සමාජ විද්‍යාව (නිදහසින් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්යාපන ව්‍යුහය)
හැඳින්වීම.
බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත පාලන තන්ත්‍රය 19 වැනි සියවසේදී ක්‍රියාත්මක කළ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය වූයේ යටත් විජිත පාලනය සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලනික සහ ආර්ථික අවශ්‍යතාවයන් ඉටුකර ගැනීමට ඉවහල්වන සමාජයක් ගොඩනැගීමයි.මේ සඳහා යටත් විජිත ආකල්ප සහ ඇගයුම් ඔවුන්ගේ සංස්කෘතික ප්‍රවාහයට හසුකරමින් සමාජ පංති භේදයක් ගොඩ නැගීමට ඉවහල් වූ අධ්‍යාපනයක් නිර්මාණය කිරීමයි.එහෙත් ආචාර්යවරයෙකු වන සී.ඩබ්.ඩබ්.කන්නන්ගර ඇමතිතුමා ප්‍රධාන පාසලක ආචාර්ය වරයෙකුව සිටි කාලයේ ශිෂ්‍යන්ට පාසල් යාම සඳහා තිබුණු අමාරු පහසුකම් හොඳන් දැන සිටි කෙනෙකි.එබැවින් ඔහු රාජ්‍ය සභාවේදී අධ්යාපන ඇමති හැටියට සිතා බලා “නිදහස් අධ්‍යාපනය”නම් අදහස ඉදිරිපත් කළේය.මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිනිසුන් නිදහස් අධ්‍යාපනයක් ඉල්ලා උද්ඝෝෂණයන් සිදු කරන ලදී. ලංකාව බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ යටත් විජිතයක්ව තිබුණ අතර,රාජ්‍ය භාෂාව වූයේද ඉංග්‍රීසි පමණි.උසස් අධ්‍යාපනය සදහා භාෂා මාධ්‍යය වශයෙන් ඉංග්‍රීසි පමණක් යොදාගෙන තිබුණ නිසා මුදල් ධනයෙන් වත් පොහොසත්කම් ඇතිව සිටි වරප්‍රසාද ලත් පවුල්වලට අයත් ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවෝ මුදල් ගෙවා ඉංග්‍රීසී මාධ්‍යයෙන් උසස් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ භාග්‍යය උදාකරගෙන සිටියහ.අධ්යාපන ඇමති කන්නන්ගර මහතාට අවශ්‍ය වූයේ දුප්පතුන්ගේ දරුවන් සදහා වැසී තිබුණු උසස් අධ්යාපන දොරටුව විවෘත කොට මුදල් නොගෙවා සියල්ලන්ටම සමාන ලෙස උසස් අධ්යාපන දොරටුව විවෘත කොට මුදල් නොගෙවා සියල්ලන්ටම සමාන ලෙස උසස් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ අයිතිය සහතික කිරීම සදහා නීතිරීති පැනවීමටය.එයට පටහැනිව ප්‍රථමයෙන්ම උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ වූයේ අධ්‍යාපනයේ නාමයෙන් මුදල් ඉපයීමේ කාර්යන්හි යෙදී සිටි සමහර කතෝලික නායකයින්ගේ මෙහෙය වීමෙනි.එම උද්ඝෝණයට එරෙහිව දීපව්‍යාප්ත ප්‍රබල උද්ඝෝෂණයක් මගින් නිදහස් අධ්යාපන පනත සම්මත කරවා ගැනීම පිණිස පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පිරිවෙන පෙරමුණු ගෙන කටයුතු කරන බව රට පුරා විදුලි වේගයෙන් පැතිර ගියේය.නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමය සාර්ථක කරගැනීමේ ව්‍යාපාරයට පක්ෂව මෙරට සංඝයා වහන්සේලා විශාල පිරිසක් කළයුතු කළහ. .රටේ බහුතරය එකාවන්ව නැගී සිටින්නේ නිදහස් අධ්‍යාපනයට පක්ෂව බව තේරුම් ගත් මැති ඇමතිවරු අව්වාදයෙන් ඒකමතිකව නිදහස් අධ්යාපන පනත අනුමත කළහ.වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම නිදහස් අධ්‍යාපනයේ පියා යැයි හැදින්විය හැකි එකළ අධ්යාපන ඇමති පදවිය දැරූ කන්නන්ගර මහතා විසින් ඉදිරිපත් කළ නිදහස් අධ්යාපන පනත සම්මත කර ගැනීම සදහා උපක්‍රමශීලීව ප්‍රතිවාදීන් අභිභවා කැපවීමෙන් යුතුව එතුමා ක්‍රියා කළ යුතු ආකාරය දැවැන්ත සටනක් මෙහෙයවා නිදහස් අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිය ලාංකීය ජනතාවට ලබාදුණි.මේ අනුව නිදහස ලැබීමෙන් පසු විවිධ දශකයන් තුළදී අධ්‍යාපනය විශාල පරිවර්තනයකට ලක්විය .එම දශකයන් නම්:
• 1950-60 දශකය.
• 1960-70 දශකය.
• 1970-77 කාල පරිච්ඡේදය.
• 1977-88 දක්වා කාල පරිච්ජේදය.
• 1988 න් පසු කාලය.
මේ අනුව මෙම කාල වකවානුවන් තුළ විවිධ යෝජනා හා ප්‍රතිසංස්කරණයන් හමුවේ අධ්‍යාපනය විශාල වෙනසකට ලක්විය.
1. නිදහස ලැබීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්යාපන රටාවේ සිදුවූ වෙනස්කම්.
බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත පාලන තන්ත්‍රය 19 වැනි සියවසේදී ක්‍රියාත්මක කළ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය වූයේ යටත් විජිත පාලනය සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලනික සහ ආර්ථික අවශ්‍යතාවයන් ඉටුකර ගැනීමට ඉවහල්වන සමාජයක් ගොඩනැගීමයි.මේ සඳහා යටත් විජිත ආකල්ප සහ ඇගයුම් ඔවුන්ගේ සංස්කෘතික ප්‍රවාහයට හසුකරමින් සමාජ පංති භේදයක් ගොඩ නැගීමට ඉවහල් වූ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය හා තේරුම් වැනි සංකල්පත් මෙට්ට්‍රොපොලිටන් ආකෘතියේ අධ්යාපන ආයතනත් බිහි කරන ලදී.මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ නිදහස ලැබීමෙන් පසුවද යටත් විජිත අධ්යාපන ක්‍රමය තවදුරටත් දියුණු වීමයි.මේ නිසා ද්විත්ව සමාජ පංති ක්‍රමය තව දුරටත් වර්ධනය වීම සිදු විය.එනම් ඉංග්‍රීසි උගත් වරප්‍රසාද ලත් පංතිය හා සිංහල උගත් වරප්‍රසාද නොලත් පංතිය යනුවෙනි.අමුද්‍රව්‍ය වෙළඳපොළ හා ආයෝජන ක්ෂේත්‍රය වැනි යටත් විජිත ආර්ථික අවශ්‍යතාවයන් වැවිලි ක්ෂේත්‍රයේ දියුණුවට යෙද වූ නිසා නිර්යාත වෙළඳපළක් බිහිවිය.ගෘහාශ්‍රිත කෘෂිකර්මාන්තය හා නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ඇන හිටියේය.මේ නිසා ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය බලවත් සමාජ ආර්ථීක සචලතා කාරකයක් බවට පත්විය.අධ්‍යාපනයත් රැකියාවත් අතර දැඩි සම්බන්ධයක් ඇති කළේය.මෙම යටත් විජිත ආර්ථීක ලක්ෂණයන් නිදහස් ශ්‍රී ලංකාවේ වෙනස් වූ සමාජ ආර්ථික පරිසරයට පසුකාලීනවද තදින් බලපෑවේය.යටත් විජිත අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය දේශපාලනික හා සමාජ පරිපාලන කාරකයෙකි.අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය දේශපාලන සමාජානුයෝජන ක්‍රියාවලියේ කොටසකි.ප්‍රතිපත්තියේ පරමාර්ථය තීරණය කරනු ලැබූයේ දේශපාලන බල ව්‍යුහයේ මතවාද අනුවය.1931 සිට 1947 දක්වා සංක්‍රාන්තික යුගයේත් ඉන් පසුවත් සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබීම සහ පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිහිටුවීම නිසා අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති පිළීබඳ අවධාරණය කිරීමක් දක්නට ලැබේ.කලින් කලට බලයට පැමිණී රජයන් ඔවුන්ගේ බලය තහවුරු කර ගැනීමට,ඔවුන්ගේ දේශපාලන සමාජ පරමාර්ථ ඉටුකර ගැනීමට අධ්යාපන ක්‍රමය යොදා ගැනීම පිණිස උත්සාහ කරඇත.මේ නිසා අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති හා පරමාර්ථ වලින් අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵල නොලැබී ඇත.විධායකයේ නියෝජිතයන් නිතරම ඔවුන් තේරී පත්වූ කොට්ඨාසයේ අඩුපාඩු සපුරා දීමට උත්සාහ කළ හෙයින් අධ්‍යාපනය ව්‍යාප්ත කිරීමෙහිලා සිදු වූ සේවය ඉමහත්ය.
2. නිදහස් අධ්‍යාපනයක අවශ්‍යතාවය.
ආචාර්ය සී.ඩබ්.ඩබ්.කන්නන්ගර ඇමතිතුමා ප්‍රධාන පාසලක ආචාර්ය වරයෙකුව සිටි කාලයේ ශිෂ්‍යන්ට පාසල් යාම සඳහා තිබුණු අමාරු පහසුකම් හොඳන් දැන සිටි කෙනෙකි.එබැවින් ඔහු රාජ්‍ය සභාවේදී අධ්යාපන ඇමති හැටියට සිතා බලා “නිදහස් අධ්‍යාපනය”නම් අදහස ඉදිරිපත් කළේය.නිදහස් අධ්‍යාපනය යනු පාසල් ගාස්තු නොමැතිව ශිෂ්‍යන්ට නොමහිලයේ ඉගැන්වීමයි.නගරවල හා අනෙකුත් ප්‍රදේශවල කිසිම ගෙවීමක් නොගෙවා ශීෂ්‍යන්ට පාසල්වල ඉගැන්වීමයි.එබැවින් ගුරුවරුන්ගේ පඩිනඩි රජය විසින්ම ගෙවීමයි.මෙය එකළ ශිෂ්‍යන්ට වාසනාවක් විය.දෙමාපියන්ට පිහිටක්විය.මේ හේතුකොට ගෙන ශිෂ්‍යයෝ වැඩි ගණනක් පාසල් යන්න පටන් ගත්තේය.ඔවුන්ට පොතපත රජයෙන්ම ලැබුණේය.ගැහැණු ළමයිද වැඩි වශයෙන් අධ්‍යාපනය සඳහා යොමුවිය.නිදහස් අධ්‍යාපනය හේතු කොටගෙන ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඉගැන්වීමට නවතම දේ ශීෂ්‍යයන්ට ලැබුණී.එනම් දුරසිට පාසල් යන ළමුන්ට ආහාර වේලක් ලැබුණි.ඊට පසුකාලයේදී පොතපත ලැබුණේය.ඊට පසුව ඇඳුම් කට්ටලයක් ළමයින්ට නොමිලේ දෙන ලදී.මෙකී නිදහස් අධ්‍යාපනය හේතුකොට ගෙන උගත් සංඛ්‍යාව 90% තරම් ඉහළට යන ලදී.ගැහැණු පිරිමි දෙපක්ෂයම විශේෂ ඉගෙනීමක් ලබන්නට සුදුසුකම් ඇතිවිය.එයට අවශ්‍යතාවයන් රජය විසින් සපයන ලදී.ශිෂ්‍යයන් පිරටවල පවා ඉගැන්වීම් කටයුතු කිරීම සදහා යොමු කරන ලදී. නිදහස් අධ්‍යාපනය හේතුකොට ගෙන රටට විශාල සෙතක් ඇතිවිය.පාසල් හිඟය බොහෝ දුරට ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අඩුවිය.සෑම පළාත් වලටම හා ප්‍රධාන නගරවල පාසල් ඇති කරන ලදී.නිදහස් අධ්‍යාපනය නිසා බොහෝ දුරට අවශ්‍යතාවයන් අඩුවී ගියේය.රටට උවමනා වූ උගතුන් පිරිසක් නිර්මාණය විය.නොමිලයේ ලැබෙන අධ්‍යාපනයක වටිනාකම සියල්ලටම වැටහී ගිය අතර එහෙයින් සියල්ලන්ම දරුවන් පාසල් යවන ලදී.
එමෙන්ම අවුරුදු 300 ක් පමණ විදේශීන් විසින් රට පාලනය කිරීම නිසා රටට නොලැබෙන දෙය නිදහස් අධ්‍යාපනය නිසා එම අවශ්‍යතාව ලැබෙන්නට විය.අවශ්‍යතාවන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් ලැබුනාට පසු රට ටිකෙන් ටික දියුණු වන්නට විය.
3. නිදහස් අධ්‍යාපනය ඉල්ලා උද්ඝෝෂණ
ලංකාව බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ යටත් විජිතයක්ව තිබුණ අතර,රාජ්‍ය භාෂාව වූයේද ඉංග්‍රීසි පමණි.උසස් අධ්‍යාපනය සදහා භාෂා මාධ්‍යය වශයෙන් ඉංග්‍රීසි පමණක් යොදාගෙන තිබුණ නිසා මුදල් ධනයෙන් වත් පොහොසත්කම් ඇතිව සිටි වරප්‍රසාද ලත් පවුල්වලට අයත් ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවෝ මුදල් ගෙවා ඉංග්‍රීසී මාධ්‍යයෙන් උසස් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ භාග්‍යය උදාකරගෙන සිටියහ.අධ්යාපන ඇමති කන්නන්ගර මහතාට අවශ්‍ය වූයේ දුප්පතුන්ගේ දරුවන් සදහා වැසී තිබුණු උසස් අධ්යාපන දොරටුව විවෘත කොට මුදල් නොගෙවා සියල්ලන්ටම සමාන ලෙස උසස් අධ්යාපන දොරටුව විවෘත කොට මුදල් නොගෙවා සියල්ලන්ටම සමාන ලෙස උසස් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ අයිතිය සහතික කිරීම සදහා නීතිරීති පැනවීමටය.එයට පටහැනිව ප්‍රථමයෙන්ම උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ වූයේ අධ්‍යාපනයේ නාමයෙන් මුදල් ඉපයීමේ කාර්යන්හි යෙදී සිටි සමහර කතෝලික නායකයින්ගේ මෙහෙය වීමෙනි.එම උද්ඝෝණයට එරෙහිව දීපව්‍යාප්ත ප්‍රබල උද්ඝෝෂණයක් මගින් නිදහස් අධ්යාපන පනත සම්මත කරවා ගැනීම පිණිස පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පිරිවෙන පෙරමුණු ගෙන කටයුතු කරන බව රට පුරා විදුලි වේගයෙන් පැතිර ගියේය.නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමය සාර්ථක කරගැනීමේ ව්‍යාපාරයට පක්ෂව මෙරට සංඝයා වහන්සේලා විශාල පිරිසක් කළයුතු කළහ.අවශ්‍යතාවයට සරිලන පරිදි මහජන උද්ඝෝෂණ දියුණු තියුණු කිරීම සදහා ක්‍රමවත්ව විධිවිධාන යෙදීමට පුරෝගාමීව කටයුතු කළේ වල්පොල රාහුල ස්වාමීන් වහන්සේය.නිදහස් අධ්යාපන සටන ආරම්භ වීමට වර්ෂයකට පමණ පෙරදී ආචාර්ය ඇන්.ඇම්.පෙරේරා මහතා විසින් ලියා පළ කොට තිබූ නිදහස් අධ්‍යාපනයේ ස්වරූපය නැමති මුද්‍රිත පොතෙන්ද නිදහස් අධ්‍යාපනයක අගය සහ අවශ්‍යතාව ගැන ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් සහ තරුණ තරුණියන් සැළකිය යුතු දැනුමක් ලබා සිටියහ.නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමයට පක්ෂව සකස් කොට තිබුණු ඒ සුප්‍රසිද්ධ ඵෙතිහාසික යෝධ පෙත්සමට පූර්වෝක්ත මහජන රැස්වීම වලදී ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් අත්සන් කළ අතර,කාර්යාල සහ කම්හල් වලදීද විශාල පිරිසක් අත්සන් කළහ.එම පෙත්සමට ගම් මට්ටමෙන් ගෙයින් ගෙටගොස් අත්සන් ලබා ගැනීමේ ව්‍යාපාරය මෙහෙය වූයේ ශිෂ්‍යයන් විසිනි.මහාචාර්ය ගුණපාල මලලසේකර, ඇල්.එච්. මෙත්නානන්ද,ඇන්.කිව්.දියෙස් ආචාර්ය.ඊ.ඩබ්ලිව්.අදිකාරම් යනාදී ජන හිතකාමී ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂයන් කීප දෙනෙකුගෙන්ද නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමය දිනා ගැනීමට ලැබුණු සහාය සුළුපටු නොවේ.නිදහස් අධ්යාපන පනත රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවේ විවාද යට නියමිතව තිබූ 1947 මැයි 13 වැනිදා එම පනතට පක්ෂව හාර ලක්ෂයකටත් වැඩි ජනතාවගේ අත්සන් ඇතිව සකස් කොට තිබුණු යෝධ පෙත්සම දැවැන්ත පෙළපාලියකින් අපි මැති සභා මැදුර අසලට ගෙනගොස්,එකල බිබිලේ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය වෙත ඉදිරිපත් කරන ලදී.එම යෝධ පෙත්සම මාරුවෙන් මාරුවට කර තබාගෙන පෙළපාලියේ ඉදිරියෙන්ම ගියේ එම වකවානුවේ ජනප්‍රිය කාර්යක්ෂව මන්ත්‍රීවරයෙක්ව සිටි දහනායක මහතාය.නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමයට දැඩි උද්යෝගයකින් යුතුව පක්ෂව සිටි දස දහස් සංඛ්‍යාත ජනතාව මැති සභා මැදුර අසළ සිට ගාලු මුවදොර පිටිය තෙක් එක් රොක් වී සිටිමින් එක්සත් ජනබලයේ අයෝමය ශක්තිය ප්‍රබල අන්දමින් ප්‍රදර්ශනය කළේය.ඒකරාශී වූ ජන ශක්තියේ බල මහිමයෙන් උද්දාම වී නව ජීවයක් ලබා සිටි දහනායක මහතා විසින් පූර්වෝත්ක යෝධ පෙත්සම මැතිසබයට ඉදිරිපත් කරන ලදී.ඔහු තවදුරටත් කරුණු දක්වමින් සිත් කාවදින ලෙස ප්‍රකාශ කළේ බහුතර ජනතාවගේ පක්ෂපාතීත්වය නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමයට බවය.රටේ බහුතරය එකාවන්ව නැගී සිටින්නේ නිදහස් අධ්‍යාපනයට පක්ෂව බව තේරුම් ගත් මැති ඇමතිවරු අව්වාදයෙන් ඒකමතිකව නිදහස් අධ්යාපන පනත අනුමත කළහ.වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම නිදහස් අධ්‍යාපනයේ පියා යැයි හැදින්විය හැකි එකළ අධ්යාපන ඇමති පදවිය දැරූ කන්නන්ගර මහතා විසින් ඉදිරිපත් කළ නිදහස් අධ්යාපන පනත සම්මත කර ගැනීම සදහා උපක්‍රමශීලීව ප්‍රතිවාදීන් අභිභවා කැපවීමෙන් යුතුව එතුමා ක්‍රියා කළ යුතු ආකාරය දැවැන්ත සටනක් මෙහෙයවා නිදහස් අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිය ලාංකීය ජනතාවට ලබාදුණි.
4. කන්නංගර යුගය.
1931 සිට වර්ෂ 1943 දක්වා අධ්යාපන අමාත්‍ය ධූරය උසුලනු ලැබූයේ සී.ඩබ්,ඩබ්ලිව්.කන්නංගර මහතා විසිනි.දේශපාලන මෙන්ම අධ්යාපන අතින්ද මෙය අතිවිශිස්ට ලෙස සැලකිය හැකි යුගයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.ලංකා අධ්යාපන ඉතිහාසයේ ස්වර්ණමය යුගයක් ලෙස අධ්‍යාපනඥයන් විසින් හඳුන්වනු ලබන මෙය යටත් විජිත අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති හා අධ්‍යිපන ක්‍රම වලට එරෙහිව ජාතික සටනක් ඇරඹූ යුගයක් මෙන්ම ලාංකීය ජනතාවට උරුමයක්ව තිබූ ස්වදේශීය අධ්යාපන ක්‍රමයක් ඇරඹීමෙහිලා අවශ්‍ය පදනම දමනු ලැබීය.ලංකාවේ අධ්යාපන වැඩකටයුතු පිළිබඳ පුළුල් අත්දැකීමක් ඇති අමාත්‍යවරයෙකු ලැබීම අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ භාග්‍යයක් යැයි එවක අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂකව සිටි ඇල්.මැක්.ඩී.රොබින්සන් පවසනු ලැබූයේ ඉහත කී සුවිශේෂී ගති ලක්ෂණ ඔහු විසින් අවබෝධ කොට තිබූ බැවිනි.
විධායක මණ්ඩලයේ පාලන සමය තුළ
• අධ්‍යාපනය පාලනය පිළිබඳව විවිධ පුද්ගලයන් හා පෞද්ගලික සංවිධාන අතට පත්ව තිබූ බලය හා වගකීම මැඩ පැවැත්වීමටත්,අධ්යාපන අමාත්‍යවරයා හා විධායක මණ්ඩලයට එම වගකීම පවරා දීමටත් අවශ්‍ය පියවර ගනු ලැබීය.
• පාසල්වල භාවිතා කළ පාඨමාලාව,ඉගැන්වීම් ක්‍රම ආදිය පිළිබඳව විද්‍යාත්මක අවබෝධයක් ඇතිකිරීම හා ඒවා පිළිබඳ පර්යේෂණ පැවැත්වීම.
• අධ්‍යාපනය පාසලින් දෙන අධ්‍යාපනයට පමණක් සීමා නොවන බවත්,එය සමාජයට කළ හැකි සමාජ සේවයක් බවත්,එයට තවත් අංශ රාශියක් ඇතුළත් වන බවත් අවබෝධ කරගෙන කටයුතු කිරීම.
ඉහතදී අවශ්‍යතා මැනවින් සපුරාලිය හැකි පරිදි කටයුතු කිරීම සඳහා 1920 අංක 1 දරණ ආඥා පණතේ කොන්දේසි අනුව අධ්යාපන මණ්ඩලයට පැවරී තිබූ බලය මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට හා විධායක කමිටුව අතට ගන්නා ලදී.1939 අංක 34 දරණ ආඥා පනත මගින් අධ්යාපන මණ්ඩලය හුදු උපදේශක මණ්ඩලයක් බවට පත්විය.
කන්නංගර යුගයෙහි ආරම්භක අවස්ථාව තුළ ඇති කරන ලද සංශෝධන අතුරින් පහත සඳහන් ඒවාට ප්‍රමුඛස්ථානයක් ලැබුණි.
• අධ්යාපන අවස්ථා පුළුල් කිරීම.
• මාසික වැටුප් ක්‍රමයක් ආරම්භ කිරීම.
• දිස්ත්‍රික් අධ්යාපන කමිටු හා ඒවායේ වගකීම් සීමා කිරීම.
• ග්‍රාමීය අධ්යාපන ක්‍රමයක් ඇරඹීම.
• පාසල් සෞඛ්‍ය සේවය.
• වැඩිහිටි අධ්‍යාපනය.
• සුළු සංශෝධන
මෙය කන්නංගර යුගයෙහි අවසාන කාලපරිජච්ජේදය තුළ ක්‍රියාවට නගනු ලැබූ අතිශයින් වැදගත් යෝජනා වලියක මූලික පදනම සකස් කිරීමක් ලෙස සැලකිය හැක.
අධ්යාපන අවස්ථා පුළුල් කිරීම.
ඩොනමෝර් යුගය අරඹන විට මෙරට කියවීමේ හා ලියවීමේ හැකියාව ඇතිව සිටියේ සියයට විස්සක් පමණි.පාසල් යා යුතු වයසේ ළමයින් අතරින් 1931 දී පාසල් පැමිණියේ ළමයින් හත් දෙනෙකුගෙන් හතර දෙනෙකු පමණි.මෙම තත්ත්වය වෙනස් කිරීම සඳහා අධ්යාපන අවස්ථා සුලභ කිරීමේ ඇති වැදගත් කම අධ්යාපන කමිටුව අවබෝධ කරගෙන සිටි නමුදු මෙම කාලපරිච්ජේදය තුළ බලපැවැත්වූ ආර්ථික පරිහානිය නිසා අපේක්ෂිත පරිදි එය ඉටුකිරිම අපොහොසත් විය.ඉහත කී ආර්ථිකද පීඩනය “අධ්යාපන වැඩකටයුතු කෙරෙහි කෙළින්ම බලපා ඇති අතර එම වර්ෂයේදී අධ්යාපන මුදල් වැයකිරීම ඉතා සැකසුරුවමින් කළයුතු බව”අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂකවරයා ස්වකීය පාලන වාර්තාවෙහි සඳහන් කරයි.අමතර වියදමකින් තොරව තිබෙන පාසල් ගොඩනැගිලි වලට අතිරේකව පාසල් හෝ පංති පැවැත්වීම සුදුසුයැයි සිතූ බැවින් දෙවරු පාසල් නැතිනම් දෙවරු පංති ලෙස හැඳින්වූ වැඩපිළිවෙලක් සකසන ලදී.මෙම ක්‍රමය ඉතා සතුටුදායක අන්දමින් ක්‍රියාත්මක වූ බැව් ඒ පිළිබඳ වූ වාර්තාවලින් පැහැදිලි වේ.
මාසික වැටුප් ක්‍රමයක ආරම්භය.
සමහර ආධාර ලබන පාසල්වල සේවය කළ ගුරුවරුන්ට සවකීය වැටුප් යථා කාලයේදී නොලැබුණු බැවින් ඒ ගුරුවරු බලවත් දුෂ්කරතාවයට මුහුණ දුන්හ.ආධාර ලබන පාසලකට ආධාර මුදල් ගෙවනු ලැබූයේ වර්ෂයේ අවසානයේ වීම නිසා ගුරුවරුන්ට වැටුප් ගෙවීම සමහර කළමනාකරුවන්ට බලගතු ප්‍රශ්නයක් විය.මෙම කරදරකාරී තත්ත්වය නැතිකර ගැනීම සඳහා 1935දී අළුතින් කොන්දේසියක් පැණවූ විධායක කමිටුව රජයේ ආධාර මුදල් අවලංගු කර තිබූ පාසල්වල ගුරුවරුන්ගේ වැටුප් දෙපාර්තමේන්තුව මගින් මාස්පතා ගෙවීම නියෝග කරන ලදී.මාසික වැටුප් ගෙවීමේ ක්‍රමය රජය විසින් පිළිගත් නමුදු එය ක්‍රියාත්මක කිරීම රටේ තිබුණු ආර්ථික පරිහානිය නිසා දුෂ්කර කාර්ය්‍යක් විය.කෙසේ නමුදු 1934-35 මුදල් වර්ෂයේදී මෙම ක්‍රමය ඇරඹීමට අවශ්‍ය මුදල් ලබාගැනීමට හැකිවිය.අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂවරයාගේ වාර්තාවෙහි සඳහන් පරිදි 1935 අවසාන වනවිට පාසල් 1,115 ක ගුරුවරුන්ට මාසික වැටුප් ගෙවීමටත්,වැටුප් නොලබා සිටි ගුරුවරුන් වීශාල සංඛ්‍යාවකට හිඟ වැටුප් ගෙවීමටත් පුළුවන් විය.
දිස්ත්‍රික් අධ්යාපන කමිටු
1920 අංක 1 දරණ ආඥා පනතට අනුව දිස්ත්‍රික්ක කමිටු අරඹන ලද මුත් 1933 වනවිට දිස්ත්‍රික්ක අධ්යාපන කමිටු සංඛ්‍යාව අඩුකිරීමට කටයුතු කරන ලදී.ඒවාට පැවරී තිබූ වගකීමද සීමා විය.දිස්ත්‍රික්ක කමිටු හා ඒවායෙහි බලතල සීමා කිරීමට හේතු වූයේ ආර්ථික කරුණු බැව් පැහැදිලිය.
ග්‍රාමීය අධ්යාපන ක්‍රමය
කන්නංගර යුගයෙහි අරඹන ලද ග්‍රාමීය අධ්යාපන ක්‍රමය මෙරට ප්‍රතිපත්ති තීරකයන් විසින් දැන් වුවද ආදර්ශයට ගතයුතුව ඇති ක්‍රියාවලියකි.එය මෙරට කෘෂිකර්මාන්තය කෙරෙහි විශේෂ උනන්දුවක් දැක්විය යුතු බවත්,ක්‍රියාකාරකම් තුළින් ඉගෙනීමේ ඇති වැදගත්කමත් අවධාරණය කරයි.එකළ ප්‍රාදේශීය අධ්යාපන පරීක්ෂකවරයෙකුව සිටි ආර්.පැට්ට්‍රික් සහ ලයනල් හීත් රජයට ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවක් මෙය ඇරඹීම කෙරෙහි බලපා ඇති බැව් පෙනෙයි.සුදුසු අධ්‍යාපනයකින් හා ප්‍රායෝගික පුහුණුවක් දීමෙන් ලංකාවාසීන්ගේ ගෘහ කර්මාන්ත හා අනෙක් නිෂ්පාදන ශක්තීන් සංවර්ධනය කිරීමට රජය බලාපොරොත්තු වන බව මින් පැහැදිලි වේ.“ලෝකයේ දියුණු රටවලින් පෙනී යන අන්දමට දක්ෂ වැඩකරුවන් හෝ ශිල්පීන් ඇතිකළ හැක්කේ එම ශිල්ප පිළිබඳ අධ්‍යාපනයක් හා පුහුණුවක් දීමෙනි.පාසල් අධ්‍යාපනයේ අවසානයේදී පමණක් එය කළ නොහැක.එබැවින් ලාංකිකයන්ගේ නිෂ්පාදන ශක්තිය දියුණු කිරීමට සෑහෙන අධ්‍යාපනයක් සැපයීමට හැකි අධ්‍යාපනයක් දීම රජයේ නිත්‍ය යුතුකමකි”.යනුවෙන් හීත් වාර්තාවේ සඳහන් වේ.මෙ ක්‍රමයට අනුව සාමාන්‍ය පාසල්වල උගන්වනු ලද ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යාපනය වෙනුවට දවසින් අර්ධයක් ප්‍රායෝගික අධ්‍යාපනයක් දීමට ඉඩ සලසන ලදී.මෙකී ක්‍රමය අනුව සෞඛය,ප්‍රදේශය හා පරිසරය පිළිබඳ අධයාපනය,ජීවන වෘත්තීන් හා සාහිත්‍ය හා කලා සංගීත යන විෂයන් හඳුන්වා දෙන ලදී.නව අත්හදා බැලීමක් වූ මෙම ක්‍රමය පාසල් විෂය මාලාවට විවිධත්වයක් ගෙන දීමට අදහස් කර ඇත.1932 දී හන්දෙස්ස ගමෙහි අරඹන ලද මෙම වැඩපිළිවෙළ 1939 වනවිට පාසල් 253 ක් දක්වා පැතිර ගියේය.නොයෙකුත් හේතූන් නිසා පසුකලකදී අතහැර දමනු ලැබුවද මෙය අතිශ්‍යයින් වැදගත් ව්‍යායාමයක් ලෙස සැලකිය යුතු වන්නේ මේ අනුව ගමට ගලා යන ගැමි ජනතාව පුබුදු කරවා ඔවුන් තුළ ආර්ථික සමෘද්ධිය ඇතිකරලිය හැකි විද්‍යාත්මක කෘෂිකර්මය රටපුරා ව්‍යාප්ත කරලීමව උචිත වූ නව අධ්යාපන ක්‍රමයක් නිසයි.
අධ්‍යාපනික උපයෝගී සේවා.
මෙකළ අරඹන ලද අධ්යාපන උපයෝගී සේවා ගැන සලකන විට අධ්‍යාපනය සමාජීය සේවාවක් කිරීම කෙරෙහි විධායක කමිටුව අවධානය යොමුකළ බැව් සිතිය හැකිය.පාසල් සෞඛය සේවය,දිවා ආහාරය හා පාසල් ගුවන් විදුලි සේවය උපයෝගිතා සේවා අතර වැදගත් වේ.1934-35 අතර ඇතිවූ මැලේරියා වසංගතය නිසා පාසල් සෞඛ්‍ය සේවය විධිමත්ව සකස් කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇතිවිය.පාසල් දන්ත වෛද්‍ය සේවයද,19334-35 කාලයේදී අරඹන ලදී.මෙම මුදල් වර්ෂය තුළදී පාසල් දන්ත වෛද්‍ය සේවය සදහා ආධාර මුදලක් වෙන්කළ අතර,ආධාර ලබන පාසල් පිළිබඳ නීති මාලාවේ විශේෂ ඡේදයක් ඇතුළත් කර දන්ත ශෛලයාගාර ආරම්භ කරන පාසල් වලට රජයෙන් ආධාර මුදලක් දෙන බව ප්‍රකාශ කරන ලදී.දිවා ආහාරය දීමේ වැඩපිළිවෙල 1935 දී ආරම්භ කෙරිණි.
වැඩිහිටි අධ්යාපන ක්‍රමය.
මෙකල ස්වකීය භාෂාව කියවීමට හෝ ලිවීමට හැකි පිරිස 50% වඩා නොවීය.මේ හේතුව නිසා වැඩහිටි අධ්යාපන ක්‍රමයක් ඇරඹීම කෙරෙහි විධායක කමිටුවේ අවධානය යොමුවිණි.මුල් අවධියේදී සිදුකරනු ලැබූයේ ග්‍රාමීය පාසල් වැඩිහිටි පංති පවත්වන මධ්‍යස්ථාන බවට පත්කිරීමක් පමණි.පසුව ඒවායෙහි සංඛ්‍යාව වර්ධනය විය.ලිවීම හා කියවීම නොදත් අයට ඒවා ඉගැන්වූ අතර එයට අමතරව වැඩිහිටියන්ගේ දැනුම වැඩිකිරීම පිණිස දේශණ සාකච්චා ආදියද පවත්වන ලදී.මෙහිදී සෞඛය, කෘෂිකර්මය,සමූපකාරය යනාදී විෂයයන් පිළිබඳ අධ්‍යාපනයක්ද වැඩිහිටියන්ට ලබාදෙනු ලැබුණි.1939 දී වැඩිහිටි අධ්යාපන පංති 271 තිබුණ බැව් වාර්තා වේ.ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගැනීම සඳහා තරුණයන් උනන්දුවක් දක්වනු ලැබූ බැවින් රාත්‍රී ඉංග්‍රීසි පාඨශාලාද අරඹනු ලැබුණි.මෙයට අමතරව ස්වභාෂා පාසල්හි ඉංග්‍රීසි භාෂාව දෙවන භාෂාවක් ලෙස ඉගැන්වීම සදහා අවශ්‍ය විධි විධාන යොදන ලදී.මේ අනුව වැඩිහිටි අධ්යාපන නගා සිටුවීම සදහා මෙලෙස කටයුකු කරන ලදී.
මධ්‍ය මහා පාසල්.
මධ්‍ය මහා විද්‍යාල මෙරට අධ්යාපන ඉතිහාසයේ අමරණීය භාවයක් පෙන්නුම් කළ හැකි අන්දමේ ඵලදායී අධ්යාපන සංවර්ධන ක්‍රියාදාමයක සාර්ථක ක්‍රියාකාරීත්වයට මගපාදන ලදී.එය අධ්‍යාපනයට ප්‍රාදේශීය ඌරුවක් ගෙනදීම සදහා පිළියෙල කළ ක්‍රමයක් ලෙස සැළකීමට හැකිය.විධායක කමිටුවේ නියෝගයක් අනුව අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තුව 1939 දී පාසල් සැපයීම පිළිබඳව සමීක්ෂණයක් කරන ලදී.විවිධ ප්‍රාදේශවල වල බලපවත්වන තත්ත්වයන් හා අධ්යාපන අවශ්‍යතා සපුරාලීමට ගැළපෙන පරිදි විෂයමාලා හා අධ්යාපන අවස්ථා සැපයීම මෙහි මූලික පරමාර්ථය විය.මධ්‍ය මහා විද්‍යා නමින් හඳුන්වන ලද පාසල් වර්ගයක් ඇරඹීමේ යෝජනාවද මෙම සමීක්ෂණයෙන් අවබෝධ කරගැනීම තවත් පරමාර්ථයක් විණි.මධ්‍ය මහා පාසල් ප්‍රාදේශීය තත්ත්වයන්ට විශේෂයෙන්ම ප්‍රාදේශීය වශයෙන් රැකියා ලබාදීමට සෑහෙන අධ්‍යාපනයක් දිය හැකි මධ්‍ය මහා පාසල්වල ශීෂ්‍යයන්ට ශ්‍රාස්ත්‍රීය විෂයන්,ග්‍රාමීය විද්‍යාව හා කෘෂිකර්මාන්තය,කාර්මික අධ්‍යාපනය හා වඩුවැඩ හා අනෙක් ප්‍රායෝගික වැඩ ඉගැන්වීම යනාදිය මධ්‍ය පාසල් හරහා සිදුවිණි.
කන්නංගර යුගයෙහි ඇතිවූ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලියෙහි ඵලදායීතාවය කෙතරම්ද යන්න සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පැහැදිලි වේ.1931 දී පාසල් යායුතු වයසේ ළමයින් 53%ක් පමණ පාසල් නොගිය අතර 1947 වනවිට එම සංඛ්‍යාව 37% දක්වා පහත බැසීම නූගත්කම තුරන් කිරීමට ගනු ලැබූ අභ්‍යන්තරය ප්‍රයන්තයෙහි ප්‍රතිඵලයකි.1945 සිට නිදහස් අධ්‍යාපනය හා මව්බසින් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමට ක්‍රියා කිරීමෙන් අනතුරුව වෙනසද සමග සසඳා බලන විට කන්නංගර යෝජනා මෙරට සමාජය කෙරෙහි ඉමහත් බලපෑමක් ඇති කිරීමට හේතු වූ ප්‍රබල සාධක බැව් පැහැදිලි වේ.1931 මුළු ජනගහණයෙන් පාසල් ගිය සංඛ්‍යාව 11.2% වූවද 1947 දී එය 15% දක්වා ඉහළ ගියේය.1931 දී 553701 ක්වූ ශිෂ්‍ය ජනගහණය 1947 දී 1025530 දක්වා වර්ධණය විය.1931 දී 2631 ක්වූ ආධාර ලබන පාසල් 1947 දී 2992 දක්වා 311 කින් වර්ධනය විය.රජයේ පාසල් සංඛ්‍යාවද 1498 සිට 2906 දක්වා 1508 කින් වර්ධනය විය.1931 දී මෙරට සාක්ෂරතාවය 47.9% ක්වූ අතර 1947 වනවිට එය 58.4% දක්වා ඉහළ නැගුණි.1931 දී රුපියල් 16104125.00 වූ අධ්‍යාපනය වැය ශිර්ෂය 1947-48 වසරේදී රුපියල් 60813615.00 දක්වා ඉහළ නැංගේය.ගුරුවරුන්ගේ සංඛයාවද 18242 සිට 28210 දක්වා වර්ධනය විය.දිවයිනේ සෑම පාසලකම මවු බසින් අධ්‍යාපනය දීම අනිවාර්ය කිරීමත් නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කිරීමත් ලංකා අධ්‍යාපනයේ විශිෂ්ඨතම ජයග්‍රහණයකි.
කන්නංගර චින්තනය තුළ ගැබ්ව පැවති ප්‍රධානතම කරුණක් නම් බටහිර ආකෘතියට අනුව ලංකාව දියුණු කළ නොහැකිය යන අදහසයි.එතුමාගේ අභිප්‍රාය වූයේ අතීතයේ පැවති දියුණු සෞභාග්‍ය හා සදාචාරය හා සංවර්ධනය නැවත ස්ථාපිත කළ හැකි දේශීය භාවයට,දේශීය චින්තනයට ගරු කරන පිරිසක් බිහි කිරීමය.
5. නිදහස් අධ්යාපන පනතින් පසු.
1938 වර්ෂයේදී නිදහස් අධ්යාපන කෙටුම්පත ඉදිරිපත් වීමත් සමග එහි නිර්මාර්තෘවරයා වූ කන්නංගර මහතාට එල්ල වන ලද පෞද්ගලික ප්‍රහාරයන් සාධාරණ යැයි කිව නොහැකිය.ජාතින පුවත්පත් වලින්ද,ආධාර ලබන පාසල්හි පාලකයන් විසින්ද,නිදහස් අධ්‍යාපනයට එරෙහිව ප්‍රබල ජනමතයක් ගොඩනැගීමට බලවත් ප්‍රයන්තයක් ගොඩ නැගුණි.අවසානය දක්වාම ඔවුන්ගේ එකම අභිප්‍රාය වූයේ මෙම පනත නිෂ්ප්‍රභා කිරීමයි.1945 ජූනි 06 වෙනි දින රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාව නිදහස් අධ්යාපන යෝජනාව සම්මත කරගත් විට මෙතෙක් දැඩි විරෝධී ව්‍යාපාරයක් ගෙනගිය මෙරට ඩෙයිලිනිවුස් හෝ ටයිම්ස් පත්‍රයට කීමට කිසිවක් නොවූ තරම්ය.1947 සැප්තැම්බර් මස 26 වෙනි දින ලංකාවේ ප්‍රථම කැබිනට් මණ්ඩලය පිහිටවනු ලැබූ අවස්ථාවේදී අධ්යාපන අමාත්‍යධූරය ඊ.ඒ.නුගවෙල මහතාට අත්විය.1947 ජන්ද විමසීමේදී කන්නංගර මහතා පරාජයට පත් වීමෙන් පසු අධ්යාපන අමාත්‍යධූරය ඒ.රත්නායක මහතාට හිමි වෙතැයි බලාපොරොත්තු වූ නමුදු එය ඉටු නොවීය.ඒ අනුව ඊ.ඒ නුගවෙල මහතා අධ්යාපන අමාත්‍ය පදවිය භාර ගැනීමෙන් මාස කිහිපයකට පසු එවක අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂක ධූරය දැරූ ඉයන් සැන්ඩිමන් මහතා විශ්‍රාම ගියේය.එවිට වැඩ බලන අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂක වශයෙන් ඩබ්ලිව්.ඒ.ද.සිල්වා පත්කර ගන්නා ලදී.අධ්‍යාපනය පිලිබඳ විශේෂ කමිටුවෙන් යෝජිත ප්‍රතිසංස්කරණය අතරින් අන් කිසිවක් ක්‍රියාත්මක නොවුණු අතර ඒ පිළිබඳ උනන්දුවද කෙමෙන් පහවී යන බැව් පැහැදිලි විය.1949 වර්ෂය ඇරඹීමත් සමගම අග්‍රාමාත්‍ය ඩී.එස් සේනානායක මහතා අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ කටයුතු පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වන්නට වූ අතර පුරප්පාඩු වූ අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂක ධූරයට පිටරටින් අධ්‍යාපනඥයෙකු ගෙන්වීමට ඇති බැව් පෙනී යයි.මෙය දැනගත් විගස 1949 පෙබරවාරී අවසානයේදී ඩබ්ලිව්.ඒ.ද.සිල්වා මහතා තම ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපිය බාර දෙන්නට විය.මේ තනතුර පිළිබඳ ඇබෑර්තුව පිටරටවල පළකරන ලදුව ජූලි මාසය අවසානයේදී පමණ එය ජිබ්රෝල්ටාවේ අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂකව සිටි එච්.ඩබ්ලිව් හවුස් මහතාට පිරිනමන ලදී.වවුනියාවේ නියෝජිතයා සී.සුන්දිරලිංගම් මහතා මෙයට තම උදහස දක්වමින් යෝජනාවක්ද මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරන ලදි.එහෙත් රජයේ අභිප්‍රාය අනුවහවුස් මහතා 1949 දෙසැම්බර් 19 වෙනිදා සිය අධ්යාපන අධ්‍යක්ෂක ධූරයෙහි වැඩබාර ගනු ලැබුණි.
අධ්යාපන ධවල පත්‍රිකාවක් 1949 සකස් කරනු ලදුව එය 1950 ජූලි 19 වෙනි දින නියෝජිත මන්ත්‍රි මණ්ඩලය වෙත ඉදිරිපත් කරන ලදී.1950 වර්ෂයේ 1939 අධ්යාපන ආඥා පනත සංශෝධනය කරනු ලැබුණි.1951 අධ්යාපන පනතෙහි ඇතුළත් මූලික කරුණු සලකන විට එය ආගමික පාසල් ලද ජයග්‍රහණයක් බව පෙනෙයි.1947 ආඥා පනත මගින් එම පාසල් වෙත පනවන ලද යම් යම් සීමාවන් විනි නම් ඒවා ඉවත්කර ගැනීමට පමණක් නොව 1945 වර්ෂයේදී නිදහස් අධ්යාපන ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වූ දින පටන් එම පාසල් ඉල්ලා සිටි සියළුම සහන,විශේෂයෙන් වැඩිවූ දීමනාවන් ලබා ගැනීමටද එමගින් හැකිවිය.1953 මාර්තු මාසයේ විද්‍යා හා ගණිතය පිළිබඳ නිර්දේශ කිරීම සඳහා විශේෂ කමිටුවක් පිහිටුන ලදී.1957 දී ස්වභාෂා මාධ්‍ය ජ්‍යෙෂ්ඨ පාඨශාලා සහතික පත්‍ර විභාග පංතිය තෙක් ව්‍යාප්ත කරන ලදී.සාමාන්‍ය විද්‍යාව ස්වභාෂා පාඨශාලාවල විෂයයක් වශයෙන් අරඹණු ලැබුණි.විද්‍යාව ඉගැන්වීම් 1957 පෙර පත්කරන ලද නව සහකාර අධ්‍යක්ෂකවරයාට පවරන ලදී.ස්වභාෂා පාඨශාලාවලට විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශ හා උසස් පාඨශාලා සහතික පත්‍ර පංති පැවැත්විය හැකි පරිදි එම පාසල් තත්ත්වයෙන් උසස් කරන ලදී.තවත් වැදගත් පියවරක් වූයේ 1960 දී ආධාර ලබන පාසල් හා අභ්‍යාස විද්‍යාල විශේෂ විධි විධාන පනත සම්මත කරගත් රජය ආධාර ලබන පාසල් 2700ක් අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තුවට පවරා ගන්නා ලදී.1961 දී ලංකා විශ්ව විද්‍යාල පනත සංශෝධනය කිරීමද,1961දී ලංකාවේ පවත්නා අධ්යාපන ක්‍රමය පිළිබද වාර්තා කිරීමට ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයේ අධ්‍යාපනය පිළිබද මහාචාර්ය ජේ.ඊ ජයසූරිය මහතාගේ ප්‍රධානත්වය යටතේ විස්තීර්ණ හා ඒකාබද්ධ තාක්ෂණික අධ්යාපන ක්‍රමයක් පිළිබද විමසා නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට කමිටුවක්ද,ලංකා විශ්ව විද්‍යාලය,විද්‍යොදය හා විද්‍යාලංකාර විශ්ව විද්‍යාල ක්‍රියාකාරීත්වය විමර්ෂණය කර නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීම සදහා තවත් කමිටුවක් පත් කරන ලදි.
1960 දශකයේ මැද භාගයේ සිට මෙරට අධ්‍යාපනයේ වේගවත් සංවර්ධනයක් ඇති නොවීය.1950 සිට විදේශීය වෙළද අනුපාතිකයේ පිරිහීම නිසා ආර්ථික වර්ධන වේගය අවම විය.මේ අතර 1940 දශකයේ අගභාගයේදීත්,1950 දශකය තුළින් සීඝ්‍ර ජනගහන ව්‍යාප්තිය නිසා පාසල් පද්ධතියෙහි සංඛ්‍යාත්මක වර්ධනය ඉහළ නැගෙමින් පැවතුණි.මේ අතර ආර්ථිකයේ ශ්‍රම අවශෝෂක ශක්තිය අඩුවී 1960 දශකයේ ශ්‍රම බලකාය අඩුවිය.1960 දශකය වන විට අධ්යාපන වියදම අධික විය. 1961 ඉදිරිපත් කළ වාර්තාව අනුව අධ්යාපන අවස්ථා ව්‍යාප්ත කිරීම පිළිබද රජය අවිනිශ්චිත තත්ත්වයක පසුවී ඇත.
අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ කොමිෂන් සභා.
1960 දශකය එළඹෙත්ම මෙරට අධ්යාපන ක්‍රමය පරීකෂණයකට ලක් කරනු ලදී.මේ සදහා කොමිෂන් සභා තුනක් පත් කරනු ලැබීය.එනම්:
• ජාතික අධයාපන කොමිෂම.
• කාර්මික අධ්යාපන කොමිෂම.
• විශ්ව විද්‍යාල කොමිෂම.
මෙම කොමිෂන් සභා නිර්දේශයන් සමාලෝචනය කිරීමෙන් පසු ජාතික අධ්යාපන ක්‍රමයක් ගොඩදැමීම පෙරදැරි කරගත් පූර්ණ අධ්යාපන පනතක් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලදී.ජනතාවගේ ජාතික හා සංස්කෘතික අභිලාෂයන්ට එකඟව,රටෙහි ආර්ථික, කාර්මික හා සංවර්ධන අවශ්‍යතාවයන්ට අනුකූලව,ජාතික,ආගමික,සමාජීය භේද නොතකා සියළුම ළමයින්ට සමාන අධ්යාපන අවස්ථා සැපයීම එහි අරමුණ විය.ළමයින්ගේ විවිධ දක්ෂතාවයන්ට හා හැකියාවන්ට ගැළපෙන අයුරින් විවිධ අධ්යාපන ආයතනයන් ඇතිකිරීම මෙයට අයිත්වුන වැදගත් යොජනාවක් ලෙස සැලකෙයි.මෙම අවධිය වනවිට උගත් තරුණයන්ගේ සංඛ්‍යාව හා අධ්යාපන පහසුකම් අතර ඇති අසමතුලිතතාවය පැහැදිලිව පෙනෙන්නට විය.රටෙහි ආර්ථික අවශ්‍යතා වෙත අධ්‍යාපනය යොමුකිරීමේ ඇති වැදගත්කම ජාතික අධ්යාපන කොමිෂම මගින් පිළිගනු ලැබුනි.වයස අවුරුදු 5 සිට 11 දක්වා ළමයින්ගේ ප්‍රාථමික පාසල් වෙනුවට අවුරුදු 5 සිට 14 දක්වා අනිවාර්ය අධ්යාපන වයසේ ළමයින්ට මූලික පාඨශාලා ඇති කිරීමට අපේක්ෂා කරන ලදී.මෙම මුලික පාසල් මුල් අවුරුදු කිහිපය තුළ විශේෂ විෂය මාලාවක් පදනම් කරගත් ක්‍රියාකාරී අධ්‍යාපනයක් සැපයිම මෙහි පරමාර්ථය විය.මූලික පාසලෙන් අස්වන ළමයින්ට හස්ත කර්මාන්ත,කාර්මික හෝ කෘෂිකාර්මික පාඨශාලාවකට ඇතුල්වීමට හැකියි.එසේ නොමැතිව මූලික පාසලෙහි රැදෙන ළමයින්ට තම තමන්ගේ රැකියාවන් හා රුචි අරුචිකම් අනුව පහත සදහන් විෂය මාලා හතරෙන් එකක් තෝරා ගන්නට සිදු විය.
• කෘෂිකර්මය.
• ඉංජිනේරු විද්‍යාව
• විද්‍යාව
• කලා
ඉහත කී පාඨමාලාවක් සම්පූර්ණ කිරීමට අවුරුදු හතරක කාලසීමාවක් ගතවෙයි.
1966 අධ්යාපන ධවල පත්‍රිකාව.
1966 අධ්යාපන ධවල පත්‍රිකාව පිළියෙළ කරනු ලැබූයේ රටෙහි අධ්යාපන ක්‍රමය,ආර්ථික ව්‍යුහයට නොගැළපෙන බැව් අවබෝධවීම නිසයි.රජයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තීන්හි මූලික සංශෝධනයක් අවශ්‍යව පැවතියේ බොහෝ කාලයක සිටය.එබැවින් මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා වලට පදන් වූ මූලික කරුණු ගැන අවධානය යොමු කිරීම වැදගත්ය.
• අධ්යාපන විෂය තුළ උද්ගතව පැවති අසමතුලිතතාවයන් අවම කිරීම හෝ නිවැරදි කිරීම.
• ප්‍රමුඛත්වයට හා ආකල්පයනට නව අවධාරණයක් දීම.
• නිෂ්පාදනය හා ආර්ථික සංවර්ධනය පිළිබද වැඩ ඇතුළත් කිරීම ප්‍රමුඛත්වයක් දීම.
• පුද්ගලයා සමාජයේම කොටසක් වශයෙන් වර්ධනය කරනු වස් සැලසුම් ඇති කිරීම.
• අධ්‍යාපනය සැලසුම්කරණයේදී,ක්‍රියාත්මක කිරීමේදි සහ වටිනාකම් විනිශ්චය කිරීමේදි ගුරුවරයා සම්බන්ධ කර ගැනීම.
• සෑම අධ්‍යාපනික ප්‍රශ්නයක් පිළිබදවම අන්‍යයන්ගේ ප්‍රකාශ කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම.
• මිනිදාගේ පරිපූර්ණත්වය ළඟාකර ගැනීම සදහා මූලික අවශ්‍යතාවයන් සපුරා ගැනීම පිණිස සෑම දරුවෙකු හටම අවුරුදු 8 ක කාලයක් තුළ සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම.
• කාර්යක්ෂම අධ්යාපන ක්‍රමයක් සදහා අවශ්‍ය ක්‍රමවත් පරිපාලන ක්‍රමයක් ඇති කිරීම.
යොජිත අධ්යාපන ක්‍රමයට (1966) අනිවාර්ය මූලික අධ්‍යාපනයද ඇතුළත් කරනු ලැබුණි.මේ සදහා පහත සදහන් අන්දමේ පාඨශාලා වර්ගීකරණයක් අපේක්ෂා කරන ලදි.
1.මූලික අධ්‍යාපනය ලබා දෙන පාඨශාලා කණිෂ්ඨ විද්‍යාලය.
2.ද්විතියික අධ්‍යාපනය ලබාදෙන පාඨශාලා.
• ප්‍රාදේශීය ප්‍රායෝගික පාඨශාලා.
• කණිෂ්ඨ කාර්මික පාඨශාලා.
• ජ්‍යෙෂ්ඨ විද්‍යාල
කෘෂිකාර්මික විද්‍යා
ධීවර කර්මාන්තය
ප්‍රායෝගික විද්‍යා
ජීව විද්‍යා
කලා හා නීතිය
වාණිජ්‍යය
ගෘහ ආර්ථික විද්‍යාව
3.වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලබාදෙන පාඨශාලා.
1966 සිට අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ කටයුතු විමධ්‍යගත කොට ප්‍රදේශ 15ක් අතර බදුණි.ඉන් හැම ප්‍රදේශයක්ම දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියෙකු සතු බලතල ඇති ප්‍රාදේශීය අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු යටතට පත්විය.ප්‍රදේශබද පරිපාලනය ස්ථීර ලේනම් හා අධ්‍යක්ෂක ජනරාල්වරයාට ජ්‍යෙෂ්ඨ සහකාර ලේකම්වරු සහාය වූහ.මේ අයුරින් අධ්යාපන දිස්ත්‍රික්ක 24 ප්‍රාදේශීය අධ්යාපන දෙපාර්තමේන්තු 15 යටතේ පරිපාලනය වන පරිදි 1966 සිට ප්‍රතිසංවිධානය විය.
1960 වන දශකය වනවිටද,මෙරට ආර්ථික දේශපාලන හා සමාජ ව්‍යුහය තුළ පැවති සමහර ගති ලක්ෂණ මුල් බැස පැවතියේ රට යටත් විජිතයක්ව පැවතීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි.
• ගම්බද කෘෂිකර්මය හා ආහාර බෝග වගාව කෙරෙහි සැලකිලිමත් නොවීම.
• නිර්යාත ආර්ථික ක්‍රමයකට ගැතිවීම.
• දෙනු ලබන අධ්යාපන ක්‍රමයේ වෘත්තීය හා විද්‍යාත්මක පුහුණුවක් නොතිබීම.
• ජන සංඛ්‍යාව අති විශාල ලෙස වැඩීම.
• කාර්මික ප්‍රාග්ධනය නොමැතිවීම.
මෙකල අරඹන ලද අධ්යාපන වැඩපිළිවෙළහි මූල ධර්මය වූයේ කය වෙහෙසා වැඩ කිරීම අගෞරවයක් නොවේය යන්න සිසුවනගේ සිතෙහි තහවුරු කිරීමයි.අධ්‍යාපනය ජාතික ආර්ථික ක්‍රමයට නැඹුරු කිරීම සදහා අවශ්‍ය ප්‍රායෝගික මුහුණුවරක් ඇති කිරීමට මින් උත්සාහ දරන ලදී.මේ සදහා පොදු මගක් ජනතාව තුළද,විශේෂයෙන්ම පාසල් සිසුවන් තුළද සිසුවන් තුළද වැඩ හුරුවීමේ සමාජයීය හා වෘත්තීය වැදගත්කම පිළිබද අවබෝධයක් ඇති කිරීම අවශ්‍ය විය.
1956 -70 අතර සිදුකරන ලද අධ්යාපන කටයුතු පිළිබද අධ්‍යයනයක යෙදෙන විට පෙනෙන එක් ප්‍රධාන කරුණක් වනුයේ කිසියම් ආකාරයක දේශීය චින්තනයක් එයට පදනම්ව පැවති බවයි.ජාතික සංවර්ධනයට අධ්‍යාපනය අදාළ කරගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස පිළිගත් බැව් යෝජිත 1966 අධ්යාපන ධවල පත්‍රිකාවෙන් වුවුද අනාවරණය වේ.විවිධ පරමාර්ථ හා විවිධ අංශ වලින් සංයුක්ත ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියික පාඨශාලා ක්‍රමයක සංවිධානය,සංවර්ධනය හා නිරීක්ෂණයද රටෙහි සාමාජික,ආර්ථික සංවර්ධනයක අවශ්‍යතාවයට සරිලන පරිදි මිනිස් සම්පත් උත්පාදනය කිරීමෙහි මූලික අරමුණ පදනම්ව සිදුකෙරිණි.එය පෙරදැරි කරගත් වෘත්තීය කාර්මික සැලැස්මක් පිළියෙල කිරීම වූ කලී එලල වී ඇති අභියෝගය නිවැරදිව අවබෝධ කරගැනීමයි.වැඩිපුර විද්‍යාගාර පිහිටුවීම,කෘෂිකාර්මික වැඩ සටහන් ඇරඹීම,වඩුවැඩ සහ ලෝහ වැඩ සඳහා කම්හල් ඇරඹීම,ගෘහ විද්‍යාව සඳහා විද්‍යාගාර පිහිටුවීම මෙම කේෂත්‍රයන් පිළිබඳව ඇති කරනු ලැබූ විෂයමාලා ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩ සටහන්හි ප්‍රතිඵලයකි.
නිදහස් අධ්යාපන පනත ක්‍රියාවට නැංවීම අරඹා ප්‍රමාණවත් කාලයක් ගතවීමෙන් පසුව හෝ විෂය මාලා ප්‍රතිසංස්කරණය,විෂයමාලා කළමණාකරණය හා ගුණාත්මක වර්ධනය ගැන දැඩි අවධානය යොමුකළ යුගයක් ලෙස මෙය හැදින්වීම නිවැරදියි සිතිය හැක. සෑම අධ්යාපන මට්ටමකම ඉගැන්වීමේ මාධ්‍ය වශයෙන් මව් බස යෙදීමෙන් එය වැදගත් ස්ථානයක් ලැබුවද ඉගැන්වීමේ තත්ත්වය වැඩි දියුණු කිරීමෙහිලා මෙතෙක්ම වැඩි යමක් කරතිබූ බවක් නොතිබුණි.මෙහිදී,මව් ශාෂාව පමණක් ඉගැන්වීම සීමා නොකර විශේෂයෙන් ඉංග්‍රීසි,ගණිතය,විද්‍යාව විෂයන්ද උගන්වනු ආකාරය පිළිබද විමර්ශණශීලීව සලකා බලන ලදී.ප්‍රථම භාෂාව ඉගැන්වීම පිළිබදව සොයා බැලූ ආකාරය මෙන්ම ඉන් ලද ප්‍රතිඵල කවරේදැයි දැන ගැනීම හා එවැනි ප්‍රතිකර්ම පිළිබද අවධානය යොමු කිරීම වර්තමානයට පමණක් නොව අනාගතයටද ගැළපෙයි.
6. 1950-60 අතර දශකය
කන්නන්ගර මහතා අධ්යාපන අමාත්‍ය ධූරයෙන් ඉවත් වූ පසු එතුමා ආරම්භ කළ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවට නැංවීමේ පසු බෑමක් 1953 දක්වා පැවතියේය.එහෙත් අධ්‍යාපනයේ ව්‍යාප්තියට එතෙකන් පැවති බාධක ඉවත් කර ගැනීමට 1950,1951 සහ 1953 වර්ෂ වල සංශෝධිත පණත් වලින් වෙර දරා ඇති අතර විභාග සදහා විභාග දෙපාර්තමේන්තුව නමින් විධිමත් ආයතනයක් පිහිටු වීම සහ ඉගැන්වීමේ මාධ්‍ය,පාසල් ගාස්තු යනාදිය ගැන වැදගත් තීරණ ගෙන ඇත.එංගලන්තයේ වැඩ මාලාවකට අනුව ලිපිකරුවන් ඉංජිනේරුවන් බිහි කරන අධ්‍යාපනයක් වෙනුවට දේශීය පරිසරයට අවශ්‍ය පුරවැසියන් අවශ්‍ය පුරවැසියන් බිහිකරන අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමට කටයුතු කිරීම මෙම වකවානුව දී රජයේ ප්‍රතිපත්තිය වූ බව පැහැදිලි වේ.
මහජනතාවට අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අවස්ථාව පුළුල් කිරීමේ පරමාර්ථය 1931 සර්වජන ජන්ද බලය ලැබීමේ දේශපාලනික ජයග්‍රහණයකි.ඒ නිසා 1943 කන්නන්ගර වාර්තාව හදුන්වා දෙන අධ්යාපන ක්‍රමය(suitable for democaracy)”every individual must have equal opportunity so that provided he has the necessary innate ability,he can lift himself from the humblest to the highest position in the social,economic and political life of the nation”යනුවෙන් අධ්‍යෘපනය ප්‍රබල සමාජ ආර්ථික සචලතා කිරකයන් ලෙස හඳුනා ගෙන ඇත.අධ්යාපන විශේෂ කොමිෂම විසින් යෝජනා කරනු ලදුව 1945 දී විධායකය විසින් අනුමත කරඇති ආකාරයට ප්‍රජාන්ත්‍රවාදී සමාජයක අධ්‍යාපනය අධ්‍යාපනය සෑම අවස්ථාවකම නිදහස් එකක් වියයුතු බවත් එය ප්‍රාථමික පාසලේ සිට විශ්ව විද්‍යාලය දක්වා ම ලබාදිය යුක්තක්ය යන ප්‍රතිපත්තිය පසුකාලීන ජන සමාජයේ ප්‍රබල මානව අයිතිවාසිකමක් බවට පත්ව ඇති අතර ඉන්පසු බලයට පත් කිසිම රජයකට කොතරම් ආර්ථික අපහසුකම්වලට මුහුණු දීමට සිදු වුවත් නිදහස් අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය ඉවත් කිරීමට නොහැකි වී ඇත.මේ නිසා 1950 දශයක තුළ බොහෝ දුරට අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය වූයේ 40 දශකයේ කන්නන්ගර වාර්තාවලින් ජාතික අධ්‍යාපනය නගා සිටුවීමට ගෙන ගිය ක්‍රියාදාමය තවදුරටත් ශක්තිමත් ව පවත්වාගෙන යෑමය.
1950 අධ්යාපන ධවල පත්‍රිකා යෝජනා අනුව අධ්යාපන විශේෂ කාරක සභාව යෝජනා අනුව අධ්යාපන විශේෂ කාරක සභාව යෝජන කරන ලද ත්‍රිපථ ක්‍රමය වෙනුවට විශ්ව විද්‍යාල හා කාර්මික විද්‍යාල කරා දිවෙන ද්විපථ ක්‍රමයක් යෝජනා කරඇත.එසේම මව් භාෂාවලින් අධ්‍යාපනය ලැබීමට හැකි සෑම පහසුකමක් ම සලසා දීමට අපේක්ෂා කරඇත.1951,19 53 අධ්යාපන සංශෝධණ පණත් මගින්ද අධ්යාපන මාධ්‍යය,ආධාර ලබන පාසල්,වතු පාසල්,ගුරු වැටුප්,විභාග දෙපාර්තමේන්තුව විධිමත් කිරීම වැනි කරුණු ගැනත් අනිවාර්ය පාසල් අධ්‍යාපනය පිළිබදව වයස ගැනත් කරුණු සලකා බලා ඇත.
රටේ ආර්ථික හා සමාජික සංවර්ධනයට අවශ්‍ය පුදුගලයන් අධ්‍යාපනයෙන් බිහි කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීම සදහා රජය උත්සාහ කර ඇත.එවකට රජයේ ගරු අධ්යාපන ඇමතිවරයාව සිටි විජයානන්ද දහනායක මහතා විසින් සිහින සත යන මැයින් ලංකාදීප පත්‍රයේ පල කරන ලද අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තියේ මෙසේ සදහන් වී ඇත.(චිද්‍යාව සම්බන්ධයෙන් දෙමළ ජනතාව භුක්ති වින්දා වූ වාසිය සිංහල දරුවන්ට ද ලබා දීම)මෙයින් බහුතරයක් බුක්ති වින්දා වූ අධ්යාපන වරප්‍රසාද සහ පහසුකම් වල ස්වභාවය කොතෙක් දැයි පසක් කර ගත හැක.මෙම දශකයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය කෙරෙහි බලපෑ සාධක අතර මහජන උද්ඝෝෂණවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 1953 සිට 1960 වනවිට ප්‍රිථමික අධ්‍යාපනයේ සිට විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය දක්වා ඉගැන්වීමේ මාධ්‍ය,සිංහල බවට පත්ව ඇත.සමාජ ආර්ථික විෂමතාවන් අඩුකිරීම,සමාජ ශුභ සාධනය ඇති කිරීම සදහා අධ්යාපන ප්‍රජාතන්ත්‍රීකරණය කිරීමට දුන් දේශපාලන පොරොන්දු ඉටු කිරීම,අධ්‍යාපනය සදහා අයවැයෙන් සෑහෙන මුදලක් වෙන් කිරීම,එවක රජයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය වූ බව පෙනෙයි.1952 ට පෙර 2.7% වූ එම මුදල 1952 වනවිට 4.6% ක්ද 1960 දී 5% ද 1970 දී 5% ක්ද වශයෙනි.අධ්‍යාපනය සදහා දියුණු රටවල් වැයකළ ප්‍රමාණයට සමාන මුදලක් වැය කරමින් 5 වසර හා 8 වසර ශීෂ්‍යත්ව මුදල්,දිවා ආහාර,කිරි,පොත්පත් ලබා දී ඇත.
1950 ගණන් වලදී අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති සැලසුම්කරුවන් සලකා බැලූ තවත් වැදගත් කාරණයක් නම් අධ්‍යාපනය හා වැඩ ලෝකය අතර පෑහීමයි.අධ්‍යාපනය විවිධාංගීකරණය කිරීමෙන් අධ්‍යාපනය ආර්ථික අවශ්‍යතාවලට ගැලපීමට අවශ්‍යකර ඇත.1950 ධවල පත්‍රිකාව මගින් වැඩි අවධානයක් යොමුකර ඇත්තේ පාසල්වල ව්‍යුහාත්මක වෙනසකට වඩා විෂය මාලාව තුළ අනිවාර්ය ශිල්පීය දක්ෂතා ලබාදීමටය.කොළඹ ක්‍රමය යටතේ ද්විතීය පාසල් වල ශිල්පීය විෂයන් ඉගැන්වීමට සැලසුම් කොට ගුරුවරුන් පුහුණු කොට 1953 අ.පො.ස සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයට සිසුන් සූදානම් කොට ඇත.එයින් ආර්ථිකය නවීකරණය කරන්නට අවශ්‍ය ශ්‍රම බලකාය පුහුණු කිරීමට තාක්ෂණික අධ්‍යාපනයක් ලබාදී ඇත.එහෙත් මෙම ක්‍රමය විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය හා රැකියා අතර සම්බන්ධයෙන් නොවු හෙයින් අසාර්ථක වී ඇත.
පන්තිවල නැවත රැදෙන්නවුන්ගේ ප්‍රමාණය අධික වීම නිසා අධ්යාපන නාස්තිය මෙන්ම පුද්ගල කාල නාස්තිය,ප්‍රසිද්ධ විභාගවල පහළ සාධන මට්ටම යනාදිය සලකා බලමින් 50 දශකයේ දී අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය දියුණු කරන්නටද උත්සාහ දරා ඇත.එහිදී පාසල්වල පහසුකම්,විෂය මාලාව හා ඉගැන්වීම යන කරැණු තුන පදනම් කරගෙන ඇත.සිසුන්ගේ සාධනයට පාසල් පහසුකම්වල විෂමතාවන් සහ සමාජ ආර්ථික විෂමතාවයන්ගේ බලපෑම සලකා බැලීම,ද්විතීය අධ්‍යාපනය විවිධාංගීකරණය කිරීම,1957-59 අතර කාලයේදී යුනෙස්කෝවේ ආධාර ඇතිව 6,8 යන ශ්‍රේණිවල සාමාන්‍ය විද්‍යාව ඉගැන්විම,සාමාන්‍ය පෙළ විද්‍යාව විෂය මාලාව වෙනස් කිරීම සහ ඉගෙනුම් ,ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලියේදී බෙන්ජමින් බ්ලුම් ගේ අධ්යාපන අරමුණු වර්ගීකරණය යොදා ගැනීමෙන් වඩාත් සාර්ථක ප්‍රතිඵල ළඟාකර ගැනීමටත් ප්‍රතිසංස්කරණ වලින් අපේක්ෂා කර ඇත.පනගේ දශකයේදි අධ්‍යාපනයේ ප්‍රමාණාත්මකව සිදුවූ වර්ධනය 40 දශකයට වඩා වේගවත් වී ඇත.
පනහේ දශකයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තියේ ලක්ෂණ:
• රජයේ සමාජ සුභ සාධන ප්‍රතිපත්තිය යටතේ ප්‍රාථමික ශ්‍රේණියේ සිට විශ්ව විද්‍යාලය දක්වා අධ්‍යාපනය නොමිලයේ ලබාදීම.
• සිසුන්ගේ සමාජ ආර්ථික පහසුකම්,පාසල්වල පහසුකම්,විෂය මාලාව හා ඉගැන්වීම් යන කරුණු පදනම් කරගෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වර්ධනය සදහා කටයුතු කිරීම.
• ප්‍රමාණාත්මක වශයෙන් පාසල් සංඛ්‍යාව සහ ගුරුවරු සංඛ්‍යාව වර්ධනය මගින් අධ්‍යාපනය ලබන්නන්ගේ අවශ්‍යතාවන් ඉටු කිරීමට කටයුතු කිරීම.
• අධ්‍යාපනය රජයේ අධිකාරය යටතට ගැනීමට අවශ්‍ය කටයුතු සැලසීම.
• ස්වභාෂිකයින්ට තම මව් බසින් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමට හැකි සෑම පහසුකමක්ම ලබා දීම.
• මාතර,ගාල්ල,කොළඹ,මහනුවර,යාපනය වැනිප්‍රධාන නගර ආශ්‍රිත පාසල් වලට සීමා වූ අධ්යාපන පහසුකම් දිවයිනේ සියළු දෙනාටමම ලබා ගැනීමට හැකිවන සේ මධ්‍ය මහා විද්‍යාල ව්‍යාප්ත කිරීමෙන් අධ්යාපන අවස්ථා සැමට ලබා දීමට කටයුතු කිරීමේ අධ්යාපන ප්‍රජාතන්ත්‍රිකරණ පිළිවෙත.
• සෑම ළමයෙකුට ම තමන්ගේ ආගම ඉගැන්විය යුතු යැයි රජය ප්‍රතිපත්තියක් වශයෙන් පිළිගෙන ඊට අනුකූලව කටයුතු සම්පාදනය කිරීම.
පනහ දශකයේ අධ්යාපන පරමාර්ථ:
• යටත් විජිත සංස්කෘතියට එරෙහිව දේශීය සංස්කෘතිය අධ්‍යාපනය තුළින් නැවත පනගැන්වීම.
• බහුවාර්ගික සංයුතියකින් යුතු ජන සමාජය ඒකාබද්ධ කොට ශ්‍රී ලාංකික ජන සමාජයක් යන හැඟීම වර්ධනය කිරීම.
• ආර්ථික වශයෙන් දියුණු වන්නා වූ සමාජයක අවශ්‍යතාවයන්ට ගැළපෙන පරිදි අධ්යාපන ක්‍රමය නිවැරදිව දිශාභිමුඛ කිරීම සහ සංවර්ධන අවශ්‍යතාවයන්ට ගැලපෙන පරිදි ශ්‍රම බලකාය සූදානම් කිරීම.
• සමාජ විෂමතාවයන් ත්‍රරන් කිරීම.
• අධ්යාපන සමාජ සචලතා කාරකයක් බවට පත් කිරීම.
පරමාර්ථ ඉටුකර ගැනීමට සකසා ගත් අරමුණු:
• සිංහල,දෙමළ භාෂා සමතැන්හිලා සලකමින් රාජ්‍ය භාෂා බවට පත්කිරීම සහ ප්‍රාථමික ශ්‍රේණියේ සිට විශ්ව විද්‍යාලය දක්වා අධයාපනය මව් බසින් ලබා දීමට කටයුතු කිරීම.
• මධ්‍ය මහා විද්‍යාල අලුතින් පිහිටුවීම,ගම්බද පාසල් පිහිටුවීම සහ විද්‍යා අධ්‍යාපනය ව්‍යාප්ත කිරීම.
• පාසල්වලට සහභාගීත්වය වැඩි කර ගැනීම සදහා දිළිඳු ළමුන්ට දිවා ආහාරය, පොත්පත්, ශිෂ්‍යත්ව ලබා දීම හා නේවාසික පහසුකම් ලබා දීම
• අධ්‍යාපනය වැඩ ලෝකය සමග පෑහීමට අධ්‍යාපනය විවිධාංගීකරණය කිරීම.
• ස්වභාෂාවෙන් උසස් පෙළ සමත් අයට ස්වභාෂා විශ්ව විද්‍යාල පිහිටු විම.(විද්‍යෝදය, විද්‍යාලංකාරය)
• වැඩිහිටි සාක්ෂරතාව දියුණු කිරීම.
• ආධාර ලබන පාසල් ක්‍රමයෙන් අහෝසි කර දිවයිනේ සියලු පාසල් වල පරිපාලනය රජය යටතට ගැනීම.
• ගාස්තු අයකිරීමේ පාසල් අහෝසි කිරීම.
• දේශීය නැටුම්,ගැයුම්,වැයුම් සහ අනෙකුත් සෞන්දර්ය විෂයයන් නැවත අධ්‍යයනයට අවශ්‍ය පහසුකම් සලසා දිම,දේශීය වෛද්‍ය ක්‍රම නගා සිටුවීම,කෘෂී ආර්තික ක්‍රමයකට මග පාදා ලීම,බෞද්ධ අධ්‍යාපනයට නිසි තැන ලබාදීම යන අවශ්‍යතා සැලසීමෙන් දේශීය අනන්‍යතාවයක් සහික සංස්කෘතියක් පණ ගැන්වීමට කටයුතු කිරීම.
7. 1960-70 දශකය
හැටේ දශකයේ අධ්‍යාපනය පිළිබද කරුණු විමසීමේදි 1961 ජාතික අධ්යාපන කොමිෂන් වාර්තාව,1964 ධවල පත්‍රිකාව,1967 ධවල පත්‍රිකාව,1960 අංක 5 දරන උපකෘත ගුරු විද්‍යාල විශේෂ විධිවිධාන පනත,1961 අංක 8 දරන උපකෘත පාඨශාලා හා ගුරු විද්‍යාල පනත,1966 ධවල පත්‍රිකාව,1960 සහ 1965 පැවති පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ සදහා එක් එක් බලයට පත් පක්ෂ විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද මැතිවරණ ප්‍රකාශන ද වැදගත් තොරතුරු සපයන මූලාශ්‍රයන්ය.1961 දී පත් කරන ලද ජාතික අධ්යාපන කොමිෂම විසින් ජාතික අධ්යාපන ක්‍රමයක් පිළිබදව 1943 කන්නන්ගර වාර්තාවෙන් එළි දැක්වූ අධ්යාපන අභිමතාර්ථ අරමුණුම පදනම් කරගෙන අධ්‍යාපනයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය අයිතිවාසිකම්,සමාන අවස්ථා,නොමිලේ සැපයීම,ව්‍යාප්ත කිරීම,මව් භාෂාවෙන් අධ්‍යාපනය ලබා දීම වැනි ප්‍රතිපත්ති තහවුරු කරමින් සියළු ළමුන්ට ආර්ථික හා ආගම් භේද නොතකා,සමාන අධ්යාපන අවස්ථා සැලසෙන පරිදි පාඨශාලා කිරීමේ ක්‍රමයක් යෝජනා කර ඇත.එහෙත් සර්ව සාධාරණ ලෙස ලබා දීමට අපේක්ෂා කර ඇත.එහෙත් 1964 ධවල පත්‍රිකාව මගින් එවැනි පහසුකමක් නො සැලසූ බවට කොම්ෂමේ සභාපතිවරයා දොස් නගා ඇත.එමගින් සෑම සැතපුම් 2 ½ ක් ඇතුළත පාසලක් පිහිටුවන බවට පොරොන්දුවක් දි ඇත.එය හුදෙක් ව්‍යාකූල වූ අරුත් ගැන්වීමක් බවද නෛතික පදනමක් නැති බවටද විවේචනය කර ඇත.එහෙත් 1966 ධවල පත්‍රිකාව මගින් සදහන් කරන ආකාරයට අධ්‍යාපනය,ළමුන්ගේ ආර්ථික හෝ සමාජ තත්ත්වය ගැන නොතකා ඔවුන්ගේ දොරටුව ළඟට ගෙනවුත් ඇති බව අදහස් කරයි.(Education has been taken to the door step of every child in the island,what ever be his economic and social position) 1960 සහ 1961 පාසල් රජයට පවරා ගැනීමේ පණත් වලින් පාඨශාලා 60 ක් පමණ රජයට පවරා නොගත්තේ වරප්‍රසාද ලත් පන්තියේ අවශ්‍යතාවයන් රැක ගැනීමේ අටියෙන් බව මහාචාර්ය ජේ.ඊ ජයසූරිය විවේචනයක් එල්ල කර ඇත.එය අවශ්‍යෙයන්ම අධ්‍යාපනයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය ස්වරූපයට කැළලක් වූ බව විචාරක මතයයි.අධ්‍යාපනය ප්‍රජාතන්ත්‍රීය ක්‍රියාවලියේ වැදගත් ලක්ෂණයක් විය යුත්තේ අනිවාර්ය අධ්යාපන නීතියක් නැතිව වුවද අධ්‍යාපනය ව්‍යාප්ත වීමයි. 1939 ආඥා පනතින් සහ එහි ඇමුණුම් අනුව අනිවාර්ය අධ්‍යාපනයට ඇතුළත් කර ගැනීමට අවු 5-14 අතර වයස් කණ්ඩායම් වලට බලපෑමේ අයිතිය අධ්යාපන අමාත්‍යංශය සතුව ඇත.අනිවාර්ය අධ්යාපන නීතියක් ගැන 1959 දී පාසල් නොයන ළමුන් පිළිබඳ සොයා බැලීමට පත්කළ කොමිසම 1961 ජාතික අධ්යාපන කොමිෂම,1964 ධවල පත්‍රිකාව,1967 ධවල පත්‍රිකාව සලකා බලා ඇතිබවත් අනිවාර්ය අධ්‍යාපනයක් ලබා දීම ගැන නිළදාරී පැළන්තිය එය ප්‍රශ්නයක් ලෙස සලකා බලා නැත.එබැවින් අධ්‍යාපනයට ළමුන්ගේ සහභාගීත්වය මෙන්ම අධ්‍යාපනයේ ව්‍යාප්ත වීමක්ද සිදු නොවුණි.1960 දශකයේදී ද්විතීය අධ්යාපන විවිධාංගීකරණය කිරීමෙන් සංවර්ධන අවශ්‍යතාවයන් සලසා ගැනීමට දැරූ අසාර්ථක ප්‍රයන්තයන් කිහිපයකි.1961 ජාතික අධ්යාපන කොමිෂම හදුනාගෙන ඇති ආකාරයට වැඩ ලෝකයට සමාජයට සුදුසු පුද්ගලයින් අධ්යාපන ක්‍රමය විසින් බිහි නොකිරීම වරදක් ලෙස පෙන්වා දී ඇත.මේ නිසා අවුරුදු 8 ක සාමාන්‍ය මූලික අධ්‍යාපනයක් සහ ඉන්පසු කෘෂිකර්මය,ඉන්ජිනේරු,විද්‍යා සහ කලා යනුවෙන් ද්වීතිය අධ්යාපන ධාරා හතරක් හදුන්වා දී ඇත.එසේම 1963 දී තාක්ෂණික අධ්යාපන කොම්ෂම විසින් තාක්ෂණික කෘෂිකාර්මික හා වාණිජ අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමටත් ඒවා දක්ෂතා ලෙස පුහුණු කිරීමටත් යෝජනා කර ඇත.මෙම කොමිෂන් සභා දෙකේම යෝජනා 1964 ධවල පත්‍රිකාවේ අඩංගු වී ඇති අතර 1964 ආණ්ඩු පෙරලියෙන් පසු කියාත්මක වීම ඇනහිට ඇත.1966 ධවල පත්‍රිකාවෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට අදහස් කර ඇති(Perspectives for the development of second level education)යන වැඩ සටහනේ අධයාපන සමාජ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියේ වැදගත් සාධකයක් ලෙස සැලකීමටත් සම්පූර්ණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජ ක්‍රමයක් දසහා ආයෝජනයක් ලෙසත් සලකා ඇත.අධ්‍යාපනයේ ඇති අසමතුලිතතා නැතිකර නිෂ්පාදන සහ ආර්ථික සංවර්ධන ක්‍රියාවලියට අවශ්‍ය පුද්ගලයන් බිහි කර ගැනීමටත් මිනිසාගේ පූර්ණත්වය කරා ළගා වීමට සියලු දෙනාටම මූලික අට අවුරුදු අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමෙන් අධ්‍යාපනයේ විවිධත්වයක් ඇති කිරීමත් 1966 ධවල පත්‍රිකාවේ අපේක්ෂාවන්ය. පරිපාලනය විමධ්‍යගත කිරීම ආරම්භ වන්නේද 1966 දීය.ප්‍රථමයෙන් අධ්යාපන ප්‍රදේශ හා දිස්ත්‍රික්ක වශයෙන් පරිපාලනය විමධ්‍යගත කිරීමක් සිදුවී ඇත.1966 උසස් අධ්යාපන පනත මගින් රැකියා වියුක්තියට විසදුම් ලෙස වෘත්ත්‍යාභිමුඛ දෑවුරුදු පාඨමාලා යෝජනා කර ඇත.මෙයින් අධ්‍යාපනය හා වැඩ ලෝකය අතර ගැලපීමක් බලාපොරොත්තු වුවුද ආර්ථික අපහසුකම් හා රැකියා වියුක්තියට විසදුමක් නොවන හෙයින් අසාර්ථක වී ඇත.1960 සිට 1970 වර්ෂය වන විට පාසල් සංඛ්‍යාව 1885 න්ද,ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාව 414619 න් ද,ගුරු සංඛ්‍යාව 26768 න් ද,සාක්ෂරතාවය 6.9 න්ද වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කරයි.මෙම වැඩිවීම් තවදුරටත් අධ්‍යාපනයේ ප්‍රමාණාත්මකව සිදුවී ඇති වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වැඩි දියුණු කිරීම සදහා කණිෂ්ඨ ද්වීතියික සාමාන්‍ය විද්‍යා අධ්‍යයාපන වැඩ සටහන ක්‍රියාවට නැංවීම,1966 විෂය මාලා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානයක් ආරම්භ කිරීම,විෂ්‍ය මාලා ප්‍රතිසංවිධාන හා ගුරු පුහුණුව වඩා ක්‍රමවත් කිරීමට ගත් උත්සාහයන් තරමකින් හෝ සම්මාදම් වී ඇත.
1960 දශකයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තියේ ලක්ෂණ:
• අධ්යාපන ආයතන ජන සතු වීම.
• රජයේ පූර්ණ අධිකාරිය යටතේ පවත්නා ජාතික අධ්යාපන ක්‍රමයක් ගොඩ නැගීම.
• අධ්‍යාපනය හා උත්පාදන ශ්‍රමය එක් තැන් කිරීම.
• අධ්‍යාපනයේ අසමතුලිතතා නිවැරදි කිරීම.
• අධ්‍යාපනය අනාගත ආයෝජකයක් ලෙස සැලකීම.
• අධ්යාපන පරිපාලනය විමධ්‍යගත කිරීම.
60 දශකයේ අධ්යාපන පරමාර්ථ වල ලක්ෂණ :
• වැඩෙන දරුවන් අතර නිවැරදි ආකල්ප සහ කෞශල්‍යයන් වර්ධනය කර පෝෂණය කිරීම.
• නිෂ්පාදනය හා ආර්ථිකය ප්‍රමුඛ කොට අධ්යාපන ක්‍රමය සැලසුම් කිරීම.
• අධ්‍යාපනයේ ප්‍රමාණාත්මක මෙන්ම ගුණාත්මක වර්ධනයක් පවත්වා ගැනීම.
• රැකියා වියුක්තියට විසදුම් අධ්‍යාපනය මගින් සෙවීම.
1960 දශකයේ අධ්යාපන පරමාර්ථ හා ප්‍රතිපත්ති සාක්ෂාත් කර ගැනීමට ගොඩ නගා ගත් අරමුණු:
• ළමයින්ගේ විවිධ දක්ෂතාවනට සහ හැකියාවනට සුදුසු වන පරිදි විවිධ අධ්යාපන ආයතන ඇති කිරීම.
• අවු: 5-14 වයස් ළමුන්ට විශේෂ විෂය මාලාවක් පදනම් කොටගෙන ක්‍රියාකාරී අධ්‍යාපනයක් සැපයීම.
• සාමාන්‍ය මූලික අධ්‍යාපනය පවා ක්‍රියාකාරකම් හා අත් දැකීම් ලබා දෙන ලෙස සකස් කිරීම.
• ත්‍රිපථ ක්‍රමය වෙනුවට කෘෂිකර්මය,ඉංජිනේරු,විද්‍යා හා කලා යන විෂය ධාරා හතරක් මගින් දක්ෂතා අනුව රුචිකත්වය අනුව තෝරා ගැනීමට සැලසීම.
• 1966 උසස් අධ්යාපන පණත මගින් විශ්ව විද්‍යාල කොලේජි හයක් බිහිකර රැකියා වියුක්තියට විසදුම් ලෙස වෘත්ත්‍යාභිමුඛ දෑවුරුදු පාඨමාලා හදුන්වා දීම.
• මව් භාෂාවලින් විශ්ව විද්‍යාල වල සාමාන්‍ය වේදී සහ විශේෂවේදී පාඨමාලා වලට දේශන පැවැත්වීම.
• මහා විද්‍යාල සංඛ්‍යාව පුළුල් කිරීම.
• 1966 විෂය මාලා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානයක් පිහිටුවීම.
• කණිෂ්ඨ ද්විතීයික හා සාමාන්‍ය විද්‍යා අධ්යාපන වැඩ සටහන ක්‍රියාවට නැංවීම.
8. 1970-77 කාල පරිච්ඡේදය.
1977-77 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණයේ ලක්ෂණ:
• අධ්යාපන ක්‍රමයෙහි ගුණාත්මක භාවය හා ඵලදායීතාව වැඩි දියුණු කර ගැනීමට ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කිරීම.
• අධ්‍යාපනය සදහා සුප්‍රවේශනයට ඇතිවූ සමාන ඉඩ ප්‍රස්ථා තව දුරටත් පුළුල් කිරීම.
• අධ්‍යාපනය හා ජාතික අවශ්‍යතාවයන් අතර මනා ගැලපීමක් පවත්වා ගැනීම.
• නූගත්කම හා දිළිදුකම දුරලීමට අධ්‍යාපනය මගින් විසදුම් සෙවීමට කටයුතු කිරීම.
1970-77 අධ්යාපන පරමාර්ථ:
• ආර්ථික දියුණුවක් ඇති කිරීමෙන් ජනතාවට වඩා හොඳ පරිපූර්ණ තෘප්තිමත් වූ ජීවිතයක් ගත කිරීමට ඉඩකඩ සැලසීම.
• ජාතියේ බාලපරපුර යටත් විජිත අභිලාෂයන්ගෙන් හා ආකල්පයන්ගෙන් මුදවා ගැනීමටත් දේශය සතු සම්පත් උපයෝගී කර ගනිමින් කිසියම් නිෂ්පාදන කාර්යයක නියලීමේ හැකියාව ඔවුනට අත්කර දීමට ඉවහල් වන නව අධ්යාපන රටාවක් ගොඩනගා ගැනීම.
• අධ්‍යාපනය ව්‍යුහාත්මක මෙන්ම අන්තර්ගතයද සාමාජික ආර්ථික සංවර්ධනයට අදාළ වන පරිදි ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම.
• නූගත්කම දුරලීම.
• දිළිඳුකම නැතිකිරීම.
• ආර්ථික සංවර්ධනය තුළ පුහුණු ශිල්පීය දස්කම් සදහා ඇතිවන ඉල්ලුමට සරිලන ශ්‍රම බලකායක් බිහි කිරීම.
• ව්‍යුහාත්මක රැකියා වියුක්තියට විසදුම් සෙවීම.
• වතු පාසල් ජාතික අධ්යාපන ක්‍රමයට ආඳා ගැනීම.
1970-77 අධ්යාපන අරමුණු:
• අධ්‍යාපනයේ මට්ටම් හා ශ්‍රේණි පිළිබදව වෙනස්කම් සිදු කිරීම.
• ප්‍රාථමික මට්ටමේ අධ්‍යාපනය සදහා සමෝධානිත ඉගෙනුම් ඉගැන්වීම් වැඩ පිළිවෙල හඳුන්වා දීම.
• කණිෂ්ඨ ද්වීතීය මට්ටමේ අධ්‍යාපනයට ගණිතය හා විද්‍යාව විෂයයන් ඇතුළත් කිරීම.
• පාසල් ප්‍රජාවට සමීප කිරීම.
• ප්‍රාග් වෘත්තීය විෂයයන් හදුන්වා දීම.
• විධිමත් හා අවිධිමත් අධ්යාපන අවස්ථා පුළුල් කිරීම.
• විෂය මාලා ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම.
• ජාතික අධ්යාපන ආයතනයේ කාර්යභාර්ය ගුරු පුහුණුවටද අදාළව පුළුල් කිරීම.
• විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනයට ඇතුළත් වීමට නොහැකි අවාසිදායක ප්‍රදේශ වලට දිස්ත්‍රික්ක පංගු ක්‍රමය මගින් අවස්ථා සැලසීම.
9. 1972 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ.
රටෙහි අධ්‍යාපනය සඳහා වාර්ෂිකව මෙරට ජාතික ආදායමෙන් රුපියල් කෝටි ගණන් වැය කරනු ලබති.ජනගහණයද වසරක් පාසා වර්ධනය වෙමින් පවතී.ශිෂ්‍ය සහ ගුරු සංඛ්‍යාව එයට අනුරූපී තත්ත්වයෙන් වැඩිවෙයි.එමෙන්ම පාසල් අධ්‍යාපනය අවසන් කර පාසල් හැර යන්නවුන්ගේ සංඛ්‍යාවද,විශ්ව විද්‍යාල තාක්ෂණ විද්‍යාල යන මෙකී ආයතනයන්හි අවසාන පරීක්ෂණයෙන් සමර්ථව උපාධිධාරීන් ලෙසින් හෝ තාක්ෂණිකයන් ලෙසින් සමාජයට පිවිසෙන සංඛ්‍යාවද දහස් ගණනින් ඉහළ නැගෙමින් පවතී.මේ සියළු දෙනාටම කළ හැකි රක්ෂාවන් සුලභ නැත.බොහෝ දෙනෙකු විවෘතව ඇති රැකියා අවස්ථාවනට නොගැළපෙති.එහි භයානක ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ තමාටත්,තම පවුලටත්,රටටත් ප්‍රශ්නයක්ව බලවත් අසහනකාරී තත්ත්වයෙන් පැවතීමට සිදුව තිබීමයි.තවත් අතකින් මෙරට චිරස්ථායී සංවර්ධනයක් සදහා අවශ්‍ය කෘෂිකාර්මික ව්‍යාපාරවලට පදනම වන ස්වභාවික සම්පත් මිනිසාගේ පොදු අභිවෘද්ධිය සදහා උපයෝගී කරගත හැකි වනුයේ රැකියා ප්‍රශ්නය විසදීම තුළණි.විදේශ විනිමය උපයා ගැනීම හෝ ඉතිරිකර ගැනීම රැඳී පැවතුනුයේ ද මෙකී ස්වභාවික සම්පත් ඵලදායී අන්දමින් පරිහරණය කළ හැකි මාර්ග විවෘත කරනු ලබන ආකාරය හා ක්‍රියා පිළිවෙත අනුවයි.
පසුගිය දශක කිහිපය තුළම ප්‍රමුඛව සිදුවී ඇති හා සිදුවෙමින් පවතින සංවර්ධන කාර්ය්‍ය නම් ද්වේශ සහගත ලෙස පංති හැඟීම් උත්සන්නව නැගෙන අන්දමේ නිසරු ජීවන රටා හා පුහු වටිනාකම් පිළිබද අමනෝඥ,බොළද හැඟීම් හා සිතුවිලි වල සීඝ්‍ර වර්ධනය වේ.මෙය අද රටෙහි පොදු සංවර්ධන කාර්යෙහි දී විශාල බාධකයක්ව පවතී.පසුගිය වකවානුව තුළ විවිධාකාරයේ වාද හා දර්ශණ ඉදිරිපත් කරමින් ආණ්ඩු කිහිපයක්ම බලයට පැමිණ ඇත.ඒ සියල්ලම අධ්යාපන කේෂ්ත්‍රෙයහි රටට අවශ්‍ය සම්පූර්ණ වෙනසක් ඇති කිරීමට ප්‍රයන්තයක් දරා ඇත.එකී ආයාසකර උත්සාහයන්හි ඵලදායී ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සමාජයේ බැරෑරුම් ප්‍රශ්න වලට විසදුමක් දීමේ බලශක්තියක් ඇති අධ්යාපන ක්‍රමයක් මෙතෙක්ම සැකසී නැත.
1972 අධ්යාපන ප්‍රත්සංස්කරණය වෙත අවධානය යොමුකළ යුතු වනුයේ ඉන් අනාවරණය වන කරුණු හා හේතු සාධක දැනය දියත්වෙමින් පවතින නව අධයාපන ප්‍රතිසංස්කරණ (1997-98) නිසි මග මෙහෙය වීමටත්,බලාපොරොත්තු වන අයුරින්ම සාර්ථක කර ගැනීමටත්,නිශ්චිත වශයෙන්ම එකී අත්දැකීම් ඉවහල් විය හැකි බැවිණි.මෙකී කාර්යෙහිලා එකී ප්‍රතිසංස්කරණයන්ගේ පසුබිම,අරමුණු,අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵල,ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී පැණ නැගී බාධක යනාදිය දෙස විචාරාත්මක විශ්ලේෂණයක් තුළින් තුලනාත්මකව විමසා බැලීම වැදගත්ය.මෙහිදි,ඉහත කී ප්‍රතිසංස්කරණ කේෂ්ත්‍ර පහත දැක්වෙන පරිදි කොටස් කිහිපයකට බෙදිය හැකිය.
1.අධ්යාපන අභිමතාර්ථ.
2.අධ්යාපන ව්‍යුහය.
3.විෂය මාලාව.
4.ගුරු අධ්‍යාපනය.
5.අධ්‍යාපනය හා පාසල් පරිපාලනය.
6.අධයාපන ඇගයීම් ක්‍රම.
7.පාසල් ප්‍රජා සම්බන්ධය.
අධ්යාපන අරමුණු
1972 ප්‍රතිසංස්කරණවලට පදනම්ව පැවති අධ්යාපන අභිමතාර්ථ පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.
• මානව හා භෞතික සම්පත් ඵල සාධාරණව බෙදී යන සමාජවාදී සමාජයක් බිහි කිරීම කෙරෙහි අධ්‍යාපනය යොමු කිරීම.
• මිනිස් බලය හා ආර්ථික සම්පත් සමාජ ප්‍රගතිය උදෙසා යොදා ගැනීම.
• පුද්ගලයන්ගේ සම්භාවනීයත්වය ආරක්ෂා කිරීම වස් සමාජයේ පවතින බෙදීම් යනාදිය දුරු කොට සියළු පුරවැසියන් තුළම තිබෙන විවිධ ශක්තීන් සමබරව වර්ධනය කිරීම.
ඉහත කී අභිමතාර්ථ පිළිබද වූ නිරවද්‍ය අවබෝධයක් අධයාපන සැලසුම්කරුවන්, පරිපාලකයන්,ගුරුවරුන්,දෙගුරුන් හා සිසුන් තුළ තිබිය යුතු වුවද එවන් පුළුල් එකඟත්වයක් හෝ විශ්වාසයක් හෝ ප්‍රමාණවත් පරිදි ගොඩනැගීම නිසා 1972 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණයන්හි ක්‍රියාත්මක අවස්ථාව සෘජු ක්‍රියාමාර්ගයකට බාධකයක්ව පැවතුණි.
අධ්යාපන ව්‍යුහය
සාමාන්‍ය පාඨශාලා අධයාපනය තුළින් ගොඩනැගීමට අපේක්ෂා කළ නම අධ්යාපන ක්‍රම අවස්ථා තුනකින් සංයුක්ත විය.
• 1 – 5 ශ්‍රේණිය දක්වා වූ ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය.
• 6 – 9 ශ්‍රේණිය දක්වා වූ කණිෂ්ඨ ද්විතියික අධ්‍යාපනය.
• 10 – 11 ශ්‍රේණිය දක්වා වූ ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියික අධ්‍යාපනය.
ඉහත කී අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ (1972) ඉදිරිපත් කළ වකවානුව තුළ පූර්ණ ස්වරූපයක් ගතයුතු යැයි සලකනු ලැබූ ප්‍රජාතන්ත්‍රික හා පොදු අධ්යාපන ක්‍රමයක පැවතිය යුතු මූලික ලක්ෂණ කවරේද යන්න මෙකී විමර්ශණය ආරම්භයේදීම අවබෝධ කරගැනීම අවශ්‍ය වේ.
• අධයාපන ක්‍රියාවලිය අඛණ්ඩව පැවතිය යුතු අතර එක් එක් අවධියට අදාළ අධ්‍යාපනය හැකිතාක් සම්පූර්ණ වීම.උදා: පළමු පෙළ අධ්‍යාපනය,දෙවන පෙළ අධ්‍යාපනය සදහා අවශ්‍ය වූවක් ලෙසට නොව දෙවන පෙළ අධ්‍යාපනයක් අහිමි වන්නකුට වුවුද ප්‍රයෝජනවත් වන සම්පූර්ණ අධ්‍යාපනයක් විය යුතුය.
• අධ්යාපන ව්‍යුහයේ සෑහෙන දුරක්,විශේෂයෙන්ම පළමු පෙළ හා කනිටු පෙළ අවස්ථා වලට සිසුන් වර්ග නොකොට සියල්ලටම පොදු අනිවාර්ය හා සමබර විෂය මාලාවක් සැපයීම.
• බාහිර විභාග වැනි ශිෂ්‍යන්ගේ අධ්යාපන ප්‍රගතියට හරස් වන සාධක හැකිතාක් ඉවත් කිරීම.
• වැඩිදෙනෙකුට අධ්යාපන හිනිමගෙහි ඉහළට නැගීමට ඉඩ සැලසීම.
• අධයාපන ක්‍රියාවලියෙහි පාදක අවධිය කෙරෙහි දැඩි අවධානය යොමු කිරීම.
• පෞද්ගලික අවශ්‍යතාත් පොදු දර්ශනයක් මත ගොඩනැගුණු සමාජ අවශ්‍යතාවයන් පිරිමැසෙන අයුරින් සකස් වූ අධ්‍යාපනයකට සරිලන ව්‍යුහය.
• සංඛ්‍යාත්මක අතින් මෙන්ම ගුණාත්මක අතින්ද අධ්යාපන ව්‍යුහය වර්ධනය වීම.
• සමාජයේ සෑම පුද්ගලයෙකුටම අධයාපනයෙන් ප්‍රයෝජන ගතහැකි ලෙස අධයාපන ව්‍යුහය සැකසීම.
යටත් පිරිසෙන් අනිවාර්ය අධ්යාපන පාසල් වයස් සීමාවට අයත් සියළු දෙනාටත් එම කාලය තුළ අධ්යාපන ආයතනයක රැඳී ඉන් සම්පූර්ණ ප්‍රයෝජන ගැනීමට හැකි පරිදි කටයුතු සංවිධානය කිරීම අවශ්‍ය වේ.ඒ අනුව අධ්‍යෘපන ව්‍යුහය සකස්කර ගැනීම වැදගත් වේ.
ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය.
වයස 6 දී පාසලට ඇතුළත් වන දරුවා 11 වනවිය පිරෙන තෙක් නොහොත් 5 ශ්‍රේණිය අවසානය දක්වා ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනයක් ලබයි.පහත සදහන් විශය මාලාවට අනුව මෙහිදී ඉගෙනීම කරනු ලැබේ.
• ආගම.
• අධ්යාපන මාධ්‍යය
• දෙවන බස.
• ගණිතය.
• ශාරීරික හා සෞන්දර්යාත්මක ක්‍රියාකාරීත්වයෝ.
• නිර්මාණාත්මක ක්‍රියාකාරීත්වයෝ.
• පරිසරය ආශ්‍රිත ක්‍රියාකාරීත්වයෝ.
3 වන ශ්‍රේණිය යටතේ දෙවන බසක් ඉගැන්වීමටද,මේ විෂය මාලාවට ඇතුළත් කරඇත.දෙවන බසක් වශයෙන් දැනට ඉගැන්විය හැකි වනුයේ ඉංග්‍රීසි පමණක් වුවද ,ඒ සදහා ගුරුවරු අවශ්‍යව පවතී.ඉහත සදහන් පරිදි ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනයේ වෙනස්කම් ගුණාත්මකභාවය පැත්තට නැඹුරු වී ඇති අතර උපදේශණයට වඩා අත්දැකීමට මුලු තැන දෙනු ලබන ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනයක් ඉන් ගොඩනගනු ලැබේ.
කණිෂ්ඨ ද්වීතියික අධ්‍යාපනය.
12 වන වියේ සිට 15 වන විය පිරෙන තෙක් හෙවත් 6 වන ශ්‍රේණියේ සිට 9 වන ශ්‍රේණිය දක්වා දෙනු ලබනුයේ කණ්ෂ්ඨ ද්වීතියික අධ්‍යාපනයයි.එය පොදු අධ්යාපන ක්‍රමයකි.පහත සදහන් විෂය මාලාව උගන්වනු ලබයි.
• ආගම.
• අධ්යාපන මාධ්‍ය.
• දෙවන බස.
• ගණිතය.
• විද්‍යාව.
• සමාජ අධ්‍යනය.
• සෞන්දර්යාත්මක විෂය.
• සෞඛ්‍ය හා ශාරීරික අධ්‍යාපනය.
• ප්‍රාග් වෘත්තීය විෂය 1.
• ප්‍රාග් වෘත්තීය විෂය 2.
ඉහත දැක්වුනු විෂය මාලාව හදාරා නිම වීමෙන් පසු 9 වෙනි ශ්‍රේණිය අවසානයෙහි විභාග දෙපාර්තමේන්තුවෙන් පරීක්ෂනයක් පවත්වනු ලබයි.
නව විෂය මාලාව.
යොජිත නව මාලාවට විෂය 6ක් ඇතුළත් කරතිබේ.කණිෂ්ඨ ද්විතියික විෂය මාලාවට විෂයයන් දහයක් ඇතුළත්ය.මෙහි වැදගත් ලක්ෂණය වනුයේ ඒ සෑම පාසලකම විෂය මාලාවට මෙම විෂයන් ඇතුළත් කිරීමයි.පොදු අධ්‍යාපනයේ විෂය මාලා සංවර්ධනය කිරීම සදහා යුනෙස්කෝව මගින් 1968 දී පත්කරන ලද විශේෂඥ කමිටුව විසින් දක්වා ඇති ප්‍රාථමික පාඨශාලා පාඨමාලාවේ පරමාර්ථ කෙරෙහි මෙහිදී අවධානය යොමු කිරීම යෝජිත ප්‍රතිසංස්කරණයන්හි ඇති උචිතානුචිතභාවය අවබෝධ කරගැනීමට උපකාර වේ.
• ඉගෙනීමට ඉගැන්වීම.
• අදහස් හුවමාරුවේ කුසලතා.
• සමාජ ගුණධර්ම හුරුව.
• ස්වීයත්ව වර්ධනය.
• විවිධ කාර්යන්හි නියලීමට අවස්ථාව සැලසීම.
• සෞඛය හා ස්වස්ථාව.
• පසු අධ්‍යාපනයට සූදානම් වීම.
පාඨමාලාවක ගුණාත්මකභාවය පැවතිය යුතු වනුයේ ප්‍රජානන,වින්දන හා මනෝ චාලක යන ප්‍රධාන කේෂ්ත්‍ර පදනම් කරගෙනයි.මනස පෝෂණය කිරීම අංශයෙන්ද,හදවත පුහුණු කිරීම වින්දන අංශයෙන්ද,කායික පදනමකින් යුතු අත් පා කුසලතා දියුණු කිරීම මනෝචාලක අංශයෙන්ද කළ යුතු වේ.පූර්වෝක්ති කේෂ්ත්‍ර තුනටම යෝජිත නව විෂය මාලාවේ වැදගත් තැනක් ලැබී ඇති බැව් සදහන් කළ යුතුය.
ගුරු අධ්‍යාපනය.
අධ්‍යාපනික අවශ්‍යතා සාර්ථකව ඉටුකළ හැකි අන්දමින් මෙරට ගුරු අධ්‍යාපනය තවද පූර්ණ ස්වරූපයක් ගැන්වී නැත.එය සංඛ්‍යාත්මක අතින් ගත්කළ ප්‍රමාණවත් වර්ධනයක් පෙන්නුම් කළද ගුණාත්මක බවින් තවද දුර්වල තත්වයක පවතී.කිසිදු වෘත්තීය පුහුණුවක් නොලබා සේවය කරන ගුරුවරු විශාල පිරිසක් තවද සිටී.ගුරුවරු ස්වකීය දැනුම සහ කුසලතාවයන් වර්ධනය කරගැනීමට දක්වන උත්සාහයද ප්‍රමාණවත් නොවන බැව්ද පෙනෙයි.වෘත්තීය දැනුමක් ලබාගත් අයද,කාලීන අවශ්‍යතාවයන්ට ගැළපෙන අන්දමේ නවතාවයක් හා පුළුල් සංවර්ධනයක් ගැන නොසිතයි.මුලු දැනුමෙන්ම තම කාර්යභාර්ය ඉටුකළ හැකියැයි බොහෝ දෙනෙකු කල්පනා කරති.1972 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණය මගින් ගුරු විද්‍යාල පාඨමාලාවේ කාල සීමාවේ,එහි සන්ධාරය,ප්‍රමුඛතා තීරණය කිරීම,පාසල් පුහුණුව හා පොදුවේ මුළු පාඨමාලාවේම ස්වරූපය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරනු ලැබීම අගය කළ යුතු කරුණකි.ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය ගැන වැඩි උද්යෝගයක් හා අවබෝධයක් ගුරුවරුන් තුළ ඇති කිරීමත්,ළදරුවන්ට අධ්‍යාපනය දීම සදහා ගුරු කුසලතා බිහි කිරීම වැදගත් අධ්‍යාපනික කාර්ය්‍යක් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.ශිල්පී ක්‍රම පිළිබද හුරුවක් මෙන්ම,සමාජීය වෙනස්කම් පිළිගැනීමේ ශක්තියක් හා නැඹුරුවක්ද,සමාජයට එවැනි වෙනස් වීම් වල අගය හදුනා දීමේ හැකියාවක්ද ගුරුවරයා තුළ තිබිය යුතු වේ.අධ්යාපන සමාජ වෙනස් වීම් වලට තුඩුදෙන වාහකයක් විය යුතු බැවින් එම වෙනස් වීම් නියමුවන් ලෙස ක්‍රියාකිරීමට හැකි ශක්තියක් ගුරුවරු විසින් ගොඩනගා යුතුය.එමෙන්ම එකී වෙනස්කම්,ජාතික අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිවලට අනුකූලව ඇති කළ හැකි අන්දමේ අවබෝධ ඥාණයක් හා ආකල්පීය පරිවර්තනයක් අවශයෙන්ම ගුරුවරු තුළ ඇතිවිය හැකිය.
අධ්‍යාපනය හා පාසල් පරිපාලනය
මෙරට අධ්යාපන කේෂ්ත්‍රය තුළ මෙතෙක් පැවති එමෙන්ම තව දුරටත් අඛණ්ඩව පවතින යුධ හමුදාවක අණ දෙන ස්වරූපය මුළුමනින්ම වෙනස් විය යුතු ඇත.නිල බලධාරීන්ගේ සීමාන්තික විධායකත්වය පණක් හුවා දක්වනු ලබන ,එවැනි සුහද සහයෝගයෙන් තොර වාතාවරණයක් තුළ අධ්යාපන අභිමතාර්ථ කිසිවක් සාර්ථක කරගත හැකි නොවේ.ප්‍රථමයෙන්ම මෙම යථාර්ථය අධ්‍යාපනයේ සැබෑ සංවර්ධනයක් ඇති කිරීමට අවශ්‍ය බව තහවුරු කරගත යුතුය.අධිරාජ්‍යවාදී ස්වරූපය කුළු ගන්වනු ලබන පාසල් ව්‍යුහය වෙනස් කරනු ලැබිය යුතුය.
අධ්යාපන ඇගයුම් ක්‍රම
මෙරට ක්‍රියාත්මක වන්‍ර ලබන විභාග ක්‍රමය එක් අතකින් යල් පැන ගිය ස්වරූපයක් දරන අතර ශිෂ්‍ය සංවර්ධනය හා කුසලතාවයන් නියම ආකාරයෙන් මැනීමට ප්‍රවණතාවක් නොවේ.එය බොහෝ කලක සිටි දෝශ දර්ශණයට පත්ව ඇත.අධ්‍යාපනයේ අභිමතාර්ථ වෙනස් වීමත් සමග පාඨමාලා පමණක් නොව එම පාඨමාලා මගින් ඇති කරන කුසලතා ආදියද වෙනස් වී ඇත.නව විෂය මාලාවන්ට උචිත අන්දමේ ඇගයී් ක්‍රමයන්හි වෙනස්කම් සිදුකොට ඇත.
පාසල් ප්‍රජා සම්බන්ධය.
සමාජයේ පවතින ානව හා භෞතික සම්පත් පාසල් සංවර්ධනය සදහා හැකිතාක් උපයෝගී කර නොගෙන පාසලක අපේක්ෂිත සංවර්ධන කාර්යය ඉටුකළ හැකි නොවේ.පාසලක් නියම වශයෙන් අයත් වන්නේ ප්‍රජාවටයි.පාසල මගින් සිසුවනට අධ්‍යාපනය දීමට වැඩියමක් ඉටුවිය යුතුය.එය ප්‍රජාවට නිවැරදි මාර්ගෝපදේශකත්වයක් දිය යුතු අතර තම අදහස්,ශිල්ප ක්‍රම හා මෙවලම් ප්‍රජාවට හඳුන්වා දිය යුතුය.ප්‍රජා සංස්කෘතිය පෝෂණය කිරීමේ කාර්යයද පාසලට පැවරෙයි.පාසල් පරිපාලනයේදී මෙන්ම,විෂය මාලා හා පාඨමාලා සම්පාදනයේදී ද ඉගැන්වීමේ ක්‍රම හා උපකරණ නිෂ්පාදන කාර්යේදීද,ඇගයීම් ක්‍රම සකස් කිරීමේදීද දෙගුරුන් හා ප්‍රජාවට අයත් විවිධ ක්ෂ්‍රේත්‍රයන් පිළිබඳ විශේෂඥතාවයක් ඇති පිරිසගේ උපදේශණය හා මාර්ගෝපදේශණය පාසලකට වැදගත් වේ.දෙමාපියන් ප්‍රධාන ප්‍රජා අපේක්ෂා මැනවින් ඉටුවන පරිදි පාසල සකස්විය යුතුව ඇත.පාසල් ප්‍රජා මධ්‍යස්ථානයක් බවට පරිවර්ථනය විය යුතුය.
මේ අනුව මෙකල වූ ප්‍රතිසංස්කරණයන් මගින් අධ්‍යාපනය මෙලෙස වර්ධනයට පත්විය.
10. 1977 -88 දක්වා කාල පරිච්ඡේදය
අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තියේ සුවිශේෂී ලක්ෂණ:
1. අධ්‍යාපනය ප්‍රජාතන්ත්‍රීකරණය කිරීම.
2. අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වර්ධනය කිරීම.
3. අධ්‍යාපනය වැඩ ලෝකය සමග පෑහීමට කටයුතු කිරීම.
4. අධධ්‍යෘපන කළමණාකරණය සහ පරිපාලනමය වෙනස්කම් සිදු කිරීමටත් ඒවා නිසි අන්දමින් පවත්වා ගෙන යාමටත් අධ්යාපන සේවා අමාත්‍යංශයක් පිහිටුවීම.
5. පෞද්ගලික පාසල් වලට ආධාර අරමුදල් ලබා දීම.
ශ්‍රී ලාංකික සමාජයට පොදු වූත් විශේෂ වූත් අරමුණු ලෙස:
1. ජාතික අපේක්ෂාවන්ට හා ජාතික සංවර්ධනයට ගැළපෙන ආකාරයට පෞරුෂ වර්ධනයක් ඇති කිරීම.
2. ලිවීමේ හා කියවීමේ හැකියාව දියුණු කිරීම.
3. සම අධ්යාපන අවස්ථා සැලසීමෙන් සමාජ සාධාරණත්වය ඇති කිරීම.
4. තමාගෙන් රටටත්,ජාතියටත් ඉටුවිය යුතු යුතුකම් පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා ගැනීම.
5. නීති ගරුක යහපත් පුරවැසියෙකු බිහි කිරීම යන අරමුණු හදුනාගත හැක.
1977-1988 යුගයේ අධ්‍යාපනයේ අරමුණු:
• ආර්ථික සමාජික සාදාචාරාත්මක හා දේශපාලනික වූ ජාතික අවශ්‍යතාවයන් ඉටුකර ගැනීම.
• උගත් පුරවැසියන් සමුහයක් බිහි කිරීම.
• රැකියා වෙළඳපොළ සදහා අවශ්‍ය පුහුණු කිරීම් සදහා යෝග්‍ය අධ්‍යාපනයක් ලබා දීම.
• ඉගෙනුම් ලෝකයෙන් වැඩ ලෝකයට පරිවර්තනය වීමේ වර්ධනයක් ඇති කරගැනීම.
• ළමයාගේ සංවර්ධනය සුසංගත ලෙස සිදුවීමට ඉඩ සලස්වා එමගින් ළමයා සමාජයට මෙන්ම සමාජයේ වැඩකට සුදුස්සකු කිරීම.
• පුද්ගලයන්ගේ හැකියාව අනුව වැඩිපුර අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමට ඇති අවස්ථාව පුළුල කිරීම.
• අධ්‍යාපනය ජීවිත කාලය තුළම ක්‍රියාත්මක වන ක්‍රියාවලියක් බවට පරිවර්තනය කිරීම.
ප්‍රාදේශීය අරමුණු:
• රටේ සියලු ප්‍රදේශ සදහා ඒකාකාර අධ්‍යාපනික මට්ටමක් සහතික කිරීම.
• සේවා හා ද්‍රව්‍යාත්මක යන දෙයාකාරයෙන් ම පාසල්වල අවශ්‍යතා සපුරාලීම.
• නිසියාකාර සකස්වූ පරිපාලන ක්‍රමයක් ඇති කිරීම.
• පාසල් යන වයසේ සියලූ ම ළමුන්ට පාසලකට පිවිසීමට අවස්ථාව ලබා දීම.
• සාර්ථක හා අංග සම්පූර්ණ විෂය මාලාවක් සම්පාදනය.
• විශ්වසනීය ඇගැයීම් ක්‍රම භාවිතය.
• ගුරු ශුභ සාධනය හා දිරි ගැන්වීම ආරම්භ කිරීම.
• විෂයානුබද්ධව හා අනෙකුත් පහසුකම් සැලසීම.
• මහජන සම්බන්ධතා වැඩි දියුණු කිරීම.
සුවිශේෂී අරමුණු:
• එක වසරේ සිට දහය වසර දක්වා දිවයිනේ සියලුම පාසල් වල ඉගෙන ගන්නා සිසුන්ට නොමිලයේ පෙළපොත් සැපයීම.
• මැතිවරණ කොට්ඨාසයකට පාසල් දෙක බැගින් වන සේ අංගසම්පූර්ණ විද්‍යා,වාණිජ,ඉංජිනේරු,වෛද්‍ය පාඨමාලා පැවැත්වීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීම.
• 1979 දී පාසල් 120ක උසස් පෙළ විද්‍යා පාඨමාලාවද ආරම්භ කිරීම.
• 1984 දී මැතිවරණ කොට්ඨාස මට්ටමෙන් තවත් පාසල් සියයක් ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියික අධ්‍යාපනය ලබාදීමට සහ වැඩි දියුණු කිරීමට හදුනා ගැනීම.
• 1982 දී යුනිසෙස් ආධාර ඇතිව කුඩා පාසල් 2523 ක අධ්‍යාපනය නගා සිටුවීමට අවශ්‍ය ගොඩනැගිලි,උපකරණ සහ ශ්‍රව්‍ය දෘෂ්‍ය උපකරණ ලබා දීම.
• වතු පාසල් සිසුන් සදහා ශිෂ්‍යත්ව ක්‍රමයක් ආරම්භ කිරීම.
• අධ්යාපන සේවා අමාත්‍යංශයක් පිහිටුවීම.
• 1984 දී පාසල් 10-15 දක්වා අයත් වන සේ පාසල් කලාප වෙන් කිරීම මගින් අන්තර් දිස්ත්‍රික්ක මට්ටමේ විෂමතා නැති කිරීමට අපේක්ෂා කර ඇත.
• සම්පත් බෙදා හදා ගැනීම සදහා පාසල් පර්ෂද ක්‍රමය ආරම්භ කිරීම.
• දිස්ත්‍රික්ක පදනම යටතේ ගුරුවරුන්,බදවා ගැනීම මගින් ප්‍රාදේශීය ගුරු අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීම.
• ගුරු පුහුණු වැඩ සටහන් ක්‍රමවත් කිරීම.
• 1982 දී සහ 1986 දී අධ්යාපන අමාත්‍යංශයේ මෙහෙය වීම යටතේ නො විධිමත් අධ්යාපන වැඩ සටහන් මගින් වැඩිහිටි අධ්යාපන අවස්ථා පුළුල් කිරීම.
• පෞද්ගලික පාසල්වලට ද ගුරු පුහුණු පහසුකම්,ශිෂ්‍යභට සහ බාල දක්ෂ පහසුකම් සේවාස්ථ පහසුකම්,ශිෂ්‍යත්ව,විශ්‍රාම වැටුප් යනාදිය ලබා දීමට 1979 දී පියවර ගැනීම.
• ගුරුවරුන්ගේ සේවා තත්ත්වයන් වැඩි දියුණු කිරීම සදහා ත්‍රිපුද්ගල කමිටුවක් පත් කිරීම සහ අවශ්‍ය නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීම.
• පරිගණක විද්‍යාව පාසල් විෂය මාලාවට ඇතුළත් කිරීම.
• පූර්ණ සෞන්දර්ය විෂයමාලාවක් සහිත අධ්යාපන ආයතන හතරක් සහ ක්‍රීඩා හා ශාරීරික අධ්යාපන ආයතන හතක් විවෘත කිරීම.
• නැවත රැඳීමේ හා ඇඳ හැලීමේ අනුපාතය අඩුකර ගැනීම.
• යුනිසෙස් ආධාර ඇතිව පාසල් ගොවිපළවල් ආරම්භ කිරීම.
• පාසල් වතු වගා ව්‍යාපෘති,ගෙවතු වගා ව්‍යාපෘති,මී මැසි පාලනය සහ බදුන්වල වගා කළ හැකි ශාඛා පිළිබදව පුහුණුවක් ලබා දීම.
• තාක්ෂණික අධ්‍යාපනය ලබා දීම.
• ජීවන කුසලතා විෂය හඳුන්වා දීම.
• ශ්‍රම වෙළඳ පොළේ ඉංග්‍රීසි දැනුමට තිබූ ඉල්ලුමට සරිලන සේ ඉංග්‍රීසි දැනුම වැඩිකර ගැනීමට ප්‍රථමයෙන් ගුරුවරුන්ට හොඳ පුහුණුවක් ලබා දීම.
11. 1981 යෝජිත අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ.
1972 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය නැංවීම කෙරෙහි අවධානය යොමුකළ ආකාරය මෙන්ම එහි සාර්ථක භාවය,1981 වන විට වුවුද අධ්‍යාපනයේ මූලික වෙනසක් ඇති කිරීමට ප්‍රමාණවත් නොවීය.1972 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ නියත වශයෙන්ම නිවැරදි ප්‍රගති මාර්ගයකට අවතීර්ණ කිරීමක් ලෙස පිළිනැගෙන නමුදු,සීඝ්‍රෙයන් වෙනස් වන විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික ලෝකයක කාලීන අවශ්‍යතාවයනට ගැළපෙන අන්දමින් මූලික ප්‍රශ්න කිහිපයක් විසදිය හැකි පරිදි එය නැවත නැවතද ප්‍රතිශෝධනය කළ යුතුව තිබුණි.මෙම තත්ත්වය උද්ගත වූයේ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය කෙරෙහි විශාල වශයෙන් බලපානු ලබන විෂය මාලාව,මෙරට ජනතාව,ඔවුන්ගේ ජීවන රටාව,සමාජය හා ආර්ථිකය දෙස බලා මූලික පරිවර්තනයකට භාජනය කිරීමේ නොනිමි කාර්යභාර්යක් ලෙස තවද ඉතිරිව පැවති නිසයි.විෂය මාලා සංවර්ධනය උදෙසා විශාල මෙහෙයක් කෙටිකාලයක් තුළදී ඉටු කරන ලද විෂය මාලා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානය වසා දැමීමට තරම් 1977-81 අතර අධ්‍යාපනය භාරව සිටි වගකිවයුත්තන් පෙළඹී සිටියද,අවශ්‍ය කාර්ය්‍ය සාධනය සඳහා එය යම්තමින් හෝ ඉතිරිව පැවතියේය.
1981 යෝජිත අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ළමයාගේ සංවර්ධනය සුසංගත ලෙස සිදුවීමට ඉඩ සලසා එමගින් ළමයා සමාජයට මෙන්ම,සමාජයේ වැඩකට සුදුස්සෙකු බවට පත් කිරීමේ අරමුණකින් යුතුව ඉදිරිපත් කරනු ලැබුණි.මේ අනුව සාමාන්‍ය අධ්යාපන අවස්ථා තුනෙහිම එනම් ප්‍රාථමික,කණිෂ්ඨ හා ද්විතියික,ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියක යන අවධි තුනෙහිම එක් එක් අවස්ථාවන්හි පාඨශාලාවෙන් ළමයාට ලැබෙන උදව්ව උපරිම තත්ත්වයනට පත් කිරීමේ අදහස ඇතිව එම අවස්ථාවල පංති ව්‍යුහයද,එයට අවශ්‍ය පරිදි විෂය මාලාව හා පෙළපොත් සැපයීම එකී ප්‍රතිසංස්කරණයන් පදනම්ව පැවති පුළුල් අපේක්ෂාවක් විය.මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ වලට අනුව ළමයෙකුගේ පාඨශාලා කාලය වයස අවුරුදු පහකට සීමා කරන ලදී.සාමාන්‍ය පාඨශාලා සීමාව සඳහා ඉතිරි අවුරුදු හයෙන් ප්‍රථම තුනු අවුරුදු ඛණ්ඩය 6 සිට 8 වන ශ්‍රේණිය දක්වා වෙන් කළ අතර එය කණිෂ්ඨ ද්විතියක අවස්ථාව වශයෙන් හඳුන්වනු ලැබුණි.සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනයේ තුන්වන අවස්ථාව 9 ශ්‍රේණියේ සිට 11 තෙක් ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියක අවස්ථාවයි.11 අවුරුදු කාල සීමාවෙන් පසුව ශ්‍රාස්ත්‍රීය අධ්‍යාපනය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වන අය සදහා විද්‍යාල දෙවර්ෂය 12 සහ 13 වන ශ්‍රේණි වෙයි.සාමාන්‍ය අධ්යාපන කාල සීමාව තුළ සහතික ප්‍රධානය කෙරෙන විභාග දෙකක් වෙයි.මෙයින් පළමු වැන්න 8 වන ශ්‍රේණිය අවසානයේදී පර්ෂද මට්ටමෙන් පැවැත්වෙන අතර දෙවන පරීක්ෂණය 11 ශ්‍රේණියෙන් පසුව ජාතික මට්ටමෙන් පැවැත්වේ.8 වන ශ්‍රේණිය අවසානයේ පැවැත්වෙන පරීක්ෂණයෙන් පසුව එම සිසුන්ගේ වැඩි කොටසකට කාර්මික අධ්යාපන සංවිධානය යටතේ පැවැත්වෙන ආයතනයකට බැඳීමට අවසර ඇතද,කාර්මික ආයතන වලට බඟවා ගැනීමේ ප්‍රධාන අවස්ථාව වනුයේ 11 වන ශ්‍රේණියෙන් පසුව එම අ.පො.ස අධ්යාපන අවස්ථාවයි.
1981 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණය මගින් 1972 අරඹණ ලද ප්‍රාථමික සමෝධානික අධ්යාපන ක්‍රමයෙහි කිසියම් මූලික වෙනසක් නොකිරීම ජාතියේ භාග්‍යකි.වෙනත් රජයක් විසින් යොජිත ක්‍රම සහ විධි හොඳ හෝ නරක වේවා මොන ආකාරයකින් හෝ පසුව එන රජය මගින් වෙනස් කිරීම මෙරට දේශපාලන සත්චාරිත්‍ර ධර්මානුකූල සම්ප්‍රධායක් වුවද, 1981 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ මෙහිදී පමණක් එකී සාමාන්‍ය පිළිවෙතින් පිට පැන සමෝධානික ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය එලෙසින්ම පවත්වා ගැනීමට තීරණය කරන ලදී.ප්‍රාථමික අධ්යාපන අවධියේදී ඉගෙනුම්,ඉගැන්වීම් කායර්‍යෙයෙහිලා කියවීමේ පොතට හා අතිරේක පොත්පත් වලට විශේෂ ස්ථානයක් හිමිකර දීමද අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය කෙරෙහි බලපවත්වා ඇත.කියවීම් පොත්වල අන්තර්ගතය,රටේ සමාජ,ආර්ථික හා සංස්කෘතික අවශ්‍යතා වලට සම්බන්ධ වන්නා වුද,ඒ ඒ වයස් මට්ටම් වල ළමයින්ගේ ක්‍රියාකාරකම් වලට ගැලෙපෙන්නා වූද තේමාවන් පදනම් කොට සකස් කරනු ලැබීම ඉතාමත් වැදගත්ය.විවිධ දැනුම් පරාසයන්ට මෙන්ම අනුභූතීන් රාශියකට යොමුවුනු ලැදිකම් හා ඇළුම්කම් දක්වන පරිද්දෙන් කියවීමේ පොත් පෙළ සාරවත් කරනු ලැබීම කුඩා කළ සිටම ළමයා තුළ කියවීමේ අභිරුචිය වර්ධනය කරන්නකි.1981 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ යන්හි ඇතුළත් වූ ඇගයීම් ක්‍රම ගැන විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතුව ඇත.දරුවෙකුගේ සහජ කුසලතාද,ලබාගන්නා හැකියාවද,නිශ්චිත විෂය මාලාවද,යන දෑ මිණුම් දණ්ඩ ලෙස යොදාගෙන සිසුවැඩ ඇගයීමේ ක්‍රමයක් අරඹණු ලැබීය.ඇගයීම් කාර්යයේදී ගුරුවරුන්ට මග පෙන්වීම සඳහා සිසුන් තනි තනියෙන් ගෙන ඇගයීම,පන්ති ඇගයීම් ව්‍යවහාර සහ ළමයා විසින් කරනු ලබන ස්වයං ඇගයීම ද නිසි පරිදි භාවිතා කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදී.ප්‍රාථමික අවස්ථාවේදී ශිෂ්‍යයන් ලබාගත් මූලික දැනුම හා කුසලතා තහවුරු කළ යුතුය යන මූලික ප්‍රතිපත්තිය මත කණිෂ්ඨ ද්විතියක අවස්ථාවෙහි විෂය මාලාව සකස් විය.ළමයා ක්‍රමයෙන් කර්මාන්ත ලෝකයට යොමු කිරීම පිණිස වෘත්තීය රාශියකටම අදාළව පවතින සරල හැකියාවන් ලබාගැනීමේ පදනමද මේ අවස්ථාවේදී සලකනු ලැබීය.මේ අනුව ව්‍යවහාරික කුසලතා යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබූ අළුත් විෂයක් කාර්මික විෂයයන් රාශියක් වෙනුවට ඉදිරිපත් කරන ලදී.ද්විතියික අවස්ථාවේ කරන ලද ඇගයීම දෙයාකාරයකින් සිදුවිය.
• පාසලේදී පාඨමාලාභ්‍යන්තරික අඛණඩ ඇගයීම.
• පාඨමාලා අවසානයේදි පවත්වනු ලබන පරීක්ෂණය.
මෙකී ක්‍රමයට අනුව මුළු පාසල් අධ්යාපන කාලසීමාව තුළදීම ශිෂ්‍යාගේ කාර්ය්‍ය යථා පරිදි ඇගයීමක් සිදුවිය.අඛණ්ඩ ඇගයීම් ක්‍රමය 1981 යෝජිත අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ අතර තිබු අතිශයින්ම වැදගත් යෝජනාවක් බැව් පිළිගත හැකිය.මෙම ඇගයීම් ක්‍රමය තුළ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය නැංවීම කෙරෙහි කිහිපාකාරයකින්ම බලපැම් කළ හැකි අන්දමේ ගති ලක්ෂණ ඇතුළත්ව තිබුණි.
සිසු වැඩ ඇගයීමේදි ශාස්ත්‍රීය විෂයයනට සීමා වීමක් සිදුනොවේ.ශාස්ත්‍රීය මෙන්ම,ශාස්ත්‍රීය නැඹුරුවෙන් ඈත්ව,සිසුවැඩ සෑම අංශයක්ම ඇගයීම් ක්‍රම මගින් සෑම ශ්‍රේණියකදීම ඇගයීමට හසුකරනු ලැබේ.සිසුවන් පිළිබඳව හැම අංශයක්ම යනුවෙන් පහත සඳහන් දේ ඇතුළත් කරයි.
• ශාස්ත්‍රීය විෂය
• වැඩට නැඹුරුවූ ඉගෙනුම් කටයුතු
• ශිල්පීය විෂයයක ව්‍යාපෘති වැඩ ආදිය.
• විෂය සමගාමී කාර්ය
• ක්‍රීඩා
• නිර්මාණභාවය
1981 යෝජිත ප්‍රතිසංස්කරණ තුළ ගැබ්ව පැවති ශිෂ්‍ය මාර්ගෝපදේශ සේවාව මුළු මහත් අධ්යාපන සංවර්ධනය කෙරෙහි බලපානු ලබන ඉතා ඵලදායී යෝජනාවක් ලෙස පිළිගත හැකිය.පාසල් සිසුවියන් අතර බලපවත්වන යථා තත්ත්වය මැනවින් අනාවරනය කරගත් කවුරුන් වුවුද ,එය කාලෝචිත යෝජනාවක් ලෙස සලකනු ඇත.අධ්‍යාපනයේ නියම සංවර්ධනයක් ඇතිකරලීම ශිෂ්‍ය සංවර්ධනයෙන් ඇතිවිය යුතු නම් එකී ශිෂ්‍ය සංවර්ධනය සදහා ඉගෙනීම ලබන සිසුවා තුළ බලපවත්වන විවිධාකාරයේ රෝගී තත්ත්වයන්ගෙන් ඔහු ප්‍රථමයෙන්ම මුදවා ගත යුතුය.ආරම්භයේදීම කළ යුතුව ඇති එකී ප්‍රතිකර්මයන්ගෙන් තොර ඉගෙනුම් ,ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලිය නිසැකයෙන්ම අසාර්ථක ක්‍රියාවලියක් වේ.
1981 ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවලියේ අන්තර්ගතව පැවති නවීකරණයක් ලෙස පිළිගත හැකි පර්ෂද ක්‍රමය න්‍යායික වශයෙන් සලකනු ලබන විට වැදගත් යෝජනාවක් බැව් පෙනෙයි.පාඨශාලා පර්ෂයදයක මූලස්ථ පාසල,විද්‍යාගාර,කර්මාන්ත ශාලා,පුස්ථකාල,ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය ආධාර,විෂය සමාගාමී කාර්ය්‍ය,පහසුකම් යන දේ අතින් ඉහළ තත්වයක් පවත්වා ගන්නා අතර,පර්ෂදයේ අන්‍ය සාමාජිකයන් විසින් හවුලේ භුක්ති විදීමට සැලසීමත් මෙකී ක්‍රමයේ අරමුණ විය.සහයෝගතා කළමනාකරණ න්‍යායට අනුව පර්ෂදයකට අයත් පාසල් අතර අන්‍යෙන්‍ය සහයෝගය හා සාමුහික හැඟීම් ලියලන පරිදි පොදු අරමුණක් ඇතිව ඒකරාශිව කටයුතු කිරීම පර්ෂද ක්‍රමයෙහි මූලික අරමුණක්ව පැවතියද,ක්‍රියාවට නැගීමේදී එය අපේක්ෂිත පරිදි සාර්ථක නොවීය.මූලික පාසල වඩ වඩාත් ශක්තිමත් වු අතර කුඩා සාමාජික පාසල් වඩාත් දිලිඳු බවට පත් වූයේය යන හැඟීම පාසල් අතර වර්ධනය වෙමින් පැවතුණි.දක්ෂ කතළමනාකරුවන් විසින් මෙහෙයවනු ලද සමහර පර්ෂද ඉතා සාර්ථක අන්දමින් කටයුතු ඉදිරියට ගෙන ගිය අතර බහුතර සංඛ්‍යාවකට එම කාර්ය්‍ය භාර්ය්‍ය සාර්ථකව ඉටුකර ගත නොහැකිවිය.එබැවින් සමස්ථයක් වශයෙන් ගත්කළ හේතූන් රාශියක් නිසාම පර්ෂද ක්‍රමය බලාපොරොත්තු තැබු ඉලක්කය කරා ළඟා නොවුණි.එකි තත්ත්වයන් යටතෙහි පර්ෂද ක්‍රමය අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය නැංවීම කෙරෙහි විශාල වශයෙන් දායකවූ බැව් පැවසිය නොහැකිය.
12. 1988 සිට වර්තමානය තෙක් යුගය
රටේ ආර්ථික,දේශපාලනික,සාමාජික හා අධ්‍යාපනික යන කුමන අංශයක වුවද පිළිගත් ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් නොමැතිකමේ බලවත් අඩුපාඩුව පෙන්වා දී ඇති මේ වාර්තාව ජාතික ප්‍රතිපත්ති ගොඩ නගා ගැනීමේදී අනුගමනය කළ යුතු මූලධර්ම හතක් හඳුන්වා දී ඇත.
1. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වඩ වඩා නැඹුරු වීම,බලය ප්‍රමාණවත් ව පැවරීම සහ සංවාදය.
2. හැම අංශයක් තුළම එක හා සමාන අවස්ථා ලබාදීම සහ එක් කොටසකට එක් ආකාරයකිනුත් තවත් කොටසකට තවත් ආකාරයකිනුත් නොසැලකීම.
3. ආදායම,ධනය,වරප්‍රසාද සහ ප්‍රතිලාභ සම්බන්ධයෙන් පවත්නා අසමානතා අඩු කිරීම.
4. හිඟ ජාතික සම්පත් කාර්යක්ෂම අන්දමින් සහ උපරිම ප්‍රයෝජන ලැබෙන අන්දමින් උපයෝගී කර ගැනීම.
5. පමණ ඉක්මවා කරන වියදම් සහ සීමාන්තික පරිභෝජනය වැළැක්වීම.
6. දුක්ගැනවිලි පිළිබඳ ඵලදායී,කඩිනම් සහ අරපිරිමැසුම් දායක සහන සැලසීම.
7. සමාජය තුල විවිධත්වය ප්‍රකාශවන සාරධර්ම සහ සමාජ සංස්ථා ස්ථාපිත කිරීම.
අධ්‍යාපනයේ පරමාර්ථ ඉටුකර ගැනීම සදහා පොදු ජාතික අරමුණු නවයක් ජාතික අධ්යාපන කොමිෂම විසින් හදුනාගෙන ඇත.එම අරමුණු විධිමත්, අවිධිමත්,නොවිධිමත් යන අධ්‍යාපනයේ පුළුල් අංශයටම මග පෙන්වන අරමුණු ලෙස දක්වා ඇත.මෙම පොදු අරමුණු පාසල තුළ ක්‍රියාත්මක කිරීම සදහා අධ්‍යාපනික අරමුණු ලෙස ගලපා ගත යුතුව ඇත.එනම්:
I. ක්‍රියාශීලී ජාතික ඒකාබද්ධතාවයක්,ජාතික අනන්‍යතාවයක් හා ජාතික සමගියක් ගොඩ නැගීම.
II. පෘථුල වශයෙන් විසිරී යන සමාජ සාධාරණ රටාවක් පිහිටුවීම.
III. දැරිය හැකි ජීවන රටාවක් ගොඩනැගීම.
IV. එක්වරම ඵලදායී වූත්,ආත්ම තෘප්තිය ලැබීමට මග සලසන්නා වූත් ජීවනෝපායන් සහ රැකියා අවස්ථා සොයා යෑම.
V. රටෙහි සමාජීය හා ආර්ථික වර්ධනයට ආධාර වන මානව සම්පත් සංවර්ධනයෙහි සහභාගී වීම.
VI. ජාතියක් ගොඩනැගීමේ කටයුතු වලට සම්බන්ධ වීම.
VII. වෙනස්වීම්වලට ගැළපෙන පරිදි ඉගෙන ගැනීම හා සකස් වීමේ ශක්තිය උදාකර ගැනීම.
VIII. ව්‍යාකූල වූත්,අනපේක්ෂිත වූත් අවස්ථාවලට මුහුණ දීම හා සංරක්ෂිත,ස්ථාවර හැඟීමක් ඇතිකර ගැනීම.
IX. ජාත්‍යන්තර සමාජයේ ගෞරවනීය ස්ථානයක් අත්පත් කරගැනීම.
අධ්යාපන ක්‍රමයේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ:
• අධ්‍යාපනය සදහා අවශ්‍ය සම්පත් සැපයීම ප්‍රධාන වශයෙන් රජය විසින් සිදු කිරීම.ප්‍රථම උපාධි මට්ටම දක්වා සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනය නොමිලයේ සැපයීම.
• වයස අවු 14 සිට අඩු සියළු දෙනාට අධ්‍යාපනය අනිවාර්ය කිරීම සහ සිංහල සහ දෙමළ යන ඕනෑම ජාතික භාෂාවකින් අධ්‍යාපනය ලැබීමේ නිදහස.
• සිසුන් අධ්යාපන අන්තර් ක්‍රියාවලියේ හවුල් කරුවන් ලෙස සැලකෙයි.
• මව්පියන් සහ ගුරුවරුන් අධයාපන ක්‍රියාවලියේ ක්‍රියාකාරී හවුල් කරුවන් බවට පත් කෙරෙයි.
• අවාසිදායක පරිසරයන්හි පසුවන,අංගවිකළ,බෙලහීන සිසුන්ට සුවිශේෂී වරප්‍රසාද ලබා දීම.
වර්තමාන අධ්යාපන ක්‍රමයේ නෛතික වශයෙන් පවත්නා අඩුපාඩු වළක්වා ගැනීම සදහා අධ්‍යාපනයේ සියලුම අංශයන් ආවරණය වන පරිදි කෙටුම්පත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වන අධ්යාපන පනතින් පහත සදහන් අංශයන් කෙරෙහි අවධානය යොමුකොට ඇත.
• රජයේ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති මූලධර්ම.
• පාසල් පිහිටුවීම,කළමනාකරණය,නඩත්තු කිරීම හා ඒවා වර්ගීකරණය
• පෞද්ගලික සහ අන්තර්ජාතික පාසල් වල කළමනාකරණය ජාතික ප්‍රතිපත්ති වලට අනුකූලව පවත්වා ගැනීම සහ මෙහෙය වීම.
• පූර්ව පාසල් අධ්‍යාපනය.
• අධ්‍යාපනය හා අදාළ අනෙකුත් සේවා.
• අධ්‍යාපනය හා මුදල්.
• සිසුන්ගේ කාර්ය දර්ශන වාර්තා.
• පාසල් සංවර්ධන සංගම්.
• විෂය මාලා පෙළපොත් සහ ඇගයීම්.
1997 මාර්තු 05 වැනි දින ඩේලි නිවුස් පුවත් පතේ අධ්යාපන ඇමතිවරයා විසින් කරන ලද ප්‍රකාශයක් මගින් රජයේ අරමුණු වන්නේ සිංහල,දෙමළ,මුස්ලිම්,බර්ගර් සහ මැලේ යන සියළු දෙනාට භේදයකින් තොරව අධ්යාපන පහසුකම් සැපයීමත්ය.මේ අනුව යෝජිත අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ලෙස:
• ප්‍රාථමික පාඨශාලා අධ්‍යාපනය වඩා අර්ථවත්ව කරගෙන යාම.
• අංග සම්පූර්ණ පන්ති කාමර සැපයීම.
• පාසල තුළ වඩා යහපත් ඉගෙනුම් වතාවරණයක් සැපයීම.
• ද්වීතීයික අධ්‍යාපනයේ දී තාක්ෂණික අධ්‍යාපනය සහ දක්ෂතා වලින් ප්‍රයෝජන ගතහැකි පුද්ගලයෙකු බවට පත් කිරීමට අවස්ථාව සලසා දීම.
• විශ්ව විද්‍යාලයකට ඇතුළත් වීම සදහා විෂයයන් තුනකින් ලකුණු 140 ක් ලබා ගැනීම ප්‍රමාණවත් වේ.
• විශ්ව විද්‍යාලවලට ඇතුළත් කර ගැනීම සදහා විවිධ ක්‍රම අනුගමනය කිරීම.
• පහ වසර ශිෂ්‍යත්වය එලෙසින්ම පැවැත්වීම.
යනාදිය මෙලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.
13. 1991 අනුක්‍රමික තාක්ෂණික වැඩසටහන
කණිෂ්ඨ තාක්ෂණික සහතික පත්‍ර පාඨමාලාව
අධ්යාපන අමාත්‍යංශය මගින් 1991 දී අරඹන ලද අනුක්‍රමික තාක්ෂණික වැඩසටහන මෙරට අධ්යාපන තාක්ෂණය කෙරෙහි නැඹුරු කිරීමට ගත් වැදගත් පියවරක් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.තාක්ෂණවේදී උපාධිය තෙක් අනුක්‍රමයෙන් යොමුවන වෘත්තීය,සහතික හා ඩිප්ලෝමා පාඨමාලා හැදෑරීමට ශිෂ්‍යයන්ට අවස්ථාව සැලසීමට මින් අදහස් කරන ලදී.මෙහි ආරම්භක පියවර වූයේ 1991 වර්ෂයේ සිට දිවයිනෙහි සියළුම පාසල්වල 9 වසර පංතිවල කණිෂ්ඨ සහතික පත්‍ර පාඨමාලා ක්‍රියාත්මක කිරීමයි.මෙය කෘෂිකර්මය,වාණිජ විද්‍යාව,ගෘහ විද්‍යාව,තාක්ෂණ කුසලතා යන පුළුල් විෂය යටතේ සකස් කරනු ලැබූ අතර 9 වෙනි වසර තුළදී එක් ශිෂ්‍යයෙකු විසින් මින් එක් පාඨමාලාවක් හැදෑරිය යුතුව තිබුණි.
අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ හා ජාතික සංවර්ධනය පිළිබඳ මෙකී කණිෂ්ඨ සහතික පත්‍ර පාඨමාලාවේදී අරමුණු හා පොදු ගුණාංග පිළිබද සලකා බැලීම වැදගත් වෙයි.එනම්:
අරමුණු :
• සෑම ශිෂ්‍යයෙකුටම තාක්ෂණික පාඨමාලාවක් හැදෑරීමට අවස්ථාව සැලසීම.
• ඉහළ ද්විතියික අධ්යාපන අංශවලටත් කාර්මික විද්‍යාලවලටත් තාක්ෂණය පිළිබද උපාධි පිරිනමන ආයතන වලටත් ප්‍රවේශ වීම සදහා පූර්වාවශ්‍ය සුදුසුකමක් ලබාදීම.
• වෘත්තීය හා කාර්මික අධ්‍යාපනය පිළිබද ශුභවාදී ආකල්ප ඇති කිරීම.
• සෑම ශිෂ්‍යයෙකුගේම සහජ තාක්ෂණික හා වෘත්තීය කුසලතා ප්‍රගුණ කිරීම.
• කිසියම් හේතූන් නිසා පාසලෙන් ගිලිහෙන ශිෂ්‍යයන් තුළ නව අපේක්ෂාවන් ඇති කිරීම.
• විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණවේදී යුගයට සරිලන තාක්ෂණික ඥාණය සෑම පුරවැසියෙකුටම ලැබෙන බව සහතික කිරීම.
පොදු ගුණාංග:
• ප්‍රයෝජනවත් ප්‍රායෝගික කුසලතා යෙදෙන නිමි භාණ්ඩ සහ සේවාවන් නිම කිරීම.
• කණ්ඩායම් වැඩෙහි ක්‍රියාශීලී සහභාගීත්වය.
• තාක්ෂණය හා සාමූහික ප්‍රයන්තය ආශ්‍රත අභියෝගාත්මක හැඟීම් උද්දීපනය.
• නායකත්වය,සහයෝගීතාවය,වගකීම,නොපසුබස්නා බව,උපක්‍රමශීලී බව,අවංක බව හා නිර්මාණශීලීත්වය දිරි ගැන්වීම.
• ව්‍යවසායකත්වය,කළමනාකරණය,ගිණුම්කරණය හා තීරණ ගැනීම පෝෂණය
පාඨමාලාව ක්‍රියාත්මක කරගෙන යන අතරතුර:
• පාසල අවට වෙසෙන වෘත්තිකයන් හා අදිළ කාර්ය පිළිබඳ නිපුණත්වයක් ඇති ශිල්පින් සහභාගී කර ගැනීම.
• වැඩලෝකයෙහි අගයයන් හා ආචාර ධර්ම ප්‍රගුණ කිරීම.
• අදාළ සංස්ථා හා ආයතන වලින් උපදෙස් හා සහයෝගය ලබා ගැනීම.
• ප්‍රජා සහභාගීත්වය ලබා ගන්නා අතර පාසල හා ප්‍රජාව අතර අන්‍යොන්‍ය සම්බන්ධකම වැඩි දියුණු කිරීම.
• ප්‍රජාව තුළ පවතින ගැටළු පිළිබඳව අවධානය යොමුකිරීම හා ප්‍රජා සංවර්ධනයෙහිලා සිසුන් යොමු කිරීම.
පාඪමාලාවන්හි අන්තර්ගතයෙන් පෙනී යනුයේ සිසුවා වැඩ කිරීමට,පර්යේෂණයන්හි නියලීමට,ගවේෂණයට පෙළඹෙන අන්දමේ දැඩි සංවර්ධනාත්මක නැඹුරුවක් එය තුළ ඇති බවයි.
තාක්ෂණ කුසලතා
සරල ගෘහ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය,ලී කැටයම් තුනී ලෝහ තහඩු ආශ්‍රිත භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය,පිලි මුදුණය,සැහැල්ලු සෙල්ලම් බඩු තැනීම,සරල විවීම් හා ගෙතීම්,වාත්තු කිරීම හා කැටයම් කිරීම,ඇටවලින් විසිතුරු භාණ්ඩ තැනීම,මෝටර් බයිසිකල් අළුත් වැඩියා කිරීම,විද්‍යුත් හා ඉලෙක්ට්‍රොනික් පරිපථ,වානිජ චිත්‍ර හා නිර්මාණ,සිමෙන්ති භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය ආදිය වේ.
1991 අනුක්‍රමික තාක්ෂනික වැඩසටහන සිසුන් තුළ පූර්ණ පෞරුෂය ගොඩනැගීම සදහා ඉහත කී පාඪමාලාවන්ගෙන් පවත්වනු ලබන නව නැඹුරුව න්‍යායික,තාක්ෂනික,ප්‍රායෝගික හා ශාරීරින අංශවල මනා සංයෝගය ඇති කිරිමට ගනු ලබන ප්‍රයන්තයක් ලෙස සැළකෙයි.
14. 1997-98 අධ්යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ
මෙරට අධ්යාපන ක්‍රමය රටට ගැළපෙන අන්දමින් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සදහා පත්කරනු ලැබු ජාතික අධ්යාපන කොමිසන් සභාව (1992) හා ජනාධිපති කාර්ය බලකාය අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය නැංවීමට අදාළව මෙම අධයාපන ප්‍රත්සංස්කරණය ක්‍රියාත්මක කොට ඇත.
විෂය මාලාව සකස්කිරීම සදහාත් එය ක්‍රියාත්මක කිරීම හා කළමනාකරණය පිළිබදව ක්‍රියාකාරී වූද ගරඹුරු අවබෝධයක් ඇති පිරිසකගේ අවශ්‍යතාවයක් මෙහිදී පැන නැගි ඇත.විෂය මාලාවේ අරමුණු ගැන අධ්යාපන කේෂත්‍රයේ සෑම ස්ථරයකම සටින අය තුළ එකඟතාවයක් හා මනා අවබෝධයක් ඇති කිරීම අවශ්‍ය වේ.විශේෂයෙන්ම ජාතික අධ්යාපන කොමිෂන් සභා වාර්තාවේ ප්‍රකාශිත මූලික නිපුණතා ඇති කිරීම උදෙසා විෂය මාලා,ගුරු අත්පොත්,පෙළ පොත්,පංති කාමරයට අවශ්‍ය උපකරණ හා ද්‍රව්‍ය සැලසුම් කොට නිෂ්පාදනය කළ යුතුය.
මෙහිදි:
• පළාත් මට්ටමින් තෝරා ගන්නා ලද ගුරුවරු කණ්ඩායම්වලට වැඩමුළු පවත්වා එක් එක විෂය කණ්ඩායම් හා ශ්‍රේණිවලට ගැළපෙන සේ ආදර්ශ ප්‍රශ්න හා ව්‍යාපෘති හඳුනා ගැනීම.
• ගුරු අත්පොත්,පෙළ පොත් හා විභාග ප්‍රශ්න අතර ඇති නොගැළපීම් අවම කර ගැනීමට කටයුතු කිරීම.
• වැඩමුළු වලින් එකතු කරගන්නා ලද ආදර්ශ ප්‍රශ්න හා ක්‍රියාකාරකම් එකතු කොට ප්‍රකාශන වශයෙන් නිකුත් කිරීම.
• පංතිකාමරය තුළ සිදුවන ඉගෙනුම් -ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලියත්,පෙළ පොතත්,විභාග පටිපාටියත් අතර මනා ගැළපීමක් ඇති කිරීම.
ප්‍රාථමික අධ්යාපන අවධිය තුළ ක්‍රියාකාරී ඉගැන්වීම් සැසි වලදී කථාබහ සදහා ඉංග්‍රීසි පාවිච්චි කිරීමට අනුබල දීම වැඩදායී පියවරකි.කණිෂ්ඨ ද්වීතියක අවධිය ප්‍රාථමික ප්‍රාථමික පංතිවලදී සිසුවන් ලබාගත් මූලික නිපුනතා වඩාත් ශක්තිමත් කරයි.මෙහිදීද විෂය විෂය සමෝදානය හා ව්‍යාපෘතීන් උපයෝගී කරගනු ලැබේ.ප්‍රමාණවත් ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාවක් අටවන ශ්‍රේණිය අවසානයේදි පාසලින් ගිලිහී යන බැව් සලකන විට,ජීවත් වීම සදහා අවශ්‍ය දැනුම,ප්‍රජා වගකීම්,සාරධර්ම හා ජීවන කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීම මෙකී කාලය තුළ ඉටු කරනු ලබයි.
ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියික අධ්‍යාපනය:
සාමාන්‍ය පෙළ විෂය මාලාව පහත සදහන් පරිදි ක්‍රියාත්මක වේ.
1. පළමු භාෂාව(සිංහල හා දෙමළ)
2. ඉංග්‍රීසි
3. ගණිතය
ආගම
සමාජ අධ්‍යනය
පරිසරාත්මක හා විද්‍යාත්මක අධ්‍යාපනය
කාර්මික හා තාක්ෂණ අධ්‍යාපනය
සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනය
මීට අමතරව පහත සදහන් නියමිත විෂයන්ගෙන් දෙකක් හෝ ඊට වැඩි සංඛ්‍යාවකට ඉදිරිපත් වීමට ඉඩදෙනු ලැබේ.
සම්බන්ධීකරණ භාෂාව
වෙනත් භාෂා
වාණිජ අධ්‍යාපනය. යනාදිය වෙයි.
උසස් පෙළ විභාගය විශාල පිරිසකට ප්‍රයෝජනවත් වන පරිදි අවසාන විභාගයක් වශයෙන් පවත්වනු ලැබ ඇත.ප්‍රධාන විෂය ධාරාවන් හතරක් යටතේ සංවිධානය කරනු ලබන ප්‍රමාණවත් විෂයන් සංඛ්‍යාවක් පාසල් අවධියේදී උගන්වනු ලබති.
• කලා.
• විද්‍යා.
• වාණිජ.
• තාක්ෂණ.
සෑම ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියික පාසලකම අඩු වශයෙන් විෂය ධාරා දෙකක් හෝ පවත්වා ගෙන යනු ලැබේ.උසස් පෙළ සදහාවූ මෙකී යෝජනා ගැන විමර්ශනශීලීව සලකා බලන කල්හි 1981 ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවලියෙහි මේ පිළිබදව අන්තර්ගත වේ.
සාරාංශය
බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත පාලන තන්ත්‍රය 19 වැනි සියවසේදී ක්‍රියාත්මක කළ අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය වූයේ යටත් විජිත පාලනය සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලනික සහ ආර්ථික අවශ්‍යතාවයන් ඉටුකර ගැනීමට ඉවහල්වන සමාජයක් ගොඩනැගීමයි.මේ සඳහා යටත් විජිත ආකල්ප සහ ඇගයුම් ඔවුන්ගේ සංස්කෘතික ප්‍රවාහයට හසුකරමින් සමාජ පංති භේදයක් ගොඩ නැගීමට ඉවහල් වූ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය හා තේරුම් වැනි සංකල්පත් මෙට්ට්‍රොපොලිටන් ආකෘතියේ අධ්යාපන ආයතනත් බිහි කරන ලදී.මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ නිදහස ලැබීමෙන් පසුවද යටත් විජිත අධ්යාපන ක්‍රමය තවදුරටත් දියුණු වීමයි.මේ නිසා ද්විත්ව සමාජ පංති ක්‍රමය තව දුරටත් වර්ධනය වීම සිදු විය.එනම් ඉංග්‍රීසි උගත් වරප්‍රසාද ලත් පංතිය හා සිංහල උගත් වරප්‍රසාද නොලත් පංතිය යනුවෙනි.අමුද්‍රව්‍ය වෙළඳපොළ හා ආයෝජන ක්ෂේත්‍රය වැනි යටත් විජිත ආර්ථික අවශ්‍යතාවයන් වැවිලි ක්ෂේත්‍රයේ දියුණුවට යෙද වූ නිසා නිර්යාත වෙළඳපළක් බිහිවිය.ගෘහාශ්‍රිත කෘෂිකර්මාන්තය හා නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ඇන හිටියේය.මේ නිසා ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය බලවත් සමාජ ආර්ථීක සචලතා කාරකයක් බවට පත්විය.අධ්‍යාපනයත් රැකියාවත් අතර දැඩි සම්බන්ධයක් ඇති කළේය.මෙම යටත් විජිත ආර්ථීක ලක්ෂණයන් නිදහස් ශ්‍රී ලංකාවේ වෙනස් වූ සමාජ ආර්ථික පරිසරයට පසුකාලීනවද තදින් බලපෑවේය.යටත් විජිත අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය දේශපාලනික හා සමාජ පරිපාලන කාරකයෙකි.අධ්යාපන ප්‍රතිපත්තිය දේශපාලන සමාජානුයෝජන ක්‍රියාවලියේ කොටසකි.ප්‍රතිපත්තියේ පරමාර්ථය තීරණය කරනු ලැබූයේ දේශපාලන බල ව්‍යුහයේ මතවාද අනුවය.1931 සිට 1947 දක්වා සංක්‍රාන්තික යුගයේත් ඉන් පසුවත් සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබීම සහ පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිහිටුවීම නිසා අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති පිළීබඳ අවධාරණය කිරීමක් දක්නට ලැබේ.කලින් කලට බලයට පැමිණී රජයන් ඔවුන්ගේ බලය තහවුරු කර ගැනීමට,ඔවුන්ගේ දේශපාලන සමාජ පරමාර්ථ ඉටුකර ගැනීමට අධ්යාපන ක්‍රමය යොදා ගැනීම පිණිස උත්සාහ කරඇත.මේ නිසා අධ්යාපන ප්‍රතිපත්ති හා පරමාර්ථ වලින් අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵල නොලැබී ඇත.මේ අනුව නිදහස ලැබීමෙන් පසුව මෙරට අධ්‍යාපනය නගා සිටුවීම සදහා රජය විසින් පූර්ණ අවධානයක් යොමු කොට ඇත.
