ෆේබියන් සමාජවාදය, ශ්‍රේණි සමාජවාදය,විකාශනාත්මක සමාජවාදය
ෆේබියන් සමාජවාදය (Fabian Socialism)
19 වන ශතවර්ශයේ අවසාන කාර්තුවේදී එංගලන්තයේ ඇතිවූ විකාශනාත්මක සමාජවාදයේ (Evolutionary Socialism) ප්‍රධාන මතවාදී දහරාවක් වශයෙන් ෆේබියන් සමාජවාදය හදුන්වා දිය හැක. එමෙන්ම 19 ශතවර්ශයේ අවසාන කාර්තුවේ දී ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගැණුනු නව ලිබරල්වාදයේ සමාජකරණයට ලක් වූ දේශපාලන මතවාද සමූහයක් වශයෙන් ෆේබියන් සමාජවාදය හැදින්වීමද සාධාරණය.
සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදයෙන් තහවුරැ කරනලද රාජ්‍ය නිර්බාද වාදය යටතේ 19 ශතවර්ශයේ මැදභාගය වන විට එංගලන්තය වැනි රටවල වර්ධනය වූ කාර්මික ධනවාදය හේතුවෙන් නාගරික කම්කරු හා වැඩකරන ජනතාවගේ ජීවන තත්වය වඩාත් දුක්ඛිත වන්නට විය. මේ නිසා 19 වන ශතවර්ශය මැදභාගය පමණ වන විට සමාජ සුබසාධනයේ හා මානුෂික ක්ෂේත්‍රවල වර්ධනයක් ඇතිකරමින් මේ දුක්ඛිත ජීවන තත්වය වෙනුවට යහපත් ජීවන තත්වයක් උදාකර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය දැනෙන්නට විය. මේ යටතේ පැරණි ලිබරල්වාදී පිළිගැනීම අනුව රාජ්‍ය නිර්බාදවාදය ගැන අදහස් දැක්වූ T.H ග්‍රීන් වැනි චින්තකයෝ පසුව තම අවධාරණයන් වෙනස්කොට සමාජීය යුක්තිය හා සාධාරණය ගැනත් පොදු සුබසිද්ධියේ ඇති වැදගත්කම ගැනත් අවධානය යොමු කරන්නට වූහ.
1884 දී එංගලන්තයේ පිහිටුවා ගැනුණු “ෆේබියන් සමාජය” (Fabian Society) මෙකී ප්‍රවනතාවයේ ප්‍රතිඵලයකි. මෙම සමාජයේ කැපීපෙනෙන පුද්ගලයන් බවට පත්වූයේ ජෝර්ජ් බර්නාඩ් ෂෝ , එච් ජී වොලස්, සිඩ්නි වර්බා, ග්රැහැම් චෝලස්, රුම්සේ මැක් ඩොනල්ඩ් යන පුද්ගලයන්ය.
ෆේබියන් සමාජවාදයේ අරමුණ
|
“තරගකාරී ක්‍රමය වූ කලි වැඩිදෙනෙකු පීඩාවට පත් කරන්නාවූ ද ටික දෙනෙකුගේ තෘප්තිමත් භාවය හා සැප පහසුව පමණක් මුදුන්පත් කර දෙන්නාවූ ද ක්‍රමයක් වන බැවින් වැඩිදෙනෙකුගේ පොදු සුබයාධනය හා තෘප්තිමත්භාවය මුදුන්පත්වන පරිදි සමාජය යලි ගොඩනැංවිය යුතු හා සංවිධානය කළ යුතු බවයි.” |
මේ අරමුණ සදහා යොමු වූ ෆේබියන් වාදීන්ගේ වැඩපිළිවෙළ 1887 දී ඔවුන් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන්නට යෙදුනු “ෆේබියන් සමාජය සදහා පදනම” (The Basis For The Fabian Society) යන ප්‍රකට ලියවිල්ල මගින් ඉදිරිපත් කරන ලදී.
ෆේබියන් වාදීන්ගේ ඉල්ලීම්...........
- එක් සමාජ පංතියක් හෝ පුද්ගලයෙකු හෝ පමණක් භුක්තිවිදින ඉඩම් හා කර්මාන්ත ප්‍රාග්ධනය ඒ අයිතියෙන් නිදහස් කොට පොදු සමාජයේ සුබසිද්ධිය සදහා භාවිතා කිරීමට හැකි තත්වයකට පත් කිරීම.
- කර්මාන්ත ප්‍රාග්ධනය සමස්ථ සමාජය විසින් කළමණාකරනය කිරීම දක්වා අර්ථ ක්‍රමය පරිවර්තනය කිරීම.
|
“ෆේබියන් සමාජය සමාජවාදීන්ගෙන් සමන්විත වුවද ෆේබියන් සමාජවාදය කිසිසේත්ම මාක්ස්වාදී ,විද්‍යාත්මක සමාජවාදී මුහුණුවරක් ගත් දේශපාලන මතවාදයක් නොවීය.” |
ශ්‍රේණි සමාජවාදය (Guild Socialism)
20 වන ශතවර්ශයේ මුල් දශකය තුල ෆේබියන් ව්‍යාපාරයේ අංකුරයක් වශයෙන් ඔංගලන්තය තුල “ශ්‍රේණි සමාජවාදය” යන දේශපාලන මතවාදය ඉදිරිපත් විය. රාජ්‍ය බලය මධ්‍යගත කිරීම සම්බන්ධ ප්‍රශ්නයේදී ෆේබියන් වාදීන් තහවුරු කල ආකාරයෙන් මධ්‍යගත බලයේ වැදගත්කම පිළිබඳව ශ්‍රේණි සමාජවාදීන්ගේ එකගතාවයක් දැක්වූයේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔවුන්ගේ අදහස වූයේ කිසියම් රාජ්‍යයක් සමාජවාදී වූවත් නැතත් ප්‍රමාණය ඉක්මවූ මධ්‍යගත බලයක් සහිත රාජ්‍යක් අයහපත් බවයි. “විමධ්‍යගතකරණය හා වගකීම බෙදීයාම” ඇතුලත්වන සමාජවාදී මතයක් තහවුරු කිරීමට උනන්දු වූහ. ඔවුන්ගේ අදහස වූයේ පල්ලිය, කර්මාන්තශාලා, අධ්‍යාපනික ආයතන හා සමාජයේ විවිධ කාර්යයන් ඉටුකරන වෙනත් සංවිධාන වලට සිය කටයුතු තම තමන් විසින්ම පාලනය කර ගැනීමට අවකාශය සැලසීම වඩාත් උචිත බවයි. රාජ්‍ය එවැනි ආයතනවලට මැදිහත් විය යුත්තේ අවම වශයෙන් බවයි.
කර්මාන්ත ව්‍යාපාර රාජ්‍යයේ පාලනයට ලක් වීම නිසා ඇතිවන ප්‍රතිඵලය නම් “ නිලධාරී තන්ත්‍රයක් හා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික නොවන ක්‍රමයක් බිහිවීම බව ” ශ්‍රේණි සමාජවාදීන්ගේ විශ්වාසය විය. ඒවෙනුවට ශ්‍රේණි සමාජවාදීන්ගේ විග්‍රහය වූයේ ෆෙඩරල් ස්වරූපයේ සමාජ දේශපාලන ක්‍රමයක් ඇති කිරීම වඩාත් යහපත් බවයි. එවැනි ක්‍රමයක් තුල පොදු රාජ්‍ය සේවාවන් වශයෙන් ජාත්‍යන්තර සබදතා , කලාව , උසස් අධ්‍යාපනය වැනි ක්ෂේත්‍ර සමාජයේ ඇති විවිධ වෘත්තීය හා සාමූහික සමාජ සංවිධාන වල ස්වාධීන මෙහෙයවීම යටතේ පවත්වාගත යුතුය. වැටුප් මට්ටම් හා භාණ්ඩ මිල ක්‍රමය තීරනය කිරීම, කර්මාන්ත වලට අදාල කටයුතු ඉටුකිරීමට මෙවැනි සමාජ සංවිධාන වලට ඉඩ ප්‍රස්ථාව ලබා දිය යුතුය. සැබැවින්ම මෙම ශ්‍රේණි සමාජවාදය මගින් පෙනීයන්නේ ඔවුන්ගේ සමකාලීනව පැවති මහා පරිමාන යාන්ත්‍රික කාර්මීකරණයට හා මධ්‍යගත බලයක් සහිත රාජ්‍යටද එය එරෙහිව අදහස් දක්වන්නට ඉදිරිපත් වූ බවයි.
විකාශනාත්මක සමාජවාදය (Evolutionary Socialism)
19 වන ශතවර්ශය අවසාන කාලය වන විට යුරෝපය තුල විකාශනාත්මක සමාජවාදය යන දේශපාලන මතවාදය බිහිවන්නේ මාක්ස් හා එංගල්ස් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද විප්ලවීය මතවාදයට එරෙහි දේශපාලන මතවාදයක් වශයෙනි. 1833 දී සිදුවූ මාක්ස්ගේ මරණයෙන් පසුව මාක්ස්වාදීහු ප්‍රධාන කදවුරු දෙකකට බෙදී ගියෝය. එක් පාර්ශවයක් මූලික මාක්ස්වාදී අවධාරණය අනුව යමින් විප්ලවීය ක්‍රියාමාර්ගය පිළිගත් අතර අනෙක් කණ්ඩායම් සමාජවාදයට විකාශනාත්මක නැතහොත් සංශෝධනවාදී අර්ථයක් ආදේශ කිරීමට උත්සහ ගන්නා ලදී. මෙහි ප්‍රමුඛයන් බවට පත්වූයේ ජර්මනියේ එඩ්වර්ඩ් බර්න්ස්ටයින් , බෙල්ජියමේ එඩ්වඩ් ඇන්සීලි , ස්වීඩනයේ කාල් බ්‍රාන්ටින්ග් , එංගලන්තයේ බර්නාඩ් ෂෝ , ග්රැහැම් චෝලස් , පී.එච්.එච් කෝල් යන චින්තකයන්ය.
1899 දී බර්න්ස්ටයින් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද “විකාශනාත්මක සමාජවාදය” (Evolutionary Socialism) නැමති ග්‍රන්ථය මෙහි දී පුරෝගාමී ලියවිල්ල විය. ඔහු එමගින් මාක්ස්ගේ න්‍යාය ඛණ්ඩනය කොට ඒවා සරල ස්වරූපයේ සමාජවාදී සංකල්ප බවට පත් කළේය. මාක්ස්ගේ ඓතිහාසික භෞතික වාදය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් ඔහු කියා සිටියේ ඓතිහාසික සංසිද්ධීන් දියුණු වීම උදෙසා ආර්ථික සාධක වලට අමතරව මතවාදී ,හා ආචාරධර්මීය සාධක බලපෑ බවයි.
