ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය හදුනා ගනිමු
නම්‍යතාවය ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් දෙකකි.එනම්,
1.ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - ඉල්ලුමට බලපාන සාධකයන්ගේ වෙනසට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන සංවේදීතාවය වේ.එනම් ඉල්ලුමට බලපාන සාධකයන් වන:සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල,අනෙකුත් භාණ්ඩ වල මිල ගණන් එනම් ආදේශක හා අනුපුරක භාණ්ඩ වල මිල ගණන්,පාරිභෝගික ආදායම,පාරිභෝගික රුචිකත්වය,ඉල්ලුම්කරුවන්ගේ අනාගත අපේක්ෂාවන් වැනි දෑ වල වෙනසට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන සංවේදීතාවය වේ.
ඉල්ලුම් නම්‍යතා සංගුනකයේ අගය අනුව කොටස් කිහිපයකට බෙදිය හැකිය.එනම්,
1.පුර්ණ නම්‍ය ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය = ඉල්ලුම් නම්‍යතාවයේ අගය අපරිමිත වේ.
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 0% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 5%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
2.පුර්ණ අනම්‍ය ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය = ඉල්ලුම් නම්‍යතාවයේ අගය ශුන්‍ය වේ.
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 10% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 0%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
3.ඒකීය නම්‍ය ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය = ඉල්ලුම් නම්‍යතාවයේ අගයඑකක් වේ.
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 10% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 10%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
4.නම්‍ය ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය = ඉල්ලුම් නම්‍යතාවයේ අගය එකට වඩා වැඩි වේ.
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 10% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 14%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
5.අනම්‍ය ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය = ඉල්ලුම් නම්‍යතාවයේ අගය එකට වඩා අඩු වේ.
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 30% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 15%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
2.සැපයුම් නම්‍යතාවය
ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය නැවත කොටස් කිහිපයකට බෙදිය හැකිය.එනම්,
1.මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - යම් නිශ්චිත අවස්ථාවක දී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවර ඇති විට දී, සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිලෙහි ඇතිවන ප්‍රතිශතාත්මක වෙනසට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන සංවේදීතාවය වේ.එය පහත පරිදි ගණනය කල හැකිය.
Edp = (ΔQD%) / (ΔP%)
උදා: x නම් භාණ්ඩයේ මිල 20% කින් වැඩි වූ අතර එම භාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය 5%කින් අඩු විය. x නම් භාණ්ඩයේ මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කරන්න.
Edp = (ΔQD%) / (ΔP%)
Edp = (-5%) / (20%)
Edp = (-0.25)
මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය නැවත කොටස් දෙකක් යටතේ සාකච්චා කර හැකිය.එනම්,
1.ලක්ෂයක මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - එක් ලක්ෂයක පමණක් මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කිරීම වේ.මෙය පහත සදහන් සුත්‍ර මගින් සෙවිය හැකිය
Edp=( ΔQd/ΔP)*(p/Qd)
2.චාප මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - ලක්ෂ්‍ය දෙකක් අතර මිල ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය ගණනය කිරීම වේ. මෙය පහත සදහන් සුත්‍ර මගින් සෙවිය හැකිය
Edp= (ΔQd/ΔP)*(p1+p2/Qd1+ Qd2)
2.ආදායම් ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - ආදායම් ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය යනු දෙන ලද කාල සීමාවක් තුලදී ඉල්ලුමට බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී ආදායම වෙනස් වීමට අනුකුලව සලකා බලන භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන සංවේදීතාවය මනින මිනුමයි.මෙය පහත සදහන් සුත්‍ර මගින් සෙවිය හැකිය
Edp= (ΔQd/Δy)*(y/Qd)
3.හරස් ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය - හරස් ඉල්ලුම් නම්‍යතාවය යනු දෙන ලද කාල සීමාවක් තුලදී ඉල්ලුමට බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී ආදේශක හෝ අනුපූරක භාණ්ඩයේ මිල පමණක් බලපාන විට ආදේශක හෝ අනුපූරක භාණ්ඩයේ මිලෙහි වෙනස් වීමට සලකා බලන භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන සංවේදීතාවය මනින මිනුමයි.මෙය පහත සදහන් සුත්‍ර මගින් සෙවිය හැකිය
Edc= (ΔQdx/ΔPy)*(py/Qdx) හෝ Edc= (ΔQdx/ΔPz)*(pz/Qdx)
y = ආදේශක භාණ්ඩයේ මිල
z = අනුපූරක භාණ්ඩයේ මිල
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
