හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා පිළිබඳ සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථවල එන විස්තර
හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ අගනුවර කරගෙන මේ විශ්වාස 1412 සිට 1467 දක්වා පාලනය ගෙන ගියේ ය. ඔහුගෙන් ඇරඹුණු කෝට්ටේ අගනුවර ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1565 දක්වා පැවතිණ. කූටෝ නමැති පෘතුගීසි ලේඛකයාගේ වාර්තාව අනුව හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු කෝට්ටේ රාජධානිය පිහිටුවා ගත්තේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1415 වේදීය.
රාමචන්ද්‍රභාරතී නම් වූ පඬිවරයා දක්වා ඇත්තේ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ මව කාලිංග රජ පෙළපතට අයත් වූ සුනේත්‍රා දෙවිය බවත් පියා ධර්මාශෝක පරපුරට අයත් ජයපාල මහීපති නමැත්තකු බවත්ය. පැරකුම්බා සිරිතේ ඔහු දක්වා ඇත්තේ ජයමහලේ යන නමිනි. කාව්‍යශේඛරයේ මෙන්ම පැරකුම්බා සිරිතෙහි හයවන වන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පරපුර වර්ණනා කරමින් අනුරාධපුර යුගයේ සිටි ගජබාහු, මහාසේන, මහානාම, කුමාරදාස, අග්ගබෝධි ආදී රජවරුන් ගැන ද පොළොන්නරු යුගයේ සිටි පළමුවන විජයබාහු, පළමුවන පරාක්‍රමබාහු යන රජවරුන් ගැන ද සඳහන් කරත් දඹදෙණි යුගයේ සිට රජ පෙළපතට අයත් එකදු රජ කෙනෙක් වගේ නම් සඳහන් කර නැත. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පෙළපත දඹදෙණි රජ පෙළපත සමග ඥාති සම්බන්ධතාවයක් නොතිබුණ බව මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ යැයි මහාචාර්ය පරණවිතාන මහතා අදහස් දක්වයි.
"දළ පැරකුම් රජ සුරතුරෙක රිවි ගොත
දුළ බුවනෙකබුජ කප්තුර එයින් පත
යළ මෙනිරිදු එහි කඳ සිරි ගත දිමුත
පැළ ඉන් ඇතිව වැඩෙනුයේ මෙසිරිලක් කෙත"
උක්ත දැක්වෙන්නේ හංස සංදේශයේ එන පද්‍යකි. එම පද්‍යයට අනුව හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුට දඹදෙණි රාජ වංශයට අයත් රජකු සමග සම්බන්ධයක් පැවති බව සිතාගත හැකි ය.
කෙසේ වෙතත් හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ අභාවයෙන් ශත වර්ෂයකට පමණ පසු කාලයකදී ඔහුගේ උප්පත්තිය හා ළමා කාලය පිළිබඳ මීට මුළුමනින් ම වෙනස් වූ තොරතුරු සිංහලයන් අතර ප්‍රචලිත විය. මේ ඓතිහාසික සිංහල ජන කතා දියෝගෝ ද කූටෝ නමැති පෘතුගීසි ලේඛකයාගේ ග්‍රන්ථයට ඇතුළත් වී ඇත. එසේම දාහත්වන සියවසේ ලියැවුණු රාජාවලියේ ද ඊට සමාන තොරතුරු දැක්වේ. රාජාවලියේ දැක්වෙන්නේ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පියා චීනයට අල්ලා ගෙන ගිය දඹදෙණියේ විජයබාහු නැමැති රජකු බවයි. කූටෝ ද සඳහන් කර ඇත්තේ චීන බලයට අසු වූයේ දඹදෙණියේ පාලකයකු බවයි. රාජාවලියේ දැක්වෙන ආකාරයට මේ සිදුවීම සිදුවීමේදී පරාක්‍රමබාහු කුමරුගේ වයස අවුරුදු දෙකක් වන අතර මේ අවස්ථාවේදී බිසව විසින් පැරකුම්බා කුමරු ඊටත් වඩා වයසින් බාල කුමරෙකුත් රැගෙන විදාගමට බේරී පලා ගිය බව සඳහන් වේ. තව දුරටත් රාජාවලිය සඳහන් වන්නේ විදාගම විහාරයෙහි භික්ෂූන් ඇතුළු පිරිස ඔවුනට අවශ්‍ය රැකවරණය ලබා දුන් බවත් රජු සිරභාරයට පත් වූ පසු රට අරාජික වූයෙන් අලකේශ්වර රටේ පාලනය අතට ගෙන රජ බිසවත් දරුවන් දෙදෙනා සිටින බව දැන ඔවුන් මරා දැමීම සඳහා චරපුරුෂයන් යෙද වූ බවත්ය.
මේ අවස්ථාවේදී විදාගම හාමුදුරුවෝ රජ පවුලේ අයගේ ආරක්ෂාව උදෙසා ඔවුන් කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයට අයත් පොල් වත්ත නමැති ස්ථානයේ රහසිගතව නැවැත් වූ බව සඳහන් වේ. පැරකුම්බා රජු සොළොස් හැවිරිදි වූ පසු විදාගම භික්ෂූන් වහන්සේ ඔහු සේනාධිපතිට භාරදී භාරදී අලකේශ්වර බලයෙන් පහකොට රජ තනතුරේ තැබීමට කටයුතු කළ බවද සඳහන් වේ.
දී කූටෝගේ ග්‍රන්ථයෙහි සඳහන් වන්නේ චීනුන් විසින් අල්ලා ගෙන ගිය රජුට සිටි කණවැන්දුම් දියණිය දරුවන් දෙදෙනා සමග පලා ගිය බවත් ඉන්පසු ලංකාවේ අලකේෂ්වර නම් වූ කෙනෙක් රජ වූ බවත්ය. තවදුරටත් ඔහු සඳහන් කරන්නේ චීන අධිරාජයා යළිත් ඉන් වසර දෙකකට පසු චීන නෞකා කණ්ඩායමක් සමග සමඟ රජු ආපසු එවූ අතර එහිදී අලකේශ්වර ඔහු භක්තියෙන් හා ප්‍රීතියෙන් පිළිගත් බවයි. එලෙස පිළිගෙන එදින රාත්‍රියේ රජුව මරා දමා තවත් වසර දහයක් රට පාලනය කළ බව කූටෝ විස්තර කරයි. අනතුරුව රාජ්‍ය පාලනයට උරුමක්කාරයෙක් නොමැතිව අලකේශ්වර මිය ගිය පසු රටේ පාලන බලය පූජකයෙකුට හිමි වූ බව කූටෝ පවසයි. මේ පූජකයා වීදාගම හිමියන් බවට සැක නැත.
හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා පිළිබඳව තවත් විස්තර චීන මූලාශ්‍ර වල සඳහන් වේ. චීන මූලාශ්‍රවල සඳහන් වන්නේ වීර අලකේශ්වරයන් චින්ගෝ නමැති චීන සෙනෙවියා විසින් චීනයට අල්ලා ගෙන යන ලද්දේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1411 වර්ෂයේ මුල් හරියේදී බවයි. අලකේශ්වර ඇතුළු පිරිස සිරකාරයන් ලෙස චීන අධිරාජ්‍යයාට ඉදිරිපත් කලත් චීන අධිරාජයා ඔවුන්ට අනුකම්පා කළ බව තවදුරටත් මේ මූලාශ්‍රවල සඳහන් වේ. චීන අධිරාජයා විසින් සිංහල රජුට අනුකම්පා කොට සමාව දී ඔවුන් අතුරින් ලක්දිව පාලනය කිරීමට ඉතාම සුදුස්සා තෝරා පිරිසක් නැවත එවූ බව චීන මූලාශ්‍රවල සඳහන් වේ. එහිදී ලක්දිව පාලකයා හැටියට තෝරා ගන්නා ලද්දේ ඈපාණ නමැත්තෙකි. පසුව මේ ඈපාණ නමැත්තාට පරාක්‍රමබාහු යන නම දෙන ලද බව මින් රාජවංශ ඉතිහාසයේ සඳහන් බව මහාචාර්ය පරණවිතාන මහතා පවසයි.
මේ බව තහවුරු කිරීමට චීන ඉතිහාසයේ තවත් කරුණු දැක්වේ. ඒ අනුව හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1416 දී මෙන්ම 1421 දීද චීන රාජ සභාවත් සමග සබඳතා පවත්වා ඇත. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා මෙලෙස චීනයත් සමඟ සබඳතා ඇති කර ගත්තේ තමාගේ සතුරන් මැඩ පැවැත්වීමට අවශ්‍ය ශක්තිය ලබා ගැනීමට විය හැකිය. පසු කාලීනව රජතුමා චීනයත් සමඟ සබඳතා පැවැත්වීමට එතරම් උනන්දුවක් නොදැක්වූ බව පෙනේ.
හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ ළමා අවධිය පිළිබඳව හා ඔහු රාජ්‍යත්වයට පත් වූ වර්ෂය පිළිබඳ ස්ථීර නිගමනයකට එළඹිය නොහැකිය. ඊට හේතුව වන්නේ විවිධ ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර වන විවිධ කරුණු ගෙන හැර දක්වා තිබීමයි. සද්ධර්මරත්නාකරය නමැති ග්‍රන්ථය හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ සත්වන රාජ්‍ය වර්ෂයේ රචනා කරන ලද්දකි. එහි සඳහන් වන්නේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1410-1411 දී රාජ්‍යත්වයට පත් වූ බවයි. එහිම තවත් තැනක දැක්වෙන්නේ හයවන පරාක්‍රමබාහු ඈපාණන් ගේ අභාවයෙන් පසුව ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1415 දී රජ වූ බවයි.
තවත් ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයක් වන නාමාවලියෙහි දැක්වෙන්නේ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1412 දී රජ වූ බවයි. කෙසේ වෙතත් පැරකුම්බා සිරිතෙහි දක්වන පරිදි හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුට ඔටුනු පනවන ලද්දේ රයිගමදීය. රාජාවලිය දක්වන පරිදිත් කූටෝගේ වාර්තාඅනුවත් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1415 දී හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු රයිගම සිට කෝට්ටේ ගොස් එහි රාජධානිය පිහිටුවා ගත් බව සඳහන් වෙයි.
කවිශ්ක විශ්මිත