9 ශ්‍රේණිය, 7 පාඩම, දුක්ඛ නිරෝධය ආර්‍ය සත්‍ය‍ය (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)
- ඇසළ පුන් පොහෝ දා බරණැස් නුවර ඉසිපතනාරාමයේ මිගදායේදී පස්වග මහණුන්ට දේශනා කළ ධම්මචක්කපවත්තන සූත්‍රය බුදුරදුන්ගේ ප්‍රථම ධර්ම දේශනාවයි.
සටහන:-
පස්වග මහණුන්,
1. කොණ්ඩඤ්ඤ
2. වප්ප
3. භද්ධිය
4. මහානාම
5. අස්සජී යන හිමිවරුන්.
- ධම්සක් පැවතුම් සූත්‍රයේ එන ප්‍රධාන ඉගැන්වීම චතුරාර්‍ය සත්‍ය‍යයි. එනම්,
1. දුක්ඛ ආර්‍ය සත්‍ය‍ය (දුක පිළිබඳ උතුම් සත්‍ය‍ය)
2. දුක්ඛ සමුදය ආර්‍ය සත්‍ය‍ය (දුකට හේතුව පිළිබඳව උතුම් සත්‍ය‍ය)
3. දුක්ඛ නිරෝධ ආර්‍ය සත්‍ය‍ය (දුක නැතිකිරීම පිළිබඳ උතුම් සත්‍ය‍ය)
4. දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිණී පටිපදා ආර්‍ය සත්‍ය‍ය (දුක නැතිකිරීමේ මාර්‍යග පිළිබඳ උතුම් සත්‍ය‍ය)
දුක්ඛ නිරෝධ ආර්‍ය සත්‍ය‍ය
- දුකට හේතුව වූ තණ්හාව නැති කිරීම, දුක්ඛ නිරෝධය හෙවත් දුක නැති කිරීම වේ.
- ගසක් කඳින් කපා දැමූවද, මුල ඉතිරිව තිබේනම් යලිත් දළුලා වැඩෙන්නාක් මෙන් තණ්හාව සහමුලින්ම දුරු නොකළහොත් දුක යලිත් හටගනී.
- මුලින් උදුරා දැමූ ගසක් යලිත් හටනොගන්නාක් මෙන් තණ්හාව සහමුලින්ම දුරු කිරීමෙන් නැවත දුක හට නොගනී.
"හේතුං පටිච්ච සම්භූතං
හේතු භංගා නිරුජ්ඣති"
"හේතුවෙන් හටගත් දෙය
හේතුව නැතිවීමෙන් නැතිවෙයි"
- එසේනම්, තණ්හාව හේතුකොටගෙන හටගත් දුක තණ්හාව දුරු කිරීමෙන් නැතිව යයි.
- දම්සක් පැවතුම් සූත්‍රයේ දුක්ඛ නිරෝධය පහත වචන වලින් විස්තර වේ.
1. තණ්හාය අසේස විරාග නිරෝධෝ (තණ්හාව ඉතිරි නොවන සේ නැති කිරීම)
2. චාගෝ (තණ්හාව දුරු කිරීම)
3. පටිනිස්සග්ගෝ (තණ්හාව බැහැර කිරීම)
4. මුත්ති (තණ්හාවෙන් මිදීම)
5. අනාලයෝ (තණ්හාව පිළිබඳ ඇල්මක් නොවීම)
සටහන:-
දම්සක් පැවතුම් සූත්‍රයේ එන දුක්ඛ නිරෝධය පිළිබඳ ගාථා පාඨය සහ එහි සිංහල තේරුම පහත දැක්වේ.
“ඉදං ඛෝ පන භික්ඛවේ දුක්ඛ නිරොධං අරිය සච්චං යො තස්සායෙ ව තණ්හාය අසෙස විරාග නිරෝධො චාගො පටිනිස්සග්ගො මුත්ති අනාලයො”
“මහණෙනි, දුක නැති කිරීමේ ආර්‍ය සත්‍ය නම් මෙයයි. එනම් තෘෂ්ණාව ඉතිරි නැතිව ඉවත් කිරීම, නැති කිරීම, අත් හැරීම, මුළුමනින් ඉවත දැමීම, ඉන් මිදීම හා එහි නොඇලීම යි.”
- ධන සම්පත් පිළිබඳව අධික තණ්හාව ඇති පුද්ගලයා ඒ නිසාම දුකට පත් වේ. ආශාව අඩු කරගත් පමණටම දුකද අඩු වේ.
- ඇස, කන, නාසය, දිව, ශරීරය යන පසිදුරන් (පංචේන්ද්‍රිය) සමග රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස ස්පර්ශ යන අරමුණු (පංචාරම්මණ) ගැටීමෙන් තණ්හාව ඇති වේ.
- තණ්හාව දුරු කිරීමෙන් නිර්වාණය සාක්ෂාත් කරගත හැකි අතර නිවන පහත සඳහන් නම් වලින්ද හැඳින් වේ.
1. රාගක්ඛය (රාගය නැති වීම)
2. දෝසක්ඛය (ද්වේශය නැති වීම)
3. මෝහක්ඛය (මෝහය නැති වීම)
- තණ්හාව සහමුලින්ම දුරු කිරීමෙන් ලබන නිවන් සුවය ලෝකෝත්තර වූවකි.
