ශ්රී ලංකාවේ කෘෂි දේශගුණය
වර්ෂාපතනය , උෂ්ණත්වය , ආලෝකය, සුලඟ , ආර්ද්රතාවය යන්න ප්රධාන දේශගුණික නිර්නායක වන අතර බෝග වගාවට මහත් බලපෑමක් ඇති කරයි. වර්ෂාපතනය නිසි ලෙස ලැබීම උපරිම අස්වැන්නක් ලබාගැනීමට ඉතාමත් වැදගත්ය. බීජ ප්රරෝහණය, බෝගයේ කායික ක්රියා, පුෂ්ප හටගැනීම, ප්රභාසංස්ලේෂණය යන දෑ උෂ්ණත්වය මත වෙනස් වේ. ආලෝකයේ ගුණාත්මය සහ ආලෝක කාලසීමාව බෝග වගාවනට බලපායි. මද සුලඟ බෝග වගාවට හිතකර අතර අධික සුලං තත්ත්ව වගාවට ඉතාමත් අහිතකරය. ආර්ද්රතාවය ශාකවල පැවැත්ම කෙරෙහි බලපෑම් රාශියක් සිදු කරයි. වාතය ඉතා වියලි විට පරාගවල ජීව්යතාවය අඩුවේ. එබැවින් ශ්රී ලංකාවේ කෘෂි දේශගුණය හැදෑරීම වැදගත් වේ.
කෘෂි දේශගුණික කලාප
ශ්රී ලංකාව තුල සාමාන්ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනයේ ව්යාප්තිය අනුව ප්රධාන වර්ෂාපතන කලාප 3කට බෙදා වෙන් කරයි. ඒවා නම්,
ස්වභාවික භෞතික ලක්ෂණ වන දේශගුණය, පස, භූ විෂමතාවය සමග භූමි භාවිතයේ විවිධත්වය එකිනෙකට සුසංයෝජනය වු විට ඇතිවන සමාකාර පරිසර ලක්ෂණවලින් යුත් ප්රදේශයක් කෘෂි පාරිසරික කලාපයක් ලෙස හැඳින්වෙයි. එලෙස එක් එක් කෘෂි පාරිසරික කලාපයක් තුල භෝග වගාවට බලපාන පාරිසරික සාධක සමාකාර වන බැවින් එම මුලු කලාපයටම වලංගු වන පරිදි භෝග නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට හැකි වේ. එසේම එම පාරිසරික කලාපය තිරසාර සංවර්ධනයක් උදෙසා කලමණාකරණය කිරීමට අනුගමනය කල යුතු ක්රමෝපායන්ද මුලු කලාපයම ආවරණය වන පරිදි නිර්දේශ කල හැක.
රටක කෘෂි පාරිසරික සීමාවන් සදාකාලික හෝ ස්ථිරයැයි සැලකිය නොහැක. ඒවා කලින් කලට වෙනස්විය යුතුය. එවේ වන්නේ පරිසරයේ සිදුවන වෙනස්කම් (උදා. දේශගුණ විපර්යාස) මායිම් නිර්ණය කිරීමේ ක්රමවේදයන් දියුණු වීම, වැඩියෙන් දත්ත එකතු වීම සහ එම දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමේ නව මං පෙත් සොයා ගැනීම ආදිය වේ. එසේම නූතන පරිගණක තාක්ෂණයේ දියුණුවද, විශේෂයෙන්ම භුගෝලීය තොරතුරු පද්ධති තාක්ෂණයේ උසස් දත්ත විශ්ලේශණ පහසුකම් ඇතිවීමද හේතු වේ.
ශ්රී ලංකාවේ ප්රථම කෘෂි පාරිසරික කලාප සිතියම 1975 දී පානබොක්කේ සහ කන්නන්ගර විසින් ඉදිරිපත් කරන ලදි. එහි කෘෂි පාරිසරික කලාප 24 ක් හඳුනා ගන්නා ලදි. එයින් තෙත් කලාපය තුල කෘෂි පාරිසරික කලාප 10 ක්ද වියලි කලාපය තුල කෘෂි පාරිසරික කලාප 9 ක්ද අතරමැදි කලාපය තුල කෘෂි පාරිසරික කලාප 5 ක්ද පිහිටා තිබුණි. එම සිතියම 2003 දී නැවත සංස්කරණය කරන ලදි. එහිදී තෙත් කලාපය තුල උප කලාප 15 ක්ද වියලි කලාපය තුල උප කලාප 11 ක්ද අතරමැදි කලාපය තුල උප කලාප 20 ක්ද හඳුනාගෙන ඇත.
වියලි කලාපය
අතරමැදි කලාපය
තෙත් කලාපය
කෘෂි දේශගුණික සිතියම්
ශ්රී ලංකාවේ කෘෂි දේශගුණික කලාපවල ඇති සියලුම තොරතුරු අඩංගු සිතියම් කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ පේරාදෙණිය පිහිටි ස්වභාවික සම්පත් කලමණාකරණ මධ්යස්ථානය මගින් සමිපාදනය කර මුද්රණය කර බෙදාහරිනු ලැබේ.
කෘෂිකර්ම දොර්තමේන්තුවේ කාලගුණ ඒකක
ශ්රි ලංකාවේ කෘෂි පාරිසරික කලාපවල කාලගුණ තොරතුරු සහ දත්ත එක් රැස් කිරීම සඳහා කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ පේරාදෙණියේ පිහිටි ස්වභාවික සම්පත් කලමණාකරණ මධ්යස්ථානෙය් කාලගුණ විද්යා ඒකකය මගින් පාලනය වන ඒකක පිහිටා ඇත. මෙම ඒකකවල දත්ත දෛනිකව එක් රැස් කර ස්වභාවික සම්පත් කලමණාකරණ මධ්යස්ථානයේ පිහිටි කාලගුණ විද්යා ඒකකය වෙත එවනු ලැබේ. මෙම ඒකක සියලුම කෘෂි දේශගුණික කලාප නියෝජනය වන ලෙස ශ්රී ලංකාව පුරා ව්යාප්තව ඇත. මෙම ඒකකවල ඇති සියලුම කෘෂි දේශගුණික දත්ත එක් රැස් කිරීමේ කාර්ය මණ්ඩලයට අවශ්ය උපදෙස් සහ උපකරණ යනාදිය ඉහත කාලගුණ විද්යා ඒකකය මගින් සපයනු ලැබේ.
කිසියම් ප්රදේශයක දේශගුණික තත්ත්වයන් විචලනය වීමේ රිද්මය කෘෂිකර්මය සඳහා ඉතා වැදගත්ය. වර්ෂාපතන ව්යාප්තිය, උෂ්ණත්වය, සාපේක්ෂ ආර්ද්රතාවය, සුළඟ, ආලෝකය වැනි දේශගුණික සාධකයන්ගේ විචලන ස්වභාවය දැන සිටීම භෝග වගාවේ දී ඉතාමත් වැදගත්කමක් ගනී.
යම්කිසි ප්රදේශයක දැනට පවතින දේශගුණික තත්ත්වයන් පිළිබඳ නිගමනයකට එළඹීමට නම්, එම ප්රදේශය පිළිබඳව යටත් පිරිසයෙන් අවු: 30 ක් පමණ වත් අඛණ්ඩව ලබාගත් කාලගුණික තත්වයන් අධ්යයනයට ලක් කල යුතුය.
එබැවින් එම විවිධ කාලගුණික පරාමිතීන් (Parameters) දිනපතා ලබාගැනීමට ගොවිපලක ඒ සඳහා අවශ්ය උපකරණ සවිකල වෙන්කරන ලද ස්ථානයක් තිබිය යුතුය. එය කෘෂිකාලගුණික මධ්යස්ථානයක් ලෙස හැඳින්වේ.
කෘෂි කාලගුණික මධ්යස්ථානයක පහත සඳහන් උපකරණ පිහිටවනු ලබන අතර විවිධ පරාමිතීන් ලබාගනී.
1. වර්ෂාමානය |
වර්ෂාපතනය |
||
2. වාෂ්පීකරණ තැටිය |
වාෂ්පීකරණය/ වාෂ්පීභවනය |
||
3. අනිල මානය |
සුළගේ වේගය |
||
4. සුර්ය දීප්තිමානය |
දිවා දිග |
||
5. උපරිම අවම උෂ්ණත්වය මානය |
දෛනික උෂ්ණත්ව විචලනය |
||
6. ආර්ද්රතාමානය |
සාපේක්ෂ ආර්ද්රතාවය |
||
7. පාංශු උෂ්ණත්වමාන |
පාංශු උෂ්ණත්වය |
||
8. සුර්ය විකිරණ සටහන් |
සුර්යාලෝක තීව්රතාවය |
කෘෂි කාලගුණික මධ්යස්ථානය පිහිටුවීම සැලකිය යුතු කරුණු
උපකරණ සංස්ථාපනය කරන ආකාරය
1.වර්ෂාමානය (Rain Gage)
2.වාෂ්පීකරණ තැටිය (Transpiration dish)
3.අනිලමානය(Animometer)
4.උෂ්ණත්ව මානය සහ ආර්ද්රතාමාන (Thermometer and Hygromieter)
5.සූර්ය දිප්ත මානය (Sunshine Recorder)
6.පාංශු උෂ්ණත්ව මාන (Soil Thermometer)
වර්ෂාපතන රටාව ශ්රි ලංකාවේ වර්ෂාපතන රටාව සකස් වී ඇත්තේ අධික වර්ෂාපතනය සහිත කාලසීමා 2 ක් පවතින පරිදිය. පළමු අන්තර් මෝසම හා නිරිතදිග මෝසම අනුව මාර්තු සිට අගෝස්තු දක්වා යල කන්නය නිර්මාණය වී ඇත. දෙවන අන්තර් මෝසම සහ ඊශාන දිග මෝසම බලපවත්වන සැප්තැම්බර් සිට පෙබරවාරි දක්වා කාල සීමාව මහ කන්නය ලෙස හැඳින්වේ. එම කාලසීමාව තුල ඔක්තෝබර් සහ නොවැම්බර් යන මාස දෙක තුලදී ඉතා අධික වර්ෂාපතනයක් දිවයින පුරාම බල පවත්වයි.
දේශගුණය බෝග වලට වැදගත් වන අයුරු
1.වර්ෂාපතනය
කෘෂිකර්මයේ ප්රගතිය හෝ පහත වැටීම හා ශාක ව්යාප්තිය තීරණය කරන වැදගත්ම සාධකයකි. බෝග වගාවේ බිම් සැකසීමේ සිට අස්වැන්න නෙලීම දක්වා වැදගත් වන වර්ෂාපතනය නිසි ලෙස ලැබීම උපරිම අස්වැන්නක් ලබාගැනීමට ඉතාමත් වැදගත්ය. අඩු වර්ෂාව සමග බිම් සැකසීම සිදුකර බීජ පැල සිටුවා පැලයේ උපරිම වර්ධනයේදී වර්ෂා ජලය උපරිමව ලැබී මල් පිපෙන කාලය මද වැස්සක් සමගින් අස්වැන්න නෙලන විට අවම වැස්සක් මගින් හොඳ අස්වැන්නක් ලබාගත හැකිය.
බෝගයේ උත්ස්වේදනය හා වාෂ්පීකරණය වර්ෂාව මගින් හොඳ ප්රශස්ථ තත්ත්වයක තබා ගනී. බෝග වර්ගය අනුව වර්ෂාපතන ප්ර්රමාණය බලපායි. බොහෝ විට වගා කාල සටහන වර්ෂාපතන රටාව සමග සමපාත ලෙස සිදු කරයි. වර්ෂාපතනය මගින් ජලය නොලැබෙන විට වාරි ජලය සැපයීම මගින් එම අවශ්යතාවය ඉටු කර ගත හැකිය. වර්ෂාපතනය, වර්ෂා මානයක් මගින් මනිනු ලබන අතර එය සෙන්ටිමීටර හෝ අඟල් වලින් ප්රකාශ කරයි. පසේ අඩංගු ජල ප්රමාණය ලැබෙන වර්ෂාපතනය අනුව තීරණය වන නිසා බෝග වගාවට ඉතා වැදගත් වන දේශගුණික නිර්නායකයකි.
ශ්රී ලංකාවේ වර්ෂාපතන රටා
වර්ෂාපතන රටාව
ශ්රි ලංකාවේ වර්ෂාපතන රටාව සකස් වී ඇත්තේ අධික වර්ෂාපතනය සහිත කාලසීමා 2 ක් පවතින පරිදිය. පළමු අන්තර් මෝසම හා නිරිතදිග මෝසම අනුව මාර්තු සිට අගෝස්තු දක්වා යල කන්නය නිර්මාණය වී ඇත. දෙවන අන්තර් මෝසම සහ ඊශාන දිග මෝසම බලපවත්වන සැප්තැම්බර් සිට පෙබරවාරි දක්වා කාල සීමාව මහ කන්නය ලෙස හැඳින්වේ. එම කාලසීමාව තුල ඔක්තෝබර් සහ නොවැම්බර් යන මාස දෙක තුලදී ඉතා අධික වර්ෂාපතනයක් දිවයින පුරාම බල පවත්වයි.
2.ආලෝකය
බෝග වල වර්ධනයට ප්රධානවම බලපාන සාධකයකි. ආලෝකය වර්ණ කීපයකින් යුක්තය. ආලෝකය ලැබෙන තීව්රතාවය, ආලෝකයේ ගුණාත්මය සහ ආලෝක කාලසීමාව බෝග වගාවනට බලපායි. ආලෝක තීව්රතාවය ප්රශස්ථ ලෙස තිබීම බෝග වගාවට හිතකරය. දිවා කාලයේ බෝග මැලවීමට ලක් වන්නේ අධික තීව්රතාවය නිසාය. එය හිතකර නොවේ. ආලෝක ගුණාත්මය, බීජ ප්රරෝහණයට සහ ශාකයේ වර්ධනයට බලපායි. පාරජම්බුල කිරණ ශාක වර්ධනය දුර්වල කරයි. ආලෝක ගුණාත්මය ශාක ඝනත්වය හා බෝග වගාවේ උස අනුුව තීරණය වේ.
ආලෝකය ලැබෙන කාලසීමාවද බෝග වර්ධනයට බහුලව බලපායි. ශ්රී ලංකාවේ දිගම දිනය ජූනි 21 වන අතර එදින පැය 12.30ක ආලෝක කාලසීමාවක් පවතී. කෙටිම දිනය දෙසැම්බර් 21 වන අතර එදින පැය 11.40ක් ආලෝකය ලැබේ. බොහෝ බෝග වලට ලැබෙන ආලෝක කාලසීමාව අනුව ඒවායේ මල් පිපීම සිදුවේ. එම බෝග "ප්රකාශවර්තී ශාක” නමි. මේ අනුව කෙටි දින (පුෂ්ප හට ගැනීමට කෙටි දිවා කාලයක් අවශ්යයි), දිගු දින (පුෂ්ප හට ගැනීමට දිගු දිවා කාලයක් අවශ්යයි) හෝ උදාසීන ශාක වේ. ප්රකාශවර්තීතාවය කෘතිමව වෙනස් කල හැකිය.
උදා: කෙටි දින ශාක - කෝපි, පොඩි වී ,උක්, සෝයා බෝංචි, රටකජු
දිගු දින ශාක - බීට්, සලාද, අර්තාපල්, නිවිති
ආලෝකය ප්රභාසංස්ලේෂණය සඳහා කෙලින්ම බලපායි.
3. උෂ්ණත්වය
උෂ්ණත්වය උෂ්ණත්ව මානයකින් මැනගත හැකිය. එයද බෝග නිෂ්පාදනය කෙරෙහි බලපාන වැදගත් කරුණකි. බීජ ප්රරෝහණය, බෝගයේ කායික ක්රියා, පුෂ්ප හටගැනීම, ප්රභාසංස්ලේෂණය යන දෑ උෂ්ණත්වය මත වෙනස් වේ. ප්රශස්ථ උෂ්ණත්වයක් පැවතීම ඉහත දෑ ප්රශස්ථව සිදුවීමට අවශ්ය වේ. බෝගයට අවශ්ය ප්රමාණයට උෂ්ණත්වය ලැබීම මේ අනුව ඉතා වැදගත්ය. අධික උෂ්ණත්වය මෙන්ම අඩු උෂ්ණත්වයද බෝග වගාවට අහිතකර ලෙස බලපායි.
උෂ්ණත්වය බොහෝ විට උන්නතාංශය සමගින් බැඳී පවතී. ඉහල උන්නතාංශයේදී උෂ්ණත්වය අඩු වේ. මෙහිදී දිවා කාලයේ උෂ්ණත්වය සේම රාත්රී කාලයේ උෂ්ණත්වයද බෝග වගාවට වැදගත් වේ. උදාහරණයක් ලෙස අල බෝග සඳහා දිවා කාලයේ ප්රශස්ථ උෂ්ණත්වයක් තිබී රාත්රී කාලයේ අඩු උෂ්ණත්වයක් තිබීම වැදගත් වේ. නැතිනම් අල වැඞීමේ ප්රමාණය අඩුවේ.
4. ආර්ද්රතාවය
වායුගෝලයේ ඇති තෙතමන ප්රමාණය ආර්ද්රතාවය යනුවෙන් සාමාන්යයෙන් සැලකේ. ආර්ද්රතාවය ශාකවල පැවැත්ම කෙරෙහි බලපෑම් රාශියක් සිදු කරයි. වාතය ඉතා වියලි විට පරාගවල ජීව්යතාවය අඩුවේ. අධික තෙත් තත්ත්ව බෝග වලට රෝග හානි වැඩි කරයි. අඩු ආර්ද්රතාවයේදී උත්ස්වේදනය වැඩිවී අස්වැන්න අඩුවේ.
බෝග වගාවේදී වඩාත් වැදගත් වන්නේ යම් උෂ්ණත්වයකදී වාත පරිමාවක අඩංගු ජල වාෂ්ප ප්රමාණය හා එම උෂ්ණත්වයේදී එම වාත පරිමාවම ජල වාෂ්ප වලින් සංතෘප්ත කිරීමට අවශ්ය ජල වාෂ්ප ප්රමාණය අතර ඇති අනුපාතයයි. මෙය සාපේක්ෂ ආර්ද්රතාවය නමි. තෙත් සහ වියලි බල්බ උෂ්ණත්ව මානයෙන් සාපේක්ෂ ආර්ද්රතාවය මැනිය හැකිය.