මිනිස් සිරුරේ පද්ධති 07 (ස්නායු පද්ධතිය 3)
කන
මිනිසාගේ ශ්‍රවණ ඉන්ද්‍රි වනුයේ කනයි. මෙය සිරුරේ සමතුළිත බව රැකීම සදහාද උපකාරී වේ. කන බාහිර කන, මැද කන, අභ්‍යන්තර කන යනුවෙන් කොටස් තුනකට බෙදා දැක්විය හැකිය. කනේ පෙත්ත හා බාහිර ශ්‍රවණ නාළය ඇතුළත කෙළවරෙහි කර්ණ පටහ පටලය පිහිටා ඇත. කර්ණ පටහය හා අභ්‍යන්තර කන අතර පිහිටි කුහරය කුහරය මැද කනයි. මෙහි “ශ්‍රවණ අස්ථිකා” නමින් හැදින්වෙන අස්ථිකා තුනක් දක්නට ලැබේ. ඒවා පිළිවෙළින් මුද්ගරිකාව, නිඝාතිය සහ ධරණකය නම්වේ. මැද කන යුස්ටේකීය නාලය මගින් ග්‍රසනිකාවට සම්බන්ධ වේ. කර්ණ පටහය දෙපස පීඩනය සමතුළිතව තබා ගැනීමට යුස්ටේකීය නාළය උපකාරී වේ. අභ්‍යන්තර කන අර්ධ වක්‍රාකාර නාල, ආලින්දය, කර්ණ ශංකය යන කොටස් වලින් සමන්විතය. අර්ධ වක්‍රාකාර නාල සහ අලින්දය යන කොටස්වල සිරුරේ සමතුලිතතාව ආරක්ෂා කරන ව්‍යුහයන් ඇත.
බාහිර ශ්‍රවණ නාළය ඔස්සේ එන ශබ්ද තරංග මගින් කර්ණ පටහය කම්පනය කෙරේ. මෙම කම්පන අනුව මැද කනේ පිහිටි ශ්‍රවණ අස්ථිකා පිළිවෙලින් කම්පනය වේ. මෙම කම්පන අභ්‍යන්තර කන වෙත ලගා වූ පසුව කර්ණශංකයෙහි ඇති තරලය කම්පනය වේ. එවිට ඇතිවන ස්නායු ආවේග ශ්‍රවණ ස්නායු දිගේ මොළයට ගියපසු ශබ්දය හදුනාගත හැකිය. කන් දෙකෙන්ම ඇසීමෙන් ශබ්දය එන දිශාව සහ දුර පිළිබදව අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය. කර්ණ පටහය ඝණ වීම හෝ ඒ මත කලාදුරු තදින් බැදී තිබීම, ශ්‍රවණ අස්ථිකා එකිනෙක තදින් බැදී තිබීම, කර්ණ පටහය පුපුරා යාම, කර්ණශංඛයේ හෝ ශ්‍රවණ ස්නායු වල දෝෂ යනාදිය නිසා කන් ඇසීම දුර්වල විය හැකිය.
දිව
්‍රරස ප්‍රතිග්‍රාහක ඉන්ද්‍රිය දිවයි. දිව වටාපත් ආකාරයට ඇති පේෂි වලින් නිර්මාණය වී පවතී. එහි යටි පැත්තේ ඇති ශ්ලේශ්මල පටකය ඉතා සිනිදුය.එහෙත් එය මතුපිට රළු ගති‍යෙන් යුක්තය. දිවේ ඉදිරි කොටසෙහි රළු භාවය තරමක් අඩුය. එය නැමුණු කල්හි විවරතනිය සහිත නෙරීම් දක්නට ලැබේ. මේවාට “පිටිකා” යනුවෙන් කියනු ලැබේ. මොළයෙන් විහිදී එන හත්වැනි සහ නවවැනි ස්නායුවල කොටස් පමණක් මෙම රස දැනීමේ ක්‍රියාවලිය සදහා දායක වේ. දිවේ පිහිටි රසංකුර නැමති සෛල කාණ්ඩ වල රස පිළිබද සංවේදන ලබා ගන්නා ස්නායු අන්ත පිහිටා ඇත. යම්කිසි රසක් නිසා මෙම ස්නායු අන්ත උත්තේඩනය වූ විට එයින් ඇතිවන ස්නායු ආවේග මොළය වෙත යැවේ. එවිට එම රසයන් හදුනා ගැනේ. රසාංකුර සංවේදී වන ප්‍රධාන රසයන් හතරකි. ඒව නම්,
- පැණි රය
- ඇඹුල් රස
- ලුණු රස
- තිත්ත රස ය.
දිවෙහි විවිධ ප්‍රදේශ ඉහත සදහන් කරඇති රසයන්ට සංවේදී වේ. දිවේ ඉදිරි කොටස පැණි රසටද, ඉදිරි කොටසට හා පැති වලට ලුණු රසයද, දෙපසට ඇඹුල් රසයද, අපර කොටසට තිත්ත රසයද වඩාත් හොදින් දැනේ. අධික උණුසුමු ආහාර පාන ගැනීම නිසා රසංකුර වලට හානි සිදුවිය හැකිය.
සම
ශරිරයට අලංකාරයක් ලබා දීම පිණිසත්, මාංශ පේෂීන් ආරක්ෂා කරන වැස්මක් ලෙසත් සම හැදින්විය හැකිය. මෙයට සිසිල, උණුසුම, වේදනාව, ස්පර්ශය යනාදී සංවේදන දැනේ. සමේ මතුපිට කොටස අපිචර්මය නමින්ද, ඊට යටින් ඇති කොටස චර්මය නමින්ද හදුන්වනු ලබයි. සමපූර්ණ සිරුරම වසාගෙන පැතිරෙන සම විශාලම ඉන්ද්‍රිය ලෙස හදුන්වා දිය හැකිය. සංවේදන දැන ගැනීම පමණක් සමෙහි ක්‍රියාවලිය නොවේ. තවත් බෙහෝ ප්‍රයෝජන ඇත. එනම්,
- බහිෂ්‍රාවීය ඉන්ද්‍රියක් ලෙස ක්‍රියා කරයි
- ශරීර උෂ්ණත්වය රැක දීමට කටයුතු කරයි
- සිරුරේ අභ්‍යන්තර පටක වියළී යාම වළක්වයි
- බැක්ටීරියා වලින් සිරුර ආරක්ෂා කරයි
සූර්යාගෙන් පැමිණෙන පාරජම්බුල කිරණ වලින් සිරුර ආරක්ෂා කරන අතර හිරු එළියෙන් විටමින් “ඩී” නිපදවීමේ බලයක්ද සමට ඇත.
සමේ අභ්‍යන්ත කොටසේ, එනම් චර්මයේ ස්නායු අග්‍ර පිහිටා ඇත. විවිධ සංවේදන වලට ඒවා උත්තේජන වී ඇති වන ස්නායු ආවේග මධ්‍ය ස්නායු පද්ධතියට ගියවිට එම සංවේදන හදුනා ගත හැකිය.
