ඉන්දු පකිස්තාන අර්බුදයට බලපෑ හේතු සාධක.
ඉන්දියානුවන් නිදහස ලැබීමට පෙර සමගිව සටන් ව්‍යාපාර සදහා සම්බන්ධ වූහ. එසේ සම්බන්ධ වී තම අයිතිවාසිකම් ලබා ගැනීමටද ඔවුන්ට හැකි විය. නමුත් එහිදි වැඩි වරප්‍රසාද හිමි වූයේ හින්දු ජනතාවටය. එයට හේතුව මුස්ලිම් ජනයාට වඩා හින්දු ජනයා ඉහළ අධ්‍යාපනයක් ලබා තිබීමයි. මෙය වටහාගත් සර් සයිද් අහමද් ඛාන් මුස්ලිම්වරුන්ගේ අධ්‍යාපනය සදහා කැප වී ක්‍රියා කළේය. ජාත්‍යානුරාග ව්‍යාපාර හරහා නිදහස් සටන් ව්‍යාපාරයටද ඔහුගේ නොමද දායකත්වය ලැබණි. නමුත් ඉන්දියානු ජාතික ව්‍යාපාරයේ නැගී ඒමත්, අලිඝාර් මොහම්මදීය කොලිජියේ අධිපතිගේ බලපෑමෙන්ද, බ්‍රිතාන්‍යය පාලකයන්ගේ උගුල්වලින්ද පසුකාලීනව හින්දු විරෝධියකු විය.
ඉන්දියානු ජාතික සංගමයේ ප්‍රතිපත්තිවලට විරුද්ධව ඔහු සංවිධානයක්ද පිහිටුවා ගත්තේය. එමගින් හින්දූන්ගේ හා මුස්ලිමුන්ගේ අදහස් එකිනෙකට වෙනස් බව ප්‍රකාශ කළේය. ඒ නිසා ජාතක සංගමයට ආධාර නොකරන ලෙසටත් බ්‍රිතාන්‍යය පාලනයට නතු වන ලෙසත් ඔහු මුස්ලිමුන්ගෙන් ඉල්වීය. ජාතික සංගමය බලයට පත්වුවහොත් මුස්ලිමුන්ට යටත් පිරිසක් බවට පත්වීමට සිදු වන බව ඔහු තරයේ විශ්වාසා කළේය. මේ නිසා ඔහු ජනතාව ජාතික ව්‍යාපාරය කෙරෙහි බිද වූයේය. එමගින් හින්දු ජනයා හා මුස්ලිම් ජනයා අතර පැවති සමගිය පලුදු වී වරගවාදය උත්සන්න විය. එමෙන්ම මුස්ලිම් ජනතාවද වෙනම නැගී සිට තමන්ටද ස්වාධීන රාජ්‍යයක් ලබා දෙන මෙන් බ්‍රිතාන්‍යයන්ගෙන් ඉල්ලීමට පෙළඹුනහ.මේ ආකාරයට 1947 දී පකිස්තාන නම් ස්වාධීන රාජ්‍යය ලාබගන්නා තෙක්ම මුස්ලිම් ජනයා අතර මෙම සර් සයිද් අහමද් ඛාන්ගේ බලපෑම පැවතුණි.
ඉන්දු පකිස්ථාන ගැටළුව ඇති වීමට බලපෑ ප්‍රධාන හේතු සාධක අතර ප්‍රධාන වශයෙන් බලපෑම් කළ සාධකයක් ලෙස භාෂා ගැටළුව දැක්විය හැකි ය. ඈත අතීතයේ සිටම බොහෝමයක් රාජ්‍යයන්හි අර්බුදයන් ඇති වීමට මූලික වශයෙන් බලපෑ හේතු සාධක අතර භාෂා ගැටළුව පැහැදිලිව දක්නට ලැබෙන කරුණක් වන අතර මෙම ඉන්දු පකිස්ථාන ගැටළුවහි ද මූලික ස්ථානයක් ගෙන තිබේ යැයි දැක්විය හැකිය.
ක්‍රි.ව. 1900 පමණ වන විට ඇති වූ මෙම ගැටළුව හින්දි - උර්දු විවාදය ලෙස ද අර්ථ දක්වා තිබේ. 1947 පමණ වන විට දී ඉන්දියාවෙන් පකිස්ථානය සම්පූර්ණයෙන් වෙන් වන විටත් ඔවුන්ගේ භාෂාව උර්දු භාෂාව විය යුතු බව නිදහස් පකිස්ථානයේ නිර්මාතෘවරයා වන මොහොමඩ් අලී ජින්නා ප්‍රකාශ කර තිබේ. ඒ අනුව උර්දු භාෂාව උත්තර ප්‍රෙද්ශයේ උසාවි භාෂාව ලෙස භාවිතයට ගැණුනු අතර අභියාචනා ආදී සෑම ලියවිල්ලක් සඳහාම උර්දු භාෂාව උපයෝගී කර ගන්නට උත්සුක වී තිබේ. නමුත් එහි ජීවත් වූ හින්දු ජනතාව ද ඊට විරුද්ධ වෙමින් සිය ඉල්ලීම් ඉදිරිපත් කරන්නට වූ අතර ඔවුනගේ ඉල්ලීම වූයේ තමන් හට ද දේවනාගරික අකුරෙන් ලියවුණු හින්දි භාෂාවෙන් පෙත්සන් හෙවත් ලියකියවිලි ඉදිරිපත් කරන්නට අවසර දෙන මෙන් ඉල්ලා සිටීමයි. ඒ අනුව සියළුම උසාවි නියෝග, නිල ප්‍රකාශන ආදී සෑම රාජ්‍ය ලියවිල්ලක් ම හින්දි හා උර්දු යන භාෂා දෙකෙන් ම විය යුතු යැයි දක්වා තිබේ. ඒ අනුව රජය ද ඔවුන්ගේ ඉල්ලීමට අවස්ථාව ලබා දී තිබේ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මුල් අවධියේ දී උර්දු භාෂාවෙන් පමණක් ඉදිරිපත් වූ මුද්දර. මුදල්, තිර රචනා ආදිය තුලින් උර්දු භාෂාව ඉදිරිපත් කර තිබේ. නමුත් එය මුස්ලිම් ජනතාවගේ විරෝධයට ලක් විය. ඔවූහූ මේ සඳහා එතරම් කැමැත්තක් නොදැක් වූ අතර මේ හේතුවෙන් විරෝධතාවක් ද ඇති වී තිබේ. මෙම හේතු සාධකය මත පදනම් වී හින්දු හා මුස්ලිම් ජන කොට්ඨාශ දෙක අතර ප්‍රතිවිරුද්ධ මතයන් ස්ථාපික වී විවාදාත්මක අයුරෙන් දෙපිරිස අතර ගැටළු ඇති විය.
මෙලෙස ඇති වූ ගැටළුවෙහි උච්චස්ථානය 1952 පමණ වන විට ඉහත දැක් වූ විරෝධතාවත් සමඟ පොලිසිය විසින් එල්ල කරන ලද වෙඩි ප්‍රහාර හමුවේ ජීවිත විශාල සංඛ්‍යාවක් අහිමි වීම අක්වා වර්ධනය වී තිබේ. මෙම සිද්ධිය සිදු වූ 1952 පෙබරවාරී 21 වන දින බංගලාදේශ භාෂා දිනය ලෙසත් යුනෙස්කෝ සංවිධානය විසින් මෙම දිනය ලෝක මව් භාෂා දිනය ලෙසත් වර්තමානයේ දී නම් කර තිබෙනු දැක ගත හැකි ය. කෙසේ වෙතත් මේ අනුව මෙම භාෂා ගටළුව ඉන්දු පකිස්තාන අර්බුදය ඇති විම කෙරේ හේතු වි තිබෙන බව පැහැදිලි ය.
ඉන්දු පකිස්තාන අර්බුදය පැන නැගීම සදහා බෙංගාල ප්‍රාන්තය බෙදීම ප්‍රබල හේතුවක් විය. 1905 දී කර්සන් සාමි විසින් බෙංගාලය බෙදීම පාලන පහසුව සදහා සිදු කරන ලද්දක් බව පවසන ලදි. නමුත් එය සිදු වූයේ අධිරාජ්‍යවාදි දේශපාලන න්‍යායක් වූ බෙදා පාලනය නම් වූ න්‍යායට අනූවය. ඔවුන් එයින් බලාපොරොත්තු වූයේ බ්‍රිතාන්‍යය පාලනයට එරෙහිව නැගී ආ ජාතික සංගමය අඩපණ කිරීමේ අරමුණිනි. නැගෙනහිර බෙංගාලයේ බහුතරය වූයේ මුස්ලිම්වරුන්ය. බටහිර බෙංගාලයේ බහුතරය වූයේ හින්දූන්ය. මෙම බෙදීමෙන් හින්දූන් හා මුස්ලිමුන් අතර වර්ගවාදි අරගල ඇති කිරීම මෙහි තවත් අරමුණක් විය.
බෙංගාල බෙදීමට ජාතික සංගමය සෘජුවම විරුද්ධ විය. ජාති, ආගම් භේද නොසලකා බෙංගාල වැසියන්ද එයට විරුද්ධ වූහ. නමුත් සමහර මුසලිම් නායකයින් බ්‍රිතාන්‍යයන්ට මෙහිදි පක්ෂපාති විය.ඒ බෙංගාලය බෙදීමෙන් මුස්ලිම් බහුතරයක් සහිතව නැගෙනහිර බෙංගාලයේ බලය තමන්ට හිමි වන නිසාය. එම බලය උපයෝගි කර ගනිමින් තමන්ගේ දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම් එම ප්‍රදේශයේ සිදු කිරීමට හැකිවීමද ඒ සදහා බලපාන්නට ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මුස්ලිම්වරුන්ට වෙන ම රාජ්‍යයක් අවශ්‍යය යන දර්ශනය මෙහොමඩ් අලිජින්නා ඉදිරිපත් කළේය. එම රාජ්‍යයට පන්ජාබය, වයඹ දිග දේශසීමා ප්‍රදේශ, කාශ්මීරය, සින්ඩ් යන ප්‍රදේශ අයත්විය යුතු බව යෝජනා කෙරිණි.
ජාතික සංගමයේ විරෝධතා නොසළකා මුස්ලිම්වරුන්ගේ ඉල්ලීම අනූව බලය පැවරීම සිදු වුණි. නව ප්‍රතිරාජයා වූ ලුවිස් මවුන්ට්බැට්න් බලය පැවරීමේ දිනය ලෙස ජපානය දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් සිය යටත් වීම ප්‍රකාශ කොට දෙවසරක් ගතවීමේ සංවත්සරය, එනම් අගොස්තු 15 දිනය තෝරා ගන්නා ලදී. මේ අනූව වෙන් වන රාජ්‍ය දෙක හට ස්වයං ආධිපත්‍යභාවය හිමි වූ අතර බ්‍රිතාන්‍යය පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට එක්වීමේ සම්පූර්ණ අයිතිය ද ලැබිණි.මේ අනුව එක්සත් රාජධානි පාර්ලිමේන්තුවේ 1947 ඉන්දීය නිදහස් පනත ට අනුව ඉන්දියාව, ඉන්දියාව සහ පාකිස්ථානය (වර්තමාන බංග්ලාදේශයද ඇතුළත්)ලෙස ස්වාධීන රජ්‍ය දෙකකට බෙදන ලදි. මේ සමගම කුමාරවර රාජ්‍යයන් සම්බන්ධයෙන් තම පාලනය අතැර දැමීමට බ්‍රිතාන්‍යය කටයුතු කළේය. එම කුමාරවරුන්ට මේ අනුව විකල්ප තුනක් පැවතුණී. එනම් ඉන්දියාව සමඟ එක්වීම, පාකිස්ථානය සමඟ එක් වීම හෝ ස්වාධීනත්වය ප්‍රකාශ කිරීමයි.මහාරාජාවරුන්, නවාබ්වරුන් ආදී නම්වලින් හැඳින්වූ බොහෝ පාලකයන් භූගෝලීයව තම පාලන ප්‍රදේශ පැවති ආකාරය සළකා ඉන්දියාවට හෝ පාකිස්ථානයට එක් වූහ. පසුකාලීනව මෙම ප්‍රාදේශීය රාජ්‍යයන්ගේ අයිතිවාසිකම ලබා ගැනීම සදහා දෙරට අතර මහා පරිමාණ ගැටුම් ඇති වී ඇති බව පෙනේ.
1906 පමණ වන විට ඉන්දියාවේ රාජ්‍ය නායකයා වශයෙන් සිටි මින්ටෝ නමැති අධිරාජ්‍යයා මුල් අවධියේ සිට ම මුස්ලිම් හා හින්දි ජනතාව අන්‍යෝනය වශයෙන් වෙන් කර ගැනීමට ක්‍රියා කළ අයෙකු ලෙස දැක්විය හැකි ය. ඔහුගේ එම ක්‍රියාදාමයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අවසානයේ ඉන්දියානුවන් එකිනෙකාට වෙන් වෙන් වූ වෙනම ජනවර්ගයන් වශයෙන් බෙදී ගැටළු ඇති කරගන්නා තත්වයට පත් විය.
මින්ටෝ සාමි අධිරාජ්‍යයා විශේෂයෙන් ප්‍රථමවරට ගත් ක්‍රියාමාර්ගය වූයේ මුස්ලිම් ජනතාව ඉන්දියානු ජාතික සංගමයට එකතු වීම වැළැක්වීමයි. ඒ සඳහා ඔහු සැළසුම් සහගත විශේෂ ක්‍රියාපිළිවෙලක් සකස් කරන ලද බව සදහන්වන අතර මුස්ලිම් ජනතාව සතුව පැවති බියෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගනිමින්, ඔවුනට නොයෙක් ප්‍රතිඥා දෙමින් ජාතික සංගමයෙන් ඔවූහු ඈත් කර තැබීමට කටයුතු කර තිබේ.
මේ අතර දේශපාලනමය වශයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණයක් වූ අතර මින්ටෝ සාමි අධිරාජ්‍යයාගේ උපදෙස් මත, ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ නියෝජනය සළකා බලා එය පුළුල් කිරීමට එවකට ඉන්දියාව භාර යටත් විජිත ලේඛම් වූ මෝර්ලි ඇතුළු කොමිටියක් පත් කරන ලදී. මේ සඳහා අසාඛාන්ගේ මෙහෙය වීම යටතේ අලිඝර්හි නිළදාරියෙක් වූ මහ්සින්-උල්-මුල්ක් ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුතු නියෝජිත පිරිසක් සහිත කොමිටියක් පත් කර තිබේ. එහි දී මුස්ලිම් ජනමතය ද නියෝජනය වන පරිදි ආගම් අනුව නියෝජන ක්‍රමයක් පිළිබඳ අදහසක් යෝජනා වි තිබේ. ඒ අනුව ඔවුනගේ ඉල්ලීම් කිහිපයක් ම අධිරාජයා වෙත ඉදිරිපත් කරනු ලැබීය.
ඒවා මෙසේ ය.
I. ව්‍යවස්ථාදායක සභාවල නියෝජනයක් මුස්ලිමුන්ට ද ලබා දිය යුතු ය.
II. ඔවුන්ගේ නියෝජනය තීරණය විය යුත්තේ ජන සංඛ්‍යාව අනුව නොව ඔවුන්ගේ දේශපාලන වැදගත්කම හා ඔවුන් විසින් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යෙය් පැවැත්මට කරන ලද සේවය සැළකිල්ලට ගැනීමෙනි.
III. ජනතා ජන්දයෙන් පත් වූ නියෝජිතයන්ට යම් යම් බලතල හිමි විය යුතු ය.
IV. රාජ්‍ය සේවයේ, මාධ්‍ය හා ව්‍යවස්ථාදායක සභා පත් වීම්වලදී මුස්ලිමුන්ට විහේෂ අනුග්‍රහයක් හිමි විය යුතු ය.
යනුවෙනි.
මෙම ඉල්ලීම් සියල්ලම අධිරාජ්‍යයා විසින් පිළිගත් අතර 1909 ඉන්දියානු ව්‍යවස්ථාදායක පනත මගින් මුත්ලිම් ජනයා සඳහා ද විශේෂ ආසන වෙන් කර තිබේ. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ මෝර්ලි-මින්ටෝ ප්‍රතිසංස්කරන ලෙස ද හදුන්වා තිබේ. මේ අනුව 1909 වන විට ඉන්දියාවේ මුස්ලිම් ජනයාගේ ආධිපත්‍යයක් නිර්මාණය වී තිබේ. නමුත් මෙම ක්‍රමයට අනුව සිදු වූයේ මුස්ලිම් අය මුස්ලිම් අපේක්ෂකයන්ටත්, හින්දූන් හින්දු අපේක්ෂකයන් හටත් ජන්දය ලබා දීමයි. මේ ක්‍රමය තුල මුස්ලිම් ජනතාව ව්‍යවස්ථාදායකය තුළ වෙනම ජනවර්ගයක් ලෙස ස්ථාපිත වීමයි. මේ අනුව හින්දු මුස්ලිම් දෙපිරිස අතර ජනවාර්ගික අරගලයක් ඇති වීම දක්වාම මෙම තත්වය වර්ධනය වී තිබේ. අවසානයේ මෙම ජනවාර්ගික අර්බුදය ද ඉන්දු-පකිස්ථාන ගැටළුවට මූල බීජයක් වූ බව පැහැදිලි වේ.
ඉහත දක්වන ලද පරිදි ඉන්දු පකිස්තාන අර්බුදය ඇති වීම කෙරෙහි හේතු සාධක රාශියක් මුල් වී ඇති බව පෙනේ.ඒ අතර පකිස්තානය හා ඉන්දියාව වෙනම රාජ්‍යයන් ලෙස වෙන් වීමට නිදහසට පෙර හේතු ඉවහල් වුණි.එමෙන්ම නිදහසට පසුව ඇති වූ සිදුවීම්ද එයට හේතු වී තිබේ. කෙසේ වුවද එම හේතු මුල් කරගනිමින් හින්දු මුස්ලිම් රාජ්‍යයන් වශයෙන් වෙන් වී තම තමන්ගේ දේශ සීමා පුළුල් කරගැනීමේ ක්‍රියාදාමයේ ඉන්දියාව හා පකිස්තානය තවමත් නිරත වේ. ඔවුන්ගේ මෙම අර්බුදය එදා මෙන්ම අදද එක හා සමානව පවතී.
