කළමනාකරණය 01
කළමණාකරණය යනු යම් සංවිධානයක අරමුණු සහ පරමාර්ථ කාර්යකෂම හා සඵලදායීව ඉටුකරගැනීම සදහා එම සංවිධානය සතුව පවතින භෞතික හා මානව සම්පත් සැලසුම් කිරීම, සංවිධානය කිරීම, නායකත්වය, අභිප්‍රේරණය, සන්නිවේදනය හා පාලනය කිරීමේ ක්‍රියාවලියයි.
ඉහත නිර්වචනයට අනුව කළමණාකරණයේ ප්‍ර‍ාන මූලිකාංග හයක් හදුනාගත හැකිය. ඒවා නම්,
- සැලසුම් කිරීම
- සංවිධානය කිරීම
- නායකත්වය
- අභිප්‍රේරණය
- සන්නිවේදනය
- පාලනය
වේ.
දැන් අපි ඉහත දැක්වූ කළමණාකරණයේ මූලිකාංග පිළිබදව විමසා බලමු.
1. සැලසුම් කිරීම / සැලසුම්කරණය
සැලසුම්කරණය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ යම් සංවිධානයක් විසින් ඉටුකර ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන අරමුණු සහ පරමාර්ථ මොනවාද යන්න තීරණය කිරීමේත් එම අරමුණු හා පරමාර්ථ කෙසේ ඉටුකරගන්නේද යන්න තීරණය කිරීමේත් ක්‍රියාවලිය යි.
සැලසුම් කිරීමේ ක්‍රියාවලියේදී ආයතනයක් විසින් තම අරමුණු හා පරමාර්ථයන්ද ඒවා ඉටුකර ගැනීමට අදාළ උපායමාර්ගයන් ද ඇතුළත් කොට ලිඛිත සැලැස්මක් සකස් කරනු ලබයි. මෙසේ සකස් කරනු ලබන සැලසුමක් ඵලදායී එකක් වීමට නම් එය පහත සදහන් ගුණාංගවලින් සමන්විත විය යුතු වේ. එසේ නොවන සැලසුම් ඵලදායී නොවන ඒවා වේ.
හොද සැලසුමක ගුණාංග
♦ අදාළ සැලැස්ම ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කළ හැකි එකක් විය යුතුයි.
♦ නම්‍යශීලී විය යුතුය. එනම් සැලැස්ම ව්‍යාපාරයේ වෙනස්වන තත්ත්වයන්ට අනුව වෙනස් කරගැනීමේ හැකියාවක් පැවතිය යුතුයි.
♦ සංවිධානයේ අරමුණු හා පරමාර්ථවලට ළගාවීමේ හැකියාවක් පැවතිය යුතුයි.
♦ අදාළ සැලැස්ම කාර්යකෂම විය යුතුයි.
♦ සැලැස්මට අදාළ සෑම පාර්ශවයකට ම අදාළ සැලැස්ම තේරුම්ගැනීමේ හැකියාවක් පැවතිය යුතුයි.
♦ සැලැස්ම සකස් කිරීම සදහා දරන ලද පිරිවැයට වඩා වැඩි ප්‍ර‍තිඵලයක් ලැබිය යුතුයි.
සැලසුම්කරණයේ වාසි
♣ සංවිධානයේ කාර්යයන් පහසුවෙන් ඉටුකරගැනීම සදහා මගපෙන්වීමක් ලබාදීම
♣ ආයතනයේ විවිධ අංශවල උපායමාර්ගයන් අතර එකගතාවක් ඇතිකිරීමට දායක වීම
♣ සංවිධානයේ විවිධ දෙපාර්තමේන්තු අතර සම්පත් බෙදාහැරීම සදහා මගපෙන්වීමක් ලබාදීම
♣ සංවිධානයේ පැවැත්ම සම්බන්ධව ආරකෂාකාරී පියවරක් වීම.
සැලසුම්කරණයේ අවාසි
♣ පුලුල් සහභාගිත්වය නොමැතිවීමෙන් වන අවාසි
♣ අනම්‍ය වීම තුළින් වන අවාසි
♣ කාලය සහ පිරිවැය අපතේ යා හැකි වීම
සැලැස්මක් සකස් කිරීමේ දී පියවරයන් කිහිපයක් අනුගමනය කිරීමට සිදුවේ. ඒවා පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.
1. සංවිධානයට ඇති අවස්ථා සහ සහ ගැටලු හදුනාගැනීම
සංවිධානයට අදාළ අභ්‍යන්තර හා බාහිර සාධක පිළිබදව අධ්‍යයනය කර ඒවායේ හිතකර අහිතකර ප්‍ර‍තිඵල පිළිබදව අධයයනය කිරීමක් කළ යුතු වීම.
2. අරමුණු පිහිටුවීම
ආයතනය විසින් අනාගතයේදී ඉටුකරගැනීමට බලාපොරොත්තු වන දෑ අරමුණු නම් වේ. සැලසුම්කරණයේදී අදාළ අරමුණු ඉටුකරගන්නා කාලසීමාව පිළිබදව ද අවධානය යොමු කළ යුතුය
3. සැලසුම් පරිශ්‍ර‍ය ගොඩනැගීම
විවිධ මූලාශ්‍ර‍යන්ගෙන් සපයාගත් තොරතුරු පදනම්ව සංවිධානයේ ක්‍රියාකාරකම් පුරෝකථනය කිරීමක් කළ යුතුය.
4. විකල්ප සැලසුම් සකස් කිරීම
නිශ්චය කරගත් අරමුණු ඉටුකර ගත හැකි මාර්ගයන් ගණනාවක් පැවතිය හැක. එම එක් එක් මාර්ගවල වාසි අවාසි පිළිබදව අධ්‍යයනය කිරීමක් මෙහිදී සිදුවේ.
5. යෝග්‍යතම සැලැස්ම තෝරාගැනීම
ඉහත පියවරේදී කළ අධ්‍යයනයන් අනුව වැඩිම වාසියක් හා අඩුම අවාසියක් ඇති සැලසුම තෝරාගැනීම
6. ආධාරක සැලසුම් පිළියෙළ කිරීම
මූලික සැලැස්ම තෝරාගත් පසු එය ක්‍රියාත්මක කරවීමට අවශ්‍ය අනෙකුත් සැලසුම් පිළියෙළ කිරීමයි. උදා - යන්ත්‍රෝපකරණ මිලට ගැනීම, සේවකයන් බදවාගැනීම ආදී ....
7. අයවැය ලේඛන සැකසීම
සැලසුම ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී අදාළ වන දත්තයන් සංඛ්‍යාත්මකව ඉදිරිපත් කිරීම
8. සැලැස්ම ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කර ප්‍ර‍තිඵල මැනීම
පිළියෙළ කරගත් සැලැස්ම අපේකෂිත ප්‍ර‍තිඵල ලැබෙන අයුරින් ක්‍රියාත්මක කිරීම
ඉතිරිය ඊළග ලිප‍ියෙන්......
