රසායනික කර්මාන්ත 7

මීළඟට අපට ඇත්තේ කැල්සියම් අඩංගු සංයෝග වල  කාර්මික යෙදීම් පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමටයි. උසස් පෙළ විෂය නිර්දේශයට අදාලව මෙහිදී ප්‍රධාන වශයෙන් කාර්මික යෙදීම් තුනක් පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමට සිදුවේ. ඒවා පහත දැක්වේ.

1.පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය

2.විරංජන කුඩු නිෂ්පාදනය

3.කැල්සියම් කාබයිඩ් නිෂ්පාදනය

ඉහත සඳහන් මාතෘකා පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමට ප්‍රථම කැල්සියම් අඩංගු සංයෝග කීපයක් පිළිබඳව ඔබගේ දැනුම සම්පූර්ණ වීම පිණිස දැන ගැනීමට පහත දැක්වේ.

1.හුණුගල්  (CaCO3)

2.කැල්සයිට්  (CaCO3)

3.ඩොලමිථික හුණුගල්

4.ඩොලමයිට් (CaCO3.MgCO3)

5.පිළිස්සූ හුණු  (CaO)

6.කිරි හුණු  (Ca(OH)2)

7.දියගැසූ හුණු හෙවත් අළු හුණු (Ca(OH)2)

දැන් අපි ඉහත මාතෘකා අතුරින් පළමු වැන්න වන පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය පිළිබඳ සවිස්තරව සාකච්ඡා කරමු.

                                                                         පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය.

                            පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා  හුණුගල් හෝ කොරල් ද ඉන්ධන ලෙස දර ද ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍ය ලෙස භාවිතා කරයි. ශ්‍රී ලංකාවේ පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය බොහෝ විට ගෘහ කර්මාන්තයක් වශයෙන් පවත්වාගෙන යයි. එහිදී ගඩොලින් තනා මැටි ආලේප කොට පසුව යකඩ පට්ටම් අල්ලා ශක්තිමත් කොට තනාගත් සිලින්ඩරාකාර පෝරණු භාවිතා කරයි. එහි පහලින් දර තට්ටුවක් අසුරා ඒ මත කුඩා කැබලි බවට පත් කරගත් හුණුගල් තට්ටුවක් අසුරා ඒ මත නැවත දර තට්ටුවක් අසුරා ඉන්පසු නැවත දර තට්ටුවක් ද බැගින් තට්ටු කීපයක් මාරුවෙන් මාරුවට අසුරා ගනු ලැබේ. ඉන් පසුව පෝරණුවේ පහලින් දර දහනය කරනු ලැබේ. මෙවිට ලැබෙන අධික තාපය නිසා අසුරා ගත් හුණුගල් වියෝජනය වීමට ළක්වන අතර එවිට පෝරණුවේ පහලින් පිළිස්සූ හුණු ලබා ගත හැකිය. මෙහිදී සිදුවන වියෝජන ප්‍රතික්‍රියාව පහත දැක්වේ.

        මෙම ක්‍රමයෙන් පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය කිරීමේ යම් යම් අවාසි සහගත තත්ත්වයන් පවතී. දැන් අපි ඒවා පිළිබඳව අවධානයට ළක් කරමු. 

                   හුණුගල් වියෝජනය වීමට අවශ්‍ය උෂ්ණත්වය ඉන්ධන ලෙස භාවිතා කළ දර මගින් ඒකාකාරීව නොලැබෙන බැවින් හුණුගල් මුළුමනින් ම වියෝජනය නොවේ. තව දුරටත් විස්තර කරන්නේ නම් වියෝජනයට ළක් වන්නේ භාවිතා කළ හුණුගල් ප්‍රමාණයෙන් 50% ක් වැනි ප්‍රමාණයක් ය. එබැවින් මෙම ක්‍රමයේ කාර්යක්ෂමතාව පහළ මට්ටමක පවතී. තවද පිළිස්සූ හුණු නිපදවීමේ ප්‍රතික්‍රියාව ප්‍රතිවර්ත්‍ය නිසා පෝරණුව තුළ ඉතිරි වූ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සමග කැල්සියම් කාබනේට් සෑදීම සිදු වේ. තවද සෑදුණු පිළිස්සූ හුණු දර අළු සමග මිශ්‍ර වී පවතින බැවින් පිළිස්සූ හුණු වල සංශුද්ධතාව අඩු වේ.   

මෙම ක්‍රමයෙන් පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය කිරීමේ ඇති තවත් විශේෂ දුර්වලතාවයක් වන්නේ මෙහිදී භාවිතා කරන පෝරණුවේ ඉහලින් පිටවන්නා වූ අධික තාපය හා කාබන් ඩයොක්සයිඩ් හේතුවෙන් පරිසරය දූෂණය වීමයි.

          මෙම ක්‍රමයේදී ඉන්ධනය ලෙස දර වෙනුවට වායුමය ඉන්ධන යොදාගනිමින් ක්‍රියාත්මක වන භ්‍රමණ පොරණුවක් යොදා ගැනීම තුලින් පෙර මුහුණ පෑමට සිදු වූ බොහෝ දුෂ්කරතා මග හරවා ගැනිමට හැකි වේ. තවද පෝරණුවේ ඉහලින් පිටවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වෙන් කර ගෙන වෙනත් කර්මාන්තයක් සඳහා යොදා ගැනීමෙන් ක්‍රියාවලියේ දී සිදුවන නාස්තිය අවම කර ගැනීමට පුළුවන.

 පිළිස්සූ හුණු වල ප්‍රයෝජන කීපයක් පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.

1.කැල්සියම් කාබයිඩ් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා පිළිස්සූ හුණු යොදා ගනී.

2.දිය ගැසූ හුණු සහ කිරි හුණු නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා පිළිස්සූ හුණු යොදා ගනී. (දිය ගැසූ  හුණු නිෂ්පාදනය කරනුයේ පිළිස්සූ හුණු වලට ජලය එක් කිරීම මගිනි.)

3.විරංජන කුඩු නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා පිළිස්සූ හුණු යොදා ගනී.

4.පසේ ආම්ලිකතාව අඩු කිරීම සඳහා පිළිස්සූ හුණු යොදා ගනී.

5.ලෝහ නිස්සාරණය කිරීම සඳහා පිළිස්සූ හුණු යොදා ගනී.

 පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය ආශ්‍රිත පහත ප්‍රශ්ණ වලට පිළිතුරු සපයන්න.

1.පිළිස්සූ හුණු නිෂ්පාදනය කිරීමේ ක්‍රමවේදය කෙටියෙන් විස්තර කරන්න.

2.මෙම ක්‍රමයේ දක්නට ලැබෙක අවාසි මොනවා ද?

3.පිළිස්සූ හුණුවල ප්‍රයෝජන 4 ක් නම් කරන්න.