ඉන්දියාව 1947 දී බ්රිතාන්යය පාලනයෙන් නිදහස් වන විට දිළිදු තත්වයක සිටියේය. මේ නිසා ආර්ථික වශයෙන් දියුණු තත්වයක් ඉන්දියාවේ ඇති කිරීමේ අභියෝගය ඉන්දියානු නායකයන් ඉදිරියේ විය. ඒ අනූව නොයෙක් සංවර්ධන ව්යාප්තීන් දියත් කළේය. ඒ සදහා ප්රජාතන්ත්රවාදි දේශපාලන රාමුවක් තුළ සිට රාජ්ය හා පෞද්ගලික අංශ එක්ව මිශ්ර ආර්ථික ප්රතිපත්තියක් ඉදිරියට ගෙන යාමට කටයුතු කර තිබේ. තම සම්පත් හා කුසලතා මගින් ආර්ථික සංවර්ධනයක් ඇති කරගෙන දිළිදු භාවය තුරන් කර ගැනීම ඔවුන්ගේ එකම අරමුණ වී ඇත. එහිදි අර්ථික කටයුතු සදහා කොමිසමක් පත්කොට ආර්ථික සංවර්ධනය ඇති කිරීම පළමු පියවර විය.
නිදහස් ඉන්දියාවේ ප්රථම අගමැති ජවහර්ලාල් නේරු , රටේ සංඛ්යාලේඛනඥ මහාචාර්ය මහලහෝබිස් සමඟ , රටේ ස්වාධීනත්වයේ ආරම්භක වසර තුළ ආර්ථික ප්රතිපත්ති සකස් කොට අධීක්ෂණය කළේය. ඒ අනූව පස් අවුරුදු සැලසුම් ක්රමයක් ක්රියාත්මක කළේය. 1951-1956 අතර වූ එම සැලසුම් කියාවලියෙන් ඔවුන් බලාපොරොත්තු වූයේ යටත් විජිතකරණයට ලක්ව තිබූ අභ්යන්තර ආර්ථිකය නාගා සිටු වීම හා ඒ සදහා ජනතාවට සහයෝගය ලබා දීමත්ය. නමුත් එම සැලසුමෙන් ඔවුන්ගේ අපේක්ෂාව සඵල නොවීය. ඔවුන්ගේ දෙවන පස් අවුරුදු සැලැස්ම යම් තරමකට හෝ සඵල වී ඇති බව පෙනේ. එය නේරු මහලාහෝබිස් සැලසුම යනුවෙන්ද හැදින්වේ. එමගින් ඔවුන් අපේක්ෂා කර ඇත්තේ හිතකර ආර්ථික ප්රතිඵලයන්ය.පොදු හා පුද්ගලික අංශවල වේගවත් සංවර්ධනයක් ඇති කිරීම හා සෘජු හා වක්ර රාජ්ය මැදිහත්වීම මත පදනම් වූ වඩා සන්සන්දිත සෝවියට්-මාදිලියේ මධ්යම විධානයේ පද්ධතිය වෙනුවට. ප්රාග්ධන හා තාක්ෂණයෙන් යුත් දැවැන්ත කර්මාන්තයන් ගාඩ නැංවීම එම සැලැස්මෙන් බලාපොරොත්තු වී ඇත.
මෙම සැලසුම් සමග මහාපරිමාන කර්මාන්ත ශාලාවල අවශ්යතාවය දැණිනි. එමෙන්ම රාජ්ය අංශයට සාපේක්ෂව පෞද්ගලික අංශයද වැඩි දියුණු කිරීමේ වැදගත්කමද පෙණිනි. කර්මාන්ත නගා සිටුවීමේ කාර්යභාරය මේ අනූව රාජ්ය වගකීමක් ලෙස කමිටුව මගින් පෙන්වා දුන්නේය. ඒ නිසා එතැන් පටන් මහා පරිමාණ කර්මාන්ත ශාලා ඇති කිරීම කෙරෙහි රජයේ අවධානය යොමු විය.
ඉහත පස් අවුරුදු සැලසුම් මගින් රජය ආර්ථික වශයෙන් බලාපොරොත්තු වූ අරමුණු කිහිපයකි.
• ඉහළ සංවර්ධන ප්රතිශතයක් ළගා කර ගැනීම.
• ජාතික සම්පත් හා කුසලතා පිළිබද විශ්වාසව කටයුතු කිරීම.
• විදේශිය බලපෑම අවම කිරීම.
• දේශිය ආර්ථිකය නගා සිටුවීම.
• කුඩා කර්මාන්ත ධෛර්යමත් කිරීම.
• කලාපීය සංවර්ධනය තුළ සමානතාවයක් පවත්වාගෙන යාම.
• ආර්ථික බලය පිළිබද නොසිතා කටයුතු කිරීම.
• ආදායම් අතර අසමානතාවය අවම කිරීම හා ආර්ථිකය රජය මගින් පාලනය කිරීම.
1965 සිට ඉහළ බීජ අස්වැන්නක් ලබා ගැනීම , පොහොර වැඩි දියුණු කිරීම, වාරිමාර්ග පහසුකම් වැඩි දියුණු කිරීම, බෝග වගාව වැඩිදියුණු කිරීම, භෝග රටාවන් වැඩිදියුණු කිරීම සහ කෘෂිකාර්මික හා කර්මාන්ත අතර ඉදිරි හා පසුගාමී සබඳතා වර්ධනය කිරීම පස් අවුරුදු සැලැස්ම යටතේ ක්රියාත්මක විය. කෙසේ වුවද, එය ආයතනික ප්රතිසංස්කරණ නොසලකා හැරීම හා ආදායම් විෂමතාවයන් නොතකා හැරීම, දුර්වලතාවයන්ද ඇති කර තිබේ. නමුත් එය ධනේශ්වර කෘෂිකර්මාන්තයේ වර්ධනයට හේතු වී ඇත.
මුල් වසර පහලොව තුළ ක්රියාත්මක කළ පස් අවුරුදු සැලසුම් මගින් බලාපොරොත්තු වූ ආකාරයේ ප්රතිඵල ලබා ගැනීමට නොහැකි විය. නමුත් එමගින් කරුණු කිහිපයක් පිළිබදව යම් අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට හැකි විය. ඒ අනූව නිවැරදි සංවර්ධන මාර්ගයක ගමන් කිරීම සදහා ආයතනික අංශයන්හි වෙනස්කම් සිදු කළ යුතු බවත්, ජනතාවගේ දුප්පත්කම තුරන් කිරීම සදහා රට තුළ ප්රමාණවත් අතිරික්තයක් පවත්වාගෙන යා යුතු බවත්, ඒ සදහා රාජ්ය අංශයේ දායකත්වය පමණක් ප්රමාණවත් නොවන බවත්, සමාජ පංති අසමානතාවය අවම කළ යුතු බවත් තහවුරු කරගන්නා ලදි.
මේ ආකාරයට පළමු සැලසුම් ත්රිත්වයෙන් ලබාගත් අත්දැකීම් මත පදනම්ව ඉදිරි වසර තුළ නව සැලසුම් ක්රියාත්මක කිරීමට ඉන්දියානුවන්ට හැකි විය. ඒ අනූව මුල් වැඩපිළවල්වලින් අසාර්ථක වූ අරමුණු ජය ගැනීම සදහා නව වැඩ පිළවල් ක්රියාත්මක කිරීම ආරම්භ කරන ලදි. එහි එක් පියවරක් ලෙස 1970 දශකයේ අගභාගයේදී මොරිෂි දේශේ විසින් නායකත්වය දුන් ආණ්ඩුව වත්මන් සමාගම් සඳහා ධාරිතා ව්යාප්තිය සීමා කිරීම, මිල පාලනයන් ඉවත් කර, සංගත බදු අඩු කරන ලද අතර කුඩා පරිමාණ කර්මාන්ත නිර්මානය කිරීම ප්රවර්ධනය කලේය. එමෙන්ම තවත් පියවරක් වශයෙන් 1979 දී ඉදිරිපත් කළ වැඩපිළව දැක්විය හැකිය. එයින් සංවර්ධන පුනර් ව්යාප්තියක් අපේක්ෂා කළේය. එමෙන්ම 1980 මැද භාගය වන විට නිදහස් ආර්ථිකයකට අවශ්ය පියවරද ගනු ලැබීය. එහි වැදගත් පියවරක් ලෙස කමිටු තුනක් පත් කිරීම කැපී පෙනෙයි.
• Narsimhan committee. (Fiscal control)
• Sengupta committee. (Public secter)
• Hussain committee. ( Trade polit)
මෙම කමිටු ඇති කිරීමත් සමග 1980 වන විට ඉන්දියානු ආර්ථිකය තුළ සැලකිය යුතු ප්රගතියක් ඇති විය. නමුත් මෙම කාලයේ අහිතකර ප්රතිඵල නිසා අනවසර බලපත්ර යොදා ගැනීම නිසා කර්මාන්ත ක්ෂේත්රයේ කඩා වැටීමද කැපී පෙනෙයි. මේත් සමගම 1980 දී රජිව් ගාන්ධිගේ මූලිකත්වයෙන් Liberalization program නමින් ආර්ථික වැඩ පිළිවෙලක් ද ක්රියාත්මක කළේය. මෙම සියලු ක්රියාදාමයන්ගේ ප්රතිඵලයක් ලෙස 1950 වන විට සියයට 1ක් පමණ වූ සංවර්ධන වේගය 1980 වන විට සියයට 35 ක් දක්වා වර්ධනය කරගැනීමට ඉන්දියාවට හැකියාව ලැබුණි.