ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයන්හි සිවිල් සමාජයේ භූමිකාව
London school of economic and political science නම් සිවිල් සමාජය පිළිබද ඉදිරිපත් කර ඇති කෘතියට අනුව බෙදාගත් ආශාවන් අරමුණු හා අගය කිරීම් උදෙසා බලය බෙදීමෙන් තොරව සාමුහික ව ක්‍රියාත්මක වන සමාජ ක්ෂේත්‍රය සිවිල් සමාජය ලෙස අදහස් වේ. ඒ අනුව නුතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංකල්පයක් වශයෙන් සිවිල් සමාජය පිළිබද සංකල්පය හදුන්වා දීමට පුළුවන. ආණ්ඩුව, පවුල හා වෙළෙදපොල හැර සමාජයේ ක්‍රියාත්මක වන සමාජ සංවිධානයන්හි සමස්ත එකතුව සිවිල් සමාජය යනුවෙන් හදුන්වයි. මේ අනුව සිවිල් සමාජයට අයත් ආයතන පද්ධතිය න්‍යාත්මක ව සළකා බලන විට රාජ්‍ය , පවුල හා වෙළෙදපොල ආයතන යන තුන් වර්ගයෙන් වෙනස් වේ. එසේ වුව ද ප්‍රයෝගික ක්ෂේත්‍රයේ සිවිල් සමාජය හා රාජ්‍ය පවුල හා වෙළෙදපොළ සංවිධාන අතර නිශ්චිත දේශ සීමා මායිම් සලකුණු කල නොහැක. එසේ දැක්වූ ඇති මායිම් අපැහැදිලි හා පැටලවිලි සහගතවනවා පමණක් නොව විවාද සහිත ද වේ.
සිවිල් සමාජය විවිධ රැගුම්කරුවන් හා සංවිධානවලින් යුක්ත වන අතර, එම ආයතන ජාලයට දානපති සංවිධාන රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන, ප්‍රජා සංවිධාන, සමාජ කණ්ඩායම්, කාන්තා සංවිදාන, ආගමික සංවිධාන, වෘත්තීය සංගම්, ව්‍යාපාරිකයින්ගේ සංවිධාන, උපදේශන කණ්ඩායම් යනාදී වශයෙන් සෑම සිවිල් සමාජයක් ම අයත් වේ. රාජ්‍ය , පවුල හා වෙලෙදපොළෙන් සිවිල් සමාජය වෙනකොට හදුනා ගන්නේ කුමන සීමා මායිම් වලින් ද යන්න නිශ්චිත ව හදුනාගෙන නැත. සිවිල් සමාජය යන අදහස පැරණි එකක් වුවද එය වඩාත් ඉස්මතු වූයේ මෑතකදී ය. එනම් විසිවන සියවසේ අගභාගය තුළ තුන්වන ලෝකයේ රටවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ යහපාලනය පිළිබද මතුවන ප්‍රශ්න හා ගැටළු සමනය තුන්වන ලෝකයේ රටවල් ආශ්‍රිත ව දැකිය හැකි වූ එක් ගැටලුවක් වූයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රමය දුර්වල වීමත් බලයට පත් වන පාලකයින් සිය පුද්ගලික ආණ්ඩුවලට යොමු වෙමින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නාමයෙන් අධිකරිවාදී හා ඒකාධීපති පාලනයක් දක්වා වර්ධනය වීමයි. දෙවන ලක්ෂණය වූයේ ස්වාභාවික සම්පත් සහ මානව සම්පත් තිබුණ ද මෙම රාජ්‍යන් ආර්ථික සංවර්ධනයක් ඇති කර ගැනීමට අපොහොසත් වී ඇති බවය. තුන්වන ලක්ෂණය වන්නේ මෙකී රටවල ආර්ථික සංවර්ධනය පහළ මට්ටමක පැවතීම ද රාජ්‍ය අංශයේ දූෂණය, වංචාව, අකාර්යක්ෂමතාව, නාස්තිය, ඥාති සංග්‍රහය, වගකීම් රහිත බව, පාලනය සම්බන්ධයෙන් ඇති විනිවිදභාවය නොමැති වීම යන ලක්ෂණ ආදියයි.
මෙම දුර්වලතාවයන්ගෙන් එම රටවල් මුදවාගෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යලි තහවුරු කිරීමත් ආර්ථික හා සමාජ සංවර්ධනය උදාකිරීමත් සදහා පවතින ප්‍රදානත ම බාධකය ලෙස හදුනාගනුනේ එම අඩු දියුණු රටවල ජන සමාජය ඉතාමත් පසුගාමී තත්ත්වයක පැවතීමයි. එනම් දේශපාලන සංස්කෘතිය ඉතා නොදියුණු තත්ත්වයක පැවතීම ය. මින් අදහස් කරන්නේ ජනතාවගේ දේශපාලන දැනුම හා අවබෝධය ඉතා පහළ මට්ටමක පැවතීම ය. මෙය විශේෂයෙන් ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබදව ඇති අවබෝදය විය. මෙම අර්බුදකාරීත්වයෙන් ගොඩ එම සදහා ඇති එක් ක්‍රියාමාර්ගයක් ලෙස දුටුවේ ජනතාව දේශපාලන වශයෙන් සවිබල ගැන්වීම ය. ඒ සදහා සිවිල් සමාජයට වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටුවිය හැකි බව පෙනී යන අතර, සිවිල් සමාජය පිළිබද සංකල්පය බලපෑම් සහගත අයුරින් ඉදිරියට එන්නේ ඒ අනුව ය. මේ සම්බන්ධයෙන් ආමන්ඩ් හා වර්බා (Almond Verba) යන දේශපාලන විද්‍යාඥයින් විසින් රචනා කරන ලද The Civil Culture නම් කෘතිය තුලින් පෙන්වා දුන් ආකාරයට සිවිල් සමාජ සංවිධාන මගින් ඡන්දදායකයා වඩාත් දැනුවත් සහ අවබෝධයෙන් යුතු පුද්ගලයෙකු බවට පත්කළ හැක. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඡන්දදායකයා ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ දී වඩාත් තාර්කික වන අතර, දේශපාලන ක්‍රියාදාමයට වැඩි වැඩියෙන් සහභාගී වේ. එසේ වනවිට පාලකයන් වඩාත් වගකීමෙන් යුතුව ක්‍රියා කිරීමට පෙළෙඹෙි. ඒ අනුව තුන්වන ලෝකයේ රටවල් තුළ යහපාලනය ගොඩනැංවීමේ දී සිවිල් සමාජයේ ක්‍රියාකාරීත්වය අවශ්‍ය ම දෙයක් වෙනවාය යන අදහස මෑත කාලීන ව වේගවත් ව පැතිරී යන ආකාරය දැකිය හැකිවේ. නිදසුන් ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සහශ්‍රක වාර්තාවේ දැක්වෙන ආකාරයේ කාර්යක්ෂම ආණ්ඩුක්‍රමයක් සදහා සිවිල් සමාජයේ ශක්තිමත් සම්බන්ධතාව සහ සහභාගිත්වය බෙහෙවින් වැදගත් වේ.
