පොළොන්නරු රාජධානියේ ඓතිහාසික ස්ථාන 3

කුමාර පොකුණ(ශිලා පොක්බරණී)

එකල්හි අලංකාර වූ ස්නාන තටාකයක් නොවී නම් රාජකීය මාළිගා සංකීර්ණය අසම්පූර්ණ එකක් වේ. පරාක‍්‍රමබාහු රජු විසින් ශිලා පොක් බරණී(ශෛලමය පොකුණ) නම් වූ පොකුණ ඉදි කරන්නට ඇත්තේ ඒ අඩුව සපුරා ගැනීමට විය යුතුය. ඇතුළු නුවර ප‍්‍රාකාරයේ සිට පහළට විහිදුනු පිය ගැට පේලියක් මඟින් මෙම පොකුණ ට යා හැකිය. ආයත චතුරස‍්‍රාකාර හැඩයක් ගන්නා පොකුණ දිඟින් හා පළලින් අඩි 44 ක් හා 38 ක් වේ. එසේ වුව එහි පතුලේ දිග හා පළල අඩි 31 අඟල් 6 ක් හා 27 අගල් 3 ක් වශයෙන් අඩු වී ඇත.

පොකුණ පත්ලෙහි ගල් අතුරා ඇති අතර එයට බැසීම සඳහා පිය ගැට පේළියකි. දොරටුව දෙපස සිංහ රූප 2 කි. පොකුණට ජලය සපයා ඇත්තේ භූගත ජල නළ මාර්ගයෙනි. එම නළ මඟින් ගලා ආ ජලය මකර රූ කෙටූ ගල් පීලි 2 ක් ඔස්සේ පොකුණට ගලා ගියේය. මකර රුව පීල්ලේ කෙලවර කොටා ඇති අතර ජලය වැඟිරෙන්නේ මකරාගේ මුවිනි.

ඇතුළු නුවර ප‍්‍රාකාර පාදමේ ඇති දිය අඟලේ සිට පොළවේ යටින් වූ නළ මාර්ගයෙන් පොකුණ කරා ජලය සපයා ගත්බව විශ්වාස කෙරේ. එමෙන්ම ජලය බැහැර කිරීම සඳහාද පොළව අභ්‍යන්තරයේ අඟල් කපා තිබුණි.

දිය නෑම සඳහා පැමිණි ඔවුන්ගේ ඇඳුම් මාරු කර ගැනීම සඳහා ඉදි කරනු ලැබූ ගොඩනැඟිල්ලේ නටබුන් පමණක් ඉතිරිව තිබේ. මේ සියල්ලේ නිර්මාතෘවරයා පරාක‍්‍රමබාහු රජතුමාය. මේවා ඉදිකොට අද වන විට සියවස් 9 ක් පමණ ගත වී තිබේ.    

ගල්පොත

                 ආයත චතුරස්‍රාකාර පුවරුවක් වන ශිලා පුස්තකය හෙවත් ගල් පොත හැටදා ගෙයි නැගෙනහිර පිට බැම්මට හා සත්මහල් ප්‍රාසාදයට ආසස්නනව පිහිටා ඇත. මෙහි දිග අඩි 26.10 කි. පළල අඩි 4.7 කි. පේලි 72 ක් පුරා අක්ෂර 4300 කට අධික ප්‍රමාණයක් අන්තර්ගතව ඇත. ගඩොල් බැම්මක් මත ඔසවා තබනා ඇති ගල් පොතෙහි වමේ සිට දකුණට ගමන් කරන ආකාරයෙන් නිර්මිත වූ සියයක් පමණ වූ හංස පේළි 2 කි. සෙල්ලිපියේ පටු පැත්තේ මතුපිට දෑතින් මල් දරා සිටින ලක්ෂ්මි දෙවඟනගේ රුව කොටා තිබේ. ඇයගේ දෙපසින් ඇය දෙසට හැරී ජල බඳුන් දෙකකින් ජලය වත් කරන ඇත් යුවලකගේ රූපයන්ය.

නිශ්ශංකමල්ල රජු විසින් පිහිටුවන ලද මෙම ශීලා ලිපියෙන් ඔහුගේ ක්‍රියාවන් පිළිබඳ විස්තර වර්ණනා වේ. ඔහු විසින් පිහිටුවන ලද අනෙක් සෙල්ලිපි වල සඳහන්ව ඇති විස්තර වර්ණක මෙහිද යළි යලිත් සඳහන් කොට තිබේ. ජනතාවට සැලසූ බදු සහන තුලාහාර දාන, තමන් විසින් දිවයිනෙහි කරන ලද චාරිකා, තමන්ගේ පරපුර, බඳවන ලද චෛත්‍යයන්, ඉදි කරවන ලද වෙහෙර විහාර ආදිය පිළිබඳ තොරතුරු මෙම ශෛලම පුස්තකයේද නිශ්ශංකමල්ල රජු මහත් අභිරුචියෙන් සටහන් කොට තිබේ.

සත්මහල් ප්‍රාසාදය

දළදා මළුවේ ඊසාන දෙසින් පිහිටි මෙය අසාමාන්‍ය ගොඩනැඟිල්ලක් බව කිව යුතුය. එසේම මෙය කවුරුන් විසින් කුමක් අරභයා ඉදි කරන ලද්දක් යන්නද නිශ්චිතව කිව නොහැකිය. සතරැස් පිරමීඩාකාර ගොඩනැඟිල්ලක් වූ සත් මහල් ප්‍රාසාදයේ පදනමෙහි පැත්තක දිග අඩි 39කි. පහත මාලයේ අනුක්‍රයෙන් කුඩා වන සේ ඉදි කොට ඇති මෙම ගොඩනැඟිල්ල අඩි 53 ක උසකින් යුක්තය. ඉහළින්ම දක්නට ලැඛෙන සත්වන මහලෙහි උඩ කොටස කැඩී ගොසිනි.

 මහල් 7 හිම මැද ආරුක්කු හැඩය ගත් කවාටය බැඟින් ඇති අතර බිම සිට පළමුවෙනි මහල තෙක් බැඳුණු සෝපාන පන්තියක් දැක ගත හැකිය. මෙයට සමාන වූ නිර්මාණයක් උතුරු සියමේ ‘‘ලමියුන්හි වාත්කුකුන්’’ විහාරයේ තිඛෙන බවද එය ‘‘සන්මහයොන්’’  යන නමින් හඳුන්වන බවද මහාචාර්ය පරණවිතාන සූරීහු පවසති.

මෙහි ඇති කවාටයන් තුළ දේව රූප වැනි ප්‍රතිමාවල නෂ්ටාවශේෂයන් දැක ගත හැකි අතර මෙය චෛත්‍යයක් වන්නට පුළුවනැයි සමහර පිරිස් වහ්වාස කරති.