හයවන බුවනෙකබාහු රජතුමා (ක්‍රි.ව.1469-1478)
මහාවංශයේ දෙවන භාගය රාජාවලිය අලකේශ්වර යුද්ධය ආදී ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර ග්‍රන්ථ අනුව දෙවන ජයබාහු රජුට පසුව යාපනයේ පාලකයාව සිටි සපුමල් කුමරු හයවන බුවනෙකබාහු නමින් කෝට්ටේ රජවිය. වීදාගම හිමියන් විසින් ලියන ලද බුදුගුණ අලංකාරයෙහි හයවන බුවනෙකබාහු රජුගේ තුන්වන රාජ්‍ය වර්ෂය ලෙස ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1472 දක්වා ඇත. ඒ අනුව හයවන බුවනෙකබාහු රජු ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1469 යෙදී රාජයත්වයට පත් වී ඇත.
හයවන බුවනෙකබාහු නොහොත් මුල්කාලීන සපුමල් කුමාරයා ලෙසින් හැඳින් වූ කුමරුන් මුල් කාලයේදී කාලයේ දී යාපනයේ ආර්ය චක්‍රවර්තීන් පැරදවීම නිසා ප්‍රසාදයට පත් වූ අයෙකි. යාල්පාන වෛපවමාලෙයි නමැති ග්‍රන්ථයෙහි දක්වා ඇත්තේ සිංහලයන් වන්නිවරුන්ගේ උදව් ඇතිව කළ කලබලය නිසා කනකසූරිය ශිංගෙයි ආරියන් රජ රජු ඉන්දියාවට පලා ගොස් වසර දාහතක් එහි සිටි බවය. එහි දැක්වෙන පරිදි එම වසර දාහත යාපාපටුන පාලනය කරන ලද්දේ විජයබා නැමැති සිංහලයෙකි. සපුමල් කුමරුගේ නමය එහි සඳහන් කර නැත. විජයබාහු එහිදී යාපන වැසියන් ගේ සිරිත් විරිත් වෙනස් කිරීමට උත්සාහ ගත් බව ද එහි දක්වා ඇත. පරණවිතාන මහතා දක්වන අන්දමට යාල්පාන වෛපවමාලෙයි ග්‍රන්ථයෙහි දැක්වීම නිදොස් විය නොහැකිය. ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ විජයබාහු යාපනය පාලනය කරන්නට ඇත්තේ සපුමල් කුමරු කෝට්ටේට නික්ම යාමත් කනකසූරිය රජු ආපසු හි පැමිණීමත් අතර කෙටි කාලය තුළදී පමණක් විය හැකි බවයි.
සපුමල් කුමරු යාපනය ජයගැනීමෙන් පසුව මහජනතාව විසින් ඔහු ඉමහත් ප්‍රසාදනීය අයුරින් පිළිගත් නමුත් එම තත්වය ඔහු මුළු දිවයිනටම රජ වූ පසු කෙමෙන් අතුරුදහන් වන්නට විය. ජයබාහු රජු මරණයට පත් කිරීම නිසා හෝ කිසියම් ජාතිවාදී හැඟීමක් නිසා හෝ මෙසේ වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. ඒ අනුව කළු ගඟ හා වලවේ ගඟ අතර පිහිටි ප්‍රදේශයෙහි ජනතාව ඔහුට විරුද්ධ වන්නට විය. ශ්‍රී වර්ධන පතිරාජ හා කූරගම හිමි යන ප්‍රධානීහු මීට නායකත්වය දුන්හ. ජයබාහු කුමරුට පක්ෂපාතී ව සිටි තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන් ඇතුළු පිරිස ද මීට සහභාගී වන්නට ඇතැයි ජනප්‍රවාද වල තොරතුරු එයි.
හයවන බුවනෙකබාහු රජුට විරුද්ධ ව ඇති වූ මෙම කැරැල්ල රාජාවලියේ හා අලකේශ්වර යුද්ධයේ දක්වා ඇත්තේ සිංහල පෙරළිය නමිනි. දැදිගම ශිලා ලිපියේ මෙම කැරැල්ල දක්වා ඇත්තේ සිංහල සංගෙ නමිනි. සිංහල පෙරළිය මැඩපැවැත්වීම සදහා සඳහා රජතුමා පවරන ලද්දේ එවකට හතරකෝරලේ පාලකයාව සිටි අම්බුලුගල කුමාරයාටය. ඒ අනුව අම්බුලුගල කුමාරයා පෙරටුකරගත් සේනාව පස්දුන් කෝරළේට ගොස් එහි කඳවුරු පිහිටුවා කැළඹුණු ප්‍රදේශ සංසිදවා කැරලි නායකයන් අත්අඩංගුවට ගෙන රජතුමාට භාර දුන් බව රාජාවලියෙහි හා අලකේශ්වර යුද්ධයෙහි දැක්වේ. කැරලි නායකයන් කෙරෙහි ලිහිල් පිළිවෙතක් අනුගමනය කළ රජු වූ ශ්‍රී වර්ධන පතිරාජයාගේ ඉල්ලීම යටතේ ඔහුට දඬුවම් දුන් අතර කූරගල හිමිට හිමිට දුන් දඬුවම ගැන සඳහන් නොවේ.
හයවන බුවනෙකබාහු රජුගේ බාල සොහොයුරු අම්බුලුගල කුමාරයා සිංහල පෙරළිය මැඩලන අතර සතර කෝරළේ වැසියෝ ද රජුට විරුද්ධව කැරළි ගසන්නට විය. මෙම කැරැල්ල මැඩලීම සඳහා බුවනෙකබාහු රජු ගිය බව දැඩිගම සෙල්ලිපියේ දැක්වේ. මේ කාලසීමාවේදී උඩරට ප්‍රදේශයේ දී බුවනෙකබාහු විරෝධී කලබල පැවති බව පැහැදිලි වන්නේ ද දැඩිගම සෙල්ලිපියෙනි. හයවන බුවනෙකබාහු රජු දැදිගම නතර වී සිටි කාලයේ දී උඩරට කටයුතුද සමථයට පත් කළ අතර මේ අවස්ථාවේදී සතර කෝරළේ වැසියෝ රජුගෙන් සමාවක් අයද සිටියහ. මේ නිසා රජතුමා විසින් අනාගතයේ දී තමන්ට පක්ෂපාතීව සිටීමේ පොරොන්දුව පිට සතර කෝරලේ වැසියන්ට සමාව දුන්නේය. මෙහිදී රජු ඔවුන්ගේ අර්ථහානි, අංග හානි හා ජීවිත හානි සම්බන්ධයෙන් ආරක්ෂාව සලසන බවට පොරොන්දු විය. තවද මරාල බද්ද නදක් අයිතිකරුට දීම, නින්ද ගමක් වෙන අයකුට පවරන විට අමුණක් මුල් අයිතිකරුට අයිති වීම යන කොන්දේසි ද ඊට අයත් විය.
හයවන බුවනෙකබාහු රජතුමාගේ රාජ්‍ය සමය වසර හතක් බව රාජාවලිය, අලකේශ්වර යුද්ධය, මහාවංශයේ දෙවන භාගය දක්වයි. නමුත් රජු විසින් පිහිටුවන ලද දැදිගම ශිලා ලිපියේ වසර අටක් බව සඳහන් වේ. ඔහු එම ශිලා ලිපිය පිහිටුවා ඇත්තේ තමාට මට රාජ්‍ය වර්ෂයේදීය. හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගෙන් පසු සිහසුනට නියම උරුමක්කාරයා තමන් යැයි කියාගත් බුවනෙකබාහු එම රජුගේ මරණය සිදු වූ දා සිට තම රාජ්‍යය වර්ෂය දැදිගම සෙල්ලිපියට යොදන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. ඒ අනුව හයවන බුවනෙකබාහු රජු ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1478 දී අභාවප්‍රාප්ත වූ බව පිළිගැනේ.
