ශාක පෝෂක - 01
ශාක පෝෂක - 01
කාබනික පොහොර
කාබනික පොහොර භාවිතයෙන්ද ශාකවල වර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය පෝෂක ලබාදීමට හැක. කාබනික පොහොර සංයුතිය බොහෝ සෙයින් වෙනස් ස්වභාවයක කාබනික අමුද්‍රව්‍ය වලින්ම නිපදවා ගන්නා පොහොරකි.
මේ මඟින් ශාකවලට අවශ්‍ය ප්‍රධාන හා අංශුමාත්‍ර ශාක පෝෂක සියල්ලම ලබාදිය හැක. කාබනික පොහොර යෙදීම බෝග වගාවේදී ඉතා වැදගත් මේ මඟින් පහත ප්‍රතිඵල ලබාගත හැක.
- පසේ ව්‍යුහය දියුණු වීම.
- පසේ ජලය රදවාගැනීමේ හැකියාව වැඩිවීම.
- පසේ වාතනය දියුණුවීම
- පාංශු අංශ බැද තබන නිසා පාංශු ඛාදනය අඩුවීම.
- පසට යොදන රසායනික පොහොරවල ඵලදායීතාවය වැඩි වීම.
- පසේ සාරවත් භාවයට බලපාන ක්ෂුද්‍රජීවී ගහනය වැඩිවීම.
- බෝග වගාවට අවශ්‍ය පෝෂක ලැබීම.
කාබනික පොහොර වර්ග
- කොළ පොහොර
- බෝග අවශේෂ
- සත්ත්ව පොහොර
- කුකුළු කොටුවල අතුරණුව
- නාගරික අපද්‍රව්‍ය
- කොම්පෝස්ට්
කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයට
කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයට බලපාන සාධක
කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනය යනු ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගේ මාර්ගයෙන් ශාක කොටස් හා සත්ව අපද්‍රව්‍ය දිරාපත් කිරීම මඟින් සරළ කාබනික ද්‍රව්‍ය නිපදවා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියයි.
වාණිජ වටිනාකමක් ඇති ප්‍රධාන කාබනික පොහොර ලෙස කොම්පෝස්ට් හැඳින්විය හැකිය.
කොම්පෝස්ට්හි අන්තර්ගත දෑ
- ජීර්ණය වූ කාබනික ද්‍රව්‍ය
- මැරුණු ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්
- නොමැරුණු ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්
භාවිතා කළ හැකි අමුද්‍රව්‍ය
- කොළ වර්ග
- බෝග අවශේෂ
- ජලජ ශාක
- සත්ව අපද්‍රව්‍ය
- වල් පැළෑටි
- කුණු රොඩු යනාදිය
අමුද්‍රව්‍ය වර්ග දෙකකි
- ඉක්මණින් දිරාපත් වන
- දිරාපත් වීමට අපහසු
ඉක්මණින් දිරාපත් වන අමුද්‍රව්‍ය
- කොළ පැහැති
- ලපටි කොළ
- සත්ව අපද්‍රව්‍ය
- ජලජ ශාක
දිරාපත් වීමට අපහසු අමුද්‍රව්‍ය
- දහයියා
- වියළි වල් පැළෑටි
- වියළි කොළ
- ලී කුඩු
- පිදුරු හා වෙනත් වියළි බෝග අවශේෂ
කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයේදී උසස් තත්වයේ කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනය සඳහා අමුද්‍රව්‍ය ගණනාවක් භාවිතා කිරීම වැදගත්ය.
කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයේදී බලපාන සාධක
- අමුද්‍රව්‍ය වල කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය
- උෂ්ණත්වය
- තෙතමනය
- වාතනය
- ප්‍රතික්‍රියා තත්වය
- පෙරලීම
- ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වය
- අමුද්‍රව්‍ය කැබලි වල ප්‍රමාණය
- මූලද්‍රව්‍ය සැපයීම
අමුද්‍රව්‍යවල කාබන් නයිට්‍රජන් අතර අනුපාතය
- කාබන් මඟින් ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් ශක්තිය ලබාගනී. ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ සෛලවල ප්‍රෝටීන් නිපදවා ගැනීම සඳහා නයිට්‍රජන් අත්‍යාවශ්‍යවේ.
- කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය අඩු අමුද්‍රව්‍ය ඉක්මණින් දිරාපත්වේ.
- කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය වැඩි අමුද්‍රව්‍ය දිරාපත් වීමට කල් ගත වේ.
- කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය අඩු වූ විට ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය වැඩිවේ. වැඩිපුර නයිට්‍රජන් අන්තර්ගත අමුද්‍රව්‍ය ලෙස රනිල ශාක, ළපටි කොළ, සත්ව අපද්‍රව්‍ය යනාදිය භාවිතා කළ හැකිය.
- කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය වැඩි අමුද්‍රව්‍ය, අනුපාතය අඩු අමුද්‍රව්‍ය සමඟ මිශ්‍රකර භාවිතා කිරීම මඟින් දිරාපත් වීම ඉක්මන් කළ හැකිය.
උෂ්ණත්වය
උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමේ ප්‍රයෝජන
- වල් ඇට මැරීයාම
- රෝග කාරක විනාශ වීම
- අහිතකර ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් විනාශ වීම
සෙන්ටිග්‍රේඩ් අංශක 70 ට වඩා අධික උෂ්ණත්වය කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයට හානිදායකය. අධික උෂ්ණත්ව වලදී ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් විනාශ වීම නිසා දිරාපත් වීම අඩු වේ.
වැඩි කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතයක් ඇති අමුද්‍රව්‍ය අධික ලෙස භාවිතා කිරීමෙන් ප්‍රශස්ථ උෂ්ණත්වයක් පවත්වා ගැනීමටද අපහසුවේ. ප්‍රශස්ථ උෂ්ණත්වය 55 – 60 0C වේ.
උෂ්ණත්වයට බලපාන සාධක
- ගොඩේ ප්‍රමාණය
- තෙතමනය
- කාබන් හා නයිට්‍රජන් අනුපාතය
- පෙරළීම
ගොඩ ආවරණය කිරීමෙන් ගොඩේ උෂ්ණත්වය වැඩි කරගත හැකිවේ.
තෙතමනය
- ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාවලියට ජලය අවශ්‍ය වේ.
- තෙතමනය අඩු විට ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාවලිය අඩුවේ.
- අධික ලෙස ජලය තිබීමෙන් වාතය අඩුවීම නිසා දිරාපත් වීමට අපහසුතා ඇති කරයි.
- භාවිතා කරන අමුද්‍රව්‍යවල ප්‍රශස්ථ තෙතමනය 50% - 60% කි.
- අධික ලෙස ජලය තිබීමෙන් නිර්වායු තත්වයක් ඇති වේ.
- වියළි කාලයේදී උල් කරගත් ලීයක් ගොඩ තුලට ඇතුල් කිරීමෙන් තෙතමනය පරීක්ෂා කර බලා දින කිහිපයකට වරක් ජලය යෙදීම සිදුකළ යුතුවේ.
- කොම්පෝස්ට් ගොඩ වර්ෂා ජලයෙන් ආරක්ෂා කරගත යුතුය.
වාතනය
කොම්පෝස්ට් නිපදවීමේදී ගොඩ තුලට ඔක්සිජන් ලැබිය යුතු අතර නිෂ්පාදනය වන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් පිටවිය යුතුය.
- ඔක්සිජන් නොලැබුනහොත් ගොඩ තුල නිර්වායු තත්වයක් ඇති වේ.
- එවිට ගොඩ තුල ආම්ලික තත්වයක් ඇති වී දුඟදක් ඇතිවේ.
- හොඳ වාතනයකට විවිධ අමුද්‍රව්‍ය මාරුවෙන් මාරුවට තට්ටු ලෙස භාවිතා කළයුතුය.
- හොඳ වාතනයකට පෙරළීම ප්‍රයෝජනවත් වේ.
- අවශ්‍ය නම් උණ බම්බු, ලී, පීවීසි බට තබා ගොඩ සෑදීමෙන් ගොඩ තුළට වාතය ලබාදිය හැකිය.
- ගොඩේ පළල වැඩි වීමෙන් එහි වාතනය දුර්වල වනු ඇත.
ප්‍රතික්‍රියා තත්වය
- කොම්පෝස්ට් ගොඩේ පී එච් අගය ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වයට වැදගත් වේ.
- භාෂ්මික තත්වයකදී ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය අඩු වේ.
- මේ නිසා කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේදී අළු හෝ අළුහුණු භාවිතා කිරීම සිදු නොකල යුතුය.
- එසේම භාෂ්මික තත්වයකදී අමුද්‍රව්‍යවල අන්තර්ගත නයිට්‍රජන් ඇමෝනියා වායුව ලෙස පිටවී අපතේ යනු ඇත.
- කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනය අවසන් වූ පසු පමණක් බෝගයට යෙදීමේදී අළු මිශ්‍ර කිරීම සිදු කරන්න.
පෙරළීම
- ගොඩේ ඇතුළත ප්‍රදේශවලට වාතය සැපයේ.
- දිරාපත් නොවූ අමුද්‍රව්‍ය ක්ෂද්‍ර ජිවීන්ට නිරාවරණය වේ.
- අවශ්‍ය නම් ගොඩ තුළට ජලය සැපයිය හැකි වේ.
- පෙරළීම සඳහා ශ්‍රමය හා මුදල් වැය වේ.
- මේ නිසා කොම්පෝස්ට් නිපදවීමේදී පෙරළිය යුතු අවස්ථා ගණන උපරිම ලෙස 03 කි.
- පෙරළීමෙන් වැඩි තෙතමනයක් ඇත්නම් වියළීමට අවස්ථාවක් උදාවේ.
ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් එක් කිරීම
- දිරාපත් වීම සඳහා ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් උපකාරි වේ.
- කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය ප්‍රධාන වශයෙන් දිලීර මඟින් සිදු කෙරේ.
- දිරාපත් කිරීමේ ක්‍රියාවලියට ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් අත්‍යාවශ්‍ය නිසා කොම්පෝස්ට් නිපදවීමේදී ස්ථර කිහිපයකට වරක් නිෂ්පාදනය කළ කොම්පෝස්ට් (මුහුන්) ස්වල්පයක් ඉසීම කළ යුතුය.
- මෙමඟින් ගොඩ තුළට ක්ෂුද්‍ර ජිවීන් එක් කිරීම සිදු කෙරේ.
අමුද්‍රව්‍ය කැබලිවල ප්‍රමාණය
- කුඩා කැබලි පහසුවෙන් ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ට ක්‍රියා කිරීමට හැකිය.
- කැබලි වඩාත් කුඩා වීමෙන් තද වීම නිසා ගොඩ තුලට වාතය ලැබීමට හා පිටවීමට බාධා පමුණුවයි.
- විශාල ප්‍රමාණයේ කැබලි මත ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ට ක්‍රියා කිරීමට අපහසු වේ.
- ප්‍රශස්ථ කැබලි ප්‍රමාණය සෙ.මී. 5 ක් පමණ වේ.
- යන්ත්‍රානුසාරයෙන් ගොඩට වාතය සපයන්නේ නම් කැබලිවල ප්‍රමාණය සෙ.මී. 1 ක් දක්වා වුවද කුඩා විය හැකිය.
- කැබලි කිරීම සඳහා මුදල් හා ශ්‍රමය වැයවේ.
- මේ නිසා සාමාන්‍ය කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයේදී කැබලි කිරීම අවශ්‍ය නොවේ.
මූල ද්‍රව්‍ය සැපයීම
- බොහෝ විට අමුද්‍රව්‍යවල අන්තර්ගත පොස්පරස් ප්‍රමාණයද අඩුය.
- ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන ප‍ෙස් අන්තර්ගත පොස්පරස් ප්‍රමාණයද අඩු මට්ටමක පවති.
- එබැවින් කාබනික පොහොරවල අන්තර්ගත පොස්පරස් ප්‍රමාණය වැදගත්වේ.
- මේ සඳහා කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයේදී එප්පාවල රොක්පොස්පේට් භාවිතා කල හැකිය.
- එවිට ක්ෂුද්‍ර ජිවීන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වයද වැඩි වේ.
- කොම්පෝස්ට් නිෂ්පාදනයේදී රොක්පොස්පේට් වල ද්‍රාව්‍යතාවයද වැඩිවනු ඇත.
රොක්පොස්පේට් භාවිතා කර නිෂ්පාදනය කල කොම්පෝස්ට් කාබනික වගාවට වුවද භාවිතා කල හැකිය.
