ව්‍යාපාර අවස්ථා
ව්‍යාපාර අවස්ථා
හැදින්වීම
මිනිස් අවශ්‍යතා හා වුවමනා ඉටු කැරෙන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනයෙනි. එකී භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කරන්නේ ව්‍යාපාර ආයතන යි. භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය, බෙදා හැරීම, විකිණීම යන ආදි කටයුතු සඳහා විවිධ ව්‍යාපාර බිහි වේ. ආර්ථීකයේ ඇති වන වෙනස් වීම් හේතුවෙන් ව්‍යාපාර අවස්ථා නිර්මාණය වේ. එලෙස බිහි වන ලාභදායි නිෂ්පාදන කටයුත්තක නියුක්ත වීමට ඇතිඉඩකඩ ව්‍යාපාර අවස්ථාවක් ලෙස සරල ව හැ`දින්විය හැකි ය. ව්‍යාපාර කටයුතු කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කරන සාධක ව්‍යාපාර පරිසරය ලෙස හැඳින්වේ. ව්‍යාපාර පරිසරය තුළ පාලනය කළ හැකි සාධක ද පාලනය කළ නො හැකි සාධක ද පවතී.ව්‍යාපාරයකට පාලනය කළ හැකි බලපෑම් ක්‍රියාත්මක වන පරිසරය හැදින්වෙන්නේ අභ්‍යන්තර පරිසරය ලෙස ය. ව්‍යාපාරයකට පාලනය කිරීම අපහසු සාධක ක්‍රියාත්මක වන පරිසරය බාහිර පරිසරය වශයෙන් හැඳින්වේ. ව්‍යාපාර පරිසරයෙන් ඇති කැරෙන බලපෑම ව්‍යාපාරවල කටයුතු කෙරෙහි හිතකර ව ද අහිතකර ව ද බලපායි. එකී බලපෑම් ව්‍යාපාරවලට ශක්තීන් ද දුර්වලතා ද අවස්ථා ද තර්ජන ද ඇති කරයි. ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසර සාධක යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ව්‍යාපාරයට ආසන්න පරිසර සාධක ය. අයිතිකරුවෝත් කළමනාකරුවෝත් ගනුදෙනුකරුවෝත් සේවකයෝත් එකී පරිසරයට අයත් වෙති. බාහිර පරිසරය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ව්‍යාපාර ආයතනයට පිටතින් පවතින සාධක ය. දේශපාලන හා නෛතික, ආර්ථීක හා ප්‍රජා, සමාජයීය හා සංස්කෘතික, විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂ‚ක, ස්වාභාවික හා භූගෝලීය සාධක යන මේවා එකී පරිසරයට ඇතුළත් වේ. ආයෝජනය සඳහා ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිලාභයක් අත්කර දිය හැකි හෝ දැරීමට සිදු වන අවදානම වෙනුවෙන් ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිලාභයක් ලබා දීමට සමත් හෝ කාර්යයක් හෝ ව්‍යාපාර අවස්ථාවක් වශයෙන් හැඳින්වේ. එකී ව්‍යාපාර අවස්ථාවක නිරත වීම සඳහා ඇති වන සිතුවිල්ලක් හැඳින්වෙන්නේ ව්‍යාපාර අදහසක් ලෙස ය.සඵල ඉල්ලූමක් පැවතීම, ආයෝජනයට ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිලාභ පැවතීම, තරගකාරි වීම, සම්පත් පැවතීම, අරමුණු සපුරා ගත හැකි වීම, යහපත් පරිසරයක් පැවතීම, නීතියට පටහැනි නොවීම, ආකර්ෂණය වීම, වෙළෙඳ පොළක් පැවතීම යන ආදිය හොඳ ව්‍යාපාර අවස්ථාවක දැකිය හැකි ලක්ෂණවලින් සමහරකි. ව්‍යාපාර අවස්ථා ඇගැයීමෙන් වඩාත් සාර්ථක ව්‍යාපාර අවස්ථාවක්තීරණය කළ යුතු ය. ව්‍යාපාර කෙරෙහි බලපාන අභ්‍යන්තර හා බාහිර පරිසර සාධක පිළිබඳ වත් ව්‍යාපාර අවස්ථා හඳුනා ගැනීම හා එ්වා ඇගැයීම තුළින් සාර්ථක ව්‍යාපාර අවස්ථාවක් තෝරා ගන්නා ආකාරය පිළිබඳ වත් අවබෝධයක් මේ පරිච්ඡේදයෙන් ඔබට ලබා දේ.
ව්‍යාපාර පරිසරය
ව්‍යාපාර කටයුතුවලට බලපෑම් ඇති කැරෙන සාධක ව්‍යාපාර පරිසරය ලෙස හැඳින්වේ. ව්‍යාපාර කටයුතුවලට බලපෑම් කැරෙන සාධක ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තරයෙන් ද බාහිරින් ද ඇති වේ. ව්‍යාපාර කටයුතුවලට අභ්‍යන්තරයෙන් බලපෑම් ඇති කරන සාධක අභ්‍යන්තර පරිසර සාධක ලෙසත් ව්‍යාපාරයට පිටතින් බලපෑම් ඇති කරන සාධක ව්‍යාපාර බාහිර පරිසර සාධක ලෙසත් හැඳින්වේ. අයිතිකරුවෝත් කළමනාකරුවෝත් සේවකයෝත් ගනුදෙනුකරුවෝත් ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසරයට අයත් වෙති. දේශපාලන හා නෛතික පරිසරය, ආර්ථීක හා ප්‍රජා පරිසරය සමාජයීය හා සංස්කෘතික පරිසරය, ස්වාභාවික හා භූගෝලීය පරිසරය, විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික පරිසරය යන මේවා බාහිර පරිසර සාධකවලට ඇතුළත් වේ.
ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසරය
ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසරය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ව්‍යාපාරයට ආසන්න පරිසර සාධක ය. අයිතිකරුවෝත් කළමනාකරුවෝත් සේවකයෝත් ගනුදෙනුකරුවෝත් එකී පරිසරයට අයත් වෙති. අභ්‍යන්තර පරිසර සාධක ව්‍යාපාරයේ කටයුතුවලට සෘජු ලෙස බලපෑමක් ඇති කිරීමට සමත් වේ. එහෙයින් මේ එක් එක් සාධකය වෙන් වෙන් වශයෙන් සලකා බලමු. එසේ ම අයිතිකරු සතු භෞතික හා මූල්‍ය හැකියාව ද ව්‍යාපාරයේ පැවැත්මට සෘජු බලපෑමක් ඇති කරයි. ව්‍යාපාරයක ලාභදායිත්වය මත ව්‍යාපාරයේ පැවැත්ම තීරණය වේ. ව්‍යාපාර ලාභ ලබන්නේ නම් අයිතිකරුවෝ ව්‍යාපාර තව දුරටත් පවත්වා ගෙන යති. අලාභ ලබන විට ව්‍යාපාර කටයුතුවලින් බැහැර වෙති. මේ තොරතුරුවලින් අනාවරණය වන්නේ ව්‍යාපාර කටයුතු කෙරෙහි අයිතිකරු සෘජු බලපෑමක් ඇති කරන බව යි. කළමනාකරුවෝ කළමනාකරුවෝ කළමනාකරුවෝ කළමනාකරුවන් යන්නෙන් අදහස් කැරෙන්නේ ව්‍යාපාර අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා ව්‍යාපාරය සතු සම්පත් නිෂ්පාදන කාර්යය සඳහා මෙහෙය වන පුද්ගලයෝ ය. ව්‍යවසායකයන් ගනු ලබන තීරණ කි්‍රයාවට නංවන්නෝ කළමනාකරුවෝ ය. ව්‍යවසායකයන් ගන්නා තීරණ සාර්ථක ව කි්‍රයාවට නැංවේ ද නැද්ද? යන්න තීරණය වන්නේ කළමනාකරුවන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය මත ය. කළමනාකරුවන් ගන්නා ක්‍රියා මාර්ග සාර්ථක වන විට ව්‍යාපාරය දියුණුවට පත් වේ. එසේ ම කළමනාකරුවන් ගන්නා ක්‍රියා මාර්ග සාර්ථක නොවන විට ව්‍යාපාරය අසාර්ථක වේ. ව්‍යාපාරයක ගනුදෙනුකරුවන් ද සේවකයන් ද අතර මනා සම්බන්ධතාවක් ගොඩනැෙඟන්නේ ද කළමනාකරුවන්ගේ සාර්ථකත්වය මත ය. එහෙයින් කළමනාකරුවන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය ව්‍යාපාර පරිසරය කෙරෙහි වැදගත් බලපෑමක් ඇති කරයි. ගනුදෙනුකරුවෝ ගනුදෙනුකරුවෝ ගනුදෙනුකරුවෝ ව්‍යාපාර කටයුතුවලට සම්බන්ධ වන විවිධ පාර්ශ්ව ගනුදෙනුකරුවෝ වෙති. ව්‍යාපාරයක සිදු වන මිලදී ගැනීම් ද විකිණීම් ද එ්වා හා බැඳුණු අනෙකුත් කටයුතුවලට ද සම්බන්ධ වන විවිධ පුද්ගලයෝ ගනුදෙනුකරුවෝ යන්නට අයත් වෙති. සැපයුම්කරුවෝ, පාරිභෝගිකයෝ, ණය ගැතියෝ, ණය හිමියෝ යන ආදින් ගනුදෙනුකරුවන් සඳහා නිදසුන් වශයෙන් දැක්විය හැකි ය. ව්‍යාපාරයක අභ්‍යන්තර පරිසරය තුළ ගැනුම්කරුවනට ප්‍රධාන තැනක් හිමි වේ. එයට හේතුව ගැනුම්කරුවන්ව්‍යාපාරයේ නිෂ්පාදනය මිල දී ගන්නා පුද්ගලයන් වීම ය. ගනුදෙනුකරුවන් මිලට ගන්නා ප්‍රමාණය වැඩි වන විට ව්‍යාපාරයේ ආදායම වැඩි වේ. ගනුදෙනුකරුවන් මිලට ගන්නා ප්‍රමාණය අඩු වන විට ව්‍යාපාරයේ ආදායම ද අඩු වේ. ගනුදෙනුකරුවන් මිලට ගන්නා ප්‍රමාණය වැඩි වන්නේ භාණ්ඩයෙන් ඔවුන් ලබන තෘප්තිය වැඩි වන විට ය. මිලට ගන්නා ප්‍රමාණය වැඩි වන විට ලාභය ද වැඩි වේ. ගනුදෙනුකරුවන් තෘප්තිමත් නොවන විට මිලට ගන්නා ප්‍රමාණය අඩු වන හෙයින් ලාභය ද අඩු වේ. ව්‍යාපාර ආයතනවලට අමු ද්‍රව්‍ය ද භාණ්ඩ ද සපයනු ලබන්නන් හැඳින්වෙන්නේ සැපයුම්කරුවන් ලෙස ය. භාණ්ඩ ද අමු ද්‍රව්‍ය ද සැපයීම අඛණ්ඩ ව සිදු නොවන විට ව්‍යාපාර කටයුතු සාර්ථක ව පවත්වා ගෙන යාම දුෂ්කර වේ. ව්‍යාපාර කටයුතුවල අඛණ්ඩ පැවැත්මට සැපයුම්කරුවන්ගේ දායකත්වය ඉතා වැදගත් වේ. භාණ්ඩ ණයට මිල දී ගත් පුද්ගලයන් හැඳින්වෙන්නේ ණය ගැතියන් ලෙස ය. ණය ගැතියන් නියමිත වේලාවට මුදල් පියවීම නොකරන්නේ නම් ව්‍යාපාරය තුළ මූල්‍ය දුෂ්කරතා ඇති වේ. මූල්‍ය දුෂ්කරතා ඇති වන විට ව්‍යාපාර කටයුතු සාර්ථක ව කර ගෙන යාම දුෂ්කර ය. ගිවිස ගත් ආකාරයට ණය හිමියනට මුදල් ගෙවීමට ව්‍යාපාරයට සිදු වේ. එලෙස මුදල් ගෙවීමට අසමත් වුව හොත් එය ව්‍යාපාරයේ කීර්තියට හානියක් වේ. එසේ ම අමතර පිරිවැයක් දැරීමට ද සිදු වේ. ඉහත තොරතුරුවලින් අනාවරණය වන්නේ ගනුදෙනුකරුවන් ව්‍යාපාරය කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කරන ප්‍රධාන පාර්ශ්වයක් වන බවයි. සේවකයෝ සේවකයෝ සේවකයෝ ව්‍යාපාරික කාර්යයන් ඉටු කරන පුද්ගලයෝ සේවකයන් වශයෙන් හැඳින්වෙති. ව්‍යාපාරයත් ගනුදෙනුකරුවනුත් අතර සම්බන්ධතාව ගොඩ නැෙඟන්නේ සේවකයන්ගේ ක්‍රිරයාකාරිත්වය මත ය. ව්‍යාපාරයේ ක්‍රියාකාරිත්වය තීරණය වන්නේ සේවක ක්‍රියාකාරිත්වය මත ය. සේවක හැකියා, ආකල්ප යන ආදිය මත ව්‍යාපාර කටයුතුවල මට්ටම තීරණය වීම එයට හේතුව යි. සේවකයන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය යහපත් නොවන විට ව්‍යාපාරයෙන් අපේක්ෂිත අරමුණු ඉටු කර ගැනීම දුෂ්කර වේ. කාර්යක්ෂම, සඵලදායි , තෘප්තිමත් සේවක පිරිසක් සිටින විට ව්‍යාපාර කටයුතු සාර්ථක ව සිදු වේ. සේවක අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීම සඳහා සේවකයෝ සංවිධානය වෙති. එකී සංවිධාන හැඳින්වෙන්නේ වෘත්තීය සමිති ලෙස ය. සේවක අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීම සඳහා සේවකයෝ වෘත්තීය සමිති ක්‍රියා මාර්ගවලට යොමු වෙති. උද්ඝෝෂණ, අකුරට වැඩ කිරීම, සංකේත වැඩ වර්ජන, අඛණ්ඩ වැඩ වර්ජන යන ආදිය එකී ක්‍රියා මාර්ගවලට අයත් වේ. ඒ ක්‍රියා මාර්ග ව්‍යාපාරයේ කටයුතුවලට ද කීර්තියට ද අයහපත් ලෙස බලපායි. ඉහත තොරතුරුවලින් අනාවරණය වන්නේ ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසරය ව්‍යාපාර කටයුතුවලට සෘජු ලෙස බලපාන බව යි. එහෙයින් ව්‍යාපාර අභ්‍යන්තර පරිසරය තුළින් ඇති වන අයහපත් බලපෑම් පාලනය කිරීමත් අවම කිරීමත් වළක්වා ගැනීමත් ව්‍යවසායකයා සතු කාර්ය වේ. ව්‍යාපාර බාහිර පරිසරය ව්‍යාපාර බාහිර පරිසරය යන්නෙන් අදහස් කැරෙන්නේ ව්‍යාපාර කටයුතු කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කරන එහෙත් ව්‍යාපාරයට පාලනය කිරීමට අපහසු සාධක ක්‍රියාත්මක වන පරිසරය යි. දේශපාලන හා නෛතික පරිසරය, ආර්ථීක හා ප්‍රජා පරිසරය, සමාජ හා සංස්කෘතික පරිසරය, විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂ‚ක පරිසරය, ස්වාභාවික හා භූගෝලීය පරිසරය යන මේවා ව්‍යාපාර බාහිර පරිසරයට ඇතුළත් වේ.
දේශපාලන හා නෛතික පරිසරය
බලයේ සිටින දේශපාලන පක්ෂයේ දර්ශනය, රජය ක්‍රියාවට නංවන ආර්ථීක ප්‍රතිපත්තිය වේ. රටක ආර්ථීක දියුණුව සඳහා අවශ්‍ය ආර්ථීක ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය කරන්නේ රජයයි. එ් සඳහා රජය අනුගමනය කරන දර්ශනය මත ආර්ථීක ප්‍රතිපත්ති තීරණය වේ. රාජ්‍ය අංශයටත් පෞද්ගලික අංශයටත් ව්‍යාපාර කටයුතු කර ගෙන යාම සඳහා අවශ්‍ය නෛතික පරිසරය සැකසෙන්නේත් රජයේ ආර්ථීක හා දේශපාලන දර්ශනය මත ය. රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික අංශයේ ව්‍යාපාර කෙරෙහි රජය දක්වන ආකල්ප, ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා රජය අනුගමනය කරන වැඩ පිළිවෙළ, ආර්ථීක සංවර්ධනයට පෞද්ගලික සහ රාජ්‍ය අංශ සම්බන්ධ කර ගන්නා ආකාරය, දේශපාලන ස්ථාවරත්වය යන ආදිය දේශපාලන පරිසරයට ඇතුළත් වේ. ව්‍යාපාර කටයුතුවලට අදාළ වන නෛතික තත්ත්ව නීතිමය පරිසරය ලෙස හැඳින්වේ
