ධර්මපාල පිළිරුවට ඔටුණු පැළඳ වීම හා එහි ප්‍රතිඵල
හත්වන බුවනෙකබාහු රජු තම මුණුපුරා වන ධර්මපාල කුමරුගේ පිළිරුවක් පෘතුගාලයට යාවා ඔටුනු පැළඳ වූ බව පෘතුග්‍රීසි ලේඛකයෝ රොබේරෝ වාර්තා කර ඇත. බුවනෙකබාහු රජු මෙම පියවර ගන්නට ඇත්තේ අනාගතයේදී මායාදුන්නේගෙන් ධර්මපාල කුමරුට එල්ල විය හැකි විරුද්ධකම් සැලකිල්ලට ගෙන වන්නට ඇත. දූත පිරිස පිරිස ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1540 දී පෘතුගාලයේ ලිස්බන් නුවර බලා පිටත් වූ අතර ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1543 දී ධර්මපාල පිළිරුවට ඔටුණු පළඳවන ලදී. එවකට පෘතුගාලයේ රාජ්‍ය පාලනය ගෙන ගියේ තුන්වන ජුවන් රජුය. ධර්මපාල පිළිරුවට ඔටුණු පැළඳ පැනවීමත් සමග කෝට්ටේ රාජ්‍යයෙහි නිත්‍යානුකූල උරුමක්කාරයා ධර්මපාල කුමරු බවට ආඥාවක් ද නිකුත් කෙරිණි. නමුත් මෙය සිංහල සම්ප්‍රදාය කඩ කිරීමක් වූ නිසා කෝට්ටේ රාජධානිය මේ සමග කෙමෙන් පරිහානිය කරා ළං විය.
හත්වන බුවනෙකබාහු රජු විසින් පෘතුගාලයේ රජු ලවා තවත් ආඥාවන් කිහිපයක් නිකුත් කර ගන්නා ලද අතර ඉන් එකක් වන්නේ වීදියබණ්ඩාරගේ බාල සොහොයුරා වූ තම්මිට සූරිය බණ්ඩාර හා ඔහුගේ පරපුරේ උදවියට කෝට්ටේ රජ වාසල මහ නිලමේ පදවිය හිමි වර අයුරින් ආඥාවක් සම්මත කර ගැනීමයි. පෘතුගීසින් පෙරදිගට පැමිණීමේ මූලික අරමුණ වූයේ කුළු බඩු වෙළඳාම තම ආගම පැතිරවීමත්ය. පෘතුගීසීන්ව තවදුරටත් සතුටු කොට තමන්ගේ ආරක්ෂාව දැඩි කර ගැනීම උදෙසා බුවනෙකබාහු රජු විසින් ක්‍රිස්තියානි ධර්මය මෙරට පැතිර වීමට පූජකවරුන් කිහිපදෙනකු එවන ලෙස දූත පිරිසෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඒ අනුව දූත පිරිසක් සමග ප්‍රැන්සිස්කානු පූජකවරු හය දෙනෙක් ලක්දිවට පැමිණියහ.
16 වන සියවසේ මැද භාගය වන විට හත්වන බුවනෙකබාහු රජු පෘතුගීසීන්ගේ රූකඩයක් බවට පත් වූ අතර ඔවුන්ගෙන් දේශීය ජනතාවට හිරිහැර වූ බව දේශීය මූලාශ්‍ර වල දැක්වේ. ඔවුන් රට වැසියාට හිරිහැර කළ අතර රජයට ගෙවිය යුතු අය බදු පැහැර හරින ලදී. කතෝලික පූජකවරු විසින් හත්වන බුවනෙකබාහු රජු කතෝලික ආගම වැළඳ ගනීයැයි සිතුවද එම බලාපොරොත්තුව ඉටු නොවිණි. නමුත් ධර්මපාල කුමරුට කතෝලික ආගම හා පෘතුගීසි භාෂාව ඉගැන්වීමට ඔවුන්ට පවරා දී තිබුණි. මේ අනුව කතෝලික පූජකවරු කතෝලික ආගම වැළඳ ගත් රජ කුමරෙකු සිහසුනට පත් කිරීමට කුමන්ත්‍රණය කළහ. මෙම කුමන්ත්‍රණය හත්වන බුවනෙකබාහු රජුට හෙළි වූ අතර පෘතුගීසීන්ගේ මෙම නොමනා ක්‍රියා නිසා බුවනෙකබාහු රජු කළකිරීමට පත්විය. මේ බව දැනගත් පෘතුගීසීන් උඩරට හා සීතාවක රාජ්‍ය සමග මිත්‍ර සබඳතා ඇති කර ගැනීමට උත්සහ ගත් අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මේ අවධියේ උඩරට පාලකයා වූ වීර වික්‍රමබාහු රජු පෘතුගීසීන් සමඟ මිත්‍රත්වයක් ඇතිකර ගත්තේය. මේ නිසා බොන එක බාහු රජු තවදුරටත් පෘතුගීසීන් කෙරෙහි කලකිරීමට පත් විය.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1547 පමණ වන විට බුවනෙකබාහු හා මායාදුන්නේ යන අය අතර නැවතත් සටන් ආරම්භ වූ බව පෘතුගීසි මූලාශ්‍ර මඟින් පැහැදිලි වේ. මායාදුන්නේගේ දේශපාලන අරමුණු ඉටුකර ගැනීම සඳහා ප්‍රධාන බාධාවක්ව පැවැත්වුණේ කෝට්ටේ පෘතුගීසි හමුදාවයි. එබැවින් කෝට්ටේ පරාජය කිරීමට මායාදුන්නේට දුෂ්කර කටයුත්තක් වූ නිසා පෘතුගීසීන් සමඟ සබඳතා ඇති කර ගැනීමට උත්සාහ ගත්තේය. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1549 වසරේ දී මායාදුන්නේ විසින් කෝට්ටේ රාජධානියට අයත් ප්‍රදේශ කිහිපයක් අල්ලා ගත්තේය. මේ හේතුවෙන් පෘතුගීසි ප්‍රතිරාජයා විසින් බුවනෙකබාහු රජුට ආධාර පිණිස අන්තෝනියෝ බරෙන්තු නැමති සෙන්පතියා යටතේ ආධාරක සේනාංකයක් එවන ලදී. මෙම සේනාංකය හා කෝට්ටේ හමුදාව මායාදුන්නේ අල්ලාගත් කෝට්ටේ රාජ අයත් ප්‍රදේශ යළිත් අත්පත් කරගෙන සීතාවක ආක්‍රමණය කර කෲර ලෙස හැසිරෙමින් ගම් බිම් ගිනි තබා විනාශ කළ බව සඳහන් වේ. මේ අවස්ථාවේදී අවස්ථාවේ දී පරාජය වූ මායාදුන්නේ දැරණියගලට පලා ගිය බව සඳහන් වේ.
මේ අවස්ථාවේදී පෘතුගීසි සෙන්පති අන්තෝනියෝ බරෙන්තු විසින් බුවනෙකබාහු රජුව කතෝලික ආගමට හරවා ගැනීමට බලවත් උත්සාහයක යෙදුනේය. නමුත් මෙම උත්සාහය ව්‍යාර්ථ වූ අතර මෙම අවස්ථාව මායාදුන්නේට වාසි සහගත තත්ත්වයක් විය. මන්දයත් මෙම අවස්ථාවේදී තවදුරටත් බුවනෙකබාහු රජු හා පෘතුගීසින් අතර හටගත් ආරවුල් වැඩි විය. මායාදුන්නේ රජු කෝට්ටේට පහර දීම සඳහා පෘතුගීසි ආධාරක හමුදාවක් ලබා ගැනීමේ අරමුණින් තානාධිපති පෘතුගීසීන් වෙත යැව්වේය. ඒ අනුව අන්තෝනියෝ බරෙන්තු සීතාවක තානාපති සමඟ ගෝවේට ගියේය. මේ බව දැනගත් බොන එක බාහු රජු බාහු රජු මෙය වැළැක්වීමට උත්සාහ කළත් වැළැක් වීමට නොහැකි වූ නිසා බුවනෙකබාහු රජුත් පෘතුගීසීනුත් අතර හටගෙන තිබූ ආරවුල තව තවත් උග්‍ර වන්නට විය.
මේ අවධිය වන විට හත්වන බුවනෙකබාහු රජු හැත්තෑවැනි වියේ පසු විය. මේ අතර මායාදුන්නේ රජු උඩරට රජුගේ ද යාපනය රජුගේ ද සහාය ඇතිව කෝට්ටේ රාජ්‍යයට අයත් ප්‍රදේශ නැවතත් ආක්‍රමණය කළේය. මේ වන විට හත්වන බුවනෙකබාහු රජු වයෝවෘද්ධව සිටි බැවින් කෝට්ටේ හමුදා භාරව කටයුතු කළේ ධර්මපාල කුමරුගේ පියා වන වීදියේ බණ්ඩාරයි. ඔහු විසින් මායාදුන්නේට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කොට කෝට්ටේ රාජ්‍යට අයත් ප්‍රදේශ වලින් ඔහු පලවා හැරීමට කටයුතු කළේය.
මේ අතර ගෝවේ විසුරේ තනතුරේ වැඩ බාර ගැනීම සඳහා ලිස්බන් නුවරට යමින් සිටි අපොන්සු නොරොඤ්ඤෝ කොළඹට ගොඩ බැස්සේය. බුවනෙකබාහු රජු කතෝලික ආගම වැළඳ නොගැනීම නිසා මොහු රජු සමඟ අමනාපයෙන් සිටි අයෙකු බව කූටෝගේ වාර්තා වල සඳහන් වේ. කෙසේ වෙතත් නොරොඤ්ඤෝ රජු සමඟ අමනාපයෙන් රටින් පිටව ගිය බව සඳහන් වේ.
මායාදුන්නේ රජු කෝට්ටේ අවුල් සහගත තත්ත්වයක් ඇති කරන නිසාවෙන් බුවනෙකබාහු රජු යුද්ධයට යන බව අඟවා සේනාව රැස් කර ගෙනත් කැලණියේ සිටියේය. මෙහි දී විවේක සුවයෙන් සිටි රජු පෘතුගීසි හේවායෙකු විසින් තබන ලද වෙඩිල්ලක් හිසට වැදී ඔත්පල වී අභාවප්‍රාප්ත විය. පරවියෙකු ට තබන ලද වෙඩිල්ලක් මෙසේ රජුගේ හිසට වැදුණු බව අලකේශ්වර යුද්ධය කියයි. ක්වේරෝස් විසින් මෙය දැන කළ අපරාධයක් බවට සැක කරයි. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1551 දෙසැම්බර් 29 වන දින සිදු වූ මෙම සිදුවීම පිටුපස නොරොඤ්ඤෝ සිටින බව කූටෝ පෙන්වා දෙයි. තවද මායාදුන්නේගෙන් අල්ලස් ගත් පෘතුගීසින් විසින් පෝන් එක බාහු රජු ඝාතනයහු රජු ඝාතනය කළ බවට විශ්වාසයක් ද වැසියන් අතර කලක් පැවති බව කූටෝ පවසයි. කූප පවසන අන්දමට හත් වැනි බුවනෙකබාහු රජු වසර 29 ක් පමණ රජ කම් කොට තිබිණි.
