පොළොන්නරු රාජධානියේ ඓතිහාසික ස්ථාන 2
ශිව දේවාලය අංක 1
අංක 1 දරණ ශිව දේවාලය අලංකාර ශෛලමය ගොඩනැඟිල්ලකි. එය උතුරු වාසල් දොරටුවෙන් පිටතට ආ විට වම් අත පැත්තෙන් දැක ගත හැකිය. එකල්හි සිංහල ජනතාව හින්දු දෙවි දේවතාවුන් ද වන්දනා කළා සේම බොහෝ දමිළයන්ද බුද්ධ වන්දනයද කළ බව විශ්වාස කෙරේ. මෙම ශිව දේවාලය එකල දකුණු ඉන්දීය සොළී පාලනය යටතේ පොළොන්නරුවේ ශිෂ්ඨාචාරය කෙබඳු ස්වරූපයක් ගත්තේද යන්නට කඳිම උදාහරණයකි. සොළී පාලකයෝ ශිව දෙවියන් විසින් තමන් ආරක්ෂා කරනු ඇතැයි විශ්වාස කළහ.
සම්පූර්ණයෙන්ම ශෛල බිත්තියෙන් ගොඩනැංවූ මෙහි කැටයම් නිමවා ඇත්තේද කළුගල් වලින්මය. ගර්භ ගෘහයේ වහළය කැඞී ඇත. නමුත් අන්තරාලයේ වහළයට හානියක් වී නැත.
හින්දු භක්තිකයන්ගේ වඩාත් පූජාවට ලක් වූ ශිවලිංගය ඇතුළු ගර්භය තුළ තැම්පත් කර ඇත. පුෂ්පයන්ගෙන් වන්දන ලබන එය නිමවා ඇත්තේද කළු ගලිනි. පුද පූජා සඳහා ශුද්ධ ජලය සපයා ගැනීම හින්දු භක්තිකයන්ගේ සිරිතය. දේවාලවලට යාබඳව ළිං හෝ පොකුණු තනා ගන්නේ ඒ නිසාය. ශිව දේවියා ජෛව ලෝකයේ ප‍්‍රජනන ක‍්‍රියාවලියේ අධිපතියා බව හින්දුන්ගේ විශ්වාසයයි.
මෙම දේවාලයෙහි ඉදිරිපස ගෘහයෙන් දැක ගත හැකිය. ඒවා අතර ඇති නෂ්ටාවශේෂයන් අතර හානියට පත් නොවූ දෙවි දේවතාවුන්ගේ පිළිම දැක ගැනීමට හැකිය.
දළදා මළුව
දළදා මළුව ලෙසින් හැඳින්වෙන්නේ ශිව දේවාලයට මඳක් උතුරු දෙස වන්නට ඇති උස් බිමය. දළදා මළුවට ප‍්‍රවිෂ්ට වන දොරටුවෙහි පියගැට පෙළක් නිර්මාණය කොට ඇත. පාදමේ සුනඛයෙකුගේ ද කපුටෙකුගේද රූප සහිත ශිලා ලේඛණයක් දැක ගත හැකිය එය බලූ කපුටු දානය සිහි ගැන්වීම පිණිසය. මළුව මස්ථකයේ ඇති ද්වාරමණ්ඩපයට පිවිසීම සඳහා පියගැට පෙළ නිමවා තිබේ එම පියගැටපෙළ පාමුල දක්ෂිණ දිශාවට වන්නට ශෛලමය පාදෝණියක් වේ. (පා සෝදා ගැනීම සඳහා ගලින් නෙළු බඳුන)
වටදාගෙය
පියගැටපෙළ නැඟ උස් බිමට පය තැබූ පසු වම් අත දෙසින් වටදාගෙය දැක ගත හැකිය. පොළොන්නරු නගරයේ ඇති විචිත‍්‍රවත් වූද වටිනාම ගොඩනැඟිලි වලින් එකක් වූද මෙම වෘත්තාකාර ගොඩනැඟිල්ල ධාතු මන්දිරය විය.
මෙම වටදාගෙය තනා ඇත්තේ අඩි 120 ක විෂ්කම්භය ඇති අඩි 4 ක් උසැති කවාකාර වේදිකාවක් මතය. මෙහි වහළයට ආධාරක වූ අභ්‍යන්තර ශෛලමය කුළුණු පේලි 2 ක් තිබූ අතර අද වන විට ඒවා කැඞී බිඳී ගොසිනි.
වේදිකාව නැට්ටුවන්ගේ රූප වලින්ද, කැටයමින්ද, බොරදමින්ද අලංකාර කොට ඇත. වේදිකාව මධ්‍යයෙහි චෛත්‍යයකි. පිටතින් ඇති සෙල්ටැම් පේළිය එකිනෙකට යාවෙන පරිදි අඩි 2 අගල් 9 ක් උස් වූ කවාකාර තාප්පයක් බැඳ තිබේ. මෙම උස් නොවූ තාප්පය බදාමයෙන් නිම වන ලද මල් පෙති රටාවකින් අලංකාර කොට ඇත.
වේදිකාවේ මධ්‍යයෙ ඇති චෛත්‍යය වටා තිබුණු දෙවෙනි කුළුණු පේළියද පිට වටයේ අවසාන කුළුණු පේළියද මධ්‍යයෙහි ගඩොලින් බැඳ ඇති වටකුරු බිත්තිය එදා ලෙසින් තවමත් සුරක්ෂිත වී තිබීම විශේෂත්වයකි. එහි ඉපැරණි බදාම ස්ථර තවමත් ශේෂ වී තිබේ.
වටදාගෙය සතර පැත්තේ එයට පිවිසීම සඳහා දොරටු සතරකි. ඒ අතරින් උතුරු දොරටුවේ පියගැට පෙළ පාමුල ඇති සඳකඩපහණ ඉතා උසස් කලාත්මක නිර්මාණයකි. පොළොන්නරුවේ සඳකඩපහණ අනුරාධපුරය සඳකඩපහණින් වෙන්කොට හඳුනා ගත හැකි ප‍්‍රධාන ලක්‍ෂණය වනුයේ සත්ව රූප අතුරින් ගවයා ඉවත් කොට තිබීමයි. එසේ වුවද මේ සඳකඩ පහණ දෙපස සවි කොට ඇති මුරගල් හා කොරවක් ගල් අනුරාධපුරයේ එවන් වූ නිර්මාණයන්ට බෙහෙවින් නෑකම් කියයි.
චෛත්‍යයට පිටුපා මේ දොරටු සතරට මුහුණලා ආසන සතරක් මත වඩා හිඳුවන ලද පිළිම සතරකි. ඒ අතරින්ද උතුරු දොරටුවේ පිහිටුවා ඇති බුදුපිළිමය උසස් කලා නිර්මාණය ලෙස පිළිගැනේ. බටහිර දොරටුවේ පිළිමයේ ශීර්ෂය කැඞී ගොසිනි. වඩාත්ම හානි සිදු වී ඇත්තේ නැගෙනහිර දොරටුවේ බුදු පිළිමයටය.
වටදාගෙය අභ්‍යන්තරයේ ශෛලමය පීලි දැක ගත හැකිය. ඒ වර්ෂා දින වලදී ඒ තුළ රැස් වන ජලය පිට කර හැරීම සඳහාය.
