මුල්‍ය වෙළදපොල
ණය අරමුදල් හා ප්‍රාග්ධනය අලෙවි කිරීමට හා මිලදී ගැනීමට සංවිධානය වී ඇති වෙළදපොල මුල්‍ය වෙලදපොලයි.මුල්‍ය වෙළදපොලක් යම් ස්ථානයක භෞතිකව ක්‍රියාත්මක විය හැකි අතරම සමහර මුල්‍ය වෙළදපලවල් නියමිත ස්ථානයක් නොමැතිව පණිවිඩ හුවමාරු තාක්ෂනය හරහා විද්‍යුත් මුල්‍ය වෙළදපලක් ලෙස ද ක්‍රියාත්මක විය හැකිය.
මුල්‍ය වෙළදපලක ක්‍රියාකාරිත්වය අනුව ප්‍රධාන කොටස් දෙකකි.එනම්,
1.සන්නිධිත මුල්‍ය වෙළදපොල
2.අසන්නිධිත මුල්‍ය වෙළදපොල
සන්නිධිත මුල්‍ය වෙළදපොල - මෙය යම් නෛතික පදනමක් මත පිළිගත් ලිඛිත ක්‍රමවේදයක් අනුව ක්‍රියාත්මක වන මුල්‍ය වෙළදපොලකි.මෙම සන්නිධිත මුල්‍ය වෙළදපොලහි උප වෙළදපලවල් කිහිපයකි.එනම්,
1.මුදල් වෙළදපොල
2.ප්‍රාග්ධන වෙළදපොල
3.විදේශ විනිමය වෙළදපොල
4.මුල්‍ය ව්‍යුත්පන්න වෙළදපොල
අසන්නිධිත මුල්‍ය වෙළදපොල - මෙම මුල්‍ය වෙළදපල ලිඛිත නොවන ගනුදෙනුකරුවන් වාචිකව එකග වන මෙහෙයුම් උපදෙස් අනුව ක්‍රියාත්මක වන වෙළදපල විශේෂයකි.
1.මුදල් වෙළදපොල
වර්ෂයකට වඩා අඩු කාලයක් පරිනත වන මුල්‍ය උපකරණ ගනුදෙනු වන වෙලදපලයි.මෙහි මුලික කාර්යභාරය වනුයේ ආර්ථිකයේ ද්‍රවශීලතා කළමනාකරණයට පහසුකම් සැලැස්වීමයි.මෙහි ප්‍රධාන ආයෝජකයින් වනුයේ බැංකු,රක්ෂණ ආයතන,විශ්‍රාම හා අර්ථ සාධක අරමුදලයි.
2.ප්‍රාග්ධන වෙළදපොල
වර්ෂයකට වඩා වැඩි කාලයක් පරිනත වන මුල්‍ය උපකරණ ගනුදෙනු වන වෙලදපලයි.මෙහි මුලික කාර්යභාරය වනුයේ ව්‍යාපාර ආයතන වලට සහ ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය දිගුකාලින අරමුදල් පහසුකම් සැලැස්වීමයි.මෙහි ප්‍රධාන ආයෝජකයින් වනුයේ රක්ෂණ ආයතන,විශ්‍රාම හා අර්ථ සාධක අරමුදලයි.මෙහි උප වෙළදපලවල් වනුයේ,
1.භාණ්ඩාගාර බැදුම්කර වෙළදපල
2.සමාගමික බැදුම්කර වෙළදපල
3.කොටස් වෙළදපල
කාලීන දත්ත - කොටස් වෙලදපලෙහි 2017 වර්ෂයේ දී සමාගම් 296 ක් ලියාපදිංචි කල ඇති අතර දෛනික පිරිවැටුම 2017 දී රු.මි.915.3 කි.
3.මුල්‍ය ව්‍යුත්පන්න උපකරණ වෙළදපල
අරමුදල් වෙළදාම සම්බන්ධ මුල්‍ය උපකරණ වල වටිනාකම අනාගතයේ දී වෙනස්වීම නිසා අලාභ ලැබීමට ඇති අවදානම ආවරණය කර ගැනීමට යොදා ගනු ලබන ගිවිසුම් මුල්‍ය ව්‍යුත්පන්න උපකරණ වෙළදපල වේ.මෙය මුල්‍ය වෙළදපලේ මෑත කාලීන ප්‍රවණතාවයකි.
මුල්‍ය ව්‍යුත්පන්න උපකරණයක් යනු මුල්‍ය උපකරණයක් අනාගත දිනයේ දී නිශ්චිත මිලකට මිලදී ගැනීමට හෝ විකිනීමට එකග වනු ලබන ගිවිසුමකි.මෙහි වර්ග රැසකි.එනම්,
1.ඉදිරි ගිවිසුම් - යම් විදේශ මුදල් ප්‍රමාණයක් හෝ මුල්‍ය උපකරණයක් හෝ ගිවිසුමේ තීරණය කර ගත් මිලකට අනාගතයේ දී මිලදී ගැනීමට හෝ විකිනීමට එකග වනු ලබන ගිවිසුමකි.කල්පිරෙන දිනයේ දී වෙළදපොල මිල කුමක් වුවත් ගිවිසගත් මිලට අනුව ගනුදෙනුව සිදුවන බැවින් අනාගතයේ මිල වෙනස්වීම නිසා ඇතිවන අවධානම ඉවත් වේ.
2.හුවමාරු ගිවිසුම් - යම් විදේශ මුදල් ප්‍රමාණයක් හෝ මුල්‍ය උපකරණයක් යම් පාර්ශවයක් සමග වෙලදාම් කිරීමේ දී ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ ගිවිසුමක් තවත් පාර්ශවයක් සමග ඇති කර ගැනීමයි.
3.ඔප්ෂන්ස් - යම් විදේශ මුදල් ප්‍රමාණයක් හෝ මුල්‍ය උපකරණයක් අනාගත දිනයේ දී නිශ්චිත මිලකට මිලදී ගැනීමට හෝ විකිනීමට එකග වනු ලබන ගිවිසුමෙහි,ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කිරීමට විකුණුම්කරුට වගකීමක් නොව අයිතිවාසිකමක් මෙමගින් ලබා දෙයි.ඒ අනුව අනාගතයේ අදාල මුල්‍ය උපකරණයේ වටිනාකම ගිවිසුමේ සදහන් පරිදි විකුණුම්කරුගේ අපේක්ෂාවන්ට ප්‍රතිවිරුද්ධව ක්‍රියාත්මක වේ නම් ඔහුට ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක නොකර සිටිය හැකිය.
4.පොළී අනුපාත හුවමාරු ගිවිසුම - යම් යෝජනා ගනුදෙනුවකට අනාගත පොලිය ස්ථාවර පොළී අනුපාතයක් සහා පාවෙන පොළී අනුපාතයක් අතර හුවමාරු කිරීම මෙම ගිවිසුම් වලදී සිදු කරයි.
5.මනාප ගිවිසුම් - යම් විදේශ මුදල් ප්‍රමාණයක් හෝ මුල්‍ය උපකරණයක් අනාගත දිනයේ දී නිශ්චිත මිලකට මිලදී ගැනීමට හෝ විකිනීමට එකග වනු ලබන ගිවිසුමෙහි,ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කිරීමට ගැනුම්කරුට වගකීමක් නොව අයිතිවාසිකමක් මෙමගින් ලබා දෙයි.ඒ අනුව අනාගතයේ අදාල මුල්‍ය උපකරණයේ වටිනාකම ගිවිසුමේ සදහන් පරිදි ගැනුම්කරුගේ අපේක්ෂාවන්ට ප්‍රතිවිරුද්ධව ක්‍රියාත්මක වේ නම් ඔහුට ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක නොකර සිටිය හැකිය.මෙය ඔප්ෂන්ස්හි ප්‍රතිවිරුද්ධ තත්වයකි.
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
