මිනිස් සිරුරේ පද්ධති 06 (ස්නායු පද්ධතිය 2)
ස්වයං සාධක ස්නායු පද්ධතිය
අපගේ සිරුරේ ඉබේම සිදුවන හෘද ස්පන්දනය, ආහාර මාර්ගයේ සිදුවන චලන වැනි ක්‍රියා පාලන කිරීම පිණිස ස්නායූ පද්ධතියේ ක්‍රියා කරන කොටස “ස්වයං සාධක ස්නායූ පද්ධතිය” ලෙසට හදුන්වනු ලබයි. මෙම පද්ධතිය “අනුවේගී පද්දතිය” සහ “ප්‍රත්‍යානුවේගී පද්ධතිය” යනුවෙන් කොටස් දෙකකකට බෙදේ. මෙම පද්දති දෙකෙන් ඉටු කෙරෙන කාර්යයන් එකිනෙකට වෙනස්ය.
මිනිස් සිරුරක ප්‍රතිග්‍රාහක ඉන්ද්‍රියන් පහක් දක්නට ලැබේ. එනම්, ඇස, කන ,නාසය, දිව, සමය.
ඇස
අපගේ දෘෂ්ටි ප්‍රතිග්‍රාහක ඉන්ද්‍රි ඇසයි. මෙය ඉතාමත් සංවේදී ප්‍රතිග්‍රාහක ඉන්ද්‍රියකි.ඇසක උඩුන් පිහිටි ඇහිපිල්ලමට මදක් ඉහළින් පිහිටා තිබෙන්නේ ඇහි බැමයි. එය නළලට වඩා තරමක් උසින් පිහිටා ඇති අතර එසේ පිහිටීම හේතු වන්නේ ඉතාදැඩි හිරු රෂ්මියෙන් ඇස ආරක්ෂා කිරීමත්, දහඩිය වැනි දේවල් ගලාවිත් ඇසට අතුළු වීම වැලැක්වීමත්, පිටතින් පැමිණෙන කුණු දූවිලි ආදියෙන් ආරක්ෂා කිරීමත් යන කරුණුය. ඇසක බිත්තිය ස්තර තුනකින් සෑදී ඇත. ශ්වේතඝන ආවරණය, රුධිර ග්‍රාහිය හා දෘෂ්ටි විතානය යනු එම ස්තරයන් තුනය. ශ්වේතඝන ආවරණයෙහි ඉදිරි කොටස පාරදෘශය වන අතර එය “ස්වච්චය” නම්වේ. ශ්වේතඝන ආවරනයට ඇතුළතින් රුධිර ග්‍රාහිය පිහිටා ඇත. ඇසට රුධිරය සපයන රුධිර වාහිනී පිහිටා ඇත්තේ මෙම කොටසෙහිය. දෘස්ටික ස්නායුව ඇස් කුහරය තුළට ඇතුළු වන ස්ථානයේ ඇටයේ සිදුර අවට පිහිටි පේශීන් පටි ආකාරයෙන් නිර්මාණය වී ඇත. ඉහත සදහන් කළ පටි ආකාරයෙන් පවතින පේශිවල කා්රය නම් ඇස විවිධ දිශාවලට හැරවීමයි. මෙසේ ඇස විවිධ දිශාවලට හැරවීමට පේෂි හතරක් ඇත. ඒව නම්,
- උත්තර හරස් පේශිය
- අධර හරස් පේශිය
- උත්තර සෘජු පේශිය
- අධර සෘජු පේශිය යි.
ඇසේ ඇතුළතින්ම පිහිටි ස්ථරය වන්නේ “දෘෂ්ටි විතානය” යි. ඇසේ ඉදිරි කොටසේ රුධිර ග්‍රාහිය තාරා මණ්ඩලය නම්වේ. එහි මධ්‍යයේ ඇති “ කණිනිකාව” නම්වූ සිදුර තුළින් ඇසට ආලෝකය ඇතුළු වේ. කණනිකාවට පිටුපසින් අක්ෂි කාචය පිහිටා ඇත. ඉදිරියෙන් පිහිට වස්තුවකින් එන ආලෝක කිරණ ඇසේ කණිනිකාව තුළින් ඇතුළු වී කාචය හරවා ගොස් දෘෂ්ටි විතානය මත එම වස්තුවේ යටිකුරු ප්‍රතිබිම්බයක් සාදයි. ප්‍රතිබිම්බය සෑදෙන ස්ථානය කහ ලපය නමින් හදුන්වනු ලබයි. කහ ලපය මත ප්‍රතිබිම්බයක් සෑදෙන විට එහි ඇති ස්නායූ අන්ත උත්තේජන වී ඒ පිළිබද ස්නායු ආවේගයක් දෘෂ්ටි ස්නායු දිගේ මොළයට යැවේ. ඍට පසුව ප්‍රතිබිම්බය නැවත උඩුකුරු වී පෙනේ. ප්‍රතියෝජක පේෂි මගින් අක්ෂි කාචයේ වක්‍රතාවය වෙනස් කළ හැකිය. ඇස් දෙකෙන්ම පෙනීම නිසා යම් වස්තුවක් පිහිටි දුර පිළිබදව අවබෝධයක් ලැබිය හැකිය. එසේම වස්තුවක ඝනකම පිළිබදව අවබෝධයක්ද ලැබිය හැකිය. දුර දෘෂ්ටිකත්වය හා අවිදුර දෘෂ්ටිකත්වය ඇසේ බහුලව හමුවන රෝගයන් දෙකකි. එසේම මහළු වනවිට ඇස් පෙනීම දුර්වල වේ. වැඩි වශයෙන් එයට හේතුව වන්නේ වයසට පැමිණෙන විට බෝහෝ දෙනාගේ කාචයේ විනිවිධ පෙනෙන ස්වාභාව නොමැති වීමයි. එම නිසා වස්තුවක සිට එන ආලෝකය කාචය පසුකර නොයයි. මෙම නිසා පෙනීම සිදු වන්නේ නැත.
නාසය
ගන්ධ ප්‍රතිග්‍රාහක ඉන්ද්‍රිය නාසයයි. මිනිසාගේ ආඝ්‍රාණ අපිච්ඡදය, අනෙකුත් බෙහෝ සතුන්ගේ අඝ්‍රාණ අපිච්ඡදයට වඩා අඩු වර්ගඵල ප්‍රමාණයක පිහිටා ඇත. එම නිසා‍ම මිනිසාගේ ආඝ්‍රාණ සංවේදනය එතරම් ප්‍රබල නොවේ. නාස් කුහරයේ පතුල මෘදු වූ තලු ඇටය නිසා මුවෙන් වෙන්වෙයි. මෙම තලු ඇටය පේෂි තට්ටුවකි. නාස් කුහරයේ ඇතුළත ඉහළ කෙළවරේ ගන්ධ ප්‍රතිග්‍රාහක ඇත. නාස් කුහරය ඇතුළත පක්ෂම හා ශ්ලේෂ්මල ශ්‍රාවය කරන ග්‍රන්ථි පිහිටා ඇත. යම් ද්‍රව්‍යක වාෂ්ප නාසයට ඇතුළු වූ විට ඒවා ශ්ලේශ්මලයෙහි දියවේ. මෙසේ ඇතිවන ද්‍රාවණය මගින් ගන්ධ ප්‍රතිග්‍රාහක සෛල උත්තේජනය කරයි. එවිට ඇතිවන ස්නායූ ආවේග ආඝ්‍රාණ ස්නායු දිගේ මොළයට ගියපසු ගන්ධය හදුනා ගත හැකිය. නාසයේ පවතින ශ්ලේශ්මල පටලය ඉදිමුනහොත් ගද සුවද දැනීම වළකී.
