ක්ෂුද්‍ර ජීව විද්‍යාව 03 - 13-වසර ජීව විද්‍යාව

ක්ෂුද්‍ර ජීව විද්‍යාව 03

සයනොබැක්ටීරියා:

 

  • ලාක්ෂණික නිල් කොළ වර්ණය නිසා මෙලෙස හඳුන්වයි.
  • පුළුල් පරාසයක හැඩ හා සැකසුම් ඇත.
  • ඒක සෛලික සිට ඝනාවාස දක්වා විවිධත්වයක් ඇත.

 

ඒක සෛලික ආකාර:

  • සෛල විභාජනයට පසු සෛල වෙන්වේ.
  • නානු මඟින් බහුතරයක් ඒක සෛලික ආකාර එක්ව පවතී.
  • එම නානු දුහිතෘ සෛල මඟින් විශාල වශයෙන් ස්‍රාවය කරනු ලබයි.

 

ඝනාවාසී ආකාර:

 

  • බිත්ති වලින් එකිනෙක සම්බන්ධ වී ඇත: නැතහොත් පොදු ජෙලටිනීමය පූරකයක ගිලී පවතී.
  • සූත්‍රිකා හෝ සූත්‍රිකා නොවන ආකාර වේ.

 

  • ඝනාවාසී ආකාර දාම හෝ නූල් වැනි ව්‍යුහ ආකාර ඇති කරයි.
  • එයට හේතුව තනි තලයක එක් දිශාවකට සෛල විභාජනය වීමයි.
  • සූත්‍රිකාකාර නොවන ඝනාවාස ගෝලාකාර, ඝනාභ, චතුරශ්‍රාකාර හා අක්‍රමවත් හැඩැති වේ.
  • එය සෛල විභාජනය වන තලය හා දිශාව මත තීරණය වේ.
  • ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සිදු කරන සයනොබැක්ටීරියාවන්ද ප්‍රභා ස්වයංපෝෂීන් වේ.

 

බොහෝ සයනොබැක්ටීරියාවන්ට වායුගෝලීය නයිට්‍රජන් තිර කළ හැක.

උදා: නිදහස්වාසී - Nostoc

       සහජීවී - Anabaena

 

  • බොහෝ විශේෂ වල නයිට්‍රජන් තිර කිරීම විශේෂිත ව්‍යුහයක් තුළ සිදු වේ.
  • එම විශේෂ ව්‍යුහ හෙටරොසිස්ට නම් වේ.
  • හෙටරොසිස්ට තුළදී නයිට්‍රජන් තිර කිරීම නයිට්‍රජනේස් එන්සයිමය මඟින් උත්ප්‍රේරණය කරයි.
  • එම නයිට්‍රජනේස් එන්සයිමය ඔක්සිජන් සඳහා සංවේදී වේ.
  • එම නිසා ජලයෙන්, වාතයෙන්, අසල්වැසි ප්‍රභාසංස්ලේෂී සෛල වලින් ඔක්සිජන් හෙටරොසිස්ට තුළට ඇතුළු වීම වැළැක්විය යුතුය.
  • ඒ සඳහා හෙටරොසිස්ට වලට ඝනකම් බිත්ති ඇත.

 

සයනොබැක්ටීරියාවන්ට ඒකයිනීට නම් තවත් විශේෂිත සෛල ආකාරයක් ඇත.

ඒකයිනීට,

  • සංචිත ආහාර ඇත.
  • ඝන බිත්ති ඇත.
  • අක්‍රීය බීජාණු ආකාරයකි.
  • නියඟයට හා අධික උෂ්ණත්වයට ප්‍රතිරෝධීය.
  • වර්ධක සෛල වියළී ගියද අහිතකර පාරිසරික තත්ත්ව වලදී නොනැසී පැවතිය හැක.

 

  • අලිංගිකව පමණක් ප්‍රජනනය කරයි.
  • ඝනාවාසී සූත්‍රිකාකාර හා ඝනාවාසී ඒක සෛලික ආකාර කඩ කඩ වීම මඟින් ප්‍රජනනය කරයි.
  • ඝනාවාසී හා ඒක සෛලික සූත්‍රිකාමය නොවන ආකාර සරල සෛල විභාජනයෙන් ප්‍රජනනය කරයි.

 

දිලීර:

 

  • ඉයුකැරියෝටාවන් ය.
  • ඒකසෛලික හෝ බහුසෛලිකය.
  •  පුස් වර්ග මයිසීලියම් (දිලීර ජාල) ඇති කරයි.
  • ඒවා දිලීර සූත්‍රිකා නම් වන අතර දෘශ්‍යමාන දිගැටි සූත්‍රිකා වලින් සමන්විතය.

 

  • බොහෝ පුස් වර්ග වල හරස් බිත්ති ඇත.
  • ඒවා ආවාර නම් වේ.
  • එම ආවාර මඟින් සූත්‍රිකා, කැපී පෙනෙන ඒකන්‍යෂ්ටික සෛල ආකාර ඒකක වලට බෙදයි.
  • අවර නොදරන විට න්‍යෂ්ටි විශාල සංඛ්‍යාවක් දරන දිගු ඛණ්ඩ සෛල නිපදවයි.
  • ඒවා සංසෛලික සූත්‍රිකා නම් වේ.

 

  • රසායනික විෂමපෝෂීන් ය.
  • අවශෝෂණය මඟින් ආහාර ලබා ගනී.
  • මෘතෝපජිවී පෝෂණ ක්‍රමයක් පෙන්වයි.
  • එන්සයිම ස්‍රාවය කර ශාක ද්‍රව්‍ය වියෝජනය කරමින් ආහාර දාම වල වැදගත් කාර්‍ය හාරයක් ඉටු කරයි.
  • එය ජෛවීය වශයෙන් අත්‍යවශ්‍ය මූලද්‍රව්‍ය චක්‍රීකරණය සිදු කරයි.
  • පරපෝෂී හා අන්‍යෝන්‍යාධාර වැනි පෝෂණ ආකර ඇත.

 

  • ඒක සෛලික දිලීර ඛණ්ඩනය හා අංකුරණය මඟින් අලිංගික ප්‍රජනනය සිදු කරයි.
  • සූත්‍රිකාකාර දිලීර බීජාණු නිපදවමින් අලිංගිකව හෝ ලිංගිකව ප්‍රජනනය සිදු කරයි.

 

ඒක සෛලික ප්‍රෝටිස්ටාවන්:

 

  • බහුරූපීය.
  • හැඩයෙන් විවිධය.
  • ව්‍යාජ පාද, පක්ෂ්ම, කෂිකා වැනි සංචාණ ව්‍යුහ දරයි.
  • තනි තනි හෝ ඝනාවාසී වේ.
  • සමහර ප්‍රෝටිස්ටාවකට සම්බන්ධ වී සූත්‍රිකා සාදයි.

 

  • ප්‍රභාස්වයංපෝෂී, විෂමපෝෂී හා මිශ්‍රපෝෂී පෝෂණ ක්‍රම දක්වයි.
  • ස්වායු, නිර්වායු හා වෛකල්පිත නිර්වායු යන ආකාර ඇත.
  • සමහර ඇල්ගී ආකාර ලයිකන්වල සහජීවී අන්තර්ක්‍රියා වලට දායක වෙති.
  • ජන්මාණු නිපදවීමෙන් ලිංගිකවඛණ්ඩනය මඟින් අලිංගිකවද ප්‍රජනනය සිදු කරයි.

 

මොලිකියුටයන්:

  • බැක්ටීරියා අධිරාජධානියට අයත් ය.
  • සෛල බිත්ති නැති අතර එය විශේෂ ලක්ෂණයකි.

 

මයිකොප්ලාස්මාවන්:

  • බහුරූපීය.
  • ගෝලාකාර සිට සූත්‍රිකාකර දක්වා හැඩයෙන් විවිධය.
  • කුඩාම ප්‍රාග්න්‍යෂ්ටික කාණ්ඩයයි.
  • කශිකා නැත.
  • සියල්ලෝම මානවයා හා සතුන් ගේ පරපෝෂිතයන් ය.
  • කාබනික වර්ධක සාධක විශාල වශයෙන් අවශ්‍යය.
  • ස්වායු හෝ වෛකල්පිත නිර්වායු වේ.
  • අංකුරණයෙන් හෝ ද්විඛණ්ඩනයෙන් ප්‍රජනනය සිදු කරයි.
  • බීජාණු නොසාදයි.

 

ෆයිටොප්ලාස්මාවන්:

 

  • ගෝලකාර සිට සූත්‍රිකාකර දක්වා හැඩයෙන් විවිධය.
  • ශාක පමණක් ආසාදනය කරයි.
  • ප්ලෝයම යුෂයෙහි හමු වේ.
  • කෘත්‍රිම මාධ්‍ය වල වර්ධනය විය නොහැක.
  • බොහෝවිට පත්‍ර කීඩෑවන් මඟින් සම්ප්‍රේෂණය වේ.
  • පත්‍ර කීඩෑවන් හා ශාක දේහ තුළ ප්‍රජනනය සිදු කරයි.
  • ස්වායු හෝ වෛකල්පිත නිර්වායු වෙති.
  • ද්විඛණ්ඩනයෙන් හෝ අංකුරණයෙන් ප්‍රජනනය සිදු කරයි.

 

වයිරොයිඩ:

 

  • කුඩා, නග්න RNA කොටසකින් පමණක් සමන්විතය.
  • ආරක්ෂක ප්‍රෝටීන ආවරණයකින් වටවී නැත.
  • ධාරක සම්පත් භාවිතා කර ජීවී ධාරක සෛල තුළ පමණක් ගුණනය විය හැක.
  • කිසිම ආකාරයක ජාන නැත.
  • තම ගුණනයට අවශ්‍ය සංඥා පමණක් ඇත.
  • ශාක ආසාදන කරයි.
  • මෙතෙක් වෙනත් ජීවී ආකාරයක් ආසාදනය කර ඇති බවක් වාර්තා නොවේ.

 

ප්‍රියෝන:

 

  • ප්‍රෝටීනමය ආසාදක අංශු වර්ගයකි.
  • වයිරස වලට වඩා කුඩාය.
  • න්‍යෂ්ටික අම්ල රහිතය.
  • ප්‍රෝටීන සඳහා කේත සපයන, ධාරක ජානවල උපකාරයෙන් ප්‍රතිවලිත විය හැක.
  • රෝග සඳහා හේතු වන කාරක ලෙස සමහර පක්ෂීන් හා මැමේලියාවන් තුළ හමුවේ.
  • ඇති කරන සියලුම රෝග ස්නායු පද්ධතිය හා සම්බන්ධ ව ඇති වේ.

 

එම රෝග වනුයේ,

  1. TSEs - මොළයේ විශාල රික්තක ඇති වීම නිසා එහි ස්පොන්ජිමය ස්වරූපයක් ඇති වේ.
  2. උමතු ගව රෝගය
  3. CJD - මිනිසාට ඇති කරයි.

 

මෙම රෝග මිනිසාගෙන් මිනිසාට සම්ප්‍රේෂණය විය හැකි ආකාර වනුයේ,

  1. ආසාදිත පටක හා අවයව බද්ධ කිරීමේදි.
  2. ආසාදිත රුධිර පාරවිලයනයේදී.