යුද්ධය හා ජනමාධ්‍ය
යුද්ධය යනු දේශපාලනයේ ප්‍රධාන සාධකය කි. එහි දී මාධ්‍යයේ ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳව මෙමගින් අවධානය යොමු කරයි.
යුද්ධයක් පවතින විට දෙපාර්ශවයක් සිටිති. එවිට සන්නිවේදනයක් සිදු වේ. යුද්ධයේ තතු අනෙක් පාර්ශවය දැනගන්නේ ද මහජනයා දැනගන්නේ ද මාධ්‍ය හරහා ය.
රටක සිව්වන ආණ්ඩුව මාධ්‍යය යි. එරට බොහෝ දේ විවිධාකාරයෙන් ඉදිරිපත් කිරීමට මාධ්‍යට හැකි ය. මාධ්‍ය මගින් යුද්ධය පිළිබඳ බොහෝ තොරතුරු ඉදිරිපත් කරන අතර ත්‍රස්ත කණ්ඩායම් ද මාධ්‍ය මගින් කෙරෙන සන්නිවේදනය හරහා තම ශක්තිය ලොවට පෙන්නුම් කරයි.
1. ඇමරිකාවේ ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයට පහර දීම පසුපස සදාම් හුසේන් සිටිබවත්,
2. ඉරාකය මහා පරිමාණයෙන් න්‍යෂ්ටික ආයුධ නිපදවන බවත් ආදී වශයෙන් බුෂ් පාලන සමයේ සදාම් හුසේන්ට විරුද්ධව මත පළ විය. ඒහා සමග විශාල මාධ්‍ය මෙහෙයුමක් ද ක්‍රියාත්මක විය.
එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ,
á ඇමරිකානු ජනතාවගේ ජනමතය වෙනස් වීම.
á ඉරාකයටත්, සදාම් හුසේන්ටත් වෛර කිරීමට පටන් ගැනීම.
á ඉරාකය ආක්‍රමණය අනුමත කිරීම.
á සදාම් හුසේන් මරා දැමිය යුතු බවට ඇමරිකාව තුළ මතයක් ගොඩ නැගීම.
යි.
එකල ඇමෙරිකාව ඉරාකයට විරුද්ධව යුධ බිමේ සටන් කරනා විට ඇමරිකානු රූපවාහිනී සේවාව ද මෙහෙයුමක් දියත් කළේ ය. ඒ ඇමරිකානු ජනතාවගේ මොළ සේදීමේ මෙහෙයුම යි. අවසානයේ දී ඉරාකය විනාශ වී ගිය අතර හුසේන් මරා දමනු ලැබී ය. නමුත් බලාපොරොත්තු වූ පරිදී ඉරාකයෙන් ඇමරිකාවට ආයුධ හමුවූයේ නැත. නමුත් මාධ්‍යයේ මත සැකසුම මත මෙම තත්ත්වය උද්ගත විය.
මාධ්‍ය මගින් තොරතුරු පෙන්වයි. මිනිසුන් ඒවා නරඹන අතර ඔවුන් සිතන්නේ යුධ සමයෙහි මාධ්‍ය මගින් ඉදිරිපත් කෙරෙන සියල්ල සත්‍ය තොරතුරු බව යි.
යුද්ධය, ජනවාර්ගික ගැටලුව. බඩු මිල වැනි සංවේදි ගැටලුවල දී ජන මතය මෙහෙය වන ප්‍රධාන බලවේගය වන්නේ මාධ්‍ය යි. යුධ සමයේ දි ප්‍රවෘත්තිවලට විශාල අගයක් ලැබේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ යුද්ධය පවතින කාලයේ දී ජනතාව ප්‍රවෘත්ති ඇසීමට හා බැලීමට වැඩි වශයෙන් යොමු වූ වග සමීක්ෂණ වලින් පෙනී ගොස් ඇත. එකල දී බිම් බෝම්බ ආදිය ගැන සැලකිලිමත් විමට මාධ්‍ය ලබාදුන් තොරතුරු නිසා ජනතාව අවදියෙන් සිටි බවත් එනිසා ම අනතුරු වලක්වාගත හැකි වූ බවත් සත්‍ය කි.
එය එසේ වුව ද යුද්ධය පවතින අවස්ථාවල ලබාදෙන ප්‍රවෘත්ති සම්පූර්ණයෙන් ම නිවැරදි නොවේ. යුද්ධය සම්බන්ධව ඇතැම් නාලිකා ගෙන ආ සමහර තොරතුරුඅප වෙත ළඟා වන්නේ යම් පෙරහන් ක්‍රියාවලියකට බඳුන් වීමෙන් පසු ය. අප අසන්නේ දකින්නේ සත්‍ය තොරතුරුම නොව පෙරහන අත දරන පුද්ගලයාගේ කැමැත්ත මත අප දැනගත යුතු යැයි ඔහු සිතන තීරණය කරනා පුවත් පමණි.
යුද්ධයක දී එකම සිද්ධියක් විවිධ මාධ්‍යවලින් වාර්තා කිරීමට හේතුවන්නේ ලොව බොහෝ යුද්ධවලට ආදාළ ප්‍රවෘත්ති නිරවද්‍ය නාවන බැවිනි.
ගල්ෆ් යුද්ධයේ දී විවිධ පාර්ශව විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ප්‍රවෘත්ති සමාලෝචනය කරමින් විද්වතකු පෙන්වා දුන්නේ ගල්ෆ් යුද්ධය සිදු වූයේ සටන් බිමට වඩා රූපවාහිනී නිෂ්පාදනාගාර තුළ බව යි. වැරදි තොරතුරු ප්‍රචාරය පමණක් නොව ඒ පුවත් සත්‍ය බව ඒත්තු ගැන්විම සඳහා දර්ශන සැකසිම ද සිදුවේ. යුද්ධය පැවති ප්‍රදේශවල සිට පුවත් වාර්තා කරනවා යැයි සටහන් තබන ඇතැම් මාධ්‍යෙව්දී හු ඒවා ලියන්නේ අගනුවර තමාගේ නිවසේ සිට දුරකථන වලින් ලැබෙන ප්‍රවාත්ති මත යි. කෙසේ වුව ත් වැරදි තොරතුරක් වුව ද පිළිගත් මාධ්‍යකිවන් ලබාදෙන විට එය පිළිගැනීමට ජනතාව පුරුදු වී සිටිති.
ඉරාකයේ ඩෙසර්ට් ස්ට්‍රෝම් යුද මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මකව පැවති කාලයේ ඇමරිකාවේ ප්‍රකට සඟරාවක කතුවරයකු එහි විශේෂාංග රචකයෙකුට කතා කොට යුද්ධය හේතුවෙන් කුවේට්හි තෙල් ළිං ගිනි ගැනීම නිසා පරිසරයට සිදුවන හානිය ගැන ලිපියක් ලියන්නට උපදෙස් දුන්නේ ය. අහසට දුම් නිකුත් විම නිසා සිදුවන වායු දූෂණය ගැනත් බෝගවලට සිදුවිය හැකි හානි ගැනත් විමසන ලෙස විශේෂයෙන් දැනුම් දුන්නේ ය.
මේ ගිනි ගැනීම් නිසා ඍතුවල වෙනස්විම් පවා ඇති වී තිබුණි. ලේඛකයා මුල්පෙළේ විද්‍යාඥයන් කිහිපදෙනෙකුගෙන් මේ පිළිබඳව විමසා ඒ ඇසුරින් ලිපියක් සම්පාදනය කරන ලදි. ඔහුට පිළිතුරු දුන් විද්‍යඥයින්ගේ අදහස වූයේ එම ගිනි ගැනිම් නිසා විශාල පරිසර ව්‍යසනයක් හට නොගන්නා බව යි. එසේ වුව අවසානයේ සඟරාවේ පළ වූයේ විද්‍යාඥයින්ගේ මතය ඇසුරින් පළ වූ ලිපිය නොව ප්‍රධාන සංස්කාරකගේ වුවමනාව මත සංශෝධනය වූ ලේඛනය කි. ය විශාල පරිසර විනාශයක් ගැන තොරතුරු හඟවන ලිපියක් විය. වොෂිංටන් ටයිම්ස් ඉදිරිපත් කන වාර්තාව අනුව පරිසරය පිළිබඳ ප්‍රවෘත්තිවලින් 40% ක් ම නිර්මාණය වන්නේ ප්‍රවෘත්ති අයතන තුළ දී ය. එනිසා ඒවායින් වැරදි තතු ජනිත වේ. නමුත් යුද්ධය පවතින සමයේ දී සත්‍යයට වඩා ඒ පිළිබඳ හුවා දැක්වීම මාධ්‍යයේ බලාපොරොත්තුව යි. එහි පරමාර්ථය ප්‍රසිද්ධිය යි.
ගත වූ කාලයේ දී බොස්නියාවේ හා රුවන්ඩාවේ, මැත කාලයේ දී ඇෆ්ගනිස්ථානයේ , පලස්තීනයේ, සුඩානයේ, ඉරාකයේ හා වෙනත් ප්‍රදේශවල සිදුවන ගැටුම් හා යුද්ධ පිළිබඳ බියකරු රූපවලින් අපේ පුවත්පත් පිටු වැසී ගියේ ය. මාධ්‍යයකට ප්‍රවෘත්ති මැවිය හැකි ය. යුද්ධය යනු මාධ්‍යට හොඳ කටගැස්ම කි.
ශ්‍රී ලංකාවේ දශක දෙකක් තිස්සේ පැවති ජනවාර්ගික ගැටලුව හමුවේ ජන වර්ග දෙකටම අයත් පුවත් පත් කලාවේදීන් සුළුතරයක් හැරුණුකොට බහුතරයක් ඒ ගැන වාර්තා කරද්දි සහ ලියද්දී තමන් අයත් ජන වර්ගය වෙත පක්ෂපාතිකම් දක්වමින් අගතිගාමී වාර්තාකරණයක ලේඛනකරණයක නියැළෙන බව හඳුනාගත හැකි විය.
රුවන්ඩාවේ ජන සංහාරය
1994 අප්‍රේල් 06 න් පසුව එළැඹුණු සති 13 ඇතුළත සිදුවූ රුවන්ඩා ජන සංහාරයේ දී යටත් පිරිසෙන් මිලියන භාගයක තරම් ජනතාවක් සංහාරය කරන ලදි. මෙම සංහාර ව්‍යාපාරයට විරුද්ධ වූ දහස් ගණනක් හුටු ජනයා ද මරාදමනු ලැබිය. මෙය ක්ෂණිකව පැන නැගුණු ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක් නොවී ය. හුටු හා ටුට්සි ගෝත්‍රිකයන්ගේ වෛරය ඇවිලවූයේ ජන මාධ්‍ය භාවිතයෙනි. වෙරය පතුරුවන්නට ත් එය නැවත පණ ගන්වන්නටත් ආණ්ඩුව යොදාගත්තේ ජන මාධ්‍ය යි. ජන සංහාරය සඳහා පදනම සැකසීමට ගුවන් විදුලිය යොදා ගත්තේ ය. ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවල නියැළෙමින් ටුට්සි ජනයා ඝාතනය කරන ලෙස ගුවන් විදුලි ප්‍රචාර මගින් ඉල්ලනු ලැබි ය. ඉදිරියේ දී සිදුවන ඉතිහාසයේ නොවූ විරූ මනුෂ්‍ය ඝාතනය ගැන අල්ප මාත්‍රයක තැකීමක් හෝ නැතිව ගුවන් විදුලිය ස්වකීය ප්‍රචාරක කටයුතුවල යෙදුණේ ය. ගුවන් විදුලියේ උපරිම ප්‍රයෝජන ලබා ගැනීම සඳහා ආණ්ඩුව විසින් ජනතාවට ගුවන් විදුලි යන්ත්‍ර නොමිලයේ බෙදා දුන්නේ ය.
යුද සමයේ දී,
á මුස්ලිම් ත්‍රස්තවාදියා
á කෑදර සුළුජාතිකයා
á ක්‍රිස්තියානි මූලධර්මවාදියා
වැනි වදන් සංස්කාතියට හඳුන්වා දෙමින් ව්‍යාප්ත කරනුයේ ද මාධ්‍ය මගින් ය.
ඔසාමා බිල්ලාඩන් යුද්ධයෙන් 90%ක්ම සන්නිවේදනය කරන ලදි. 10% ක ප්‍රමාණය බූමියේ කෙරෙන යුද්ධය විය. විශාල කොටසක් නිම කළ පසුව යුදමය තත්ත්වයකට පිවිසුණේ ය.
අයිසිස් සංවිධානය රටවල කුඩා කොටස් අත්පත්කරගෙන එහි බලය තහවුරු කරනු ලබයි. සිරියාවේ මිසිනුන් ඝාතනය කරන සහ අත්අඩංගුවට ගන්නා දර්ශන පටිගත කර මාධ්‍ය වෙත මුදා හරිමින් තම ශක්තිය හා ප්‍රතිරූපය අනෙකා අතර ගොඩනගනු ලබයි. රටක් ආක්‍රමණයට තවත් රටක් තීරණය කළේ නම් එය සාධාරණීකරණය කරනුයේ මාධ්‍ය භාවිතයෙනි.
පලස්තින විමුක්ති සංවිධානය (ඵ්ළ්O) ගුවන් යානා පහැරගන්නා ලදි. නමුත් ඔවුන්ගේ මතය වූයේ ඊශ්‍රායලය තම රට අල්ලාගත් බවත්, මව් බිම දිනාගැනීමට වන විමුක්ති අරගලයක් දියත් කරන බවත් ය. මාධ්‍ය මගින් මෙම මතය ඉදිරිපත් කරන ලදි.
අයර්ලන්ත රිපබ්ලිකන් සංවිධානය (ඓර්‍ඈබෝම්බ අටවා එය පිපිරීමට පෙර මාධ්‍ය මගින් දැනුම් දෙයි. මාධ්‍ය එතැනට ගිය විට ආරක්ෂක අංශය ද ඒ පිළිබඳව දැනුවත් වෙයි. ඔවුන්ගේ අරමුණ බෝම්බය පුපුරුවා හැරීම නොව තොරතුරු දැනුම් දිම යි. එය මාධ්‍ය මගින් කියනා විට සංවිධානයේ නම ප්‍රචලිත වේ. බරලතළ ලෙස කිසිවකු ඝාතනය නොවන අතර මාධ්‍ය මගින් තම ප්‍රතිරූපය ගොඩනගාගනු ලබයි.
ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයට ප්‍රහාර එල්ළකළ අවස්ථාවේ දී එහි පළමු දර්ශනය රූගත කරනු ලැබුයේ අහම්බෙනි. දෙවැනි දර්ශනය සැලසුම් සහගතව රූගත කරන ලදි.
ඇෆ්ගනිස්ථානයේ මානව විරෝධී සංහාරය ලෝකයාට හෙළිකිරිම හේතු කරගෙන ජන මාධ්‍යවේදින් විශාල පිරිසක් ජිවිතයෙන් වන්දි ගෙවන ලදි. ඒ අතර,
á ඇෆ්ගනිස්ථානයේ ඉස්ලාමාබාද් හා කාබුල් නගර අතර කඳුකරයේ දී රොයිටර් පුවත් සේවයේ වාර්තා කරුවන් තිදෙනෙක් හා තවත් වාර්තාකරුවන් තිදෙනෙක් ඝාතනය කරන ලදි. ඒ අතර ඉතාලි ජාතික පුවත්පත් වාර්තාකරුවෙකු, ඕස්ට්‍රේලියානු රූපවාහිනී කැමරා ශිල්පියෙකු සහ ස්පාඤ්ඤ පුවත්පත් විශේෂ වාර්තාකරුවෙකු විය.
1988 – 1989 කාලයේ දී අපරටෙහි පැවති භීෂණකාරී වාතාවරණය තුළ ද මාධ්‍යවේදින් තම ජිවිතයෙන් වන්දි ගෙව්වේ ය. ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස්, තේවිස් ගුරුගේ, රිචඩ් ද සොයිසා ත්‍රස්තයින් අතින් මැරුම්කෑවේ ය.
උතුරු කොරියාව නැමැති හුදෙකලා රට පිටුපස චීනය ශක්තියක් සේ සිටියි. මසකට වරක් පමණ න්‍යෂ්ටික අත්හදිබැලිම් සිදු කරයි. ඒවා මුහුදට යවා පුපුරුවා ඒ රටේ මාධ්‍ය ගෙන්වා ඡායාරූප ගෙන මාධ්‍යට මුදා හරිමින් තමන්ට වොෂිංටනයට වුව ද ප්‍රහාර එල්ළකිරිමේ බලය ඇති බව පෙන්වමින් තම ප්‍රතිරූපය ගොඩනගයි. එසේ ම තම රාජ්‍ය නායකයා මියගිය අවස්ථාවේ අවමගුල් පෙරහර ගමන් ගන්නා විට (එවිට උෂ්ණත්වය -12 0 C) අධික සිතල මධ්‍යයේ එරට හමුදාව සිය ගෞරවය දැක්වුයේ ය. එයින් තම හමුදාවේ බලය ගැන මාධ්‍ය මගින් සන්නිවේදනය කළ අතර එමගින් එම රටට යුදමය වශයෙන් තර්ජන එල්ල කිරිමට අනෙකුත් රටවල් බියක් දක්වයි.
ලංකාවේ ළ්.ඨ්.ඨ්.E. සංවිධානය විවිධ සන්නිවේදන ක්‍රම භාවිතා කරන ලදි. බෝම්බ පිළිබඳ ඉඟි සපයන ලදි. චන්ද්‍රිකා මැතිණියට බෝම්බ ප්‍රහාරයක් එල්ලකිරිමට සුදානම් බව ළ්.ඨ්.ඨ්.E. යන් විසින් විදේශිය මාධ්‍යවේදින්ට දැනුම් දුන්නේ ය. ණ්ණ්, ඹ්ඹ්C වැනි මාධ්‍යවේදීහු එම අවස්ථාව මග හැර දුරින් සිටි අතර ලංකාවේ මාධ්‍ය වේදීන් දෙදෙනෙකු ජීවිතක්ෂයට පත් විය.
ඨමිල් ණෙට් වෙබ් අඩවිය මෙරට යුද සමයේ ක්‍රියාත්මක වූ අතර එය කොටි ත්‍රස්තයින්ට ලැදි එකක් විය. රජය විසින් එය බ්ලොක් කළ අතර එයට ප්‍රතිවිරුද්ධ වෙබ් අඩවි ලංකාවේ පුද්ගලයින් විසින් නිර්මාධය කරන ලදි. යුදමය සමයේ වැඩිම පිරිසක් නැරඹූ වෙබ් අඩවිය බවට පත් වූයේ ඩිෆෙන්cඑ.ල්ක් ය.
පළවන හා දෙවන ලෝක යුද්ධවල දී මෙම මාධ්‍ය පුවත් වාර්තාකරණයේ නියැලුණි.
ප්‍රවෘත්ති මාධ්‍ය පිළිබඳ දේශප්‍රේමී ආකෘතිය
සාරා ඕස්ට් විසින් මෙය ඉදිරිපත් කරන ලදි. ඇය කරුණු 11 ක් යටතේ යුදමය සමයේ ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වය විග්‍රහකරනු ලබයි. එනම්,
1 - යුද්ධයට හේතුව මාධ්‍ය ඉදිරිපත් නොකරයි.
- සාම සාකච්ඡා එපා. යුද්ධය පමණයි යන මතය දරයි.
3 -යුද්ධයට විරුද්ධ මත මාධ්‍ය මගින් පළ නොකරන අතර එසේ පළ කරන්නන් දේශ ද්‍රෝහීන් ලෙස නම් කරයි.
4 - යුද්ධයට විරුද්ධ මතවාද වළක්වයි.
5 - මාධ්‍ය මගින් රණ විරුවන් හා ත්‍රස්තයින් නම් කරයි.
6 -සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට එල්ළවන ප්‍රහාර ගැන මාධ්‍ය හෙළි නොකරයි.
7 -හමුදාව දෙන ප්‍රවාත්ති මූලාශ්‍රමත තොරතුරු පළ කරයි.
8 -තාත්වික තොරතුරු ප්‍රචාරය නොකර වීරත්වය මතු කරයි.
9 - දේශප්‍රේමිත්වය උපරිම කර දක්වයි.
1 -පවතින ප්‍රවණතාවට එකඟ නොවන මාධ්‍ය ද්‍රෝහී මාධ්‍ය ලෙස නම් කරයි.
1 -වගකිම හා ආචාරධර්ම පසෙක ලා යුද පුවත් වාර්තාකරණය කරයි.
යනුවෙනි.
කිසිදු අවස්ථාවක දී මාධ්‍ය යුද්ධයක් බිහිවිමට සාධාරණ හේතු කතා නොකරයි. යුද්ධයක් ඇතිවිමට හේතුව හෝ සත්‍ය වාර්තා නොකරන මෙම මාධ්‍ය යුද්ධයෙහි පවතින ස්වභාවය පමණක් වාර්තාකරණයට යොමු වී ඇත. සාරා තම අධ්‍යයනය සිදු කරන්නේ රටවල් දෙකක් අතර යුද්ධයක් පවතිනවා නම් එහි දී එම දෙරටේ මාධ්‍ය හැසිරෙන යුරු විමර්ශනය කිරීමෙනි.
යුද්ධය වෙනුවට විදෙස් ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳව කතාවන විට සාම සාකච්ඡා පවත්වා එය විසඳා ගැනිමට නොයන අතර සාම සාකච්ඡා නවතා යුද්ධය වෙනුවෙන් ම වරඩ කළ යුතු යි යන මතය ගොඩනගන්නේ මාධ්‍ය විසිනි.
යුද්ධයට විරුද්ධ වන පාර්ශව වල මතය ජන මාධ්‍ය මගින් ඉදිරිපත් වන්නේ නැත. එම අදහස් සිමා කරනු ලබන අතර යුද්ධයට විරුද්ධව කතාකරන පුද්ගලයින් දේශද්‍රෝහින් ලෙස නම් කරනු ලබන්නේ මාධ්‍ය විසින්ම ය.
එසේ ම යුද්ධයට ප්‍රතිවිරුද්ධව එන මහජන මතයක් මාධ්‍ය මගින් ප්‍රචාරය නොකර වළක්වයි. එමගින් යුද්ධය සාධාරණීකරණය කරයි.බොහෝ විට රටේ ජාතිකත්වය පිළිබඳ ප්‍රතිරූපය ඉහළ නංවන්නේ මාධ්‍ය මගිනි. රණවිරු ගී දේශාභිමාන ගී මගින් රණවිරුවාගේ තත්ත්වය ඉහළ නංවන අතර යුද්ධයේ අනෙක් පාර්ශවය ද්‍රෝහීන් ත්‍රස්තයින් ලෙස හඳුන්වා දෙනු ලබයි.
ඉන්දියානු - පාකිස්ථාන් යුද්ධයේ දිත්, සිංහල - විමුක්ති කොටි ප්‍රශ්නවලදී ත් මාධ්‍ය කටයුතු කරන්නේ මේ අයුරිනි.
කිසිදු යුද්ධයක දී සාමාන්‍ය ජනයාට වන හානිය මාධ්‍ය මගින් ප්‍රචාරය නොකරයි. ඒ පිළිබ ධව වැදගත් අවධානයක් ද යොමු කරන්නේ නැත. අයිසිස් කඳවුරු වලට ගුවනින් පහ දෙන විට මැරෙන සාමාන්‍ය වැසියන් හෝ ලංකාවේ තිස් වසරක යුද්ධයේ දී මිය ගිය සිවිල් වැසියන් පිළිබඳව විශේෂ අවධානයක් මාධ්‍ය මගින් යොමු නොකරයි. මහජනයා වෙසෙන ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශවල තම බලකොටු / කඳවුරු පිහිටුවා ගන්නා ත්‍රස්තයින් සූක්ෂම ලෙස කටයුතු කරයි. එවිට ඔවුන්ට එල්ළවන ප්‍රහාර අවමය.
යුද සමයේ දී හමුදාව ලබාදෙන පුවත් මුලාශ්‍ර මත රැඳෙන්නට ආයතනවලට සිදු වේ. යුද්ධය පිළිබඳ නියම තොරතුරු දන්නේ ඔවුන් බැවින් ඔවුන් දෙන තොරතුරු හරි හෝ වැරදි වේවා ඒවා ප්‍රචාරය කිරීමට මාධ්‍යටත්, ඒවා පිළිගැනිමට ජතාවටත් සිදු වේ. මෙය හමුදාව සමග යන ජනමාධ්‍යවේදය නම් වේ. ඝුඉඩෙඩ් ඨොඋර්ස් සංවිධානය කර මාධ්‍යවේදින් කැඳවාගෙන ගොස් ඒ මත පුවත් කියනු ලබන්නේ ය. ජන මාධ්‍යවේදින් කරන්නේ යුද්ධයේ ඉදිරිපෙළ නියෝජනය කරනවාට වඩා ප්‍රචාරණය කිරීම යි. විෂය මූලික වාර්තාකරණය හෙවත් තාත්වික වාර්තාකරණයක් මෙහිදි නොමැති අතර වීරත්වය සහිත පුවත් වාර්තා කිරීමක් සිදුකරයි. ලංකාවේ යුද සමයේ සමන් කුමාර රාමවික්‍රමගේ වාර්තාකරණය මිට නිදසුන් වේ.
රටේ ආර්ථික, සුභසාධක ආදී ප්‍රශ්න අමතක කරවා යුද්ධය දිනීමේ කාරණය පිළිබඳ අවධානය යොමුකරවිම මාධ්‍ය මගින් සිදු කරයි. අපි වෙනුවෙන් අපි සංකල්පය එයට නිදසුන් වේ.
යම් ප්‍රවාත්ති මාධ්‍යකින් පවතින ප්‍රවණතාවට අනුගත නොවන මාධ්‍ය ද්‍රෝහි මාධ්‍ය ලෙස හඳුන්වයි. වත්මන් මව්බිම පුවත් පත නොව පෙර මව්බිම පුවත් පත මගින් කළ වාර්තාකරණයක් මෙහි දි වැදගත් වේ.
එක්තරා කඳවුරකට හමුදා ප්‍රහාරයක් එල්ළ වේ. මෙය එල්. ටී.ටී.ඊ. පුහුණු කඳවුරක් ලෙස අනෙක් මාධ්‍ය වාර්තා කරන ලදි. නමුත් මව්බිම පුවත්පත වාර්තා කළේ ශිෂ්‍යාවන්ට පුහුණුවක් දුන් කඳවුරක් ලෙස යි. මෙය සෙන්චෝලේ සිද්ධිය නම් විය.
එසේම යුදමය අවස්ථාවක ප්‍රවෘත්ති මාධ්‍ය සියල්ලම ජනමාධ්‍යවේදයේ සිද්ධාන්ත අමතක කොට වගකීම් ආචාරධර්ම ආදිය අමතක කොට පුවත් වාර්තාකරණයේ නියැළෙයි. මෙය නොවැළැක්විය හැකි ලක්ෂණය කි. යුද්ධය පවතින ඕනෑම රටක මාධ්‍ය මේ අයුරින් හැසිරෙන වග අප සියල්ලන්ම දනිමු. ඒ අනුව යුද්ධයේ දී ජනමාධ්‍ය ප්‍රබල අවියක් ලෙස කටයුතු කරමින් ජනමතය සකස්කරන බව හඳුනාගත හැකි ය.
