මිනිස් සිරුරේ පද්ධති 03 (රුධිර සංසරණ පද්ධතිය 1)
රුධිර සංසරණ පද්ධතිය
රුධිරය
අප සිරුරේ ආහාර, ඔක්සිජන් වායුව, කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව, බහිස්‍රාවීය ද්‍රවය පරිවහනය කරන දියරමය මාධ්‍ය රුධිරයයි. සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ සිරුර තුළ රුධිරය ලීටර් 5.5 ක් පමණ ඇත. රුධිරයේ දියර කොටස රුධිර ප්ලාස්මාව නම් වේ. මෙහි වැඩිපුර ඇත්තේ ජලයයි. ග්ලූකොස්, ඇමයිනෝ අම්ල, මේද අම්ලය හා ග්ලිසරෝල්, ඛනිජ, විටමින්, ප්‍රතිදේහ, හෝමෝන, බහිස්‍රාවීය ද්‍රව්‍ය යනාදී දේවල් රැසක් මෙහිදී දියවී ඇත. රුධිර සාම්පලයක් අන්වීක්ෂයක් ආධාරයෙන් පරීක්ෂා කළ විට එහි දේහ වර්ග කිහිපයක් දැකිය හැකිය. මේවායින් සමූහ වශයෙන් ඇති විට රතු පාටට පෙනෙන ශෛල වර්ග “රක්තානු” නම්වේ. ඔක්සිජන් පරිවහනය රක්තාණුවල ප්‍රධාන කාර්ය භාර්යය යි. නියමිත හැඩයක් නොමැති විශාල රුධිර සෛල වර්ග “ ශ්වේතාණු” නම්වේ. ඇතැම් ශ්වේතානු සිරුරට ඇතුළු වන රෝග කාරක බැක්ටීරියා විනාශ කරයි. ඇතැම් ඒවා ප්‍රතිදේහ නිපදවයි. රුධිරයේ දැකිය හැකි කුඩා දේහ වර්ගය “රුධිර පට්ටිකා” යනුවෙන් හැදින්විය හැකිය. තුවාලයක් ඇති වූ විට ලේ ගැලීම වැළැක්වීම සදහා ලේ කැටි ගැසීමට රුධිර පට්ටිකා උපකාරී වේ.
රුධිර සංසරණ පද්ධතිය මගින් සිරුර පුරා රුධිරය ගෙන යනු ලැබේ.රුධිර සංසරණය මගින් කාර්යන් කිහිපයක් සිදුවේ. සෛල වලට අවශ්‍ය ඔක්සිජන් ගෙනයාම, සෛල වලට අවශ්‍ය ජලය ගෙනයාම, සෛල වලින් බැහැර කරන දේවල් සිරුරෙන් බැහැර කරන ස්ථානය කරා ගෙන යාම, රුධිරය ඇතුළු වන විෂබීජ විනාශ කිරී ආදී වූ කාර්යන් රැසක් සිදු කරනු ලබයි. රුධිර සංසරණ පද්ධතියේ ප්‍රධානතම ඉන්ද්‍රය වනුයේ හෘදයයි. හෘදය උර කුහරය තුළ පිහිටා ඇති අතර කුටීර හතරකින් සමන්විතය. මේවායින් ඉහළින් පිහිටි කුටීර දෙක කර්ණිකා නම්වන අතර පහළින් පිහිටි කුටීර දෙක කෝෂිකා නමින් හදුන්වනු ලබයි. රුධිර සංසරණ පද්ධතියේ ප්‍රධාන ධමනි වන සංස්ථානික මහා ධමනිය වම් කෝෂිකාවෙනුත්, පුප්ඵුශිය ධමනිය දකුණු කෝෂිකාවෙනුත් ආරම්භ වේ. ප්‍රධාන ශිරාව වන පූර්ව මහ ශිරාව සහ අපරමහා ශිරාව දකුණු කර්ණිකාවටත් පුප්ඵුශිය ශිරාව වම් කර්ණිකාවටත් විවෘත වේ. මේ හැරුණු විට හෘදයේ පේෂිවල ද රුධිර සංසරණයක් පවතින අතර එය “ කිරීටක රුධිර සංසරණය” නමින් හදුන්වනු ලබයි.
ඉගෙනීමේ පහසුව උදෙසා රුධිර සංසරණ පද්ධතිය ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය. එම කොටස් දෙකනම්, “ධමනි පද්ධතිය” හා “ශිරා පද්ධතිය” යි. හෘදයෙන් ආරම්භ වී සිරුර පුරා දිවෙන “ධමනි” නමින් හැදින්වෙන රුධිර නාල සමූහයකින් ධමනි පද්ධතිය සෑදී ඇත. පුප්ඵුශිය ධමනියේ හැර අනෙකුත් ධමනිවල ඔක්සිජනිකෘත (ඔක්සිජන් එකතු වූ) රුධිරය ගමන් කරයි. ධමනි හෘදයෙන් ආරම්භ වන විට තරමක් විශාල වන අතර ඉදිරියට යනවිට ක්‍රමයෙන් කුඩාවේ. ධමනි ධමනිකාවලට බෙදී අවසානයේ කේෂනාලිකා බවට පත්වේ. සිරුරේ පටක වලට අවශ්‍ය ආහාර හා ඔක්සිජන් ඇතුලු වන්නේ රුධිර කේෂනාලිකා වලිනි. ධමනි පද්ධතියේ ප්‍රධාන සහ විශාලතම ධමනිය සංස්ථානික ධමනියයි. මෙය හෘදයේ වම් කෝෂිකාවෙන් ආරම්භ වී හෘදයෙන් ඉහළට ගමන් කර නැවත ආරුක්කුවක හැඩය ගෙන පහළට ගමන් කරයි. සංස්ථානික මහා ධමනියේ මෙම ප්‍රදේශය “මහා ධමනි චක්‍රය” නින් හදුන්වනු ලබයි. මෙම පෙදෙසේදී සංස්ථානික මහා ධමනියෙන් හිසට, බෙල්ලට, අත්වලට ශාඛා පැනනගී.
උර කුහරයේ වම්පස බිත්තියට කන තබාගෙන සිටි විට රිද්මයකට අනුව නැගෙන “ලබ් ඩබ්” ශබ්දයක් ඇසේ. එයින් එක් හඩක් ඇසෙනුයේ කරඒණිකාවෙන් කෝෂිකාවට රුධිරය පිට කිරීමේදීය. එම ශබ්දය “ලබ්” යන්න ආකාරයේ හඩකි. එයට පසුව කෝෂිකාවෙන් නාඩි වලට රුධිරය පිට කිරීමේදී අනෙක් ශබ්දය ඇසෙන අතර එය “ඩබ්” ශබ්දය සමානය. මෙම හෘද ස්පන්දනය වයස් සීමාවන් අවුව වෙනස් වේ.
වසය අවුරුදු 1 දී - වාර ගණන 120
වසය අවුරුදු 2 දී - වාර ගණන 110
වසය අවුරුදු 3 දී - වාර ගණන 195
වසය අවුරුදු 3 -7 දී - වාර ගණන 87
වසය අවුරුදු 14 දී - වාර ගණන 85 - 80
මැදි වියේ දී - වාර ගණන 80 -70
නි‍රෝගියෙකුගේ - වාර ගණන 72
සාමාන්‍යයෙන් ස්ත්‍රියකගේ හෘද ස්පන්දනය වේගවත්ය. එසේම උණ වැනි රෝගක් ඇතිවූ විටකදී මෙම ස්පන්දනය වැඩිවේ. උපන් හැටියේම දරුවෙකුගේ හෘද ස්පන්දනය එකසිය හැට වරක් පමණ වෙයි.
