපාටියක් ප්‍රවර්ධනය කිරීම මගින් වෙළද හා ආයෝජන බාධක ඉවත් කළ හැකිය. මෙමගින් කලාපය තුළ භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රවාහනය කළ හැකි වේ.
3 මුදල් හා මූල්‍ය සහයෝගීතාව හා අනුකලනය
කලාපීය මූල්‍ය යාන්ත්‍රණය ස්ථාපිත කිරීම මගින් ආර්ථික හා මූල්‍ය ස්ථාවරත්වය ඇති කිරීම.
4 කලාපීය පොදු භාණ්ඩ සහයෝගිතාව
ඒකාබද්ධ ක්‍රියාවන් මගින් කලාපීය පොදු භාන්ඩ ප්‍රවර්ධනය කිරීම. එනම් පිරිසිදු වාතය, බෝවන රෝග පාලනය හා ස්වභාවික ආපදා පාලනය කිරීම් යනාදියයි.
2007 දී ADB මගින් කලාපීය සහයෝගිතා හා අනුකල කළ අරමුදලක් මෙන්ම කලාපීය සහයෝගිතාව හා අනුකල භාරකාරත්වයක් පිහිටුවන ලදී. මෙමගින් හවුල් කටයුතු සඳහා පහසුකම් සපයයි.2020 දී මෙම උප උපක්‍රම යටතේ ADB මගින් කලාපීය සහයෝගීතාව සඳහා උපකාර කිරීමට අපේක්ෂා කරයි, මෙමගින් කලාපීය සහයෝගීතාව හා අනුකලනය ක්‍රියාත්මක වීමේ පරිමාව සහ කොටස් වැඩි වේ.ADB මගින් අපේක්ෂා කරන්නේ,
- ධරණීය හා ඒකාකාරී සං සංවර්ධනය ඉටුකර ගැනීම
- ජීවන තත්ත්වය වර්ධනය කිරීම
- දරිද්‍රතාව අඩු කිරීම
- කලාපය තුළ සහයෝගීතාව වර්ධනය යනාදියයි.
2002 උපක්‍රම යටතේ කාර්යභාරයන් හතරක් ඉටු කිරීමට ADB වලට සිදුවිය. එනම්,
- ව්‍යාපෘති
- වැඩසටහන්
- තාක්ෂණ උපකාරී සඳහා මූල්‍ය පහසුකම් වැඩික කිරීම
- දැනුම් හා තොරතුරු ජනිත කිරීම හා බෙදාහ හැරීම, ප්‍රසාරණය කිරීම
කලාපීය සහ සහයෝගීතාව සහයෝගිතාවය හා අනුකලනයේ ප්‍රධාන කාර්යභාරය වන්නේ කලාපීය ආර්ථික සංවර්ධනය කඩිනම් කිරීමය.ADB වල සහන වැඩසටහන් 2020 අරමුණු සමග අනුකූල වේ. මෙම ආධාර වඩාත් අදාළ හා වඩාත් බලපෑම් සහිත ක්ෂේත්‍රයන්ට යොමු කිරීම්ට අපේක්ෂා කරයි. මෙයට වෙළඳ අනුකලනය, කලාප අතර සැපයුම් දාම හා ශක්තිමත් මූල්‍ය සබඳතා යනාදිය මගින් අඩු සංවර්ධිත රටවල් සං සංවර්ධනය වේගවත් කළ හැකිය.
දකුණු ආසියාවේ උප කලාපීය සහ සහයෝගිතාවය මගින් බංග්ලාදේශය, භූතානය, ඉන්දියාව, මාලදිවයින, නේපාලය හා ශ්‍රී ලංකාව යන රටවල් හවුල් ව්‍යාපාර මත පදනම් වූ කලාපීය ප්‍රගතිය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ආර්ථික අවස්ථාවන් වර්ධනයකි කිරීම හා උප කලාපයේ පුද්ගලයින්ගේ ජීවන තත්වය ඉහළ නැංවීම අපේ අපේක්ෂා කරයි. මෙෙහිදී දකුණු ආසියාවේ රටවල් හා වෙළඳ අනුකලනය සඳහා ප්‍රමුඛතාව ලබා දේ. එසේම මියන්මාරය, චීනය, ගිනිකොනදිග ආසියාව වැනි රටවල් ලෝක වෙළෙඳපොළට සම්බන්ධ කිරීමට අපේක්ෂා කරයි.
