දඹදෙණි යුගයේ සිට ගම්පොළ යුගය දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික තොරතුරු
1. වැව් හා වාරි මාර්ග ප්‍රතිසංස්කරණය
මේ අවධියේ තෙත් කලාපයේ වැව් කීපයක් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට එකල රජවරු ක්‍රියා කොට ඇති බව පෙනේ. බදලගොඩ වැව මින් එකක් අතර හතරවන බුවනෙකබාහු රජතුමා විසින් මෙය පිළිසකර කරවන ලද බව දැක්වේ. වැවෙන් ජලය ලබා දිය හැකි විශාල ඉඩම් යායවල් ඒ වන විටත් කැලෑවෙන් වැසී තිබිණි. එබැවින් ඒවා එළිපෙහෙළි කර කුඹුරු අස්වැද්දීමට ඔහු පියවර ගත්තේය.
කුරුණෑගල වැව කරවන ලද්දේ තුන්වන වන්නි බුවනෙකබාහු රජු විසින් බව දැනට පවතින පිළිගැනීමයි. රජරට ප්‍රදේශයේ මෙන් නොව මෙම ප්‍රදේශ වල කෘෂි කර්මාන්තය දියුණු කිරීම සඳහා විශාල වශයෙන් වාරිමාර්ග අවශ්‍ය නොවීය. ලංකාතිලක ගිරි ලිපියේ සඳහන් වන අන්දමට ඇළ අමුණු කරවා අලුත් කුඹුරු ගොඩවෙල ප්‍රදේශයේ අස්වද්දන ලදී.
තුන්වන වික්‍රමබාහු රජතුමා විසින් රජඇළේ සිට අඩි දහයක් පමණ පළල ඇති අඩි අටක් පමණ උස් වූ හා රියන් 753ක් දිගැති වේල්ලක් බඳවා වෙඩරුපිටිය නමැති ප්‍රදේශය කුඹුරක් බවට පත්කොට පත්කොට දළදා වහන්සේට පිදූ බව දැක්වෙයි. මීට අමතරව හතරවන විජයබාහු රජු ද පරාක්‍රම සමුද්‍රයට සම්බන්ධ අමුණු සහ ඇළ ඇලවල් ප්‍රතිසංස්කරණය කරවා වසර පනහකින් පමණ වගා නොකල විශාල කෙත් යායවල් අස්වද්දා නගරය අවට සමෘද්ධිමත් කළ බව පූජාවලියේ දැක්වේ.
2. වගා කටයුතු
දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා කාලිංග මාඝ පරදා පොලොන්නරුව අත්පත් කරගනිද්දී එම නගරයේ ජරාවාසව පැවැති බවත් නගරය අවට කෙත් මහ වනයෙන් වැසී වාරිමාර්ග නිසි අයුරින් ක්‍රියාත්මක නොවී පැවති බවත් වංශකතාවේ දැක්වේ. දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ පුත්‍රයා වූ විජයබාහු කුමාරයා රාජ්‍ය කටයුතු භාර ගෙන එම නගරය පිළිසකර කර වාරිමාර්ග යථා තත්ත්වයට පත් කළේය. තාවකාලික පිළියමක් ලෙස යථා තත්ත්වයට පත් කලත් පෙර පැවති සමෘද්ධියට ළඟාවීමට ළඟා වීමට ඔහුට නොහැකි විය.
දහතුන්වන සියවසේ දී මායා රට ඇතුළත් තෙත් කලාපයේ තිබුණේ සාමාන්‍ය ජනගහනයකට යැපීමට තරම් වූ වර්ෂා ජාලයෙන් අස්වැද්දූ කුඹුරු ප්‍රමාණයකි. රජරටින් සංක්‍රමණය වූවන් නිසා එම ප්‍රදේශවල ජනගහනය ශීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය වුණ බැවින් එම කුඹුරු වලින් අදහස් වන්න ජනගහනයට යැපීමට තරම් ප්‍රමාණවත් නොවීය. දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ අවධියෙහි කළුතර හා බෙන්තොට වෙරළ තීරයේ පොල් වගා කළ බව වංශ කතාවේ සඳහන් වේ. පොල් තෙල් වෙළඳ ද්‍රව්‍යයක් ලෙස අපනයනය කල බවට සදහනක් සමකාලීන ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර වලින් හමු නොවේ. එහෙත් කුරුදු වගාව දඹදෙණි යුගයේ පැවති බවට දියෝගෝ ද කූටෝ නමැති පෘතුගීසි ඉතිහාසඥයා ගේ වාර්තා වල සඳහන් වේ. එකල කැලෑවල වැවුණු කුරුදු නිසා දඹදෙණියේ දෙවන පරාක්‍රමබාහුගේ පරාක්‍රමබාහු රජුගේ අවදියේ ශ්‍රී ලංකාව ලෝකප්‍රකට වූ බව ඔහු සඳහන් කර ඇත. ඒ නම් කුරුදු වලින් මෙරට ආර්ථිකයට සෑහෙන ප්‍රගතියක් ඇති වූවාට සැකයක් නැත.
3. ගොවි කර්මාන්තය
දහතුන්වන සියවසේ ගොවි කර්මාන්තය පිළිබඳව පිළිබඳ ව සද්ධර්මරත්නාවලියේ හා පූජාවලියේ සඳහන් වේ. ඒ මගින් ගොවියාට මුහුණ පාන්නට සිදු වුණ දුෂ්කරතා මැනවින් පිළිබිඹු වේ. කුඹුරු වැපිරීමෙන් ගොවීන් පත්වූ වෙහෙසත් අඩු ආදායමක් පිළිබඳ පූජාවලියේ දැක්වේ. වගා කිරීමට යොදා ගත් ධාන්‍යවලින් ප්‍රධාන තැන හිමි වූයේ වී වලට ය. වී වලට අමතරව අමු, උඳු, මුං, යව සහ මෙනේරි ආදී ධාන්‍ය වර්ගත් වර්ග අල වර්ග කෙසෙල් අඹ පොල් පුවක් වැනි දේවල් ද වගා කරන ලදී.
4. වෙළඳ කටයුතු
මේ අවධි වල වෙළඳාම ද දියුණු තත්ත්වයක පැවැති බවට සාධක පවතී. එවකට ලක්දිව දකුණු ඉන්දියාවත් අතර වෙළඳ කටයුතු පවත්වාගෙන යන්නට ඇතැයි කරුණු දැක්වේ. රජයේ වෙළෙඳ කටයුතු වලට අදාල තනතුරු දෙකක් පැවතිණ. එනම් මහවෙළදනා සහ සිටුනා යන නමින් ය. මහවෙළදනා නමැති නිලධාරියා වෙළෙඳ ශ්‍රේණි සමාගම් හෝ සාමාන්‍යයෙන් වෙළඳුන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අතර සිටිනා නමැති නිලධාරියා වෙළඳුන් හැර අන් පොහොසත් අය හෝ මුදල් පිළිබඳ ව්‍යාපාරයන්හි යෙදුණු අය හෝ වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නට ඇතැයි මහාචාර්ය එම්. බී. ආරියපාල මහතා පෙන්වා දෙයි.
එම අවධියේ දී වෙළදුන් එක් රැස්ව සිටි හැම වැදගත් මුහුද තොටක් ම පැවතුනේ විශේෂ නිලධාරියකුගේ පාලනය යටතේය. තීරු බදු නොගෙවා වෙළදුන් විසින් කරන ලද කූට ජාවාරම් වළක්වා ගැනීම මෙහි පරමාර්ථය විය. විශේෂයෙන් මේ අවධියේ සිට රජවරු අරාබි වෙළඳුන් සමඟ සබඳතා පවත්වා ගෙන ගිය බවට සාධක පවතී. යාපහුවේ සිටි පළමුවන බුවනෙකබාහු රජතුමා ඊජිප්තුව සමග වෙළඳ සබඳතා පැවැත්වූ බව අල් මැක් රිසි නමැති පැරණි ග්‍රන්ථයෙහි දැක්වේ. එමෙන්ම මැණික් හා මුතු එදවස ලක්දිවින් අපනයනය කරන ලද ප්‍රධාන ප්‍රදාන වෙළද භාණ්ඩ විය.
රටේ අභ්‍යන්තර වෙළඳාම පිළිබඳව වෙළඳාම පිළිබඳවද තොරතුරු සමකාලීන ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර වලින් අනාවරණය වේ. වෙළඳාමේ යෑම සඳහා ගල් උපයෝගී කර ගත්හ. තවද සද්ධර්මාලංකාරයේ සදහන් වන්නේ නගරයේ විකිණීම සඳහා ගමෙන් ගෙන ගිය දර කරත්ත තිබූ බවයි. දර පලතුරු පලා වර්ග මී පැණි ගිතෙල් රෙදිපිළි තෙල් මල් බුලත් පුවක් මත් ඉඟුරු කහ ආදිය අභ්‍යන්තර වැඳ ඩ්‍රව්‍ය වශයෙන් පැවතිණ. මේවා අලෙවි කොට තමාට අවශ්‍ය සහ ලුණු මිරිස් සහ තෙල් ගෙන ගිය අයෙකු ගැන සද්ධර්මාලංකාර දැක්වේ.
මීට අමතරව තවත් පැවති කර්මාන්තයක් ලෙස ලෝහ කර්මාන්තය දැක්විය හැකි ය. මෙයත් රන්, තඹ, යකඩ, ලෝකඩ හා රිදී ආදී අංශ වලට බෙදා තිබිණි. ආභරණ සැකසීමේදී රන්, රිදී, මුතු, මැණික් හා පළිඟු ආදිය යොදා ගන්නා ලදී. මැණික් පතල් ගැන සද්ධර්මරත්නාවලිය ද සඳහන් වී ඇත.
කාසි භාවිතය පිළිබඳව සැලකීමේදී පොළොන්නරු යුගයට අයත් රජවරුන් භාවිතා කල කාසිම දඹදෙණි යුගයේ දී භාවිතා විය. මේවා හඳුන්වන ලද්දේ දඹදෙනි කාසි යන නමිනි. තුන්වන විජයබාහු රජු කාසි නිකුත් කළ බවට සාධක නොමැති වුවත් විජයබාහු යන නම සඳහන් තඹ කාසි හමු වී ඇත. ඒවා හතරවන විජයබාහු රජුගේ කාසි ලෙස සාමාන්‍ය වශයෙන් සලකන බව සෙනරත් පරණවිතාන මහතා පවසයි. යාපහුවේ බුවනෙකබාහු රජුට අයත් නොයෙක් කාසි හමු වී ඇති අතර කුරුණෑගල හතරවන වන පරාක්‍රමබාහු රජු ද තඹ හෝ ලෝහ කාසි නිකුත් කළේය. ගම්පොළ යුගයේදී යුගයේ දී හතරවන වන බුවනෙකබාහු රජුගේ කාලයට අයත් ගඩලාදෙණි සෙල්ලිපියේ පනම් යනුවෙන් කාසි වර්ග ගැන කියවෙයි. ඒ අනුව එම අවධියේදීද කාසි වර්ග භාවිතා වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය.
