හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පාලන කාලයේ දී සිදු වූ වැදගත් සිදුවීම්
හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පාලන කාලයේ දී සිදු වූ වැදගත් සිදුවීම් කිහිපයක් සමකාලීන ඓතිහාසික මූලාශ්‍රවල දැක්වේ. රාජාවලිය, පැරකුම්බා සිරිත ආදී දේශීය ග්‍රන්ථ ද කුටෝ, ක්වේරෝස්, වැලන්ටයින් යන පෘතුගීසි හා ඕලන්ද ලේඛකයන්ගේ වාර්තාවලින් ද මේ සඳහා ඉමහත් පිටුවහලක් ලැබේ. විජයනගර් ආක්‍රමණ, වන්නිවරු යටත් කර ගැනීම, යාපනය ආර්ය චක්‍රවර්තින් පරාජය කිරීම, දකුණු ඉන්දියාවේ තොටමුණකට විරුද්ධව නාවික සටනක් කිරීම, ජෝතිය සිටුවරයාගේ කැරැල්ල මැඩලීම ආදී සිදුවීම් මෙහිදී වැදගත් වේ.
විජයනගර් හමුදා පැරදවීම
හය වන පරාක්‍රමබාහු රජු පරාක්‍රම ඈපා පරදවා සියලුම සිංහලයන්ගේ රජු බවට පත් වූවායින් පසුව පළමුවෙන්ම මුහුණ දුන් සටන වන්නේ මෙයයි. වැලන්ටයින් නම් ලේඛකයා දක්වන ආකාරයට විජයනගර් අධිරාජ්‍යයා විසින් විශාල නාවික බළ ඇණියක් සහිතව යුද්ධ සේනාවක් ලක්දිවට ඒවා රජුට පහර දෙන ලද අතර හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා යුද භට කණ්ඩායම් කිහිපයක් යවා සතුරු සෙනග පරාජය කළ බව දැක්වේ. මේ නිසා පෙරදිග පුරාවටම හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ ගාම්භීර බව පැතිර ගිය බව සඳහන් වේ. මෙම ආක්‍රමණය සිදු වූයේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1432 දී පමණ බව පවතින සාධක අනුව උපකල්පනය කළ හැක. වැලන්ටයින්ගේ වාර්තාවල වාර්තා වල සදහන් කර ඇත්තේ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා විජයනගර් හමුදාව පරාජය කර බව විජයනගර් සෙල්ලිපි වල ඇත්තේ ඊට වෙනස් ආකාරයකට බවයි. විජයනගර් සෙල්ලිපිවල දැක්වෙන්නේ මදුරාවේ අධිරාජ්‍යයා විසින් දියත් කරන ලද සටන් සාර්ථක වූ බවයි. එම අවධියේ දී විජය විජයනගර් අධිරාජ්‍යයා වුයේ දෙවන දේවරාය රජුය.
වන්නි වරුන් යටත් කර ගැනීම
හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා වන්නිවරුන් යටත් කරගත්තේ යාපනය අල්ලා ගැනීමට පෙර දී බව සිතිය හැකිය. ගිරා සංදේශය, රාජරත්නාකරය, අලකේශ්වර යුද්ධය ආදිය ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර ග්‍රන්ථ වල හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා වන්නිවරුන් සමග කළ සටන දක්වා ඇත. ඒ වන විට යාපනයේ රාජ්‍යයට වඩා කෝට්ටේ රාජ්‍ය බලවත්ව පැවැති බැවින් ඔවුන් යටත් වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා වන්නි 18 ජය ගැනීම පිළිබඳව ගිරා සන්දේශයෙහි දක්වා ඇත.
යාපනයේ රාජ්‍ය අල්ලා ගැනීම
යාපනයේ බලවත්ව සිටි ආර්ය චක්‍රවර්ති නමැති ද්‍රවිඩ පාලකයාගේ ආක්‍රමණය සිංහල පාලන ප්‍රදේශ කරා එල්ල විය. පරණවිතාන මහතා පෙන්වා දෙන්නේ ආර්ය චක්‍රවර්ති යනු උපාධි නාමයක් බවයි. මන්ද යත් යාල්පාන වෛපවමාලෙයි නැමැති ග්‍රන්ථයෙහි ඔහුගේ නියම නම ලෙස සඳහන් කරනුයේ කනක සූරිය සිංගේ ආර්යන් නමිනි. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා මුල් අවධියේ යාපනය අල්ලා ගැනීමට අවධානය යොමු නොකළේ ඒ වන විට දකුණු ඉන්දියාවේ විජයනගර් අධිරාජ්‍ය බලවත්ව පැවති නිසා බවට සිතා ගත හැකිය. මන්දයත් එසේ සිදු කළා නම් ආර්ය චක්‍රවර්තීන් විජයනගර් රජුගේ උපකාර ලබා ගැනීමට ඉඩ තිබිණ. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා යාපනය අල්ලා ගැනීමේ කටයුත්ත භාර කරන ලද්දේ සපුමල් කුමරුටය. සපුමල් කුමරු යාපනයේ ආර්ය චක්‍රවර්තින්ට විරුද්ධව කළ සටන අවස්ථා දෙකකින් දැක්විය හැකිය. ප්‍රථම අවස්ථාව ලෙස රාජාවලියේ දැක්වෙන්නේ යාපනය රාජ්‍යයට අයත් ගම් කිහිපයකට කඩා වැදී සිරකරුවන් පිරිසක් අල්ලා ගෙන කෝට්ටේට ගෙන ඒමයි. කෙසේ වෙතත් එම මෙම සිරකඑම සිරකරුවන්ගෙන් යාපනයේ රජය පවතින යුද රහස් ආදී පිළිබඳ දැනුමක් ඇති කර ගන්නට ඇත.
ප්‍රථම ප්‍රහාරයේ ප්‍රතිඵල සාර්ථක වූ බැවින් අවසන් ප්‍රහාරය සඳහා පැරකුම්බා රජුගේ ආඥාව ලැබුණු පසු සපුමල් කුමරු යාපා පටුනට යුද ප්‍රහාර එල්ල කළේය. මෙලෙස යුද ප්‍රහාර එල්ල කළේ මුහුදින් ද නැතහොත් ගොඩබිමෙන් දැයි කීමට තරම් සාක්ෂි නැත. ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ හා යාපාපටුන අතර ඇති ස්ථාන කෝකිල සන්දේශයෙහි සඳහන් වේ. ඒවා නම් කොන්තගංතොට, කැලණිය, වත්තල, මාබෝල, වැලිගම්පිටිය, මීගමුව, තෝප්පුව, මාරවිල, සලාවත, වැල්ලවල, තම්මැන්නා අඩවිය, පුත්තලම, මෝරවල, මන්නාරම, මල්විල හා ගල්මුණ පසුකොට යාපා පටුනට යා යුතුය.
යාපනයට ඇතුල්වීම සඳහා වූ තීරණාත්මක සටන සිදුවූයේ ජාවක කෝට්ටේ දීය. කෝකිල සංදේශය ට අනුව සපුමල් කුමරු ගේ හමුදාවට සිංහලයන්ට අමතරව දෙමළ මලල හේවායෝ ද ඇතුළත් වූහ. සිංහල සේනාවට යාපනයට ඇතුළත් වීමට හැකි වූයේ ඉන් පසුවය. නමුත් පාට චක්‍රවර්ති ගේ දෙමළ ආරක්ෂක භටයන් විසින් එය දැඩි ලෙස ආරක්ෂා කොට තිබිණ. වැලන්ටයින්ට මෙම යුද්ධය පිළිබඳ විස්තර ඉදිරිපත් කර ඇත. එහිදී ඔහු සඳහන් කරන්නේ සපුමල් කුමරු අතින් ද්‍රවිඩයන් මැරුම් කෑ බව යි. කෙසේ වෙතත් රාජාවලියේ සඳහන් වන්නේ මේ සටනෙදි ආර්ය චක්‍රවර්තීන් මියගිය බවයි. නමුත් සමකාලීන ග්‍රන්ථ වල ඔහු රට අතහැර ගිය බව සඳහන් වේ. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා කෝට්ටේ දිනා ගෙන පැමිණි සපුමල් කුමරාව ඉතා ප්‍රසාදයෙන් පිළිගෙන අනතුරුව ඔහුව යාපනය පාලකයා වශයෙන් පිටත් කර හැරියේය. අලකේශ්වර යුද්ධයෙහි දක්වා ඇත්තේ යාපා පටුනේ පාලකයා බවට සපුමල් කුමරු පත්වූ බවයි.
ජෝතිය සිටු ගේ කැරැල්ල
හයවන පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍ය සමයේ සිදු වූ තවත් සිදුවීමක් ලෙස ජෝතිය සිටු ගේ කැරැල්ල දැක්විය හැකිය. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1452 දී උඩරට ආධිපත්‍යය පැවැත්වූ ජෝතිය සිටු නැමැත්තා කෝට්ටේ රාජ්‍යය අවනතභාවය නිදහස් වීමට උත්සාහ දැරුවේය. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ජෝතිය සිටු යටත් කිරීම අම්බුළුගල කුමරුට පැවරුවේය. අම්බුළුගල කුමරු ජෝතිය සිටු ඇති කළ කැරැල්ල මැඩ පවත්වා ජෝතිය සිටු ගේ ඥාතීන් සමූහයක් අල්ලාගෙන කෝට්ටේට රැගෙන ආවේය. ඉන් පසු උඩරට පාලනය කරන ලද්දේ ගම්පොළ කුමාරයා යන නමින් ප්‍රකට වූවකු ය.
මේ සියල්ලෙන් අනතුරුව තම පනස් දෙවන රාජ වර්ෂයේ දී හය වන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා තම මුනුබුරා වූ වීර පරාක්‍රමබාහුට රාජ්‍යය පවරා රජකම අත්හළ බවත් ඒ වර්ෂයේදීම කලුරිය කළ බවත් රාජාවලියේ දැක්වේ.
