පොළොන්නරු රාජධානියේ ඓතිහාසික ස්ථාන 5

ගල් විහාරය

 1 පරාක්‍රමබාහු රජතුමා (1153-1186) විසින් කරවන ලදැයි චූලවංශයේ සඳහන් වන උත්තරාරාමය වර්තමානයේ ගල් විහාරය නමින් හැඳින්වේ. පොළොන්නරුවේ තෝපාවැව හා ඇත්නුවර අතර ඇති තුඩුවේ පිහිටා ඇති ගල්විහාරය, කිරිවෙහෙර, ජේතවනාරාමය වැනි ස්ථාන අයති භූමියේ දක්නට ලැබේ. ගල් පර්වතයක  නෙළන ලද හිඳි පිළිම 2 ක් ද හිටි පිළිමයක් හා ඔත් පිළිමයක්ද මෙහි දක්නට ලැබේ. පර්වතයේ වැඩිම ප්‍රමාණය අඩි 30 කි. පිළිම නෙළන ලද පාර්ශවයේ දිග අඩි 168 කි.

 පර්වතයේ දකුණු පැත්තෙහි පිහිටි හිඳි පිළිමයත් හිටි පිළිමය හා ඔත් පිළිමයත් නෙළීම සඳහා පර්වතයේ මුහුණතේ සිට පිටුපසට අඩි 15 ක් පමණද දෙවැනි හිඳි පිළිමය පිහිටි ලෙන් ගර්භය නිමැවීම සඳහා අඩි 17 ක් පමණද කපා ඉවත් කිරීමට සිදු වී ඇත.

 හිඳි පිළිම දෙකෙන් ම බුදුරජාණන් වහන්සේ දක්වා ඇත්තේ ධ්‍යාන මුද්‍රාවෙනි. පළමු වැනි පිළිමයේ පද්මාසනයේ සිට උෂ්ණීෂය දක්වා උස අඩි 15  අගල් 2 ½ ද දණහිස් අතර පළල අඩි 14  අගල් 8 ක් වේ. බුදුරුව පිටුපස නෙළන ලද විසිතුරු මකර තොරණකි. චූලවංශයේ නිසින්නපටිමාලය යනුවෙන් අදහස් කරනුයේ මේ පිළිමය අයත් පටිමාඝරයයි.

 පද්මාසනයේ සිට අඩි 4 අගල් 7 ක් උස් වූ   දෙවෙනි හිඳි පිළිමය නෙළා ඇත්තේ දිඟින් අඩි 12 අඟල් 9 ක්ද පළලින් අඩි 26 ක් ද වන සේ කණින ලද ලෙනකය. චූලවංශයේ විජ්ජිධර ගුහා යනුනේ හැදින්වෙන මෙම ලෙනේ පසු පස අන්තරය අර්ධ කවාකාරය පියස්ස රවුම් හැඩයට කණින ලදී. කුඩුම්බියක ආධාරයෙන් පිළිමයේ හිසට සිරස්පතක් සවි කොට තිබූ බව පෙනේ. ලෙන් බිත්තියද පියස්සද බිතු සිතුවමින් වැසී තිබූ බවට සාක‍ෂී තිබේ.

පළමුවැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පොළොන්නරු කතිකාවත ශිලා ලේඛන ගත කොට ඇත්තේ මෙම ඉහත කී ලෙනට දකුණු පසිනි. පොළොන්නරු කතිකාවතට මඳක් නුදුරින් හිටි පිළිමය නෙළා තිබේ. හිටි පිළිමයේ උස අඩි 22 අඟල් 9 කි. පද්මාසනයේ උස අඩි 2 කි. පිළිමයේ විශේෂ ලක්ෂණය වනුයේ ළමැද මත දෑත් බැඳ සිටින අයුරු දක්වා තිබීමයි.

 පිළිමය ඇතුළු වන පරිදි ඒ දෙපසින් බිත්ති බැඳ අන්තරාලයක් හා ගර්භ ගෘහයක් සහිත පිළිම ගෙයක් තනා තිබූ බව පෙනේ. මේ පිළිමයෙන් දැක්වෙන්නේ බුදුරදුන්ගේ උපස්ථායක වූ ආනන්ද හිමියන්නය යන මතය එස්.එම් බරෝස් විසින් 1905 දී “ඛෙරීඩ් සිටීස් ඹෆ්සිලෝන්” නම් ග්‍රන්ථයෙහි ලා ඉදිරිපත් කරන ලදී . මෙම පිළිමය ඔත් පිළිමයෙන් වෙන්ව පිහිටි හෙයින් මෙම පිළිමයෙන් පිරිනිවම් පා වදාළ බුදුරජුන්ගේ ඉස්මත්තේ සිට ශෝක පළ කරන ආනන්ද හිමියෝ යැයි තවත් ඇතැමෙක් තර්ක කරයි. 

 බුදු රුවට පමණක් යෝග්‍ය වන පරිදි හිසෙහි කෙස් අක්බඹරු ලෙසින් දක්වා තිබීමත් නිසා මේකී පිළිරුව නිසැකයෙන්ම බුදුරුවක් විය යුතු බව සෙනරත් පරණවිතාන මහතා පවසයි. මේ අනුව යමින් මේ පිළිමයේ මුද්‍රාව පරදුක්ඛ දුක්ඛිත මුද්‍රාව යැයි පරණවිතාන මහතා පවසයි. 

පොළොන්නරුව ගල් විහාර භූමියට අයත් වන අවසාන පිළිමය ඔත් පිළිමයයි. පාද තලයේ සිට උෂ්ණීෂය දක්වා උස අඩි 46 අගල් 4 කි. දකුණු වැලමිටේ සිට වම් උරහිස දක්වා පිළිමයේ පළල අඩි 13 අඟල් 6 කි. 

 මේ පිළිමයේ බුදුන්ගේ පිරිනිවන පෙන්වතැයි සාමාන්‍ය මතයයි. මේ පිළිමයේ හිසෙහි බරට ගෙත්තම් කළ කොට්ටයක් මද වශයෙන් නෙරා ගිය අයුරු දක්වා තිබීමෙන් ශිල්පියාගේ නිපුනතාව මනාව හෙළිදරව් වේ. 

 මේ පිළිමය සහිත විහාරය චූලවංශයේ හැඳින්වෙන්නේ නිපන්නපටිමා ගුහා නමිනි. අපූරු නිර්මාණ කුසලතාවක් විදහා දක්වන පොළොන්නරුවේ ගල් විහාරය පිළිබඳව විවිධ සටහන් ලියා ඇති විදේශීය ජාතිකයන් ලෙස ලූතිනන් ෆශාන් (1820), මේජර් ෆෝබස් (1841), සැමුවෙල් බේකර්ස් (1855), සර් ඉමර්සන් ටෙනන්ට් (1860) වැන්නෝ වෙති. 

 ලංකාවේ පූජනීය සිද්ධස්ථාන අතර පොළොන්නරුවේ ගල් විහාරය අද්විතීය ස්ථානයක් හිමි කර ගන්නා බව සෙනරත් පරණවිතාන, එච්.සී.පී ඛෙල් යන මහත්වරුන් ප්‍රකාශ කරති.