පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා (ක්‍රි.ව.1344-1359)
හතරවන වන බුවනෙකබාහු රජුගෙන් පසුව රජු ගෙන් පසුව රජ වූයේ පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජු බව නිකාය සංග්‍රහයේ සඳහන් වේ. නමුත් හපුගස්තැන්න පිහිටි ශිලා ලේඛනය අනුව මේ රජුන් දෙදෙනාම එකම අවධියක සිට රජකම් කළ බවට තොරතුරු අනාවරණය වෙයි. ගම්පොළ යුගයේ රචිත තිසර සන්දේශයෙහි මූලික අරමුණ වී ඇත්තේ දැඩිගම සිට රාජ්‍ය පාලනය කළ පරාක්‍රමබාහු නැමැති රජකුට දෙවිනුවර උපුල්වන් දෙවිඳු ගේ පිහිට ලබා දීමයි. මෙම පැරකුම්බා රජු පස් වන පරාක්‍රමබාහු රජු ලෙස සැලකේ. ඒ අනුව පැහැදිලි වෙන්නෙ පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජු දැඩිගම රාජධානිය පිහිටුවා ගෙන සිටි බවයි. පස්වන වන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පියා වූයේ පස්වන විජයබාහු හෙවත් සවුළු විජයබාහුය.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1344 වර්ෂ‍යට අයත් ශිලා ලේඛනයක් කිත්සිරිමෙවන් කැලණි විහාරයෙහි ඇත. මෙය පිහිටුවා ඇත්තේ විල්ගම්මුළ නමැති තෙරුවන් වහන්සේ නමක් වන අතර මෙම ශිලා ලේඛනයෙහි හතරවන බුවනෙකබාහු හෝ පස්වන පරාක්‍රමබාහු යන රජවරුන්ගේ නම් සඳහන් වී නැත. මෙම තෙරුවන් වහන්සේ අලගක්කෝනාර නමැති මහා ඇමති කෙනෙකුගේ සහාය ලැබ මේ විහාරස්ථානය පිළිසකර කළ බව එම ශිලා ලේඛනයේ දැක්වේ. මේ තොරතුරු අනුව පැහැදිළි වන්නේ විල්ගම්මුල තෙරුවන් වහන්සේ හෝ අලගක්කෝනාර ඇමති ගම්පොළ රජවරුන්ගේ ආධිපත්‍ය පිළනොගත් බවයි.
මේ අවධිය වන විට ලක්දිව රාජ්‍ය කිහිපයක් පැවති බවට ඓතිහාසික සාධක පවතී. සුප්‍රකට දේශාටකයෙකු වන ඉබන් බතූතාගේ වාර්තා මේ සඳහා උදව් වෙයි. 1344 වර්ෂයේ දී ඉබන් බතූතා පළමුවෙන්ම පැමිණියේ ලක්දිව උතුරු ප්‍රදේශයටය. ඔහුගේ වාර්තාවල එම ප්‍රදේශයේ එවකට සිටි පාලකයා ගැන සඳහන් වන අතර එකල එම ප්‍රදේශය පාලනය කළේ 'ආරීෂකාවතී' නම් අයෙක් බව සඳහන් වේ. මොහු ආර්යචක්‍රවර්ති නමින් හැඳින්වේ. ඉබන් බතූතා දක්වන පරිදි ආර්ය චක්‍රවර්ති පර්සියන් බස හොඳින් දැනගෙන සිටි අතර දකුණු ඉන්දියාවේ රජ සමග වෙළඳ සබඳතා ද පවත්වා ඇත.
ඉබන් බතූතාගේ දේශාටන වාර්තා අනුව ශ්‍රී පාද ස්ථානයට යාමට ආර්ය චක්‍රවර්තිගේ දේශ සීමාව පසු කොට පැමිණියේ දිවයිනේ අග රජුගේ රාජධානිය වූ කොනකර් වෙත බව සඳහන් වේ. මෙම ප්‍රදේශය කුරුණෑගල විය හැකි බව බොහෝ විද්වතුන්ගේ අදහසයි. ඉබන් බතූතා පවසන අන්දමට මෙම ප්‍රදේශයේ පාලකයා අල්කෝනර් නමැත්තෙකි. මොහු අලකේශ්වර බව පැහැදිලි වේ.
ඉබන් බතුතූතා විස්තර කර ඇති පරිදි ඒ රජුට ධවල හස්තියෙක් සිටියේය. ඉබන් බතුතා රට ගැන සඳහන් කර ඇත්තේ අධිරාජ්‍යයක් හැටියටය. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ අලගක්කෝනාර ගම්පොළ රාජධානිය කර ගෙන සිටි හතරවන හතරවන බුවනෙකබාහු රජුට එවකට දැදිගම රාජධානිය කර ගෙන සිටි පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජුට අවනත නොවී ස්වාධීන පාලනයක් ගෙන ගිය බවයි. කෙසේ වෙතත් මෙම අවධියට අයත් තිසර සන්දේශය පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජු රැක දෙන ලෙස දෙවියන් අය දෙමින් ලියන ලද්දකි. එහි දූතයා අලකේශ්වර ගේ රාජධානිය වූ රයිගම මගහැර දැදිගම ට අවනත ව පැවති කොළඹ පසුකර ගමන් කරයි. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ රයිගමට ආසන්නව පිහිටි කොළඹ ද දැදිගම පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජුට අයත්ව තිබුණු ප්‍රදේශයක් බවයි.
හතරවන බුවනෙකබාහු රජුගේ අභාවයත් සමඟම මුළු රාජකීය බලය මහත් වූයේ පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජුට වුවත් ඔහුට අත් වූ ඉරණම පිළිබඳ සමකාලීන සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථවල සඳහන් වී නැත. කෙසේ වෙතත් පස්වන පරාක්‍රමබාහු රජුට පසුව තුන්වන විජයබාහු ගම්පොළ රජු වූ බව නිකාය සංග්‍රහයේ දැක්වෙයි. එහෙත් එහි හතරවන බුවනෙකබාහු සහ තුන්වන වික්‍රමබාහු අතර පැවති සම්බන්ධය කුමක් දැයි සඳහන්ව නැත. රාජාවලියේ දැක්වේන්නේ අලකේශ්වර රයිගමත් ආර්ය චක්‍රවර්ති යාපනයත් පරාක්‍රමබාහු රජුගේ බෑනා කෙනෙකු ගම්පොළ රජ කළ බවය.
