ආනන්ද කුමාරස්වාමි 1877 අගෝස්තු මස 22 වැනි දින කොල්ලුපිටියේ දී උපත ලැබුවේය.ඔහුගේ පියා වූයේ ශ්රීමත් මුතු කුමාරස්වාමි මහතාය.ඔහු නයිට් නාමයෙන් පිදුම් ලැබූ ප්රථම ආසියාතිකයා වශයෙනුත් ඉංග්රීසි නීතිඥ මණ්ඩලයට ඇතුළු වීමේ භාග්යලත් ප්රථම ලාංකිකයා වශයෙනුත් සැලකේ.ආනන්ද කුමාරස්වාමි කුඩා කාලේදීම ඔහුගේ පියා මිය ගියේය.එබැවින් ඔහුගේ ළමා කාලය බ්රිතාන්ය ජාතික තම මවගේ ඇසුරෙහි එංගලන්තයේ ගත විය.ආනන්ද කුමාරස්වාමි මහතා 1889 දී එංගලන්තයේ වයික්ලිෆ් විද්යාලයට ඇතුලත් කෙරිණි.
පාසල් අධ්යාපනයෙන් පසු ඔහු ලන්ඩන් විශ්වවිද්යාලයට ඇතුලත් වූ ඔහු 1900 දී භූගර්භ විද්යාව හා උද්භිද විද්යාව පිළිබඳ ප්රථම පන්තියේ විද්යාෙවේදී ගෞවරව උපාධිය දිනා ගත්තේය.
1903 දී ලන්ඩන් විශ්විද්යාලයේ පර්යේෂකයෙකු ලෙස පත් වූ කුමාරස්වාමි එම වර්ෂයේ් දීම ලංකාවට පැමිණ, ඛනිජ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්යක්ෂක ලෙස වැඩ භාර ගත්තේය.ආනන්ද කුමාරස්වාමි සෑම පළාතකම පයින් හා කරත්තෙන් ගමන් කර මහත් දුෂ්කරතා විඳිමින් පර්යේෂණ වල නිරතවිය
ලන්ඩන් විෂ්වවිද්යාලය විිසින් 1906 වර්ෂයේ ලංකාවේ සිදු කළ ඛනිජ හා පාෂාන පිළිබඳ සොයාගැනීම් සදහා ඔහුවෙත උපහාරය පුුද කරන ලද්දේ් විිද්යාව පිළිබඳ ආචාර්යය උපාධිය ප්රදානය කකිරීමෙනි.
දේශීය කලාව,සිරිත් විරිත් හා පුරා විද්යාව අරබයා ඔහු විසින් කරන ලද පර්යේෂණවල ප්රතිඵල ඔහුගේ ම සංස්කාරත්වයෙන නිකුත් වූ ceylon National Review සඟරාවේ පළ විය. මොහු බටහිර සංස්කෘතියේ බලපෑමට ලක් වූ ලාංකිකයන්ට ඉන් මිදීම සඳහා ආනන්ද කුමාරස්වාමි මහතා විසින් යෝජනා දෙකක් කරන ලදි ඒවා වන්නේ අධයාපනය සිය බසින්ම ක්රියාත්මක කිරීම,ලංකාවේ විශ්වවිද්යාලයක් පිහිටුවීිමත්ය.
ආචාර්ය කුමාරස්වාමි ලංකාවේ කලාව ඇතුළු සංස්කෘතිකාංග අලළා 1908 Medical sinhaleesse art නමින් ලියූ ග්රන්ථය මධ්යකාලීන සිංහල කලා නමින් සිංහලයට පරිවර්තනය වී තබේ.ලාංකේය ගාම්භීරත්වය හා අදීනත්වය බටහිරට හඳුන්වා දෙමින් ලංකාවේ කලාව කලා සිතියම තුළ ප්රථම වරට රැඳවූ ඓතිහාසික කෘතිය මෙය වෙයි.
වාණිජකරණය නිසා පරිහානියට පත් දේශීය කකලා සම්ප්රදාය රැක ගැනීමේ අගය කුමාරස්වාමි නිිරන්තරයෙන් වටහා දුන්නේය.පෙරදිග සභ්යත්වයේ හරය සොයා යන ගමනේ්දීී 1906 අවසාන භාගයේ දී ඔහු ඉන්දියාවට පැමිණ ඉන්දීය කලාවේ විවිධ අංශ පිළිබඳව කරන ලද පර්යේ්ෂණ ලෝකයේ උගතුන්ට මහත් අවධානයට ලක්විිය. බොහෝ් රටවල් වල කලා ශිල්පද ඔහුගේ අධ්යනයට බඳුන් විය.ඔහුගේ ඉන්දීය හා ඉන්දුනීසියානු ඉතිහාසය නම් මහැඟි ග්රන්ථය ඊට සාක්ෂී සපයයි.
ශාස්ත්රිය සේවයට කැපවූ විද්වතෙකු වන කුමාරස්වාමි බොහෝ් භාෂවන් දැන සිටියේය.කුමාරස්සාමිගේ ශාස්ත්රිය අධ්යනය එක් විෂය ක්ෂේත්රයකට සීමා නොවීම නිසා සෙසු විද්වතුන් අතර සුවිශේෂී වෙයි.මොහු නොයෙක් විෂයයන් සදහා ලියූ ග්රන්ථ පනහකට ආසන්නය. මේවා ලොව විවිධ රටවල දී මුද්රණය කොට ප්රකාශයට පත්ව ඇත.ඉන්දීය කලාවන්ගේ පරමාර්ථය(1908),පෙරදිග පණිවිඩය(1908),කලාව සහ ස්වදේශිකත්වය (1914),ඉන්දීය චිත්ර(1912), විශ්වකර්ම (1914), ඉන්දීය සංගීතය (1924), ආසියාතික කලාව, බෞද්ධ ප්රතිමා කලාවේ මුලධර්ම ආදිය ඉන් කිහිපයකි.
ලංකාවේ මෙන්ම ලෝකයේ වෙනත රටවල පවත්පත් ,සඟරා සඳහා ඔහු ලියූ ලිපි සංඛ්යාව 400කට ආසන්නය.
මොහුගේ අවන් වසර දහය වෛදිික සාහිත්ය සඳහා වෙන් විය. ඒ පිළිබඳ සොයා ගත් අලුත් කරුණු ඇතුළත් ග්රන්ථ රැසක් ඔහු ලිවීය.
සිය ජීවිතයේ අවසාන ඉන්දියාවට ගොස් හිමාලයේ හෝ ටිබෙටයේ ජීවත් වීමට අපේක්ෂාවෙන් සිටියක් එම අදහස මදුන් පත් වීමට පෙර ම 1947 සැප්තැම්බර් 19 වැනිි දින කුමාරසිවාමි අභාවප්රාප්ත විය.
අපේ රටේ පමණක් නොව, ආසියාවේ ම සංස්කෘතික රටාවේ අගය ඔහු ලොවට වටහා දුන්නේය. මේ උතුම් කාර්යය වෙනුවෙන් ඔහුගේ මුළු ජීවිත කාලය ම කැප කෙරිණි.
ආනන්ද කුමාරස්වාමිගේ සුවිසල් මෙහෙවර අගයනු වස් ඉන්දියාවේ ද ලංකාවේ ද සමරු මුද්දර දෙකක් නිකුත් කළේය. කොළඹ ග්රීන්පාත්හි මාවතක්් ආනන්ද කුමාරස්වාමි මාවත ලෙස නම් කොට ඇත්තේ ඔහුට උපහාරයක් ලෙසිනි.