සිඛ වළඳ හා සිඛ වළඳ විනිස
.jpg)
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් සුවිශේෂි කොට සංඝ සමාජයට දේශනා කළ වදාළ එමෙන්ම සංඝ සමාජයට ඉතා වැදගත් වන සහ ගැඹුරින් සාවදානව සාකච්ඡා කළ යුතු “ විනය ” පිළිබඳව ඉතා කෙටියෙන් කරුණු දැක්වීම සැබවින්ම අපහසු කාර්යක් වුවද මෙහි කතුවරයා එම අපහසු කාර්ය පහසුවෙන් ඉටුකර තිබීම සහ එයම මුඛ්‍ය පරමාර්ථය (සරිත් වරිත් සිඛ සැකෙවින් කියෙනෙම්) කර ගැනීම ද ආශ්චර්යයකි.සිඛ වළඳෙහි පැණෙන මෙම සුවිශේෂි සංක්ෂිප්ත රචනා ශෛලියට උදාහරණ රාශියකි.
“ පිසුණු කියානම් ”
“ගිරිති කවානම් ”
“ දියෙහි කෙළීනම් ”
“ පොළෝ කණනු කණවනු ආදී කෙරේ නම් ”
“ ගස් තුරුලිය ආදී කලතුරුවා නම් ”
වෙසෙසින්ම පාරාජිකා වැනි සුවිශේෂි විනය ශික්ෂා පදයක් වුවද අන්තර්ගත කරුණු අඩු නොකොට සරලව ,නිදහස්ව,නිවහල්ව සංක්‍ෂිපත කිරීමට තරමි කතුවරයා සමත් වී තිබීම විශ්මය ජනකය. කතුවරයා මෙලෙස විනය ශික්ෂා පද කෙටි කිරීමට පෙළඹීමට ඇත්තේ මෙය සමාජය විසින් වන පොත් කරගෙන ධාරණය කරගත යුතු නිසා විය යුතුය. මෙහි බස සංක්ෂිප්ත ඕජෝ ගුණයෙන් යුත් සුගම භාෂා ශෛලියකි. සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස කතුවරයාට අනන්‍ය ස්වතන්ත්‍ර ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක් හෙවත් රචනා ශෛලියක් මෙහි දිස්වේ. මෙම කෘතියෙහි භාෂා විලාශය විමසීමේ දී හමුවන සුප්‍රකට කරුණක් වශයෙන් සිංහලයට නව පණක් ලබා දෙමින් “ ඕජෝ ” ගුණ සුවඳ වහනය වන ගද්‍ය කාව්‍යමය රීතියක් ප්‍රතිපාදනය කරන්නා වූ කතුවරයා විනය ශික්ෂා පද ද මනරම් කාව්‍යමය ගුණයෙන් යුතුව මතු කිරීමට සමත්ව ඇති බව පෙනේ.
දීර්ඝ දහම් කරුණු සංක්ෂිප්ත කිරීමට කතුවරයා සතුව පැවති සහජ හැකියාව මනාව නිරූපණය වන අවස්ථාවක් ලෙස වසරේ මාස දොළසට අයත් පොහොය දොළොස සංක්‍ෂිප්තව හඳුන්වා දී ඇති අයුරු පෙන්වා දිය හැක. වර්තමානයෙහි ද බහුල වශයෙන් යම් යම් දේ මතක තබා ගැනීමට දිගු පුවත් ආදියෙහි මුලකුර පමණක් ගෙන කවි,ගාථා,විහිළු,තහළු,කථා ආදිය නිපදවාගෙන එය මතකයේ තබා ගනී. ඒ අනුව මෙහි කතුවරයා ද පොහෝ දොළොසේ මුල් අකුරු දොළොස පමණක් ගෙන එය මතක තබා ගැනීමට කාව්‍යමය ස්වරූපයෙන් ඉදිරිපත් කරයි.
“ බ පො නි ව උ න කෙළෙ වෙ ඇ බි හි දු මැ නොකෙළේ ”
මෙඟින් කතුවරයාගේ සංක්ෂිප්ත වෛශාරද්‍ය භාවය මෙන්ම පාඨකයාට මතක තබා ගැනීමට අවශ්‍ය හැකි උපරිමයෙන් කෘතිය රචනා කිරීමට උත්සාහ දැරීම ද පෙනේ.
වෙසෙසින්ම පාලි උක්ති හෙළ බසට පෙරලීමේ දී ඒවා සඳහා අත්‍යාවශ්‍යයම අර්ථ ප්‍රකාශන,ප්‍රාණවත් උක්ති පරිහරණය සඳහා විශෘරද වාගාධිපති භාවය නොඅඩුව කතුවරයාට පිහිටා ඇති බව පෙනේ. කතුවරයා පාලි උක්ති සරලව හෙළයට බිඳගෙන ඇත. පාලි උක්ති හෙළයට බිඳ ගැනීමේ දී සිංහල බසට අනන්‍ය ස්වාධීන මාවතක් විවර කිරීම කතුවර අපේක්‍ෂාවයි. මෙමඟින් ඔහු තුළ පැවැති අමිශ්‍ර සිංහල භාෂා කෞශල්‍යය ද මනාව ප්‍රකට වේ.
පාරාජිකා ඝ පරිජි
පාචිත්ති ඝ පචිති නිස්සග්ගි ඝ නිසැඟි
කායසංසග්ගරාග ඝ කාසසගරා
දුක්කටා ඝ දුකුලා
අදින්නාදානා ඝ අයිනාදන්
උත්තරාසංඝ ඝ උතුරු සඟ
ඌනපක්ඛබන්ධන ඝඋනුපස්බාන්
වච්ඡදොණි ඝ වස්දෙණි
පටිග්ගහණ ඝ පිළිගහන
මෙමඟින් කතුවරයාගේ සුවිශේෂී පරිවර්තන හැකියාව සුදිලේ. මෙලෙස පාලි වචන හෙළයට සරලව,ස්වාධිනව පරිවර්තනය කරගැනීම නිසා ඒවා පාඨකයාට කිසිඳු ආගන්තුක බවක් නොඑළවන නිසා එය මැනවින් පාඨකයාට ග්‍රහණය කර ගැනීමට ද පහසුය. වෙසෙසින්ම මේ අනුව අනුරාධපුර ගද්‍ය භාෂාව බොහෝ වට අමිශ්‍ර සිංහලය පදනම් කරගෙන නිවහල්ව වැඩී ඇති බව ද අනාවරණය වේ. වත්මන් සිංහලයෙහි විද්‍යමාන නොවන එහෙත් පැරණි සිංහලයෙහි විද්‍යමාන වූ පැරණි යෙදුම් රාශියක් ද සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් විද්‍යමාන වේ.
- අකවටු පරඟලා
- හෙටු පාදුකා
- සලාතුර මැඩිලිපත
- ගිරිතිකවා දහපා
- දියටනු ලසා
පොළොන්නරු ගද්‍ය රීතිය සමඟ අනුරාධපුර ගද්‍ය රීතිය තුලනාත්මකව සැසඳීමේ දී අනුරපුර ගද්‍ය රීතිය වැඩි වශයෙන් පාලිය ඇසුරු කළ අයුරු සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් පමණක් නොව දම්පියා අටුවා ගැටපදයෙන් ද පැහැදිලි වේ. මෙහි කතුවරයා අමිශ්‍ර සිංහලය පමණක් නොව පාලි මිශ්‍ර ගද්‍ය ශෛලිය ද තම රචනාවට භාවිත කරගෙන ඇත.
“ ඉදං මෙ භන්තෙ විවරං සාමං සුත්තං විඤ්ඤාපෙත්වා තන්තවායෙහි වායාපිතිං නිස්සග්ගිය ඉමාහං අයස්මතො නිස්සාමි ’යි ”
“ ඉදං මෙ භන්තෙ ලාභං පරිණතං ..............................ඉමාහං අයස්මතො නිස්සජාමි යි .පැවිදි කෙනෙක් හට නිසජා ඇවැත් දෙසන්නේ ”
සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට සමකාලීනව රචනා වූ දම්පියා අටුවා ගැටපදය බහුලව සංස්කෘත ඇසුර ලබාගත්ත ද අප කතුවරයා පහත දැක්වෙන සංස්කෘත වචන කීහිපය හැර වෙනත් සකු වදන් යෙදීමට උත්සාහ දරා නොමැත.
- පූර්ව කෘත්‍ය දෙපක්‍ෂයේ
- පූර්ව කාලීන මාත්‍රයකුදු
- පූර්ව කරණ කායප්‍රසාද
- අභිප්‍රාය අර්ථමාත්‍ර
- ඍතුවකට කුලසංග්‍රහ
- එහෙත් මෙහි කතුවරයා පාලි වචන බහුලව භාවිත කරගෙන ඇත.
- සමනතාපත්ති
- පදසෝධම්
- සකසඤ්ඤායෙන්
- ඣානාදිධර්මයන්
- සත්ධඤ්ඤායෙන්
මෙහි කතුවරයාගේ රචනා ශෛලියේ සුවිශේෂිතා අතර “ අනාගත කාලික ආඛ්‍යාත” භාවිතය ප්‍රධාන වේ. “ න්නේ ” සහිත ප්‍රත්‍ය වර්තමාන කෘදන්ත රූපයක් බවත් එහෙයින් සිංහල භාෂාවෙහි අනාගත කාලික අඛ්‍යාත රූපයක් නොවන බවත් බොහෝ වියතුන් විසින් ඉදිරිපත් කෙරෙන තර්කයකි. කෙසේ වෙතත් දඹදෙණි යුගයේ දී වියරණ ඇදුරන්ට අවශ්‍ය වූ අනාගත කාලික ආඛ්‍යාත පිළිබඳ කතිකාව ක්‍රි:ව 09 - 10 සියවස් වලදී ද (අනුරපුර යුගය) සමාජයේ පැවති බවට සාධක සපයමින් සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙහි මෙසේ දක්වා ඇත.
“ සමවජිමි,සමවැජිමි,සමවජින්නෙමි ”
මෙම ක්‍රියාපද තුන අතීත,වර්තමාන,අනාගත යන ත්‍රෛකාලික ක්‍රියා පද ලෙස යොදාගෙන ඇත. “ සමාපජ්ජාමි,සමාපජ්ජි,සමාපජ්ජිස්සාමි” යන පාලි ත්‍රෛකාලික ආඛ්‍යාත සඳහා මේවා භාවිත කර ඇත. මේ අනුව සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස කතුවරයා අනාගත කාලික ආඛ්‍යාත පිළිබඳව ඌනතාවය පිරිමසා ගැනීමට උත්සාහ දරා ඇත. එය සිංහල ග්‍රන්ථ කර්තෘන් අතර සිදුවී ඇති දුලබ සිදු වීමකි.
මෙහි භාෂා ස්වරූපය විමසීමේ දී එය අනරපුර ගද්‍ය බසෙහි විකාශනය වීම පමණක් නොව සුවිශේෂි වාග් විද්‍යාත්මක සිංහල භාෂා ලක්‍ෂණ මතු කිරීමද කැපී පෙනේ. වාග් විද්‍යාත්මකව මෙහි භාෂාව මධ්‍ය සිංහල යුගයට අයත්ය. ඒ අනුව මෙම කෘතියෙහි භාෂා පරිණාමීය සාධක අතර ස්වරිතය (්ජජැබඑ) නොවූ පදාන්ත ස්වරය ලොප් වීම හේතුවෙන් හලන්ත ශබ්ද පහල වීම විශේෂිතය.
විශේෂ ඝ විසෙස ඝ වෙසෙස ඝවෙසෙස්
රඤ්ජන ඝ රජත ඝ රජන්
ප්‍රතික්‍ෂේප ඝ පටික්ඛේප ඝ පිළිකෙව ඝ පිළිකෙව්
භොජන ඝ බොජුන ඝබොජුන්
පරිකම්ම ඝ පිරිකම් ඝපිරියම්
මීට අමතරව මෙහිදී “ ස්වර භක්තිය ” නම් වාග් විද්‍යාත්මක භාෂා රීතිය ද භාවිත වී ඇත.
සුක්ක ඝ සුකුරු
සුක්ක විසට්ඨි ඝ සුක්විසැටි
තව ද ආදී ස්වරය (මුල් ස්වරය ) ලොප් වීමද මෙහිදී ප්‍රකට භාෂා පරිණාමීය සාධකයකි.
උපාහන ඝ උවහන් ඝ වහන්
උත්තම ඝ තුම්
සංයුක්ත ව්‍යඤ්ජන කේවල ව්‍යඤ්ජන අක්‍ෂර බවට පරිවර්තනය ද වී ඇත.
අද්ධාන ඝ අධන් ඝ අදන්
උන්මත්ත ඝ උමතු
අධිට්ඨාන ඝ ඉටන්
විකප්පන ඝ විකපුන්
පාචිත්තිය ඝ පචිති
මීට අමතරව ජු,දු,ජ්,ද්.ත්, යන මේ නිපාත පද ද යෙදී ඇත.
(ජ් නමුජ් , ජු තැනුජ්) ශිලා ලේඛන වල මෙන් පූර්ව ක්‍රියාව “ අය් “ ලෙස මෙහි යෙදී ඇත. අනුරපුර යුගයේ ශිලා ලේඛන බසෙහි හලන්ත අකුරු සහ බහුලව ස්වර අකුරු භාවිත කර ඇති අතර සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස අනුරපුර සෙල් ලිපි බසට වඩා ක්‍රියා රූපයන් ද යොදාගෙන ඇත. මෙහි “ එව් සහ ජ ” නිපාත ද බහුලව යොදාගෙන ඇත.
ඒ අනුව මධ්‍ය සිංහල යුගයට අයත් භාෂා විලාශයක් මතු කරන සිඛවළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් අනුරපුර ගද්‍ය බසෙහි ස්වරූපය මෙන්ම සුවිශේෂී පරිණාමීය භාෂා සාධකයන් ද කතුවරයාගේ අග්‍ර ගණ්‍ය සංක්ෂිප්ත රචනා කෞෂල්‍ය සහ රචකයාගේ ප්‍රතිභාවින්ත නිවහල් සහ ස්වාධීන පරිකල්පන ශක්තිය මූර්තිමත් කරන කෘතියක් ලෙස මෙය සැළකේ.
උපසම්පදාව ලත් පැවිදි භික්‍ෂුවකට අවශ්‍ය විනය නීති රීති සිංහල බසින් සම්පාදනය කිරීම සිඛ වළඳ සහ සි වළඳ විනිසෙහි මූලික බලාපොරොත්තුවයි. භික්‍ෂු - භික්‍ෂුණි විනය ශික්ෂා පද පාලි භාෂාවෙන් දේශනා කර තිබීම, මේ ශික්ෂා පද පාලියෙන් සංග්‍රහ (සංගායනා) කර තිබීම මෙන්ම විනය ශික්ෂා පද ග්‍රන්ථාරූඪ කිරීම ද පාලි භාෂාවෙන් කර තිබීම නිසා මෙහි කතුවරයාට එම කෘතිය සම්පාදනය කිරීම සඳහා පාලි භාෂාව සහ පාලි සාහිත්‍ය සමීපව ඇසුරු කිරීමට සිදු වී ඇති බව පෙනේ. කතුවරයාට මේ සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් විනය පිටකය සහ විනයට්ඨ කථාවන් මූලාශ්‍ර වී ඇත. ඒ අතර සිංහල විනය අටුවා වලට ප්‍රධානත්වයක් ලැබී ඇත.
“ අටුවා පාඨ උදෙස් බලා ”
හෙළ මුවා නාමාවලියෙන් (මහා අටුවාව,මහා පච්චරිය අටුවා ,කුරුන්දි අටුවාව) කතුවරයා මේ සඳහා පරිහණය කරන්නට ඇත්තේ පවුරක සිට ලියන ලද විනය අටුවාව වන “ මහා පච්චරිය අටුවාව ” විය හැක. තව ද සූත්‍ර,විනය,අභිධර්ම යන පිටකත්‍රයට ම කළ “ මහා අටුවාව” ද මූලාශ්‍ර වන්නට ඇත. වෙසෙසින්ම කතුවරයාට සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන්ම අටුවාචාර්ය බුද්ධඝෝෂ හිමිගේ “ සමන්තපාසාදිකාව ” නම් පාලි විනයට්ඨ කථාව මූලාශ්‍රය වී ඇති බව විද්වත් මතයයි.
“ නික්ඛිත කාලතො පට්ඨාය පකත්‍ත .........තිට්ඨති ”
“........... නව මිතො පට්ඨාය ගන්‍තුං වට්ටති ” යන නිදසුන් වලින් සමන්ත පාසාදිකාව මේ සඳහා මූලාශ්‍රය වූ බවට පවතින මතය නිවැරදි වේ. ධර්මධර - විනයධර සංගීතිකාරක භික්‍ෂූන් විසින් සංග්‍රහ කරන ලද විනයපිටකාන්තර්ගත “ භික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය” සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය වූ බවට සාධක අනවශ්‍යය. පාරාජිකා , සංඝාදිසේස , අනියත , නිස්සග්ගිය ,පචිති, පකිණ්ණක ආදී ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයේ දැක්වෙන විනය ශික්ෂා පද පමණක් මෙම කෘතියෙහි විකාශනයට ප්‍රධාන මූලාශ්‍රයක් වී ඇත. වෙසෙසින්ම කතුවරයා විනය ශික්ෂා පද සිංහලයට පෙරලීමේ දී භාෂාමය පරිවර්තනයක් පමණක් සිදු කොට ඇත.
“ යො පන භික්‍ඛු ඔතිණ්ණො විපරිතෙන චිත්තෙන මාතුගාමෙන සද්ධිං කාය සංසග්ගං සමාපජ්ජ්‍යෙ හත්ථග්ගාහං වා වෙණිග්ගාහං වා අඤ්ඤතරස්ස වා අඤ්ඤතරස්ස වා අංගස්ස වා පරමාසනං සංඝාදිසේසො ”
යම් මහණක් තෙම අභ්‍යන්තරයෙහි කාය සංසර්ග රාග යාම බටුයේ ප්‍රකෘති ස්වභාවය පෙරලුනා වූ සිතින් මිනිස් අඟනක් සමඟ කයින් කය ස්පර්ශ කිරීමට හෝ අත අල්වා ගැනීමට හෝ ගෙතූ කෙස් වැටිය අල්වා ගැනීමට හෝ අනික් අඟ පසඟ අත ගෑමට හෝ පැමිණියේ නම් ඒ මහණට සංඝාදිසේස නම් ආපත්තියක් සිදු වේ.
භික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයෙහි ඉහත දක්වා ඇති කරුණු සිඛ වළඳ විනිසෙහි මෙලෙස දක්වා ඇත.
“ කා සගරායෙන් මිනිස් මාගම කෙරේ මාගම යන සඤ් ඇතියා වැ සමරුවන් වන සිතින් කයින් කාහි පහරීනම් සඟ වෙසෙස් වේ. මේ හැම කා සගරා සඟ වෙසෙස් නම් ”
මීට අමතරව මෙහි දී ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයෙහි මෙන්ම පාරාජිකා,සංඝාදිසේස ආදී දරුණු විනය ප්‍රඥප්තීන් මුලින්ම දක්වා පසුව නි`සැඟි,පචිති ආදී සරල විනය පැනවීම පසුව පෙල ගස්වා ඇත.
මෙම කෘතිය රචනාවීමට මූලාශ්‍ර වූ ග්‍රන්ථ අතර භදන්ත බුද්ධදත්ත හිමිගේ “ විනය විනිච්චය ” සහ “ උත්තර විනිච්චය ” යන විනය කෘතිද්වය ද ඉවහල් වී ඇත. “ මේ හැරුණු විට පාලි මුත්තක විනය විනිච්චය ,විමති විනෝදනී ටීකාව වැනි විනය ව්‍යාඛ්‍යාන ඇසුරු කළ තැන් පිළිබඳව ද සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් ” අනාවරණය වේ
මේ අනුව හෙළ අටුවා පාලි විනය අට්ඨ කථා මෙන්ම පාලි ටීකාවන් ද මේ සඳහා මූලාශ්‍රය වී ඇත. මහසාමි හිමිගේ “ මූල සික්ඛා ” නැමති පාලි විනය ග්‍රන්ථය ද මීට මූලාශ්‍ර වූ බවට මතය කි. එමෙන්ම මහාසාමි හිමිගේ මූල සික්‍ඛාවේ සිංහල පරිවර්තනය ලෙස සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස සැළකේ. සිඛ වළඳ, සිඛ වළඳ විනිස, මූල සික්‍ඛාව යන ග්‍රන්ථ 03 නෙහිම කතෘත්වය මහාසාමි හිමිට පවරා තිබීමෙන් ඉහත තර්කය සාධාරණ වන බව පෙනේ. මීට අමතරව ධම්මසිරි හිමියන්ගේ “ ඛුද්දක සික්‍ඛාව ” නැමති විනිය ග්‍රන්ථය ද මේ සඳහා මූලාශ්‍රය වූ බවට තර්කයකි. ඒ අනුව මේ කෘතිය රචනා කීරීමට මහා අටුවාව,මහා පරරිචය අටුවාව ආදී හෙළටුවා මෙන්ම භික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය සහ සමන්තපාසාදිකා විනයට්ඨ කථාව ද විනය ටීකාවන් ද ධර්මධර - විනයධර භික්‍ෂූන් විසින් රචිත විනය ග්‍රන්ථයන් ද මේ සඳහා මූලාශ්‍ර සපයන්නට ඇති බව පෙනේ.
සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස සමකාලීන සමකාලීන භික්‍ෂූන්ගේ ශාසනික මෙන්ම සාමාජික චිරස්ථිතිය උදෙසා ප්‍රයෝජනවත් වූ ග්‍රන්ථයකි. වෙසෙසින්ම මෙම කෘතියට සමකාලීන ග්‍රන්ථ අතරින් ප්‍රමුඛස්ථානයක් නිතැතින්ම හිමිවන්නේද මෙය “ විනය ” පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන කෘතියක් වූ බැවිනි.
“ තුන් ලොවට උතුම් රුවන් තියා කාවිසි මුනි තුන්දොරින් සකසා වැඳ උපසපුව ලද පැවිජ්ජා පටන් හික්මවිය යුතු සරිත් වරිත් සිඛ සැකෙවින් කියනෙම් ”
එලෙසින් කතුවරයා තම ග්‍රන්ථ පරමාර්තය ග්‍රන්ථාරම්භයේ දීම ඉදිරිපත් කරයි. උපසම්පදාව ලැබූ භික්‍ෂූව විසින් හික්මවිය යුතු චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ශික්ෂා පද සංක්‍සිප්තව ඉදිරිපත් කිරීම කතුවර මුඛ්‍ය පරමාර්ථයයි. එබැවින් උදාර පරමාර්ථයකින් සිංහල සාහිත්‍ය වංශයට විනය ග්‍රන්ථයක් සම්පාදනය කිරීම තුළින්ම සිඛ වළඳ සිාඛ වළඳ විනිස ට නිරායාසයෙන්ම අද්විතීය ස්ථානයක් සහ නොමද ගෞරවයක් නිබඳවම හිමි වේ. උපසම්පදාව ලැබූ භික්‍ෂුව විසින් හික්මවිය යුතු සිරිත් (චාරිත්‍ර ශීලය)සහ විරිත් (වාරිත්‍ර හීලය) සංක්‍ෂිප්තව ඉදිරිප.ත් කිරීම මෙහි මුඛ්‍ය පරමාර්තය වන අතර චාරිත්‍ර හීලය යනු පිළිපැදිය යුතු ශිඛා පද වන අතර වාරිත්‍ර හීලය යනු නොපිළිපැදිය යුතු හෙවත් භික්‍ෂුව විසින් අත්හල යුතු කරුණු කාරණාය. මෙම කෘතිය සිසාරා නොපිළිපැදිය යුතු කරුණු වලට වඩා පිළිපැදිය යුතු විනය කරුණු කාරණා බහුලව අන්තර්ගතය.
ශික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍සයෙහි පැණෙන සියලුම විනය ශික්‍සා පද මෙහි ඉදිරිපත් කිරීමට කතුවරයා උත්සුක නොවේ. චාරිත්‍ර ශීලයට ප්‍රමුඛස්ථානයක් ලබා දෙමින් සතර පරිජි ,සත්ත සඟවිසැටි,තුදුස් නිසැඟි,එක් සාළිස් පචිති පකින්නකත ආදිය මීට අතුළත් කොට ඇත.
ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය
- පාරාජිකා - 04
- සංඝාදිසේස - 13
- නිස්සග්ගි පාචිත්ති - 30
- පාචිත්ති - 92
සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස
- පාරාජික - 04
- සඟවෙසෙස් - 04
- නිසැඟි පචිති - 14
- පචිති - 41
කතුවරයා ළ ගන්නා සුළු රචනා විලාශයකින් සහ සංක්ෂිප්ත බවකින් මෙන්ම සරළ රීතියකින් මෙය රචනා කර ඇති බවට කෘතිය සිසාරා නිදසුන් සැපයේ. මෙලෙස පහසු ලෙස රචනා කිරීමේ දී බුද්ධ දේශනාවට සහ මූලාශ්‍ර කරගත් කෘතියෙහි ධර්ම කරුණුවල අන්තර්ගතයට අල්පයකුදු හානියක් නොකිරීමට ද කතුවරයා ප්‍රවේශම් වී ඇති බව පෙනේ. ඒ බවට සතර පරිජිවල මෙවුන්දම් පරිජිය කදිම නිදසුනකි.
“ මිනිස් අමිනිස් තිරිසනුන්ගේ මඟතියායෙහි සෙවියැටි සිතින් තමා මඟ මෙහෙයුව පරිජි වේ. මේ හැම මෙවුන්දම් පරිජි නම්.”
වෙසෙසින්ම කතුවරයා තම රචනාව තුළ ස්වකීය රචනා පෞරුෂය ගොඩනඟා ගනිමින් තම අනන්‍යතාවය මෙන්ම ස්වාධීනත්වය රචනා රීතිය මඟින් විෂද කිරීම පිණිස මූලාශ්‍රගත විනය කරුණු කාරණා මෙහි දී ඇතැම් තැනක නොයොදා ඇත. මෙලෙස මූලාශ්‍රගත විනය ශික්ෂා පද සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට එකතු නොකිරීම නිසා කතුවර ස්වාධීනත්වයට මෙය පූර්ණ ආලෝකයක් සැපයේ. ඒ අනුව සංඝාදිසේස 13 වෙනුවට මෙහි දක්වා ඇත්තේ සඟ වෙසෙස් 07 පමණි.
- .සුක්විසැටි
- . කාස සගරා
- . දුටුල්වසු
- .අත්තකාම පරිචරිය
- . සසුරුතු
- . අඤ්ඤභාගී
- .අමුල
මීට අමතරව 30 ක් පමණ වූ නිස්සග්ගිය පාචිත්ති අතුරින් මෙහි දක්වා ඇත්තේ නිසැඟි 14 කි. පාචිත්ති 92න් දැක්වෙන්නේ පචිති 41 ක් පමණි. මෙලෙස ඉතිරි සඟවෙසෙස් 06 නිසැඟි පචිති ,අනියත 02 ආදී කරුණු අතහැර දමාඇත්තේ කතුවර අභිමතයකට පමණක්ම නොව එකල සංඝ සමාජයට ඒ විනය ශික්ෂා පද අනවශ්‍ය වූ නිසා විය යුතුය. ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය සමන්ත පාසාදිකාව ආදී ප්‍රධාන මූලාශ්‍ර වල නොදැක්වෙන කතුවරයාගේම නව සංකල්පනා විනය කරුණු ලෙස පරිවර්තනය කොට එය විනය ශික්ෂා පද ලෙස පාඨක සම්මානයට ලක් කිරීමට තරම් කතුවරයා විනය පිළිබඳව විශේෂඥයෙකු වන්නට ඇත. ඒ අනුව විනය පොතෙහි නොපෙනෙන කතුවරයා අළුතෙන් එකතු කළ කරුණු කාරණා ද මෙහි විද්‍යමාන වේ.
“ 01. මහ සෑ සඟ බෝ සඟ ගිලන් පැවිජ්ජන්ගෙන් හසුන්ගෙන යාතුදු ඇවැත් නැත ”
“ 02. මහ සෑ නවාමටද තකා ගනී නම් දුකුලා වෙ ”
“ 03. වැව්හි පස්වඩනා ආදී කුනුජ් උපන් බොජුන් ”
“ 04. දාහටු දම්පියාවත් බුදුනාදී අඳවත් වටී ”
“05. දික් සඟිය කුමක් කීහ යනාදී විසින් පුස් කළ හැම බණ කීව ද ඇවැත් නැති ”
කෙසේ නමුදු සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙහි විනය ශික්ෂා පද 147 ක් දැක්වේ. භික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයෙහි ඇතුළත් විනය කරුණු වලට වඩා ( ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයෙහි විනය කරුණු 227) මෙහි විනය කරුණු අඩු වුව ද මෙය පැවිදි සමාජයෙහි ශාසනික පාරිශුද්ධියට මනාව ඉවහල් වන ප්‍රාමාණික විනය කෘතියක් වශයෙන් නිරන්තර අවධානයට ලක් වේ.
එම කෘතියෙහි ප්‍රයෝජනය අත් වන්නේ උපසම්පදාව ලැබූ පැවිදි භික්‍ෂුවට පමණක් නොව ලෞකිකත්වයට වඩාත් නැඹුරු ගිහි සමාජයට ද මෙකී විනය ශික්ෂා පද වල නොමඳ ආලෝකය හේතුවෙන් අසම්මත අන්ධකාරයෙන් (ගිහි සමාජයට ද ) පහසුවෙන් මිදය හැක. මේ අනුව සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස හුදෙක් පැවිදි සමාජයට පමණක් නොව ගිහි සමාජ සුචරිතය සඳහා වඩ වඩාත් ඉවහල් වේ.
- “ වස්දෙණියෙහි කෙළ ලා නම් දුකුලා වේ ” (වැසිකිළියෙහි කෙළ ගසන්නේ නම් දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ.)
- “ දැන දැන බැහැර කෙළෙසා නම් දුකුලා වේ ” (දැන දැනත් වැසිකිළියෙන් පිටත අපවිත්‍ර කරන්නේ නම් දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ.)
- “ එහි කසළ දුට නොහරී නම් ” (වැසිකිළියෙහි අපවිත්‍ර දැක පිරිසිදු නොකරයි නම් )
- “ ලා හෙළා වදී නම් නික්මේ නම් ” (වැසිකිළියට අපරීක්‍ෂා කාරීව වහා ඇතුල් වේ නම් හෝ පිටවේ නම් )
- “ දික් කෙස් ,නිය,නැහැ ලොම් නොහරී නම් නොහරවානම් දුකුලා වේ ” (දික් වූ කේශ,නිය ,නාස් ලොම් ආදී නොකපයි නම් නොකප්පවයි දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ)
- “ හඩවා දිය කිස සාහානම් ” (මහත් ශබ්ද සහිතව වැසිකිළියේ දී ජල කෘත්‍ය සිදු කරයි නම්)
- “ ගොයම් ආදී තන්හි දියටනු ආදී පියනුත් පියවනුත් කෙරේ නම් ” (ගොයම් ආදිය ඇති තැන් වල සුළු දිය දැමීම දැම්මවීම කරයි නම්)
- “ තමා මරා නම් මරවා නම් ” (සියදිවි හානි කරගනී නම් අනුන් ලවා හානි කරවා ගන්නේ නම්)
තව ද මෙහි දී ආහාර කිස පිළිබඳව සාකච්ඡා කර ඇති විනය කරුණු පැවිදි සමාජයට මෙන්ම ගිහි සමාජයටද අතිශය වැදගත් වන බොහෝ දෑ ඇත. පැවිදි සමාජයට පනවා ඇති නමුදු ආහාර කෘත්‍ය පිළිබඳව විනය ශික්ෂා පද ගිහි සමාජයට වුව ද අත්‍යාවශ්‍ය වන වග නො අනුමානය.
- “ පිඬු මහත් කොට වඩා වළඳත් නම් දුකුලා වේ” (ආහාරය විශාල පිඩු ලෙස සකසා ගෙන වළඳන්නේ නම් දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ)
- “ මුවට නොසැපත් සඳ දුරලා මුව හරීනම් දුකුලා වේ ” (මුවට ආහාර දැමීමට පෙර ආහාර පිඩ දුර තිබිය දීම සුව හරී නම් දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ)
- “හැම ඇඟිළී හෝ එක් ඇඟිල්ලක් හෝ මියෙහි ගලා බුදී නම් දුකුලා වේ” (ඇඟිලිවල හෝ ඇඟිල්ලක පුරුක් දෙකක ට වඩා ඉඳුල් ගා ගෙන වළඳයි නම් දුක්කටාපත්තිය සිදු වේ”)
- “අත් සල සලා බුදී නම්” (අත් සොලව සොලවා අනුභව කරයි නම්)
- “දිව් නෙර නෙරා වළඳා නම්” (දිව ඉදිරියට දමමින් අනුභව කරයි නම්)
- “අත එව් පා එව් තොල එව් ලෙවැ ලෙවැ වළඳා නම්” (අත හෝ පය හෝ තොල හෝ ලෙව කමින් වළඳයි නම්)
- “ හුළු ඉසුරුවා බුදීනම් ” (ආහාර පත ඉහිරවාගෙන වළඳයි නම්)
මේ අනුව සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස යනු හුදෙක් පැවිදි සමාජයම පමණක් නොව ගිහි සමාජයටද එක සේ වැදගත් විනය ග්‍රන්ථයකි. දුසිරිතෙන් ඈත් වී සුචරිතවත් ගිහි - පැවිදි උභය සංශෝධිත සමාජ සංස්ථාවක් ස්ථාපිත කිරීමට තරම් ප්‍රබල විනය කතිකාවතක් මේ තුළින් ගම්‍ය වේ.
අනුරපුර යුගයේ සිංහල ගද්‍ය රීතිය සහ විනය ශික්‍ෂාවන්ගේ අන්තර්ගතය පමණක් සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් ප්‍රකාශ නොවේ. මෙම කෘතියෙන් අනුරපුර යුගයේ (ක්‍රි:ව 09 - 10 සියවස් වල) සමාජ තොරතුරු සහ සිරිත් විරිත් ආදිය පිළිබඳව ද කිසියම් අවබෝධයක් ලබාගත හැක. මෙමගින් මතු වන සමාජ තොරතුරු අතර බුද්ධ කාලීන භාරතයෙහි ප්‍රචලිතව තිබූ වත්මනෙහි ද ප්‍රචලිතව පවතින බ්‍රාහ්මණ , ක්‍ෂත්‍රිය ,වෛශ්‍ය සහ ශුද්‍ර යන කුලවාදය ප්‍රධාන වේ.
“ සැඩල්හි ,කැතයෙහි ”
මෙහි ‘සැඩල්හි’ යනු එකල පැවති කුල අතර ශුද්‍ර හෙවත් රොඩී කුලය වන අතර ‘කැතයෙහි ’ යනු ක්‍ෂත්‍රිය වංශයයි. මෙකල පැවති කර්මාන්ත සහ ශිල්පාදිය අතුරින් චිත්‍ර කර්මය,සංගීත,නර්තනය,කෘෂිකර්මය,වැව් කර්මාන්තය,හේන් ගොවිතැන,මල් කර්මාන්තය,වාස්තු විද්‍යා,වෛද්‍ය විද්‍යා,නක්‍ෂත්‍ර විද්‍යා,අංග විද්‍යා ආදී ශිල්ප කර්මාන්ත තිබූ බවට ප්‍රකටය.සොරකම ,මං පැහැරීම ආදී දුෂ්ට ක්‍රියාවන් ද හසුන් හුවමාරුව,මුදල් පිණිස කහවණු භාවිතය,කැඩපත් සහ තෙල් පත්‍රයෙන් මුහුණ බැලීම ද කපුමුවා,තිහිරිමුවා,පලස්මුවා වස්ත්‍ර ද එරුපත් පිළි, නියැඳි පිළි ආදී නොයෙක් විචිත්‍ර වස්ත්‍ර ද පාවහන් අතර සෑම පාටකින්ම යුතු පටි වලින් යුත් පාවහන් ද එළු, කළවැදි, සිංහ, ගව, දියබලු, අඳුන් දිවි, මුව, බළල්, ලේන් ආදී සත්ත්ව හමින් කළ සම් වහන් ද එකල භාවිත කළ බවට මෙමගින් ලැබෙන සාධක සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙහි සමාජ තොරතුරු අතර ප්‍රධාන වෙයි.
සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස විනය කෘතියක් වශයෙන් නිරන්තරව ගෞරව සම්මානයට ලක් වෙයි. සදාචාරවත් භික්‍ෂු සංස්ථාවක් ගොඩනැගීම මෙන්ම එමගින් ශාසනික සුරක්‍ෂිත භාවය සහ ශාසනික චිරස්ථිතිය සිදු වීම මෙම කෘතියෙන් ලැබෙන විපුල ඵලය ලෙස හැඳින් වේ. තව ද මෙය භික්‍ෂුවගේ ස්වයං ශික්‍ෂණය හෙවත් අධ්‍යාත්මික පාරිශූද්ධිය සංවර්ධනය වන අතර එමගින් ශාසනික පාරිශුද්ධිය ද නිරායාසයෙන් ම සිදු වේ.
ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයේ දී පැනෙන සේඛියා 75 මෙහිදී කතුවරයා මෙයට එකතු නොකරන්නේ සමකාලීනව “ හෙරණ සික සහ හෙරණ සිඛ විනිස ” රචනා වීම නිසා විය යුතුය. එසේ වුවද සාමණේර වරුන්ට ද අතිශය වැදගත් වන විනය කරුණු කාරණා පකිණ්ණක සහ නිසැඟි වලදී කතුවරයා ඉදිරිපත් කරයි. යථෝක්ත පරිදි පැවිදි සමාජය පමණක් නොව ගිහි සමාජය ද සංශෝධනය කිරීමට තරම් මෙම කෘතිය විනය විශය කරුණු වලින් ප්‍රබලය. මේ තුළින්ම පමණක් සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට විනය කෘතියක් වශයෙන් හිමි ස්ථානය පිළිබඳව පැහැදිලිව නිගමනය කළ හැක.
ක්‍රි:ව 929 - 939 තෙක් අනුරපුර රජ කළ සඩ මිහ`ිදු රජුගේ කාලයේ පිහිටුවන ලද මිහින්තලා සෙල් ලිපියෙහි දැක්වෙන පහත පාඨයෙන් මෙම කෘතියට ශාසනික භාරධාරී භක්‍ෂූන්ගේ සහ ප්‍රභූ ගිහි සමාජයේ ද ගෞරවය සහ අවධානය ලැබී ඇති අයුරු මනාව පෙනේ.
“ සිඛ කරණි කියූ සෙයින් සිවුර් හැඳ පෙරෙවැ ”
පොළොන්නරු යුගයේ දී (ක්‍රි:ව1055- 1215) පොළොන්නරු කතිකාවතෙහි ද භික්‍ෂු විනය පිළිබඳ සහ පැවිදි සමාජයේ පාරිශූද්ධිය උදෙසා මෙම කෘතිය ගැඹුරින් අවධානය යොමුකොට ඇති අයුරු ද පොළොන්නරු කතිකාවත පිහිටු වීම පිණිස සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙහි නොමද සහය සහ සමීප ඇසුර ලැබී ඇති අයුරු පහත පාඨයෙන් මනාව විශද වේ.
“ ග්‍රන්ථ ධූරයෙන් වැඩියක් කොටගත නොගෙන අන්තේවාසික සද්ධිවිහාරිකයන් ලවා මුල් සිඛ සේඛියා වනපොත් කරවා සිඛ වළඳ විනිස අස්වා සමසින් සමස ”
මේ තුළින් සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට පොළොන්නරු යුගයේදී විනය කෘතියක් වශයෙන් ලැබූ අවධානය ප්‍රකට වේ.
දඹදෙණි යුගයේදී ද (ක්‍රි:ව 1220 - 1270) ශාසනයේ පරිහාණීය ලක්‍ෂණ මතු වූ විට ශාසන ත්‍හා්ධණය පිණිස සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස ඇසුරු කිරීමට පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු රජතුමාට සිදු විය. ඒ අනුව දඹදෙණි යුගයේදී “ දඹදෙණි කතිකාවත” රචනා කිරීමට සිඛ න්‍ළඳ සහ එම විනිස බොහෝ සෙයින් උපකාර වී ඇත. දඹදෙණි යුගයේ වැඩසිටි පංචමූල පරිවේණාධිපති හිමි සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස පාලි භාෂාවට පරිවර්තනය කරමින් රචිත “ සික්ඛා පදවලඤ්ජනී ” නැමති කෘතියෙන් සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසට විනය කෘතියක් වශයෙන් ලැබී ඇති ප්‍රමුඛස්ථානය සුපැහැදිලිය. පාලි විද්‍යර්ථින්ට විනය අධ්‍යයනය කිරීමට විනය පිටකය සහ ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය තිබුණ ද සංක්‍ෂිප්තව සරල සිංහලයෙන් රචිත සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙහි පාලි පරිවර්තනයක් මෙලෙස “ සික්‍ඛාපද වලඤ්ජනී ” ලෙස බිහිවීම ද යථෝක්තය සනාථ කරවන්නකි. වෙසෙසින්ම මෙම කෘතිය ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර යුගයෙදී ද සංඝ සමාජයේ මෙම කෘතිය භාවිතාවෙහි තිබුණු බවට ශාක්‍ෂි ඇත. මෙය කෝට්ටේ සමයෙහි පිරිවෙන් වල භික්‍ෂූන් විසින් හදාරා ඇති බව කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙණ වර්ණා කිරීමේ දී කෝට්ටේ යුගයේ රචිත හංස සංදේශයෙන් අනාවරණය වේ.
“ මෙන් සක කිරඹ පිරිසිදුකර සිල් ගුණය
ඉන් සැක නොවී කරනුව සසර තරණය
නන් සික පද නිබඳ රකිනා ලෙස පණය
වුන් සික සිඛ වළඳ විමසන සඟ ගණය ”
අනුරපුර යුගයේදී ශිලා ලේඛන වලදී ද පොළොන්නරු දඹදෙණි කතිකාවත් මගින් මෙන්ම කොට්ටේ යුගයේදී හංස සන්දේශයෙන් ද සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස සියවස් ගණනාවක් ගතවුවද එයම විනය කෘතියක් වශයෙන් සමාජයේ ගෞරවය සම්මනනය නොමඳව ලැබී ඇති අයුරු පෙනේ. වත්මනෙහි වුවද මෙය විනය කෘතියක් වශයෙන් ගිහි පැවිදි සමාජයේ සුප්‍රකටය.
විනය පිටකයට ඇතුළත් අද දක්නට ලැබෙන විනය ශික්ෂා පද සියල්ලම බුද්ධ කාලයේ සිට පැවත ගෙන එන ඒවා නොවන බව පෙනේ. ඒ ඒ කාල වලදී රට,කාලය සමාජය අනුව එම විනය ශික්‍සා පද කාලානුරූපව ප්‍රතිසංස්කරණය වූ බව සිඛවළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිසෙන් පෙනෙ. බොහෝ විට අනවශ්‍ය ශික්ෂා පද පමණක් ඉවත් කර ඇත. ශ්‍රී ලාංකීය භික්‍ෂූහු විනය පිළිබඳව හැදෑරීමටත් ධාරණය කිරීමටත් වැඩි වශයෙන් උත්සුක වී ඇත. ඒ සඳහා සරලව පාලියට සාපේක්‍ෂව (භික්‍ෂු ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය) සංක්‍ෂිප්තව මෙය රචනා කර ඇත. මෙය වනාහි තත් කාලීන සමාජ අවශ්‍යතාවයක් ඉටු කිරීමකි. ස්වයං ශික්‍ෂික හෙවත් ආධ්‍යාත්මික පාරිශුද්ධියෙන් පැවිද්දන් තම බ්‍රහ්මචාරී දිවිය ක්‍රමවත්ව ගත කිරීම මගින් සදාචාරවත් භික්‍ෂු සංස්ථාවක් ගොඩනැගේ. එමගින් ශාසනික දියුණුව සහ ශාසනික චිරස්ථිතිය නිතැතින්ම සිදු වේ. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ශක්තිය,ජවය සහ මග පෙන්වීම සිඛ වළඳ සහ සිඛ වළඳ විනිස මනාව සම්පූර්ණ කර ඇත.
