ජීවයේ රසායනික පදනම පළමු වන කොටස
සජීවී පදාර්ථය
මේ වන විට සොයාගෙන ඇති මූල ද්‍රව්‍ය සංඛ්‍යාව 92 ක් වන අතර ඉන් ජීවය තැනීමට දායක වී ඇත්තේ මූල ද්‍රව්‍ය විස්සක් පමණි . ඒ අතරිනුත් කාබන්, හයිඩ්‍රජන් ,ඔක්සිජන් ,නයිට්‍රජන් යන මූල ද්‍රව්‍ය ජීවය තැනිමට මූලික වශයෙන් දායක වී ඇත . ඊට අමතර ව පොස්පරස්, සල්පර් යන මුලද්‍රව්‍ය ද ජීවය තැනීමට දායක වේ.බර අනුව වැඩිම ප්‍රතිශතයක් ඔක්සිජන් ද සංඛ්‍යාව අනුව වැඩිම ප්‍රතිශතයක් හයිඩ්‍රජන් ද ඇත. ජීවය තැනීමට මූලික වන මූලද්‍රව්‍ය ලෙස සලකන්නේ කාබන් ය .එයට හේතුවන සුවිශේෂී ගුණාංග කාබන් සතුව ඇත.ඒවා නම් කාබන් ප්‍රතික්‍රියාශීලී තාවය අඩුවීම හා කාබන් පරමාණු වලට,කාබන්-කාබන් බන්ධන මගින් වෙනත් කාබන් පරමාණු ගණනාවක් සමග බැඳී විශාල සංකීර්ණ දිගු දාම සහිත අනු සෑදිය හැකි වීම යනාදියයි.
සජීවී පදාර්ථයේ විවිධ මූල ද්‍රව්‍ය රැසක් පිහිටයි .ඒවා පවතින්නේ සංයෝග වශයෙනි . සජීවී පදාර්ථයේ සංයෝග ආකාර දෙකක් ඇත.ඒවා නම්
1.කාබනික සංයෝග
2.අකාබනික සංයෝග
කාබන් අඩංගු සංයෝග කාබනික සංයෝග ලෙස හඳුන්වයි.උදාහරණ ලෙස ප්‍රෝටීන,ලිපිඩ,කාබෝහයිඩ්රේට, න්‍යෂ්ටික අම්ල,වර්ණක,විටමින් සහ එන්සයිම දැක්විය හැක.
කාබන් අඩංගු නොවන සංයෝග අකාබනික සංයෝග ලෙස හඳුන්වයි .උදාහරණ ලෙස ජලය ,සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් දැක්විය හැක.
ඕනෑම ජීවියෙකුගේ ජීවියකුගේ දේහයේ සුලභතම ද්‍රව්‍ය වන්නේ ද්‍රව්‍ය වන්නේ ජලයයි.
ආවශ්‍යක මූල ද්‍රව්‍ය
ජීවීන්ගේ දේහ සංඝටක ගොඩනඟා, පරිවෘත්තීය ක්‍රියාකාරීත්වය පවත්වා ගැනීමටත්, ජීවන චක්‍රය සම්පූර්ණ කර ගැනීමටත් ගැනීමට අත්‍යාවශ්‍ය වන මූලද්‍රව්‍ය ආවශ්‍යක මූල ද්‍රව්‍ය ලෙස හදුන්වයි.මේවා තවදුරටත් කොටස් දෙකකට බෙදේ .එනම් අධි මාත්‍ර සහ අංශු මාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය යි.
ජීවියකුගේ දේහයේ වියලි බරෙන් 0.01% ට වඩා වැඩියෙන් පිහිටන මූල ද්‍රව්‍ය අධිමාත්‍ර මූල ද්‍රව්‍ය ලෙස හඳුන්වයි.
ජීවියකුගේ දේහයේ වියලි බරින් 0.01% ට වඩා අඩුවෙන් පිහිටන මූල ද්‍රව්‍ය අංශුමාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය ලෙස හඳුන්වයි.
මෙම පාඩමේ දී අපි සජීවී පදාර්ථය තුළ අඩංගු ප්‍රධාන කාබනික සංයෝග හතරක් පිළිබඳ අධ්‍යනය කරයි .එම කාබනික සංයෝග වනු වේ කාබෝහයිඩ්රේට, ලිපිඩ, ප්‍රෝටීන, න්‍යෂ්ටික අම්ල යන ඒවායි.
ප්‍රථමයෙන් කාබෝහයිඩ්රේට පිළිබඳ අවධානය යොමු කරමු
කාබෝහයිඩ්රේට
කාබන් වල හයිඩ්‍රේට කාබෝහයිඩ්රේට ලෙසින් හඳුන්වයි.
කාබන්, හයිඩ්‍රජන් , ඔක්සිජන් යන මූල ද්‍රව්‍ය වලින් සෑදී ඇත .කාබෝහයිඩ්රේට වල පොදු අණුක සූත්‍රයක් ඇත.එම සූත්‍රයට අනුව කාබෝහයිඩ්රේට වල කාබන් හයිඩ්‍රිජන් ( C:H )අනුපාතය දෙකට එක(2:1) වේ.පෘථිවිය මතුපිට ඇති වඩාත්ම සුලභ කාබනික සංයෝග කාණ්ඩය කාබෝහයිඩ්රේට වේ . කාබෝහයිඩ්රේට ප්‍රධාන වශයෙන් වර්ග තුනකට බෙදා දක්වනු ලැබේ .ඒවා නම්,
මොනොසැකරයිඩ
ඩයිසැකරයිඩ
පොලිසැකරයිඩ යන ඒවායි .
මොනොසැකරයිඩ කාබෝහයිඩ්රේට අතරින් සරලතම කාබෝහයිඩ්රේට කාණ්ඩය වේ.මොනොසැකරයිඩ හොඳින් ජලයේ ද්‍රාව්‍ය වේ. ස්ඵටිකීකරණය කළ හැක . සාමාන්‍යයෙන් පැණි රස කින් යුක්ත වේ. මොනොසැකරයිඩ සියල්ල ම ඔක්සිහාරක සීනි වර්ග වේ. අණුවක පවතින කාබන් පරමාණු සංඛ්‍යාව අනුව තවදුරටත් මොන මොනොසැකරයිඩ වර්ග කළ හැක. මොනොසැකරයිඩ වලට උදාහරණ ලෙස glucose, fructose, ගැලැක්ටෝස් විය හැක.
ඩයිසැකරයිඩ ඇති වන්නේ මොනොසැකරයිඩ අණු දෙකක් ග්ලයිකොසිඩික බන්ධන මගින් බැඳීමෙනි. මෙලෙස ඩයිසැකරයිඩ සෑදීම සඳහා වැඩි පුර බැඳීම ඇති වන්නේ කාබන් හයක් ඇති මොනසැකරයිඩයි.ග්ලූකෝස් අණු දෙකක් ග්ලයිකොසිඩික බන්ධන මගින් බැඳීමෙන් මෝල්ටෝස් නම් ඩයිසැකරයිඩ සෑදේ.ග්ලූකෝස් අනුවක් හා fructose අනුවක් ග්ලයිකොසිඩික බන්ධනයක් මඟින් බැඳීමෙන් සුක්‍රෝස් නම් ඩයිසැකරයිඩ සෑදේ.ග්ලූකෝස් අණුවක් හා ගැලැක්ටෝස් අනුවක් ග්ලයිකොසිඩික බන්ධනයක් මගින් බැඳීමෙන් ලැක්ටෝස් නම් ඩයිසැකරයිඩ සෑදේ .සියලු ඩයිසැකරයිඩ ජල ද්‍රව්‍ය වේ.ස්ඵටිකීකරණය කළ හැක . පැණි රසකින් යුක්තය. ඒ නිසා ඩයිසැකරයිඩ සීනි ලෙස ද ලෙස ද හඳුන්වයි. maltose ප්‍රරෝහණය වන බීජ වල දක්නට ලැබෙන අතර සුක්‍රෝස් ප්ලෝයමීය යුෂයේ ද ලැක්ටෝස් ක්ෂීරපායීන්ගේ කිරිවල ද දක්නට ලැබේ.
මොනොසැකරයිඩ අණු රාශියක් ග්ලයිකොසිඩික බන්ධන මගින් බැඳීමෙන් බහුඅවයවීකරණය වී සෑදෙන ඉහළ අණුක ස්කන්ධය ස්කන්ධයක් සහිත මහා අණු පොලිසැකරයිඩ නම් වේ. සාමාන්‍යයෙන් පොලිසැකරයිඩ ජල අද්‍රාව්‍ය වන අතර ස්ඵටිකීකරණය ද කළ නො හැක. පැණි රසක් ද නැත. නිර්ඔක්සිහාරක වේ .සජීවි පදාර්ථය තුළ සුලබව හමු වන පොලිසැකරයිඩ වන්නේ පිශ්ටය, ග්ලයිකෝජන්, cellulose හා ඉනියුලීන් ය .ග්ලූකෝස් අණු රාශියක් බහුඅවයවීකරණය වීමෙන් පිෂ්ඨය සෑදේ.ග්ලයිකොජන් සෑදෙන්නේ ද ග්ලූකෝස් බහුඅවයවීකරණය වීමෙන් ය්. ඉනියුලීන් සෑදෙන්නේ ෆ්රක්ටෝස් බහුඅවයවීකරණය වීමෙනි.
කාබෝහයිඩ්රේට වල වැදගත්කම
- ශක්ති ප්‍රභවයක් ලෙස
- සචිත් ආහාරයක් ලෙස
- ජීවීන්ගේ සෛල බිත්ති නිර්මාණය කිරීම
- න්‍යෂ්ටික අම්ල වල සංඝටක ලෙස
ප්‍රෝටීන ලිපිඩ න්‍යෂ්ටික අම්ල යන කාබනික සංයෝග පිළිබඳව ද කාබනික සංයෝග පිළිබඳව ද ඉදිරි ලිපි වලින් බලා පොරොත්තු වන්න.
