5 පාඩම, බුදුකුරු දම් හුරුකර ගනිමු (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)
- බුදුරදුන් බුද්ධත්වයට පත් වීමට ප්‍රථම බෝසත් අවදියේදී පිරූ දස පාරමිතාවන්, බුදුකුරු දම් හෙවත් බුද්ධකාරක ධර්ම නමින් හැඳින් වේ.
- එම දස පාරමිතා ධර්මයන් පහත පරිදි වේ.
1. දාන පාරමිතාව
2. සීල පාරමිතාව
3. නෙක්ඛම්ම පාරමිතාව
4. පඤ්ඤා පාරමිතාව
5. වීරිය පාරමිතාව
6. ඛන්ති පාරමිතාව
7. සච්ච පාරමිතාව
8. අධිට්ඨාන පාරමිතාව
9. මෙත්තා පාරමිතාව
10. උපෙක්ඛා පාරමිතාව
- පහත දැක්වෙන ගාථාවෙන්ද, දස පාරමිතා ධර්මයන් ගැන කියැවෙයි.
දාන සීලං ච නෙක්ඛම්මං - පඤ්ඤා විරියේන පංචමං
ඛන්ති සච්චමධිට්ඨානං - මෙත්තුපෙක්ඛාතිමේ දස
- බුදු, පසේබුදු, මහරහත් යන තුන්තරා බෝධියෙන් එකක් අරමුණු කරගෙන, බෝසත්වරයෙකු විසින් පාරමිතා පිරීම සිදුකරයි.
- මෙම උතුම් ගුණධර්ම පාරමිතා බවට පත්වීමට නම්, ඒවා පහත දැක්වෙන ලක්ෂණ 5කින් යුක්ත විය යුතුය. ඒවානම්,
1. තණ්හාව නැතිබව
2. මානය නැතිබව
3. දිට්ඨිය නැතිබව
4. කරුණාවෙන් යුක්තබව
5. නුවණින් යුක්තබව
- දාන පාරමිතාව උදාහරණ ලෙස ගතහොත්, ප්‍රසිද්ධිය, ලාභ ප්‍රයෝජන, දිව්‍ය සැපසම්පත් ආදිය බලාපොරොත්තුවෙන් දෙන දානයෙහි තණ්හාව අඩංගු බවත්, අනෙකාට වඩා ඉහලින් දානයක් දීමට සිතීම තුල මානය අඩංගු බවත්, දන් දීමෙන් නිර්වාණය සාක්ෂාත් කරගත හැකිය වැනි වැරදි දැකීම් මත පිහිටීම තුල දිට්ඨිය අඩංගු බවත් වටහා ගත හැකිය.
තවද අනුන්ව දුකින් මුදවාගැනීම සඳහා දන් දීම තුල කරුණාව අඩංගු බවත්, දානයෙහි ආනිසංශ තේරුම් ගෙන දෙන දානය තුල නුවණ හෙවත් පඥාව අඩංගු බවත් වටහා ගත හැකිය.
1. දාන පාරමිතාව
- දන් දිය හැකි ආකාර දෙකකි. ඒවානම්,
1. පූජා බුද්ධියෙන් දන් දීම - සිල්වත්, ගුණවත් උතුමන්ට පූජාවක් වශයෙන් දන් දීමයි.
2. අනුග්‍රහ බුද්ධියෙන් දන් දීම - කෙනෙකුගේ අසරණ කම ගැන සළකා දන් දීමයි.
- තවද දානයෙහි ප්‍රභේද ගණනාවකි. ඒවායින් කිහිපයක් නම්,
1. ආමිස දානය - තමන්ට අයත් ආහාරපාන, ඇඳුම්, උපකරණ, ශරීරාංග ආදී බාහිර දේවල් දන් දීම.
2. ශ්‍රම දානය - වෙහෙස මහන්සි වී අනුන්ට උපකාර කිරීම.
3. අභය දානය - අනුන්ගේ ජීවිතය ගලවාගැනීම හෝ මරණයෙන් බේරාගැනීම.
4. ධර්ම දානය - අනුන්ගේ අධ්‍යාත්මික දියුණුවට හේතු වන කරුණු කියාදීම.
- දානයෙහි ප්‍රභේද හා ආකාර කොතෙක් වූවද, බුදු බව පතා දෙන දානයම පමණක් දාන පාරමිතාවට අයත් වේ.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ දාන පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. වෙස්සන්තර ජාතකය (539)
2. සස ජාතකය (313)
3. සිව් ජාතකය (492)
4. චුල්ල පදුම ජාතකය (192)
5. චදිරංගාර ජාතකය (40)
2. සීල පාරමිතාව
- සිතා මතා කය හා වචනය සංවර කරගැනීම සීලය නම් වේ.
සටහන:-
සීලය යනු කය හා වචනය යන දෙදොර සංවර කරගැනීම බවත් සිත සංවර කරගැනීම සීලයෙහි අංගයක් ලෙස නොසැලකෙන බවත් දරුවාට කියාදෙන්න. මෙය බෝහෝ දරුවන් තුල පවතින වැරදි අවබෝධයකි.
- සංවර වීම සඳහා සමාදන් විය හැකි සික්ෂාපද ගණනාවකි.
1. පන්සිල් - ගිහියාගේ නිත්‍ය සීලයයි, දිනපතා සමාදන් වෙයි.
2. අට සිල් - අෂ්ඨාංග උපෝසථ සීලය ලෙසද හැඳින්වේ. පොහොය වැනි විශේෂ දින වලදී සමාදන් වෙයි.
3. දස සිල් - උපෝසථ දසාංග සීලය ලෙසද හැඳින්වේ. සාමනේර භික්ෂූන් වහන්සේලා මෙන්ම පොහොය වැනි විශේෂ දිනවලදී ගිහි පිරිසද සමාදන් වෙයි.
- අඛන්ඩව සමාදන් වූ සීලය ආරක්ෂා කිරීම සීල පාරමිතාවයි.
සටහන:-
පන්සිල් හෝ අටසිල් සමාදන් වූ අයෙකුගේ එක් සිල් පදයක්‌ කැඩුනත් අනෙක්‌ සිල් පද හතර හෝ හත ඉතිරි වේ. පබ්බඡ්ජා දශ ශීලයේ එකක් කැඩුනොත් සියල්ල කැඩේ. සිල්පද දහයම විනාශ වේ. මේ බව දරුවාට කියාදෙන්න.
දස සිල් පහත දැක්වේ.
1. පාණාතිපාතා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි.
2. අදින්නාදානා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි.
3. අබ‍්‍රහ්මචරියා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි.
4. මුසාවාදා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි.
5. සුරාමේරය මජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි.
6. විකාල භෝජනා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි. (විකාල භෝජනයෙන් වැළකීම හෙවත් හිරු උදාවේ සිට මධ්‍යහ්නය වන තෙක් පමණක් ආහාර ගැනීම)
7. නච්ච ගීත වාදිත විසූකදස්සනා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි. (නැටුම්, ගීත, වාදනය, නාට්‍ය බැලීමෙන් වැළකීම)
8. මාලා ගන්ධවිලේපන ධාරණ මණ්ඩන විභූසනට්ඨානා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි. (මල් මාලා, සුවඳ විලවුන්, ආලේපන වලින් වැළකීම)
9. උච්චාසයන මහාසයනා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි. (උස් හා සැප පහසු ආසන භාවිතයෙන් වැළකීම)
10. ජාත රූප රජත පටිග්ගහණා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි. (රන් රිදී මසු කහවනු භාවිතයෙන් වැළකීම)
දස සිල් අතරින් 10 වන සික්ෂාපදය ඉවත් වී, 7 හා 8 යන සික්ෂා පද දෙකම එකතුවී එක් සික්ෂාපදයක් බවට පත්වීමෙන් අට සිල් වෙයි. (නච්ච ගීත වාදිත විසූකදස්සන මාලා ගන්ධවිලේපන ධාරණ මණ්ඩන විභූසනට්ඨානා වෙරමණී සික්ඛාපදං සමාදියාමි)
බෝසතානන් වහන්සේ සීල පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. සංඛපාල ජාතකය (516)
2. කුරු ධර්ම ජාතකය (275)
3. ඡද්දන්ත ජාතකය (506)
3. නෙක්ඛම්ම පාරමිතාව
- ඇස, කන, නාසය, දිව, ශරීරය යන පංචේන්ද්‍රියන්ට ගෝචර වන රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ යන පංචාරම්මනයන්ට (අරමුණු පසට) දැඩි සේ නොඇලී ඉන්ද්‍රිය සංවර කරගැනීම නෙක්ඛම්ම හෙවත් නෛෂ්ක්‍රම්‍යයයි.
- පංචාරම්මණයන් කෙරෙහි ආශාව සම්පූර්ණයෙන්ම අතහැර දැමිම නෙක්ඛම්ම පාරමිතාවයි.
සටහන:-
පංචේන්ද්‍රියයන්ට මනායතනය හෙවත් මනස එකතූවීමෙන් සළායතන වේ.
බෝසතානන් වහන්සේ නෙක්ඛම්ම පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. මඛාදේව ජාතකය
2. කුද්දාල ජාතකය (70)
3. චුල්ලබෝධි ජාතකය (437)
4. සෝමනන්ද ජාතකය (404)
4. ප්‍රඥා පාරමිතාව
- සියලු සංස්කාරයන්ගේ අනිත්‍ය බව නුවණැසින් දැක, බුද්ධත්වය අරමුණු කිරීම නුවණ හෙවත් පඥා පාරමිතාවයි.
සටහන:-
ලොව ඇති වස්තු, පුද්ගල ආදී සියල්ල සංස්කාර (සංඛත) හෙවත් හේතු ප්‍රත්‍ය සමවායෙහ් හටගෙන ඇති අතර එකම අසංස්කාර (අසංඛත) හෙවත් හේතු ප්‍රත්‍යයන්ගෙන් තොරව හටගත් ධර්මය නිවන වේ.
බෝසතානන් වහන්සේ ප්‍රඥා පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. උම්මග්ග ජාතකය (538)
2. සත්තු භත්ත ජාතකය (396)
3. තුණ්ඩිල ජාතකය (382)
4. සම්භව ජාතකය (507)
5. විධුර (පණ්ඩිත) ජාතකය (537)
5. වීරිය පාරමිතාව
- අකුසල කර්ම බැහැර කිරීමටත් කුසල කර්ම වැඩිදියුණු කිරීමත්, හමුවන බාදක මැඩගෙන අරමුණු කරා ලඟාවීමටත් උත්සාහවත් වීම වීරිය පාරමිතාවයි.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ වීරිය පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. වණ්ණුපථ ජාතකය
2. අපණ්ණක ජාතකය (01)
3. නන්දි විසාල ජාතකය (28)
4. පඤ්චායුධ ජාතකය (55)
5. මහා ජනක ජාතකය (531)
6. ඛන්ති පාරමිතාව
- කුසගින්න, සීතල, උණුසුම, රළු වචන ආදී දුෂ්කරතා බුදු බව ප්‍රාර්ථනා කොට ඉවසා සිටීම හෙවත් ක්ෂාන්තිය, ඛන්ති පාරමිතාවයි.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ ඛන්ති පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. ක්ෂාන්තිවාදී ජාතකය (310)
2. මහා කපි ජාතකය (401)
3. මහා පදුම ජාතකය (464)
7. සච්ච පාරමිතාව
- අනුන් නොරවටා, අවංක වෙමින් බොරු නොකීම හා ඇත්ත කතා කිරීම සච්ච පාරමිතාවයි.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ සච්ච පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. සුතසෝම ජාතකය (529)
2. වට්ටක ජාතකය (117)
3. පදුම ජාතකය (260)
4. සුප්පාරක ජාතකය (456)
8. අධිට්ඨාන පාරමිතාව
- බුද්ධත්වය ලැබාගැනීමේ අරමුණ ඉටුවන තෙක් පසු නොබැස කැප වී ක්‍රියා කිරීම අධිට්ඨාන පාරමිතාවයි.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ අධිට්ඨාන පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. තේමිය ජාතකය
2. නළපාන ජාතකය (20)
3. ලෝමස කශ්‍යප ජාතකය (427)
4. තේමිය ජාතකය (530)
9. මෙත්තා පාරමිතාව
- බුද්ධත්වය පතා සියලු සතුන් කෙරෙහි මෛත්‍රී සිත පැතිරවීම මෙත්තා පාරමිතාව නම් වේ.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ මෙත්තා පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. මහා කපි ජාතකය
2. ඡන්දන්ත ජාතකය (506)
3. නිග්‍රෝධ මිග ජාතකය (12)
4. චුල්ලබෝධි ජාතකය (437)
5. භූරි දත්ත ජාතකය (636)
6. සංඛපාල ජාතකය (516)
10. උපෙක්ඛා පාරමිතාව
- බුද්ධත්වය පතා කිසිවෙකුට පක්ෂපාතී හෝ අපක්ෂපාතී බවක් නැතිව මැදහත්ව ක්‍රියා කරමින් අටලෝ දහමින් කම්පා නොවීම උපේක්ඛා පාරමිතාවයි.
සටහන:-
බෝසතානන් වහන්සේ උපෙක්ඛා පාරමිතාව පිරූ අවස්ථා,
1. ලෝම හංස ජාතකය (93)
2. අනනුසෝචිය ජාතකය (327)
3. උරග ජාතකය (349)
- බුද්ධ කරක ධර්ම හෙවත් දස පාරමිතා සාමකාමී යහපත් සමාජක් ගොඩනැගීම සඳහාද මහෝපකාරී වේ.
සටහන:-
එක් පාරමිතාවක් පාරමී, උපපාරමී, පරමත්ථ පාරමී යනුවෙන් කොටස් තුනකට බෙදේ. (උදා:- දාන පාරමී, දාන උප පාරමී, දාන පරමත්ථ පාරමි ලෙස.) ඒ විට සියලු පාරමිතා කොටස් ගණන තිහකි.
ලොව්තුරා බුදුබව පාර්ථනා කරමින් පෙරුම් දම් පුරණ බෝසත්වරයකු විසින් මෙම පාරමිතා කොටස් තිහම සම්පූර්ණ කළ යුතු ය. ඒ සදහා උන්වහන්සේ ට අවශ්‍ය වන අවම කාලය අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂ හතරකී. පසේ බුදු බව අපේක්ෂා කරන උතුමන් අවම වශයෙන් කල්ප ලක්ෂ දෙකක්වත් පාරමිතා පිරිය යුතය. ඒ සදහා පාරමී, උපපාරමී යන කොටස් විස්ස සම්පූර්ණ කල යුතු ය. මහරහත් තත්ත්වයට පත් වීමට නම් අවම වශයෙන් කල්ප ලක්ෂ එකක් වත් පාරමී කොටස් දහය සම්පූර්ණ කළ යුතුය ය.
පාරමී නම් තමා සතු මිල මුදල්, අඹු දරු වැනි බාහිර වස්තුව කෙරෙහි බලාපොරොත්තුවක් නැති ව බුදු, පසේ බුදු, මහරහත් බව පතාම ඉහත සදහන් දස පාරමිතා සම්පූර්ණ කිරීමයි.
උප පාරමී නම් තමාගේ අත් පා ඇස් කන් නාසා දී ශරීර අවයවයන් ගැන අපේක්ෂාවක් නැති ව, ඒවා විනාශ වී ගියත්, ලොව්තුරා බුදු, පසේ බුදු බව පතා පාරමිතා සම්පූර්ණ කිරීම යි.
පරමත්ථ පාරමී නම් තමාගේ ජීවිතය විනාශ වී ගියත්, එය දෙවෙනි කොට සලකා ලොව්තුරා බුදු බව ම පතා දස පාරමිතා සම්පූර්ණ කිරීම යි.
