යාගය පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පය 01
යාගය පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පය
වෛදික ජනයා ස්වාභාව ධර්ම තම කෘෂිකාර්මික දිවිපැවැත්ම උදෙසා කෙතරම් දුරට උපකාරී වූයේ දැයි සළකා තම අස්වැන්නෙන් මුල් කොටස කෘතවේදීව එම ස්වාභාව ධර්මයේ බලවේග වෙත පුද දීමට උත්සහවත් වූ බව සෘග් වේදය පරික්‍ෂාවෙන් සනාථ වේ. එහිදී ඔවුහු තම අස්වැන්නේ මුල් කොටස ස්තූති පූර්වකව හෙවත් කෘතවේදීත්‍වය දැක්වීම පදනම් කරගෙන ඉතා සරල ලෙස තමා කැමැති තැනකදී එම ද්‍රව්‍ය පූජා කිරීම සිදු කළහ. නමුත් පශ්චාත් කාලීනව එම කාර්ය සංකීර්ණ යාග කර්මයක් දක්වා සංවර්ධනය වූ බව සෘග් වේධාශ‍්‍රිත සාහිත්‍යය විමර්ශනයෙන් පැහැදිලි වේ. බුදු සමය මේ සම්බන්ධයෙන් දක්වන්නේ විචාර පූර්වක මැදහත් චින්තනයක් බව පැහැදිලි වේ. ඒ පිළිබඳව විමසා බැලීමේදී ‘‘ දිවා ච රත්තොච හරන්ති යෙ බලිං තස්මාහි නො රක්ඛථ අප්පමත්තා’’ යන දේශනාවට අනුව දිවා ? දෙකෙහි බලි- බිලි පූජා පවත්වන ජනාතාව ආරක්‍ෂා කරනැයි සියලූ බලවේග වෙත මෛත‍්‍රී පූර්වකව දන්වා සිටීමට තරම් බුදු සමය මැදහත් බව ප‍්‍රකට වේ. සමකාලීන භාරතීය උග‍්‍ර භෞතිකවාදී චින්තකයන් මෙන් සියල්ල පදාර්ථමය විග‍්‍රහයක් තුළින් පමණක් විග‍්‍රහ කිරීමකට පමණක් බුදුසමය උත්සාහවත් නොවන බව සැළකුම මනාය. සත්ත්‍වයා හා ලෝකය සම්බන්ධ පඨවි, ආපො, තෙජෝ, වායෝ යනාදී සතර මහා භූත, රූප වේදනා , සඤ්ඤා, සංඛාර, විඤ්ඤාණ යන ස්ඛන්ධමය විග‍්‍රහය එමෙන්ම අට්ඨාරස ධාතු විභාගය වැනි පදාර්ථමය විග‍්‍රහයක් බුදුසමය තුළ ඇතත් සමාජමය කාරණාවලදී දැඩි ලෙස ඒ පදාර්ථ විග‍්‍රහය තුළම සිරවී සිටීමට තරම් බුදු දමය ප‍්‍රාථමික වී නැත. ඒවා දෙස බලන්නේ සමාජමය සත්ත්‍වයින්ගේ මානසික අවශ්‍යතා ඉටුකර ගැනීමක් වශයෙනි.
බහුං චෙ සරණං යන්ති - පබ්බතානි වනානි ච
ආරාම රුක්ඛ චෙත්‍යානි - මනුස්සා භ්‍ය තජ්ජිතා
බිය, තැති ගැනීම වැනි හේතු වන , මිනිසා පර්වත, වනාන්තර, ආරාම, රැුක්මුල්, චේතිය සරණ යයි. උග‍්‍ර භෞතිකවාදී විග‍්‍රහයක පිහිටා උච්ෙඡ්දවාදය පදනම් කරගනිමින් කාමසුඛල්ලිකානුයෝගී දිවි පැවැත්මකට යොමු වීමට වඩා එවැනි සරණ යෑම තුළ සමාජ ධර්ම රාශියක් ආරක්‍ෂා වන බව බෞද්ධ විග‍්‍රහයයි.
එමෙන්ම බුදු සමය දසවස්තුක මිත්‍යා දෘෂ්ටිය ලෙස දක්වන කරුණුවලට අයත් යාගහෝම දියෙහි කිසිදු ඵලයක් නැත. යන ඉගැන්වීම මිත්‍යා දෘෂ්ටියක් ලෙස අර්ථ දැක්වීමත්, පාර භෞතික අදෘශ්‍යමාන බලවේගයකට මිනිසාගේ ශක්‍යතා පැවැරිය නොහැකිය. විග‍්‍රහයක් තූලනාත්මකව විමසා බැලීමේදී යාගය පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පය ඉතා විචිත‍්‍ර එමෙන් ම මිනිසාගේ උභයාර්ථ සංසිදධියට අදාළ වන්නක් බව සනාථ වේ.
බෞද්ධ සූත‍්‍රාගත නිදසුන් කිහිපයක් පරික්‍ෂා කිරීමෙන් ඒ බව සනාථ කරගත හැකිය. බුදුන් දවස කොසොල් මහ රජු මහත් ධන ධාන්‍ය වැය කොට මහා යාගයක් කිඍිමට සූදානම් වු බවත් ඒ ස්වාභාවය ගැනත් ඒ පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පයන් සංයුත්ත නිකායේ කෝසල සංයුත්තයේ යඤ්ඤ සූත‍්‍රයේ සඳහන් වේ.
ස්වාමිනී, පසේ නදි කොසොල් රජුහට මහා යාඥයක් සූදානම් ව ඇත. පන්සීයක් ගොනුන්ද, පන්සීයක් නෑඹුල් වස්සෝ ද, පන්සීයක් නෑඹුල් වැස්සීයෝ ද, පන්සීයක් එළුවෝ ද පන්සීයක් ළදරු බැටළුවෝ ද යාග පිණිස ටැඹෙහි බඳින ලද්දෝය. ඔහුගේ දාසයෝ ද, දූතයෝද , කම්කරුවෝ ද දඬුවමින් තැතිගෙන බියෙන් තැතිගෙන, කඳුළු පිරි දෙනෙතින් හඬමින් එහි කටයුතුවල නිරත වෙති.
(සංයුත්ත නිකායේ කෝසල සංයුත්තයේ යඤ්ඤ සූත‍්‍රය)
බුද්ධකාලය වන විට යාගය කොතරම් සංකීර්ණ වූත් මහා ධන ව්‍යාසයෙන් කළයුතු මුත් එමෙන් ම විනාශකාරී වූත් ඒ අනුව උපකල්පනය කළ හැකිය. එබැවින් එවැනි යාග බුදුදහම ප‍්‍රතිෙක්‍ෂප කරයි. ඒ බව
‘‘ අශ්ව මේධ, පුරිස මේධ, සම්මාපාස, වාජපෙය්‍ය, නිරග්ගල යන මහත් සූදානමක් ඇති ඒ යාගයෙන් මහත් ඵල නොවෙත්. නොයෙක් සතුන් මරණ ඒ යාගයට බුද්ධාදී උතුමෝ නොපැමිණෙත් ’’
‘‘අස්සමෙධං පුරිසමෙධං - සමමපාසං වාජප්‍යෙං නිරග්ගලං
මහා යඤ්ඤා මහා රම්භා - නතෙ හොන්ති මහප්ඵලා’’
(සංයුත්ත නිකායේ කෝසල සංයුත්තයේ යඤ්ඤ සූත‍්‍රය)
ඒ අනුව පැහැදිලි වන්නේ මානව, සත්ත්ව, ශාඛ, සම්පත් විනාශ කරන්නාවූ යාගය බුදු දහම විසින් ප‍්‍රතිෙක්‍ෂප කරන බවයි.
යාගය පිළිබඳ බුදුදහමේ විවරණය මනාව පැහැදිලි වන දේශනාවක් දීඝ නිකායේ දක්නා ලැබේ. පෙර මහවිජිතාවී නම් රජෙක් තම පුරෝහිත මණ්ඩලය රැුස් කරවා විමසා සිටියේ තම බලය වර්ධනය කරගැනීම උදෙසා කළයුතු පටිපාටිය කුමක් ද යන්නයි.එහිදී පුරෝහිත බමුණෝ විවිධ යාග කරවීමට උපදෙස් ලබාදුන් අතර බෝසත් පෙරවි බමුණා නිහඩව සිටි බැවින් විශේෂයෙන් ඔහුගෙන් විමසා සිටි අවස්ථාවේ පවසා සිටියේ යාග කිරීමට පෙර රට සමෘද්ධිමත් කිරීමට නම්
රටේ නිෂ්පාදන ක‍්‍රියාවලිය සංවර්ධනය කිරීම
නිදහස් වෙළෙඳ ක‍්‍රමෝපාය සංවර්ධනය කිරීම
රාජ්‍ය සේවය සංවර්ධනය කිරීම
කළ යුතු බවයි. එසේ වූ කළ රට සමෘද්ධිමත් වන බවත් ඊට පසුව යාග කළයුතු බවත් පෙන්වා දුන්නේය. එම යාගයේ ස්වාභාවය ද කූටදන්ත සූත‍්‍රයේ දක්වා තිබේ.
ඒ යාගයෙහි වූ කළි නොමරණ ලදහ. කුකුළෝ, ඌරෝ නොමරණ ලදහ. නොයෙක් පක්‍ෂීහූ නොමරණ ලදහ. යාග කණු සඳහා ගස් නොකපන ලදී. බිම අතුරණු පිණිස කුස තණ නොසිදිණ ලදී. දාස මෙහෙකාරකාදීහූ ද බියපත් නොවූහ. තැති නොගත්හ. නො හැඬුහ. නිදහස්ව තමන් කැමැති දේ පමණක් කළහ. ගිතෙල්, තලතෙල්, වෙඩරු, දී කිරි, මී පැණි, සකුරු ආදීයෙන් මිශ‍්‍ර වූ කැඳබත් ආදීයෙන්ම යාගය නිමවිය.
ඒ තුළින් ද ප‍්‍රකට වනුයේ බුදුදහම සම්පත් විනාශ කරන මිනිසුන්ට පීඩා ඇති කරන යාගය ප‍්‍රතික්‍ෂේප කරන නමුත් සමාජ චාරිත‍්‍ර වශයෙන් ඉටුකරණ යාගය නැමැති පරිත්‍යාගය අනුමත කරන බවයි.
තවදුරටත් යාගය පිළිබඳ ව අදහස් දක්වන කූටදන්ත සූත‍්‍රය බුදුදහම අනුමත කරන යාග හයක් පිළිබඳව පැහැදිලි කරයි. කූටදන්ත බමුණා බුදුරදුන්ගෙන් විමසා සිටින්නේ බුදුරදුන් අනුමත කරණ යාගවිධීන් මොනවාද යන්නයි. එහිදී උන්වහන්සේගේ පිළිතුර වන්නේ අනුපිළිවෙළින් එකකට වඩා එකක් උසස් යාග ක‍්‍රම හයක් ඇති බවයි. එනම්
x ගිතෙල් තලතෙල් ආදීයෙන් සිදුකරන පුද සිරිත් සහිත වූ යාගය
x සිල්වත් පැවිද්දන් උදෙසා කුල පරපුරෙහි නිත්‍ය වශයෙන් දෙන දානය නම් වූ යාගය
x සිවු දිගින් වඩිනා වූ භික්‍ෂූන් උදෙසා වෙහෙරක් කරවා පිදීම නම් වූ යාගය
x තුන්රුවන් සරණ යාම නම් වූ යාගය
x ප‍්‍රාණඝාතාදී පස් පවින් වැළකීම නම් වූ යාගය
x බුදු දහම හ‍්‍රවණය කොට ශ‍්‍රද්ධාවෙන් පැවිදිව ශීලාදී පිළිවෙත් පුරා සසර දුකින් මිදීම නම් වූ මහත්ඵල මහානිසංස ඇති යාගය
යනුවෙනි. ඒ අනුව භෞතික සම්පත් හා මානව ශ‍්‍රමය විනාශ කරන්නාවූ නිර්ථක යාගයට වඩා ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව සංවර්ධනය කරන ක‍්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කිරීම බුදු දහම තුළ අගය කරණ බව පැහැදිලිය.
sumana Damma thero
sumana Damma thero