ශූෂ්ක ප්‍රදේශ වල ඛාදනය නිසා නිර්මාණය වන භූ රූප හා කාන්තාර ප්‍රදේශ වල නිධි සාදිත භූ රූප
ශූෂ්ක ප්‍රදේශ වල ඛාදනය නිසා නිර්මාණය වන භූ රූප.
- යාඩැම්
- සොයිගම
- වාමටකැට
- ඉන්සෙල්බර්ග්
- අපහරන ද්‍රෝණි
- මේඝාව සහ බියුටිය
- යාඩැම්
කාන්තාර ප්‍රදේශ වල සුළං හමන දිශාවට මුහුණලා පිහිටන පාෂාණ ස්කන්ධයක් සුළං වල ඝර්ෂණයෙන් ඛාදනය වීමේ දි මෘදු කොටස් ඛාදනය වී ප්‍රතිරෝධක බවින් වැඩි පාෂාණ කොටස් කඩතොලු මෙන් ඉතිරි වී නිර්මාණය වන පාෂණ යාඩැම් ලෙස හදුන් වයි.
මේවා විවිධ හැඩයෙන් යුත් කුට්ටි ලෙස දිස්වේ. හතු වැනි ලක්ෂණ වලින් යුත්තය.
4 m දක්වා දිගින් ද 6 m උසකින් ද යුත්තය.
- සොයිගම
යාඩැම් ගණනාවක් සහිත සමස්ත පාෂාණ කුට්ටිය සොයිගම වශයෙන් හදුන් වනු ලැබේ. මුල දී වේදිකාවක් ලෙස පැවතුන පාෂාණ ස්කන්ධයේ ඉහළ කොටස සුළං සංඝර්ෂණයෙන් විවිධ යාඩැම් සෑදුනු පසු මුළු භූ රූපයම සොයිගම වේ.
පැතළිම කුට්ටි ආකාරයෙන් දිස්වන සොයිගම භූ රූපය 30 m පමණ උසකින් යුක්ත වේ. මෘදු පාෂාණ කොටස් ගෙවී ගොස් තද පාෂාණ ස්තරය ඉතිරි වීමෙන් මෙය නිර්මාණය වේ.
- ඉන්සෙල්බර්ග්
ඝර්ෂණයට හසු නොවන ඉතාමත් තද පාෂාණ ( ප්‍රතිරෝධක ) කාන්තාරය තුළම කදු කුට්ටි වශයෙන් හෝ කොත් ආකාරයෙන් නැතහොත් පාෂාණ ශේෂ වශයෙන් හදුනාගත හැකිවේ.
හුදකලාව නිර්මාණය වන මෙවැනි ශේෂ කදු ඉන්සෙල්බර්ග් ලෙස හදුන් වයි. මේවා 30 m ට වඩා උසින් යුක්තව දැකිය හැකිය.
- වාමටකැට
සුළං ඝර්ෂණය නිසා කාන්තාර වල පාෂාණ සීරියාමක් හා ඔප මට්ටම් වීම සිදුවේ.
උල්ලේඛය මගින් මේවා තදින් ගෙවීමයාම නිසා පාෂාණ කැබලි විවිධ හැඩතලයන්ගෙන් යුක්තව ඛාදිත භූ රූප නිර්මාණය වේ.මේවා වාමටකැට ලෙස හැදින්වේ.
අපහරණ ද්‍රෝණි
ඛාදන ද්‍රව්‍ය අපහරණය මගින් ඉවත් වීම නිසා භූ තලය මත විශාල ද්‍රෝණි නිර්මාණය වේ.මෙවැනි ද්‍රෝණි සහරා කාන්තාරයේ ද දැකිය හැකිය. සහරා වේ නිර්මාණය වී ඇති විශාලතම ද්‍රෝණිය වන ක්වාටාර අවපාතය උදාහරණ වේ.
කාන්තාර ප්‍රදේශ වල නිධි සාදිත භූ රූප
කාන්තාර ප්‍රදේශ වල නිධි සාදිත භූ රූප වන්නේ වැලිවැටිය. මේවා විවිධ හැඩයන්ගෙන් යුක්ත වී ඇති නිසා විවිධ නම් වලින් හදුන්වයි.
- වැලි වැටි
- අඩකව වැලිවැටි
- අඩකව වැලි වැටි හෙවත් බාකන් වැලි වැටි.
- දික් වැලි වැටි හෙවත් ආයත වැලි වැටි.
- ලෝයෙස් නිධි.
- වැලි වැටි
වැලි වැටි යනු සුළගට මුහුණලා තිබෙන යම් බාදකයක් හා ගැටී වැලි සම්භාරයක් එකතු වීමෙන් සෑදෙන වැටි වැලිවැටි වේ.
පාෂාණයක් වෘක්ෂලතා පදුරක් වැනි බාධකයක් හේතුකොට ගෙන වැලි රැදීමෙන් ආරම්භ වන මෙම වැලි වැටි පසුව වේගයෙන් වර්ධනය වේ.
- අඩකව වැලිවැටි
සුළං හමන දිශාවට තීර්යක්ව අඩ සාදන ආකාරයට වර්ධනය වන මෙම අඩකව වැලි වැටි බාකන් වශයෙන් ද හදුන්වයි.
සුළග ගමන් කරන දිශාව මෙම වැලි වැටියේ තුඩු දෙක ගමන් කර තිබීම නිසා එය සුළං හමන දිශාව පෙන්නුම් කරයි. බොහෝවිට ඛාණ්ඩ හෝ පොකුරක් ලෙසද තැනිතලා ප්‍රදේශ වල
නම් රේඛාවක් හෝ දම්වැලක් ලෙසද මෙම වැලිවැටි දර්ශනය වේ. මේවා ආසියානු කාන්තාර වල බහුලව පවති.
- ලොයෙස් නිධි.
සුළං මගින් ගෙන යන ඉතා සියුම් වැලි කිසියම් භූ ද්‍රෝණියක එනම් කාන්තාර වලින් බැහැරව හෝ ඊට යාබද ප්‍රදේශ වල නැතහොත් කදු පන්තියක් ආශ්‍රිව දිර්ඝ කාලයක් තැම්පත් වීමෙන් සෑදෙන ස්ථිර තැනිතලා ලොයස් නිධි වශයෙන් හදුන්වයි.
මෙම නිධි කහ - දුඹුරු ආදී පැහැයෙන් යුක්ත ඉතා සාරවත් බවින් යුක්තය.
කාන්තාර මගින් ගෙන එන වැලි කාන්තාර නොවන ප්‍රදේශ වල පවා තැම්පත් වී ඇති බව ගෝබි කාන්තාරය ගෙනයන වැලි වලින් සෑදුනු උතුරු චීනයේ ලොයෙස් නිධි වලින් පෙනේ.
සිප්මා ගීත් ලක්ෂිත