ශාක හෝර්මෝන
ශාක හෝර්මෝන
ප්‍රධාන ශාක හෝර්මෝන වර්ග පහක් පවතී.
- ඔක්සීන
- ග්ලිබරලීන
- කයිනින් /සයිටොකයනින්
- ඇබ්සික් අම්ලය
- එතලින් වායුව
ඇතැම් ශාක හෝර්මෝන ශාක වල වර්ධනය උත්තේජනය කරන අතර ඇතැම් හෝර්මෝන ශාක වර්ධනය නිශේධනය කරයි.
ඔක්සීන
ශාකයක ප්‍රධාන වශයෙන් ඔක්සීන කද අග්‍රස්ථය, මුල අග්‍රස්ථය, ළපටි පත්‍ර, ළපටි පුෂ්ප, ළපටි ඵල යන ඉස්ථාන වල නිපදවේ.
ඔක්සීන වල කෘත්‍ය
- ඔක්සීන ශාක අවයව වල වර්ධනය වැඩි කරන අතර ඒවාටය් දිග වැඩි වීම වැඩි කරයි. සෛල බිත්ත් මෘදු කරයි.
- ශාක ඵල වර්ධනය කරයි.
- මුල් වල වර්ධනය දිරි ගන්වයි.
- බීජ රහිත ඵල ඇති වීම.
- අග්‍රස්ථ පමුඛතාවය ඇති කිරීමට
ග්ලිබරලීන
නොමේරූ පත්‍ර , නොමේරූ අංකුර, බීජ, මුල අග්‍රස්ථය වැනි ඉස්ථාන වල ග්ලිබරලීන නිපදවනු ලැබේ.
ග්ලිබරලීන වල කෘත්‍ය
- කදන් දික් වීම දිරිගැන්වීම.
- සෛල විශාල කරවීම.
- අංකුර සුප්තතාවය වැඩි කිරීම
- සංචිත ආහාර සචල කොට බීජ ප්‍රරෝහනය වැඩි කරයි. එනම් බීජ සුප්තතාවය බිද හෙලයි.
- පත්‍රවල ඌර්ධතාවය අඩු කිරීම.
කයිනින්/ සයිටොකයනින්
මූල අග්‍රස්ථය, වර්ධනය වන බීජ, ඵල වැනි සීග්‍රෙයන් සෛල විභාජනය වන පටක වල සංස්ලේෂනය වේ.
කයිනින් වල කෘත්‍ය
- ඔක්සීන සමග අන්තර් ක්‍රියා කර සෛල විභාජනය වැඩි කරයි.
- පත්‍ර වල ඌර්ධවතාවය වැඩි කරයි.
- පුෂ්ප මැළ වීම ප්‍රමාධ කරයි.
- කැම්බියමේ ක්‍රියා කාරීක්වය වැඩි කරයි.
ඇබ්සික් අම්ලය
පත්‍ර, කද , මුල, බීජ යන ඉස්ථානයන් වල සංස්ලේෂණය වේ. ඔක්සීන , ග්ලිබරලීන, කයිනින් යන වර්ග තුනටම විරුද්ධ ක්‍රියාවන් සිදු කරයි.
ඇබ්සයික් අම්ලයේ ක්‍රියාවන්
- අංකුර සුප්තතාව වැඩි කරයි.
- බීජ සුප්තතාවය වැඩි කරයි.
- පත්‍ර පතනය වැඩි කරයි.
- පූටිකා වැසීම උත්මේරණය කරයි.
එතිලීන්
මෙය වායුමය හෝමෝනයකි. ඉදෙන ඵල වල සංස්ලේෂණය වේ.
එතිලින් වල කෘතය
- පළතුරු ඉදීම උත්ප්‍රේරණය කරයි.
- පුෂ්ප හට ගැනීම උත්ප්‍රේරණය කරයි.
- දොඩම්, තක්කාලි, පැපොල් වැනි ඵල වල ලෙල්ලේ රතු පැහැය ඇති කිරීමට දායක වේ.
ඉහත හෝර්මෝන කෘතීම භාවිතයකින් තොරව කෘෂිකර්මාන්තයේදී ස්වභාවිකවම යොදා ගන්නා අයුරු.
- දුම් ගැසීම මගින් එතිලින් වායුව සංස්ලේෂණය කිරීම උත්තේජනය කර පළතුරු ඉදීම වේගවත් කිරීම.
උදා - ගෘහස්ථව කෙසෙල් ඉදවීමේදී හදුන්කූරු ගැසීම/ දුම ආශ්‍රිතව එල්ලීම
- කෙසෙල් ආධිය ඉදවීමේදී කැප්පෙට්ට්යා කෙසෙල් පරඩැල් මගින් ආවරණයකිරීම හෝ වළ දැමීම මගින් උෂ්ණත්වය ඉහළ නංවා එතලින් සංස්ලේෂණය උත්තේජනය කර පළතුරු ඉදීම වේගවත් කිරීම.
- අමු පළතුරු ගොඩවල් වල තැනින් තැන ඉදුණු පළතුරු තැබීම මගින්ද එතිලින් වායුව සංස්ලේෂණය උත්තේජනය කර පළතුරු ඉදීම වේගවත් කරයි.
උදා - අඹ, පැපොල්
