දේශීය ශාන්තිකර්ම රංග භූමි
උඩරට, පහතරට සහ සබරගමු වශයෙන් ප්‍රචලිත ව පවතින දේශීය ශාන්තිකර්මයන්හි යොදා ගනු ලබන රංග භූමි ප්‍රතිශත වශයෙන් ම සමාන නොවූව ද ඒ අතර පොදු සාමාන්‍යයක් දක්නට ඇත. ඇතැම් අය පෙන්වා දෙන ආකාරයට අනුව ප්‍රචලිත භාවිතයෙහි ගැමි නාටක ලෙස හදුන්වන කෝලම් සහ සොකරි නාටකයන් ද පූජාර්ථය මුල් කොටගෙන ශාන්තිකර්ම ස්වරූපයකින් කරන ලද්දකි. එසේ සලකනු ලබන්නේ නම් සම්ප්‍රදායන් ත්‍රිත්වය හා බැඳුණ සාම්ප්‍රදායිකව පිළිගත් ශාන්තිකර්ම රංග භූමියට වඩා ගැමි නාටකයන්ගේ රංග භූමිය යම් ප්‍රමාණයකට වෙනස් ස්වරූපයක් ගනී. සම්ප්‍රදායන් තුනට ම පොදු ශාන්තිකර්මයක් ලෙස සැලකෙන බලි ශාන්තිකර්මයෙහි රංග භූමි සැලැස්ම අනෙක් ප්‍රකට ශාන්තිකර්ම රංග භූමියට වඩා වෙනස් ගති ලක්ෂණයක් පිළිබිඹු කරයි. උඩරට සාම්ප්‍රදායික කොහොඹාකංකාරිය සහ උඩරට ගම්මඩුවත්, පහතරට සාම්ප්‍රදායික සහ සබරගමු සාම්ප්‍රදායික මඩු ශාන්තිකර්මයන් සදහාත් පුරාණයේ සිට සම්මතයට අනුව පැවත එන ආකාරයට නිශ්චිත දිග, පළල සහ උසකින් යුත් මඩුවක් ඉදි කිරීම අනිවාර්ය අංගයකි. එහි ප්‍රමාණය දිහින් සැට රියනක් ද, පළලින් තිස් රියනක් ද, තලව්ව දක්වා උසින් පස් රියනක් ද වන වග පැරණි ගයනාවන්හි දක්වා ඇත.
1. දිගින් මඩුව හැට රියන යි
පුළුලින් මැන තිස් රියන යි
තලව්වේ උස පස් රියන යි
කළේ මඩුව මේ ලෙසම යි
“රියන” නම් වූ සාම්ප්‍රදායික මිම්ම වැඩුණු පුරුෂයකුගේ අත් දණ්ඩෙහි දිග ප්‍රමාණය එනම් වැලමිටි සංධියේ සිට දිග හරින ලද මැදගිල්ලේ කෙලවර දක්වා වූ දිගින් යුක්ත වේ. මෙසේ සකස් කර ගත් රංග ගෘහය පේ කිරීම නැතහොත් කැප කිරීම මගින් පාරිශුද්ධ ස්ථානයක් බවට පත් කරගනු ලබයි. එක් එක් ශාන්තිකර්මයෙහි ස්වරූපයට අනුව එසේත් නොමැති නම් සම්ප්‍රදායට අනුව යක් ගෙය, අයිලය, යහන, තොරණ, මල් අස්න, පත්තිනි මාලිගාව යනාදී නමින් හදුන්වනු ලබන සැරසිලි මෙකී මඩුවේ අදාළ ස්ථානයන්හි නිර්මාණය කර ගනු ලැබේ. කංකාරි මඩුව හෝ මඩු ශාන්තිකර්මයට අදාළ මෙකී සැරසිල්ලට අමතර වශයෙන් අතිරේක සැරසිලි ගණනාවක් ද රංග ගෘහය තුළ හෝ ඉන් පිටත ඉදි කරනු ලබයි. වැදි යක් පොළ, අවරි කණුව, කාල පන්දම් ගස, බිසෝ කප, මල් යහන හෝ පහන් පැල් එකී සැරසිලි අතරින් කිහිපයකි. මෙසේ කරනු ලබන සැරසිලි වලට අමතර වශයෙන් විවිධ පළතුරු සහ වලු මල් ආදියෙන් මෙකී රංග ගෘහය සැරසීම අතීතයෙහි පටන් පැවත එන චාරිත්‍රයකි. මේ සදහා අන්නාසි, රඹකැන් වැනි පළතුරු වර්ග යොදා ගන්නා අතර තැඹිලි, නවසි, ඉඳි, පොල්, බෝදිලි ආදී ගෙඩි වලු ද, පොල්, පුවක් වැනි මල් වර්ග ද නා, නුග, බුලත්, ඊ තණ, බෝ, කොහොඹ වැනි ශාක පත්‍ර ද භාවිත කරයි.
1. රන් උළු සොයවා මඩුවේ රන් කොත් සිටුවාලා
නන් විසිතුරු සළුපිළියෙන් වියන ද බන්ඳාලා
රන් තිර වට කර අදිමින් සේසත් සිටුවාලා
රන් චාමර රන් මුතුකුඩ කොඩි ගෙන සරසාලා
2. තැඹිලි නවසි බෝදිලි ඉඳි වලු මල් ගෙන එල්ලා
අඹ දඹ රඹකැන් අන්නාසි ද ගෙන එල්ලා
කරඹ එමොර දම් පහ ද දෙසි දොඩම් ද ගෙන එල්ලා
මෙපිළිවෙලට දිව පුරයක් සේ මඩු සැර සිල්ලා
මේ ආකාරයට මඩුව සරසා ගැනීම සම්ප්‍රදායන් තුනට ම පොදු ලක්ෂණයක් වන අතර එකී මඩුව තුළ ඉදි කරනු ලබන ප්‍රධාන සැරසිල්ල එක් එක් සම්ප්‍රදායට අනුව වෙනස් වෙයි. එසේ ම අතීතයේ නර්තන ගුරුකුල වලට අනුව ද විවිධ වෙනස්කම් රඟ මඩල තුල දක්නට ඇත. මේ ආකාරයෙන් දේශීය ශාන්තිකර්ම රංග භූමි හදුනාගත හැකි ය.
