නූතන පද්‍ය - සමනලයා රසවිඳුම

සමනලයා - ආනන්ද රාජකරුණා

පරිසරය සුන්දරය. එහි නෙක වූ සුන්දර සත්වයෝ ද ශාකයෝ ද බොහෝ වෙති. මේ සුන්දරත්වය පරිසරය දෙස ආශාවෙන් දෑස් හෙලන කවරෙක් හට වුව ද අපූර්වත්වයක් සේ පෙනී යනු නො අනුමානය. සමනලයා යනු ද පරිසරයේ වාසය කරන සුන්දර වූ පාරිසරික වස්තුවකි. දකින දන නෙත තුටු කරන්නෙකි. එවන් සුන්දර සමනලයකු ගේ දෙස නිසොල්මනේ බලා හිඳින කළ කොතෙක් නම් අපූර්වත්වයක් චමත්කාරයක් අත්විඳිය හැකි ද? කොළඹ යුගයේ වැඩිහිටි කවි පරපුර නියෝජනය කරන ජේෂ්ඨ කවියෙකු වන ආනන්ද රාජකරුණාවන්ගේ "සමනලයා" කවි පෙළ තුළින් නිරූපණය වන්නේ ද එවන් අත්දැකීමකි.

කුඩා දරුවකු ලෝකය සංජානනය කර ගන්නා ක්‍රම අතරින් මූලික ම වන්නේ වැඩිහිටියන්ගෙන් සම්ප්‍රේෂණය කරගන්නා ඥානයයි. එහෙත් බොහෝ වැඩිහිටියන් දරුවා හට ලෝකය අවබෝධකර දී ම වඩාත් මටසිලිටි ලෙසින් සිදුකිරීමට උත්සුක නොවෙයි. එබැවින් අහස, ඉර, හඳ, තාරකා, සොබා දහමේ සංසිද්ධි, සතුන් ගේත් පක්ෂීන් ගේත් ස්වභාවයන්, මලෙක මොළකැටි බව සේ ම සුසුවඳ ආදියත් වඩාත් සෞන්දර්යාත්මක ලෙසින් වින්දන ගත කර ගන්නට දරුවන් හට ඉඩ ලැබෙන්නේ අල්ප වශයෙනි. ආනන්ද රාජකරුණා වැනි කවීන් ගේ කාව්‍ය නිර්මාණයන් එකී අඩුව පුරවාලමින් පරිසරයත් පරිසරයේ සුන්දර සතුන් හා සංසිද්ධීනුත් වඩාත් චමත්කාරවත් අයුරින් නිරූපණය කරමින් ළමා මනසට ඒවායේ සොඳුරු බව සෞන්දර්‍යවාදී ලෙසින් විඳින්නට ඉඩ හසර සාදා දෙයි. කුඩා දරුවකු පරිසරයේ වෙසෙන සමනලයෙකුගේ සුන්දරත්වය විඳින ආකාරයත් සමනලයා හා සම්මුඛ වීමේදී දරුවා සමනලයාට ළෙංගතුව අමතන ස්වභාවයත් අපූර්ව ලෙසින් මෙ'කව සඳහා වස්තු විෂයව ඇත.

"නුබ තල ළහිරු බබළයි උනුසුම්‍ ය පවන්
බිඟු කැල උරයි වනමල් රොන් රසය නවන්
එහි ලොල නොවී පියඹා ආ ගමන මෙවන්
සමනොල මිතුර නුඹටයි මගෙ ආයුබොවන්"

ළා හිරු කිරණ නැගෙනහිර ඉසව්වෙන් අහස් කුසින් පොළෝ තලයට ගලා එන සුන්දර උදෑසනක හමා එන සුළං දහර ද උනුසුම් ය. ඒ අරුණාලෝකයත් උනුසුම් මදනලත් අතරින් පියඹන මල් රොනින් මත් වෙන බමර ගුමු ගුමු නද මෙවන් උදයක සවන් යොමු කොට පරිසරය විඳින කවරෙකු හට වුව නුහුරු නුපුරුදු නැත. මලින් මල පියඹා දලින් මල් මධු උරා බොන එවන් උදෑසනක දරුවා හා සමනලයා මුණ ගැසෙයි. කවිය තුළ මැවෙන සුන්දර පරිසරය සැනෙන් මන්ස් සිතුවමක් සේ හදබිතෙහි ඇඳෙයි. ළාහිරු අතරින් මිමැසි පොරෙන් මිදී මල් දැක ලොබ නොවී තමාවෙත එන සමනලයා පිලිබඳ දරුවාගේ සන්තානයේ ඇත්තේ ප්‍රේමයකි; ස්නේහයකි; ආදරණීය හැඟුමකි. ඒ නිසා ම දරුවා "ආයුබෝවන්"කියා සමනලයා අමතනවා පමනක් නො ව සිය හදවතේ උතුරන හිත මිතුරු සෙනෙහස නිසාවෙන් "සමනොල මිතුර" යනුවෙන් ද ආමන්ත්‍රණය කරයි.

"තඹ රන් සුනෙන් හෙබි සිරියල් තලාවක
සුබ සිරි හඳුන්වා සුපුරුදු වෙලාවක
සිඹ සිඹ කුඩා ගස් වන මල් බලා නෙක
නුඹ ආ ගමන සීපද ගායනාවෙක"

සමනලයා දැකුම ඇසට මෙන් ම සිතට ද ප්‍රිය උපදවයි. ඈත ඉසව්වක තඹ රන් සුනු පැහැ විසුල සිරියල් තලාවක හිඳ දරුවා හමුවන්නට පියඹා එන සමනල මිතුරාගේ ගමන් ලතාව සුන්දරය; විචිත්‍රය, ඇස ද සිත ද තුටු පහටු කරන්නේ ය. සුබ මුහුර්තයක් සේ දෑස් අභියසට පියඹා එන අලංකාර සමනල ගමන නිරූපණයෙහිලා යෙදෙන කවි බස නිරුත්සාහකව ම සහෘද මනේන්ද්‍රිය තුළ ඒ ගමන් ලීලාව ද නිරූපිතය. ඒ වෙනුවෙන් කවියා භාවිතයට ගන්නේ "සිඹ සිඹ කුඩා ගස් වන මල් බලා නෙක - නුබ ආ ගමන සීපද ගායනාවෙක" යන දෙපැදිය පමණි. එහෙත් ඉන් රස නිරස නැත. "සිඹ සිඹ" යන අනුප්‍රාසය මොහොතකට මලින් මල සෙමින් සිය මුව තබමින් ලාලිත්‍යයෙන් පියඹන අපූරු ගමන් රටාව දෘෂ්‍යමාන කරයි.

"ගන නිල් තණග පිනි ටික ටික මැකෙද්දී
සුවිසල් අරුණු දද පෙරඹර දිලෙද්දී
රොනවුල් සුළං රැළි දකුණෙන් වැදෙද්දී
සිරියල් බිමක විඳ නුඹ හිරු නැගෙද්දී"

කවි බසින් වැනෙනුයේ සමනල සිරි අසිරිය පමණක් ම නොවෙයි. එය පරිසරයේ ස්වරූපයත් වඩාත් විචිත්‍රව නිරූපණය කරයි. "අරුණු දද" යනුවෙන් රූපකාර්තවත් කෙරෙන අරුණු කිරණ පූර්ව දිශාවෙන් මහ පොළොවට පැමිණ ගන නිල් තණ පත් අග ඇති පිණි බිඳු සිඹින මේ උදෑසන මොන තරන් නම් විචිත්‍රද, ඒ අතර වාරයේ දකුණු දෙසින් හමා එන සුළඟේ ඇත්තේ මල් මධු සුවඳය. එවන් මොහොතක සමනලයා සිරියල් බිමක හිඳ පියඹා එනු ඇතැයි අපේක්ෂාවය. මේ සියලු සුන්දර පාරිසරික සංසිද්ධි කුඩා දරුවාගේ සංජානනය වඩාත් ඉහලින් ඔසවා තබයි.

"හේන් වල මුවන් වට පිට බලද්දී
රාං කුරුල්ලන් තුති ගී ගයද්දී
පාන්දර හීං හිරිකඩ වැටෙද්දී
නේන් හඳුනන්ට බැහැ මල් පිපෙද්දී"

මේ අපූර්ව උත්ප්‍රේක්ෂාලංකාරයකි. සමනලයා මලක් යැයි සෘජුව නොපැවසෙයි. එහෙත් පද්‍යයේ අවසන් පාදයෙන් " නේන් හඳුනන්න බැහැ මල් පිපෙද්දී" යනුවෙන් කෙරෙන් ඇඟවුම සමනලයා මලක් සේ ම වගට සාක්ෂය සපයයි. සමනලයකු මලකට සමාන කොට දැක්වීම අතිශයෝක්තියක් වුව ද එමගින් කැටිවී එන මිහිර අපමනය. එසේම සමනලයා පිළිබඳ ලියැවෙන පද්‍ය පන්තියක් වූ පමනින් කවියා එකී තේමාවට ඇලී ගැලී සමනලයා ගැනම නොපවසයි. තේමාව අවට පරිසරයේ ස්වභාවයන් සමග ද අපූර්ව ලෙසින් ස්පර්ශ කරවයි. සමනලයා පියඹා ඇදෙන්නේ හිමිදිරියේය. ඒ මොහොතේ හේන් වල මුවන් ය. රාං කුරුලු ගීතිකාවන් ය. එපමණක් නොව හීන් හිරිකඩය. පාන්දර සිහිලසය. එවන් මොහොතක සීතලේ ම මල් පිපෙයි. මේ සියල්ල අතරින් සමනලයා පියඹා එයි. නමුත් දරුවා ට පැනයක් ඇත. "නේන් හඳුනන්ට බැහැ මල් පිපෙද්දී" යනුවෙන් දැක්වෙන පද්‍ය පාදය මගින් එකී පැනය ද සංකේත වෙයි. පාන්දර මල් පිපෙන පරිසරය පුරා මල් වාරම් ය. ඒ මල් ලියකම් අතරින් එන සමනලයා ද මලක් වැනි නොවේ ද? ඒ නිසාවෙන් දරුවා ගේ නෙත් වලට සමනලයා මල් වලින් වෙන්කොට හඳුනාගත නොහැකිය. ඒ තරම් ම සමනලයා සුන්දරය; විචිත්‍රය; චමත්කාරජනකය.

සමනලයා මලකට සමාන කිරීම බොහෝ කවීන් ද සිදුකර ඇති කාව්‍ය උදාහරණ ද හෙල කවි කෝෂ්ටාගාරයේ දුර්ලභ නැත.

"මහ පුදුමෙකි - මලෙක මලකි
නැහැ එහි සකි - සමනලයෙකි"
- කුමාරතුංග මුනිදාස-

පෙර අදහසට ම සමාන අදහසකින් යුතුව වරක් කුමරතුඟු මුනිදසුන් විසින් ද උක්ත කවෙහි පරිදි සමනලයා වනා ඇත්තේ සැබැවින් ම සමනලයා මලක් සේ ම සුන්දර නිසා විය යුතුය.

"තම තුනු කැලුම් සිලිලෙන් නැහැවෙවී වරෙන්
මල් වාරමක ගතියෙන් නැහැවෙ වරෙන්
කවුරුත් නුඹට ආදරෙයැයි එදැන වරෙන්
සමනොල පුෂ්පරාගය මා ළඟට වරෙන්"

දරුවාගේ සන්තානයෙහි සමනලයා පිළිබඳ ඇති හැඟීම "සමනොල පුෂ්පරාගය" යන රූපකාර්ත පදය මගින් සූචිත ය. පුෂ්පරාග මානික්‍යක් තරමට ම සමනලයා ද වටියි. සොබා දහම විසින් නිර්මාණය කර ඇති සමනලයන් සැබැවින් ම සොබා දහමේ අනගි දායාදයන් ය. ඒවා මාණික්‍යන් තරම් ම වටින්නේ ය. "කවුරුත් නුඹට ආදරෙ යැයි" යන යෙදුම අතිශය ප්‍රභලය. මේ මොහොතෙහි පවා සොබා දහමට එහි වෙසෙන ජීවීන් ට වින කරන නරුම මිනිසුන් මේ ලොව ඇති බව අපි දනිමු. එහෙත් එසේ නොවන බොහෝ දෙනා මේ පරිසරයටත් පරිසරයේ වෙසෙන්නන්ටත් ආදරේ ය. දරුවා නියෝජනය කරන්නේ එම පාර්ශවය ය. .

තේමාව වර්ණනයේ දී යොදා ගන්නා කවි බස රසැතිය. වරෙක විදග්ධ භාෂා ඇසුරෙන් යොදා ගන්නා " නුබ තල ළහිරු", "අරුණු දද", "ගන නිල් තණග", "සමනොල පුෂ්පරාගය" ආදී වාග් මාලාවක් මෙන් ම කටවහරේ එන "හේන් වල මුවන්", "හීං හිරිකඩ", "නේන් හඳුනන්ට" ආදී සරල වාග් මාලාවත් කවියට අපූර්ව සෞන්දර්යාත්මක බාවයක් ගෙන දෙයි.

"සමනොල මිතුර නුබටයි මගෙ ආයුබොවන්"
"සමනොල පුෂ්පරාගය මා ළඟට වරෙන්" යනාදී පද්‍ය ඛණ්ඩයන් මගින් කවියේ ඇති සංවාදශීලී භාවය නිරූපණය වන අතර එමගින් කවියට අපූර්ව සජීවිත්වයක් ආරෝපණය වෙයි. ඒ සජීවී භාවය තව තවත් තීව්‍ර කෙරෙන්නේ අවසන් පද්‍යයේ දී ය. මෙතෙක් කවිය ගලා ගිය ස්වරූපයෙන් මදක් වෙනස්ව විධික්‍රියා ස්වරූපයේ පදයක් වන "වරෙන්" යන එකම පදය පද්‍ය පාද හතරෙහිම අගට යෙදීම ඊට හේතුව ඇත. එසේ ම "සිඹ සිඹ", "ටික ටික", "වට පිට" යනාදී අනුප්‍රාසාත්මක ලක්ෂනයන්ට නෑ කම් කියන පද භාවිතයෙන් ශබ්ධාර්ත ස්මතු වී ම ද කවියේ රසවත් බව තවත් වර්ධනය කරයි.

කවියක් ඇසින් දැක විඳීම ම පමණක් කවියේ සාර්තකත්වයක් නොවන්නේ සාර්තක කවියක් ඇසින් දැක මනසින් ද සිතුවමක් සේ ඇඳ විඳගත හැකිවන නිසාය. එනම් වින්දනීය කවියක් සංකල්ප රූප ගෝචර කිරීමෙහිලා සමත්කම් දක්වයි. අනඳ රාජකරුණාවන් ද,

"සිඹ සිඹ කුඩා ගස් වන මල් බලා නෙක"
"සුවිසල් අරුණු දද පෙරඹර දිලෙද්දී" ආදී පද්‍ය පාද මගින් සංකල්ප රූප සහෘද හදෙහි අඳින්නාවූ ස්වරූපය වින්දනීය ය. එහෙත් ඊටත් වැඩි චමත්කාරයක් උපදවමින් එක ම කවියක දී ශ්‍රව්‍ය ගෝචර, දෘෂ්‍ය ගෝචර මෙන් ම ස්පර්ෂ ගෝචර සංකල්ප රූප මවන්නට රාජකරුණාවන් සමත්ව ඇත්තේ එතුමා සතු ප්‍රතිභාන්විත කවිත්වය නිසා විය යුතුය. දෘශ්‍ය ගෝචර සංකල්ප රූපයක් අඳිනු ලබන "හේන්වල මුවන් වට පිට බලද්දී" යන පද පෙළ ද " ශ්‍රව්‍ය ගෝචර සංකල්ප රූපයක් ජනිත කරන "රාං කුරුල්ලන් තුති ගී ගයද්දී" යන පද්‍ය පාදය ද ස්පර්ශ ගෝචර ව විඳගත හැකි "පාන්දර හීං හිරිකඩ වැටෙද්දී" යන පද්‍ය පාදය ද අන්තර්ගත කවි පෙළ ඊට සාක්ෂය දරයි. ඊට අමතර ව "අරුණු දද", "සමනොල පුෂ්පරාගය" වැනි රූපකාර්තවත් පද ද කවියට මනා ආලෝකයක් සපයයි.

මේ සොඳුරු වූ ද සුලලිත සුමට වූ ද රසින් පෝෂිත වූ ද බසින් හැඩවූ පැදි පෙළ රචනයේදී කවියා කතක දරුවා බවට පත්ව උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් කවිය නිමවයි. සමුදුරු ගොස් විරිත කවියේ තේමාවට වඩාත් සුගායනීය වූ ගුණයක් ගෙන දෙයි.

මේ සියල්ල මනා කොට මෙ'කව ගලපන රාජකරුණාවෝ කවිය මගින් ගැඹුරු දෘෂ්ටියක් ගොඩනගයි. එනම්, සොබා දහමටත් සොබා දහමේ වෙසෙන්නන්ටත් එහි සංසිද්දීන්ටත් එකසේ ම ආදරය කළ යුතු බව ය. එසේ ම ඒ සියලු සුන්දරත්වයන් විඳීමට හුරුවීම මගින් සෞන්දර්‍යවාදී දරුවකු බිහිවන බව ද දෘෂ්ටි ගතවෙයි. මේ අනුව එවන් ගැඹුරු අරුතින් පොහොසත් ආනන්ද රාජකරුණාවන් ගේ සමනලයා පද්‍ය පන්තිය එදත් අදත් හෙටත් ළමා මෙන් ම වැඩිහිටියන් ට වුව ද අපූරු ජීවිතාලෝකයක් උත්පාදනය කර දෙන කවි පෙළක් යැයි පැවසීම සාධාරණය.

© ගයාන් අබේසිංහ

පහත ලින්කුව මගින් සමනලයා පද්‍ය පන්තියේ රසවින්දනය ශ්‍රවණය කළ හැක.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1508840499296840&id=100005127122218