ජෛව විවිධත්වය 3
මිනිස් බලපෑම් නිසා ජෛව විවිධත්වය නෂ්ටවීමට හේතු වූ සාධක :-
වාසස්ථාන අහිමිවීම හා ඒවා කැඞී වෙන්වී යාම.කෘෂිකර්මය සඳහා මහා පරිමාණයෙන් සිදුවන වනාන්තර එළි කිරීම, වෙළඳාම හා කර්මාන්ත, මානව ජනාවාස පිහිටුවීම් මගින් ජෛව-භූ-රසායනික චක‍්‍ර වෙනස්කර, විශේෂ කෙරෙහි බලපායි. මේනිසා, ජෛව විවිධත්වය හායනය සිදුවේ.
ආක‍්‍රමණික විශේෂ :-
මුල් ස්ථානයෙන් බැහැරව පැතිරිය හැකි, දේශීය නොවන විශේෂයකි. නව ස්ථානවල ස්ථාවරවීම නිසා එම ප‍්‍රදේශයේ දේශීය ජෛව විවිධත්වයට හානිකර බලපෑම් ඇත. දේශීය නොවන ආක‍්‍රමණික විශේෂ මගින් පරිසර පද්ධතිවල සැළකිය යුතු වෙනස්කම් ඇති කරයි. පාරිසරික තුලිතතාවට බාධා කරයි. තවද ආර්ථික හානි ඇතිකරයි. ආක‍්‍රමණික විශේෂ හඳුන්වා දීම ස්වාභාවිකව හෝ අහඹු ලෙස සිදුවිය හැකි ය.
පහත දැක්වෙන්නේ ශී‍්‍ර ලංකාවට අදාළ උදාහරණ කීපයකි
Lantana camara - ගඳපාන
Mimosa pigra (Giant sleeping plant- යෝධ නිදිකුම්බා)
Eichornia crassipes (water hyacinth - ජපන් ජබර)
Chitala chitala - (Clown knife fish- මාන්නාවා)
Parthenium hysterophorus (Parthenium-Congress weed-පාතීනියම්)
ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ අධිපරිභෝජනය-බොහෝ ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ මිනිසා විසින් අධි පරිභෝජනය කරයි. (ප‍්‍රධාන වශයෙන් ආහාර සඳහා )
උදා - කිඹුලන් හා පිඹුරන් සම සඳහා ඇතුන් ඇත් දළ සඳහා, ඖෂධීය ශාක ඖෂධකර්මාන්තය සඳහා
පරිසර දුෂණය ජලය, පස හා වාතය දුෂණය පරිසර පද්ධතිවල කි‍්‍රයාකාරිත්වය කෙරෙහි බලපායි. තවද සංවේදී විශේෂවල සංඛ්‍යාව අඩුවීම හෝ ඉවත් වීම ද සිදුවිය හැකිය.
ගෝලීය දේශගුණික වෙනස්වීම්, වායුගෝලයේ හරිතාගාර වායූන් මානව බලපෑම් මගින් වැඩිවීම නිසා ගෝලීය උෂ්ණත්වය වැඩිවිය හැකි ය. පරිසර පද්ධතිවල ප‍්‍රධාන වෙනස්වීම් නිසා එම වෙනස්වීම්වලට අනුගත විය නොහැකි ජීවි විශේෂ නැතිවී යා හැකි ය. කෘෂිකර්මය නිසා ඇතිවන ප‍්‍රවේණික හායනය-වර්තමාන කෘෂිකර්මයේ දී ඉහළ ඵලදාවක් ලබාදෙන ශාක හා සත්ත්ව ප‍්‍රභේද සුලූ සංඛ්‍යාවක් භාවිත වේ. මේ නිසා ජාන විවිධත්වය නැතිවේ. වාසස්ථාන අහිමිවීම හා සාම්ප‍්‍රදායික විශේෂ අවතැන්වීම නිසා ජාන සම්පත් නැතිවීම හෝ ප‍්‍රවේණික හායනය සිදුවේ
ජෛව විවිධත්ව උණුසුම් කලාප :- (Bio diversity hotspots)
මයර්ස් විසින් (1988* දී දේශීය (ආවේණික) විශේෂවල අධික සාන්ද්‍රණයක් සහිත හා ඒවාට අධික තර්ජනයක් සහිත ප‍්‍රදේශ ජෛව විවිධත්ව උණුසුම් කලාප ලෙස නම් කර ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ නිරිතදිග ප‍්‍රදේශයේ කොටස් වශයෙන් ඇති තෙත් වනාන්තර මේවා අතර ඇත. සමස්තයක් ලෙස ශී‍්‍ර ලංකාව (ඒකදේශික) විශේෂවලින් බහුල ය. ශී‍්‍ර ලංකාව හා ඉන්දියාවේ බටහිර කඳුකර ප‍්‍රදේශය එක්ව ගත්කළ දකුණු ආසියාවේ ප‍්‍රධාන ජෛව විවිධත්ව උණුසුම් කලාපයකි. ලෝකයේ ජෛව විවිධත්ව උණුසුම් කලාප 25 ක් ඇත.
ඒකදේශික විශේෂ
යම් රටකට හෝ ප‍්‍රදේශයකට හෝ පමණක් සීමා වූ විශේෂයකි. මෙම විශේෂ ලෝකයේ වෙනත් ප‍්‍රදේශයක ස්වාභාවිකව හමු නොවේ. ශී‍්‍ර ලාංකීය ශාක විශේෂ සඳහා Dipterocarpus zeylanicus ^ හොර & හා Garcinia quaesita (ගොරකා&
ශී‍්‍ර ලාංකීය සත්ත්ව විශේෂ සඳහා නිදසුන් :-
Puntius nigrofasciatus (Black Ruby Barb - බුලත් හපයා හා Loris tardigradus
(Slender Loris - උණ හපුලූවා)
දේශීය විශේෂ :-
ඓතිහාසිකව හඳුනාගත් ස්වාභාවික සීමාවන් තුළ ඇති ශාක හෝ සත්ත්ව විශේෂයකි. එය එම ප‍්‍රදේශයේ ස්වභාවික ජෛව විවිධත්වයේ කොටසකි. මෙම විශේෂ ස්වාභාවිකව යම් ප‍්‍රදේශයක ජීවත් වේ. මිනිසාගේ හිතාමතා සිදුවන බලපෑමකින් තොරව යම් භූගෝලීය ප‍්‍රදේශයකට පැමිණීම හා වාසය කිරීම සිදුවී ඇත.
උදා - ශී‍්‍ර ලාංකික නිදසුන්-Ophicephalus striatus (Snakehead& (ලූලා) Caryota urens (කිතුල්)
විදේශික විශේෂ -
තම ස්වාභාවික ප‍්‍රදේශයෙන් පිටත භූගෝලීය ප‍්‍රදේශයකට හඳුන්වාදුන් විශේෂයකි.
Oreochromis mossambicus - (තිලාපියා), Hevea brasiliensis (රබර්) එලෙස ශී‍්‍ර ලංකාවට හදුන්වා දුන් විදේශීය විශේෂ වේ.
පර්යටන විශේෂ -
සෘතු මගින් තීරණය කළ හා පුරෝකථනය කළ හැකි ලෙස එක් තැනකින් තවත් තැනකට සංචරණයවීම පර්යටනයයි. පර්යටනය නිසා ප‍්‍රජනනය සඳහා බලපාන අහිතකර පාරිසරික තත්ත්ව මගහරවා ගත හැකිය.
උදා :- Indian flycatcher- (සුදු රෙදි හොරා)
Indian Pitta- (අවිච්චියා)
Barn Swallow- (වැහිලිහිණියා)
