කතක් නර්තනය
ඉන්දියාවේ ප්‍රධාන නර්තන සාම්ප්‍රධායන් අතරින් උත්තර භාරතිය නර්තන සාම්ප්‍රධායක් ලෙස ප්‍රචලිත වීමට මෙයට ද ඉන්දියානු ආගමික පසුබිම ගැඹුරින් බලපා ඇත. ඒ අනුව ඉන්දියාවේ “රාමායනය, මහාභාරතය” වැනි වීර කාව්‍යයන් තුළ අන්තර්ගත කතා පුවත් සාමාන්‍ය ජනයා වෙත ගෙන යෑම සදහා කතා කියන්නන් පිරිසක් කෝවිල් ආශ්‍රීත ව සිටි අතර ඔවුන් කතකයින් නමින් හදුන්වනු ලැබී ය. කාලයත් සමග මෙම කතා කීමේ කලාව කතක් යන නමින් හදුන්වමින් මෙය නරඹන, අසන පිරිසගේ අවධානය වැඩි කර ගැනීම සදහා ඒ සදහා නිර්මාණාත්මක නෘත චලනයන් යොදාගත් අතර එය කතක් නර්තනය නමින් වර්තමානයේ ද ව්‍යාවහාර කරනු ලබයි.
මේ අනුව 15 වන 16 වන ශතවර්ෂ වල දී මෙම කලාව මෙම හින්දු ආගමික කතා කීමේ කලාව මුස්ලිම් ආක්‍රමණය හේතුවෙන් ආගමික සංස්කෘතීන්ගෙන් බැහැර ව නිර්මාණය වීමත් වර්ධනය වීමත් එනම් විනෝදය සදාහාත් ශෲංගාරාත්මක නර්තනයක් ලෙසින් වෙනස් මුහුණු වරක් ගනු ලැබී ය. ඒ අනුව හිංදු ආගමික පසුබිමින් බැහැරව රාජ සභා නර්තනයක් ලෙස ප්‍රචලිත වීමට මුස්ලිම් රජ වරුන්ගේ දායකත්වය කෙසේ ද යන්න සොයා බැලිය යුතු ය. රාජ සභා නර්තනයක් ලෙසින් ප්‍රචලිත වීමට මුස්ලිම් ආක්‍රමණ ප්‍රධාන වූවා මෙන් ම ආක්‍රමණ වලට ලක් වූ එකල ප්‍රදේශ තුල පවති කතක් නර්තනයේ ශෲංගාරාත්මක ගති ලක්ෂණයන් ආදියට පමණක් මුල්තැන දෙමින් ඊට උචිත වන අන්දමින් රංග වස්ත්‍රාභරණ, ගායනය, වාදනය අදිය ද උචිත ආකාරයට මුස්ලිම් රජවරුන් විසින් නර්තන ශිල්පීන්, ශිල්පිනියන් රජ මාලිගයට කැදවා වැටුප් දී තම අවශ්‍ය තාවයන් ඉටු කරගත්හ.
මේ අනුව රාජ සභා නර්තනයක් ලෙසින් මුලින් ම ක්‍රි. ව. 1556 මුස්ලිම් රජෙකු ලෙසින් පාලනය ගෙන ගිය මහා “අක්බාර් රජු” කතක් නර්තනය රාජ සභා නර්තනයක් ලෙසින් වර්ධනය කිරීමේ ප්‍රධානත්වයක් ඉසිලූ රජ කෙනෙක් ලෙස කතක් නර්තනයේ පුරෝගාමියා ලෙසින් ද බෙහෙවින් කතා කරනු ලබයි. එතුමා දේවාලයන්හි නර්තන ශිල්පීන්, ගායකයින්, වාදකයින් මාලිගාවෙහි තාන්න මාන්න ආදිය ලබා දෙමින් එතුමාගේ විනෝදාස්වාදය සදහා මෙම නර්තනය යොදාගත් බව සදහන් වේ. මීට අමතර ව ජොහාර් දීරු රාජ්‍ය සමයෙහි ද පර්සියාවේ නර්තන ශිල්පීන් මාලිගයට ගෙන්වා රජ් මාලිගයෙහි නර්තනා දී කටයුතු කිරීමට අවස්ථාව ලබා දුන් බව සදහන් වේ. මීට අමතරව එතෙක් පැවති කතක් නර්තනය කෙරෙහි උනන්දුවෙන් කටයුතු කල රජෙකු ලෙසින් “මොහොමඩ් ෂා" රජුගේ දායකත්වය ද ඉතා වැදගත් සංධිස්ථානයක් ලෙස සලකනු ලබයි. කතක් නර්තන සාම්ප්‍රදායේ ප්‍රවර්ධනය සදහා බෙහෙවින් දායකත්වයක් ලබා දුන් රජෙකු ලෙස අප සියලු දෙනාම දන්නා චරිතයක් වනුයේ “නවාබ් වාජි අලීෂා” රජු හා සම්බන්ද කාලවකවානුවයි. මෙය කතක් නර්තනයේ ස්වර්ණමය යුගයක් ලෙසින් සලකනු ලබන අතර එතුමාගේ රජ වාසලෙහි නර්තකයින්, වාදකයින්, ගායකයින් නිදහස් ව කටයුතු කිරීමට අදහස් කලා මෙන් ම කතක් නර්තනයේ ප්‍රධාන ගුරුකුලයක් වන “ලක්නව්” ගුරුකුලය අලීෂාගේ රජ මාලිගාය හරහා ව්‍යාප්ත වීමට අවස්ථාව උදාකර දුන්හ. කතක් නර්තනයේ වර්ධනය සදහා ඝරානා නොහොත් ගුරුකුල බෙහෙවින් බලපා ඇත. ඒ අනුව ප්‍රදාන ගුරුකුල 5 කි. එනම්
1. ලක්නව් ඝරානා
2. බෙනාරිස් ඝරානා
3. රායිගර් ඝරානා
4. ජායිපූර් ඝරානා
5. දිල්ලි ඝරානා
ආදී වශයෙන් දැක්විය හැකි ය. මේ අනුව සළකා බැලීමේ දී අපට පෙනී යන කරුණක් වනුයේ ඉන්දියාව පුරා පැතිරී පවතින නර්තන සාම්ප්‍රදායන් අතරින් භාරතී නර්තනයක් ලෙස උපත ලබා එය පසු කාලයක දී මුස්ලිම් ආක්‍රමණ සමග ඔවුන් එම නර්තනය අත්පත්කර ගනිමින් පසුව රාජ සභා නර්තනයක් ලෙස වර්ධනය වී ඇති ආකාරය මෙම කතක් නර්තනය පිළිබද අධ්‍යනය කිරීමේ දී අපට වටහා ගත හැකි ය.
