ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති ව්‍යාපාරය හා ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන මණ්ඩල ව්‍යාපාරය
ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති ව්‍යාපාරය
ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන නිදහස ඇති වීමත් සමග ග්‍රාමීය සංවර්ධනය පිළිබදව ව ඇති වූ දේශපාලන අවධානය මත ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති ව්‍යාපාරය ආරම්භ වූයේ 1948 දී ග්‍රාම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටු වීම සමග ය. එසේ වුවත් 1940 වන විට ග්‍රාම සංවර්ධන ව්‍යාපාරයබිහි වී තිබිණි. ග්‍රාම සංවර්ධන ව්‍යාපාරයේ අරමුණු වූයේ ග්‍රාමීය වශයෙන් සංවර්ධනය ඇති කිරීමත් ,ඒ සදහා ග්‍රාමීය ජනතාවගේ ම සහභාගිත්වයේන් යුත් ව්‍යාපාරක් ගොඩ නැංවීමත් ය. මේ කෙරෙහි ග්‍රාමිය ජනතාව ආකර්ෂණිය වූයේ ඔවුන්ට ග්‍රාමීය මට්ටමින් සංවර්ධන ක්‍රියාවගිය හා සම්බන්ධවීමට හැකි ආසන්නතම සංවිධානයක් බිහි වීම නිසා ය.මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් 1955 වන විට ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති 6200 ක් පමණ ද, කාන්තා සමිති 2200 ක් පමණ ද බිහි වී තිබිණි.
ගැමි ජනතාවගේ අන්‍යෝන්‍ය සහභාගිත්වය තුළින් ග්‍රාමීය සංවර්ධනය ඇති කිරීම සදහා ග්‍රාමීය නායකත්වය ක්‍රියාකාරී මටිටමකට පත් කිරීම සදහා ග්‍රාම සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ඉවහල් වූ අතර, ඒ සදහා රජයේ සෘජු සහයෝගය ලැබිණී. ග්‍රාම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ ග්‍රාම සංවර්ධන නිලධාරීන් ද පත් කරනු ලැබිණි. 1956 වන විට මෙය කොතරම් ව්‍යාප්ත වී තිබුණේ ද, ගම් මට්ටමේ විවිධාකාර කටයුතු සදහා ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී ඒ සදහා යොදා ගන්නා ලද ග්‍රාමීය සංවිධානය වූයේ ග්‍රාම සංවර්ධන සමිතියයි.
ආහාර නිෂ්පාදනය, මංමාවත් හා වාරි මාර්ග සංවර්ධනය, අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍ය, ඉඩම් හා පළාත්පාලන කටයුතු මෙන් ම පොලිසියට අයත් කාර්යයන් සදහා ද ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති සම්බන්ධ විය.
ඉතා කෙටි කලකින් ම මෙය ග්‍රාමීය මට්ටමේ ජනප්‍රිය ව්‍යාපාරයක් බවට පත් වූයේ මේ ඔස්සේ ග්‍රාමීය නායකයන්ට ලැබුණූ අනගි අවකාශය නිසා ය. 1970 වන විට ගමි 500 ක් ග්‍රාම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් විශේෂ සංවර්ධන ව්‍යාපෘයක් සදහා තෝරා ගෙන තිබූණි.එසේ ම එවකට පැවති රජය විසින් ග්‍රාමිය සංවර්ධනය සදහා ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති වලට විශේෂ ස්ථානයක් අත්පත් කර දෙමින් හැම ගමක ම ග්‍රාම සංවර්ධන සමිතියක් හා කාන්තා සමිතියක් පිහිටුවීමට කටයුතු කරනු ලැබිණි.
ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන මණ්ඩල ව්‍යාපාරය
1971 දී මෙම ව්‍යාපාරය අරම්භ කරන ලද්දේ, ක්‍රමසම්පාදන අමාත්‍යංශය යටතේ ය. මෙයට අයත් බල ප්‍රදේශය වූයේ පළාත් පාලන බල ප්‍රදේශයයි. එනම් සෑම පළාත් පාලන බල ප්‍රදේශයකට ම එකක් බැගින් ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන මණ්ඩල පිහිටුවනු ලැබිණි. සෑම මණ්ඩලයක් සදහා ම ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන නිලධාරියකු වශයෙන් උපාධිධාරියෙකු පත් කරනු ලැබිණි. ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන මණ්ඩලය ජනතා සහභාගිත්වය පදනම් කර ගෙන එම ප්‍රදේශයේ සංවර්ධන කටයුතු ක්‍රියාත්මක කිරීම සදහා පිහිට වනු ලැබුවකි. එබැවින් ප්‍රදේශයේ ඇති විවිධ ප්‍රජා සංවිධාන වල හා රජයේ නිලධාරීන්ගේ නිල සහභාගිත්වයෙන් මණ්ඩලය සමන්විත විය. මේ සදහා ග්‍රාම සංවර්ධාන සමිති,ප්‍රජාමණ්ඩල, සමූපකාර, ප්‍රාදේශීක කාන්තා සමිති , ගොවිකාරක සහා ආදී විවිධ නිලධාරි, කෘෂිකර්ම උපදේශක ආදී රජයේ නිලධාරින් ද පත්කරනු ලැබිණි මෙහි සභාපති වූයේ ප්‍රාදේශීක උප දිසාපතිවරයා ය.සංවර්ධන නිලධාරි එහි ලේකම් වීය.ප්‍රදේශය අයත් වන පළාත පාලන සංවිධානයේ සභාපතිවරයා මෙහි උප සභාපතිවරයා විය.
ග්‍රාමෝදය මණ්ඩල ව්‍යාපාරය
ජනතා සහභාගිත්වය ලබා ගනිමින් ග්‍රාමිය මට්ටමේ සංවර්ධන කටයුතු සැලසුම් කිරීම, ක්‍රියාත්මකකිරීම. මෙහෙයවීම හා ඇගයුම සදහා 1977 දී පිහිටුවන ලද නවතම ප්‍රජාසභාගිත්ව සංවිධානයයි. එහි බල ප්‍රදේශය ග්‍රාම සේවා නිලධාරි කොට්ඨාශයකි. යම් මණ්ඩලයේ සභාපතිවරුන් විය. ග්‍රාමෝදය මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා එයට ඉහළින් ඇති ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන මණ්ඩලයේ සාමජිකයකු වේ. ප්‍රදේශීයමණ්ඩලයේ බල ප්‍රදේශය වන්නේ උප දිසාපති කොට්ඨාශයයි.
